PROVAT I LEK.

16

PROVAT.
1. Procesi i të provuarit.
1.1 Parime të përgjithshme.
1.2 Kuptimi i përgjithshëm i provës.
1.3 Ndarja e provave(Klasifikimi).
1.4 Objekti i provës.
1.5 Faktet juridike që duhen provuar dhe prezumimet.
1.6 Barra e provës.
1.7 Procedimi provues (Lejimi i të provuarit).
1.8 Çmuarja e provave (Vlerësimi i provave).
1.9 Mjetet provuese(Llojet e provave).

1. Procesi i të provuarit.

1.1Parimet e përgjithshme.

Procesi civil ka për qëllim formulimin e një gjykimi i cili konsiston në vlerësimin nga pikëpamja
e së drejtës të një fakti ose të një grupi faktesh. Por këto të fundit përpara se të vlerësohen duhet
të vërtetohen në ekzistencën e tyre materiale. Veprimet kryesore të cilat i kryen gjykata kanë për
qëllim zbulimin e të vërtetës rreth çështjes në kontest dhe çdo gjykim për zbulimin e kësaj të
vërtete nuk është gjë tjetër veçse një proces njohjeje.

Neni 12 parashikon parimin e paraqitjes së provave nga palët, duke ecur kështu në linjën e
shumicës së sistemeve kontinentale. Një zbatim i drejtpërdrejtë i këtij parimi mund të gjendët në
nenin 213, sipas të cilit, palët lejohet ti paraqesin provat e dosmosdoshme për të provuar faktet
mbi të cilat bazojnë kërkimert dhe pretendimet e tyre. Neni 13 parashikon një rregull tjetër, të
përhapur në traditën kontinentale procedural, sipas së cilës faktet e njohura botërisht ose
zyrtarisht nuk kanë nevojë të provohen. Faktet për të cilat ekziston një prezumim ligjor, nuk
duhet të provohen nga pala në dobi të së cilës është prezumimi.

Këto rregulla të rëndësishme janë të parashikuara edhe në Kodin Italian të Procedurës Civile
konkretisht në nenin 15 dhe gjenden në pjesën më të madhe të kodeve kontinentale. Porvat që
PROVAT I LEK. 16

duhet të pranohen nga gjyqtari, duhet të kenë lidhje me çështjen dhe të jenë ligjërisht të
pranueshme. Këto rregulla të përgjithshme për provat në procedurën civile italiane, të cilat,
sikurse e përmendëm edhe më sipër janë shumë të ngjashme me sistemin shqiptar.

Provat që kanë lidhje me cështjen, duhet të paraqiten nga palët në pretendimet e tyre ose në
seancën e parë gjyqësore. Në fakt, sistemi procedural Italian mbështetet kryesisht mbi parimin e
paraqitjes së provave nga palët. Thuhet kryesisht, pasi disa lloje të provave mund të urdhërohen
me iniciativën e vetë gjykatës: prova e ekspertit , disa lloje të deklaratave të bëra nen betim,
këqyrja e vendit dhe e personave, si dhe kërkesa për marrjen e informacionit nga organet
qeveritare. Por, këto kompetneca ex officio të gjykatës kanë rëndësi të kufizuar në kontekstin e
përgjithshëm të paraqitjes së provave. Nga ky këndvështrim, sistemi Italian bie në kundërshtim
me reputacionin e tij si sistem “inkuizitor”.

Parimi i përgjithshëm që lidhet me parimin e provave, është se provat pranohen nga gjyqtari kur
kanë lidhje me cështjen dhe janë ligjërisht të pranueshme. Lidhja me cështjen varet nga lidhja
logjike, qoftë edhe të nje pjese të vetme të provës me faktet e cështjes. Prova që ka lidhje të
drejtëpërdrejtë me një fakt material, ka edhe lidhje logjike p.sh., kur ajo mund të shërbejë si
premisë për një ndërhyrje logjike, që sjellë përfundime mbi një fakt material. Sikurse kemi parë
edhe më lart, sistemi i “paraqitjes së fakteve” synon t’I lejojë gjyqtarit hapsirën e nevojshme për
të vlerësuar si duhet lidhjen që kanë me cështjen e gjykimit provat e paraqitura nga palët.

Pranueshmëria ligjore e provave përcaktohet nëpërmjet rregullave të ndryshme që kufizojnë ose

përjashtojnë disa lloje të provave në bazë të rrethanave të caktuara të parashikuara me ligj.
Rregulla më të rëndësishme përjashtuese trajtojnë rastet në të cilat të vetmet provas të lejuara
janë dokumentet shkresore. Në këtë fushë, sistemi Italian ndjek modelin tradizional francez,
sipas të cilit disa lloje të kontratave mund të provohen vetëm nëpërmjet shkresave, duke
përjashtuar provat gojore (vecanërisht dëshmitë). Në disa raste, kjo vjen si rezultat faktit se
forma shkresore kërkohet si kusht për vlefshmërinë e kontratës ose provimin e saj.

Në raste të tjera, përjashtimi bazohert mbi prezumimin e besueshmërisë relativisht të ulët të

dëshmisë si provë. Ekzistojnë edhe rregull të tjera përjashtuese. Për shembull, individët që nuk
janë palë në gjykim, të cilët mund të ndërhyjnë në cështjen në gjykim, nuk lejohet të dëshmojnë.
Po ashtu, palët nuk mund të dëgjohen si dëshmitarë, megjithëse mund të japin deklarata
provuese në formën e pohimeve ose betimeve. Nga ana tjetër, nuk ekziston ndonjë gjë e
PROVAT I LEK. 16

ngjashme me rregullën amerikane të “gjërave të dëgjuara”, duke qenë se dëshmia e dorës së dytë
zakonisht pranohet, megjithëse gjykata mund të urhdërojë, aty ku është e mundur, pyetjen e
dëshmitarëve të “dorës së parë” dhe fuqia provuese e provave të “gjërave të dëgjuara” duhet të
vlerësohet me shumë kujdes.

Palët kur bëjnë kërkime para gjykatës dhe diskutojnë mbi themelësinë e tyre, bëjnë deklarime,
përmbajtja e të cilave konsiston gjithmonë në parashtrimin e fakteve dhe në nxjerrjen prej tyre të
rrjedhojave juridike. Por gjykata nuk di asgjë lidhur me vërtetësinë ose pavërtetësinë e fakteve të
deklaruara nga palët. Për këtë arsye gjykata procedon për verifikimin e ekzistencës së
deklarimeve që i drejtohen asaj si një pjesë e domosdoshme e njohjes dhe shqyrtimit të çështjes
dhe provat janë mjetet për të bërë këtë verifikim.

Dispozita e nenit 8 të K.Pr.C parashikon se janë palët që kanë detyrimin të paraqesin faktet mbi
të cilat mbështesin pretendimet e tyre. Në një proces civil pala paditëse duhet të parashtrojë
faktet, në të cilat mbështetet kërkesa e saj. Faktet ku paditësi mbështetet përbëhet nga ato fakte
që paditësi pretendon që shkaktojnë në zbatimin e një rregulli (apo rregullave). Paditësi duhet
gjithashtu të shqyrtojë kërkesën e paraqitur dhe të gjitha detajet e provave dhe se çfarë duhet të
mbështetet me ato prova. Parashikimi që bën neni 8 i K.Pr.C lidhet me parimin e
disponibilitetit që lidhet me të drejtën e palëve për të caktuar vetë mënyrën e mbrojtjes.
Parashtrimi i fakteve mbi të cilat palët mbështesin pretendimet e tyre lidhet drejtpërdrejt me
mënyrën e mbrojtjes në procesin civil. Palët janë të lira të zgjedhin mënyrën se si do mbrohen në
një proces gjyqësor civil dhe parimi i lirisë së mbrojtjes lidhet drejtpërdrejt me mënyrën se si
palët parashtrojnë faktet dhe provat që ata kërkojnë ti nënshtrohet hetimit dhe shqyrtimit gjatë
procesit gjyqësor civil. Marrja e provave nga ana e gjykatës do të përbënte cenim të parimit të
barazisë së palëve para ligjit, të barazisë në procesin gjyqësor dhe në një farë mase të paanësisë
së saj prandaj dhe palët janë të lirë në një proces gjyqësor civil dhe gjykata ka rol pasiv vetëm në
rastë përjashtimore gjykata mund të kërkojë marrjen e provave dhe kjo në rastin kur pala e
kërkon por nuk mund ta marri për shak se ajo ndodhet te një person tjetër dhe këtë ia kërkon
gjykatës duke kërkuar provën që duhet marrë, shkaqet pse nuk mund ta paraqesi vetë në gjykatë
dhe cfarë kërkon të provojë gjatë gjykimit me këtë provë.

Dispozitat e nenit 10 të K.Pr.C përcakton parimin e shqyrtimit të provave mbi të cilën ngrejnë
pretendimet palët në një proces gjyqësor civil. Gjykata mbështet vendimin e saj vetëm mbi faktet
PROVAT I LEK. 16

që janë paraqitur gjatë procesit gjyqësor. Pra cdo fakt duhet të paraqitet në procesin gjyqësor cka
do te thotë që ato i nënshtrohen hetimit dhe shqyrtimit gjyqësor.

Esenca e parimit të shqyrtimit qëndron në atë se gjykata do të marrë parasysh vetëm ato fakte, të
cilat janë paraqitur dhe shtjelluar nga ana e palës. Faktete e tjera, që do të kenë mundësi të
arrijnë te gjykata, nuk mund të merren parasysh, edhe nëse ato fakte i përgjigjen të vërtetës dhe
në raste konkrete do të kishin ndikim në vendimmarrje.

Sipas nenit 18 të K.Pr.C asnjë palë nuk mund të gjykohet pa u dëgjuar ose pa u thirrur në gjykim.
Kjo dispozitë konkretizon parimin e kontradiktoritetit. Sipas këtij parimi, gjykata nuk mund të
marrë për bazë ato fakte dhe ato prova, për të cilat pala tjetër nuk kishte mundësi të paraqesë
opinionin e vet pasi gjykata nuk ka kryer njoftimet e duhrura dhe nuk ka vepruar konform ligjit
porcedurial për pjesmarrjen e palëve në një proces gjyqësro civil.Një shkelje e tillë ligjore do të
përbënte edhe një cenim të një kategorie kushtetuese të mbrojtur edhe me nenin 6 të Konventës.
Më konkretisht, nuk mund të merren për bazë fakte dhe prova të njërës palë, për të cilat nuk
kishte mundësi të deklarohej pala kundërshtare. Sipas nenit 20 të K.Pr.C Gjykata e mbështet
vendimin e saj vetëm në mjetet, shpjegimet, dokumentet e provat e tjera të treguara ose të sjella
nga palët, kur këto të fundit kanë qenë në gjendje të debatojnë sipas parimit të kontradiktoritetit.

1.2 Kuptimi i përgjithshëm i provës.

Përkufizimin e kuptimit të provave e ka dhënë K. Pr. Civile në nenin 11 i cili është ndryshuar me
ligjin nr. 38/2017, datë 30.03.2017, ku është përcaktuar: Provat janë të dhëna që merren prej
burimeve dhe sipas rregullave të parashikuara në këtë Kod dhe ligje të tjera, të cilat vërtetojnë ose
rrëzojnë pretendimet ose prapësimet e pjesëmarrësve në proces.

Ky formulim i nenit 11 të K.Pr.C përmban disa elemntë :

Së pari provat janë të dhëna që u bëjnë me dije dhe sqarojnë subjektet proceduriale për faktet e
ndryshme që lidhen me mosmarrëveshjen objekt gjykimi duke bërë të mundur shquarjen e tipareve
të këtyre fakteve , karakteristikave dhe cdo elemnti tjetër i nevojshëm që I shërben dhe është në
funksion të gjykimit . Mjeti provues janë ato fakte që shërbejnë për vërtetimin e një fakti të caktuar ,
 PROVAT I LEK. 16

d.m.th ato të dhëna që neës përputhen me të dhënat e faktit të pretenduar , bëjnë që ai të quhet i
provuar .

Së dyti, prova duhet të merrën prej burimeve dhe sipas rregullave të parashikuara nga K.Pr.C dhe
ligje të vecanta.Pra provat duhet të kënë prejardhjën domosdoshmërisht nga një prej mjeteve
provuese që parashikohen nga K.Pr.C apo ligjet e vecanta .

Së treti, prova duhet të lidhet drejtpërdrejt apo tërthortazi me faktin e pretenduar gjatë gjykimit,
duke i vërtetuar apo rrëzuar ato.

Procesi gjyqësor është në fakt riprodhim i një mosmarrëveshjeje (kontesti) që ka lindur më përpara.
Me anë të verifikimit e ballafaqimit të provave të paraqitura nga palët, gjykata grumbullon dhe
vlerëson materialin faktik. Në bazë të kësaj gjendjeje faktike që konstaton gjatë procesit gjyqësor,
gjykata zbaton normën juridike. Vendimi i gjykatës është rezultat i raportit midis kësaj gjëndjeje
faktike të konstatuar dhe normës juridike të zbatuar.

Procesi gjyqësor është në radhë të parë një proces njohjeje. Kjo njohje e rrethanave, e ngjarjes arrihet
nëpërmjet njohjes racionale dhe asaj empirike, që janë dy shkallët e njohjes. Këto dy metoda të
njohjes janë të lidhura e ndërvarura midis tyre si dhe plotësojnë njëra-tjetrën. Në procesin gjyqësor
njohja racionale është më kryesorja për faktin se në të shumtën e rasteve gjykata njihet me faktet që i
përkasin së kaluarës. Njohja empirike bëhet vetëm për ato fakte e rrethana që ekzistojnë gjatë
zhvillimit të procesit gjyqësor, që kanë mbetur në gjendjen e mëparshme.

Procesi i njohjes gjyqësore realizohet me anë të tre elementëve përbërës: objektit të provës, provave
gjyqësore dhe procesit të vërtetimit gjyqësor.

1. Objekt i provës janë ato fakte juridike vërtetësinë e të cilave duhet ta zgjidhë gjykata, si kusht për
dhënien e nje vendimi të drejtë.

2. Provat gjyqësore janë mjetet e parashikuara në ligj për konstatimin e të dhënave faktike dhe
përcaktimin e vërtetësisë së fakteve juridike që përbejnë objektin e provës. P. sh. dëshmitari, shkresa e
thjeshtë etj.

3. Procesi i vërtetimit gjyqësor është konstatimi i vërtetësisë së marredhënies juridike me anë të

provave gjyqësore. Fuqia provuese (nervus probationis) e mjetit provues (p.sh. e dokumentit) është
 PROVAT I LEK. 16

aftësia e nje prove për të krijuar bindjen te gjykata për vërtetësinë apo pavërtetësinë e faktit në
kontestim. Përkufizimin e kuptimit të provave sipas nenit 11 te K.Pr.C nënkuptohen kryerjen e të
gjitha veprimeve nga gjykata dhe palët me qëllim që të vërtetohet ose rrëzohet një fakt i pretenduar nga
palët në procesin gjyqësor. Kjo veprimtari përfshin paraqitjen e provave, propozimin e palëve për
marrjen e provave, vendimin e gjykatës se cilat prova do të merren, paraqitja e provave nga ana e palëve
dhe marrja e tyre nga gjykata kur pala e ka të pamundur t’i sigurojë ato, dhe vlerësimi i provave. Në
procesin gjyqësor gjykata detyrohet të kërkojë nga palët të paraqesin prova për çdo fakt në kontest, nga e
cila dhe varet zhvillimi i procesit, ose marrja e ndonjë vendimi gjatë këtij procesi.

Procesi gjyqësor është në fakt riprodhim i një mosmarrëveshjeje (kontesti) që ka lindur më përpara.
Shkalla e riprodhimit të mosmarrëveshjes së ngjarë varet kryesisht nga mundësia e palëve për të
riprodhuar elementet thelbësore me anë të provave të paraqitura. Kur thuhet për të riprodhuar
elementet thelbësore merren parasysh ato elemente që e riprodhojnë ngjarjen në tiparet e tyre
qenësore, pa të cilët ose pa njërin prej të cilëve, ngjarja e së kaluarës nuk mund të riprodhohet, ajo
mbetet amorfe, e pa vërtetuar dhe si rrjedhojë nuk mund të merret parasysh nga gjykata në vendim
pasi e rrëzon atë si të pa bazuar në prova . P.sh. deklarata e nënshkruar nga i padituri dhe me datë të
saktë për shumën e marrë hua, përmban elementet thelbësore që riprodhojnë një marrëveshje
(ngjarje) të së kaluarës. Nuk ka asnjë rëndësi a është shkruar deklarata me dorë me makinë shtypi,
kompjuter, në një zyrë apo në banesë etj.

Duhet bërë dallimi ndërmjet konceptit provë dhe mënyrës së të provuarit dhe konkretisht, ndërsa
prova është e dhëna qe merret në formën e parashikuar nga Kodi i Procedurës Civile dhe ligje të
vecanta (e që vërteton ose rrëzon pretendimet ose prapësimet e pjesëmarrësve në proces), mënyra e
të provuarit është pikërisht tërësia e formaliteteve që nevojiten për marrjen e së dhënës nga
gjykata.Argumentet provues (shkaqet) janë përfundimet lidhur me përmbajtjen dhe cilësinë e të
dhënave të dala nga mjeti provues.

1.3 Ndarja e provave(Klasifikimi).

Siç u tha më sipër provat janë ato mjete të parashikuara në ligj, të cilat shërbejnë për të konstatuar
faktet gjatë procesit gjyqësor dhe mbi këtë bazë për të zgjidhur në bazë të ligjit mosmarrëveshjet juridike
civile. Provat janë të ndryshme dhe si të tilla mund të ndahen sipas disa kritereve të paracaktuara në disa
kategori të cilat janë: pohimet e paditësit, të paditurit e personit të tretë, thëniet e dëshmitarëve, shkresat,
dhe provat materiale.
PROVAT I LEK. 16

1. Nëse i referohemi objektit të të provuarit, provat i ndajmë si vijon:

a. Prova të drejtpërdrejta. Provat që kanë për objekt faktin që duhet të provohet (p.sh. dëshmia
e atij që ka marrë dijeni drejtpërdrejt për faktin) dhe që ka rëndësi themelore për gjykimin.
b. Prova të tërthorta. Provat që kanë për objekt një fakt të ndryshëm nga ai kryesor, por nga i
cili mundet që nëpërmjet një arsyetimi logjik, të pranohet ekzistenca e faktit kryesor (p.sh.
prezumimi i faktit).
c. Prova në të kundërt, ose kundërprova. Prova që ka për objekt mosqënien e faktit që duhet të
provohet nga pala kundërshtare (p.sh. dëshmia e atij që ka dijeni personalisht se fakti nuk
është vërtetuar).

2. Nëse i referohemi efektivitetit të provave, ato i ndajmë në:

a. Prova të vlerësueshme lirisht, të cilat janë ato prova që mund të cmohen nga gjyqtari
sipas gjykimitm të tij të kujdesshem. Kjo ka të bëjë me parimin e lirisë së cmuarjes së
provave. Gjykata i cmon provat e marra gjatë gjykimit të cështjes, sipas bindjes së saj të
brendshme, të formuar nga shqyrtimi i të gjitha rrethanave të cështjes në tërësinë e tyre
(n. 309(2) KPC).
b. Prova ligjore, e cila duke përbërë përjashtim nga rregulli i mësipërm, e detyron gjyqtarin
që të mos cmojë vlerën provuese të provës në mënyrë të ndryshme nga ajo që parashikon
shprehimisht ligji. P.sh. Akti zyrtar me fuqi të plotë provuese (n. 253 KPC).

3. Në varësi të momentit të krijimit, provat i ndajmë në:

a. Prova të formuara para gjykimit. P.sh. provat shkresore, të cilat janë formuar më parë se
mosmarrëveshja të paraqitet para gjykatës për zgjidhje.
b. Prova që formohen gjatë gjykimit. Të tilla janë provat që merren gjatë gjykimit dhe që
marrin vlerën si provë nëpërmjet një procedure të caktuar. P.sh. dëshmia.

4. Po ashtu teoria i ndan provat edhe në:

a. Prova lëndore ose materiale, të cilat janë sendet e ndryshme materiale që shërbejnë për të
marrë dijeni gjyqtari drejtpërdrejt për faktet.
b. Prova personale, të cilat përfaqësojnë përfundimet e njohjes së fakteve prej personave të
tjerë që shërbejnë gjykatës për të marrë dijeni mbi një fakt të caktuar. Pra, provat
PROVAT I LEK. 16

personale janë ato që i bëhen me dije gjyqtarit nga persona të tjerë. Provat personale
ndahen në prova verbale, kur dijenia e personave bëhet gojarisht dhe prova shkresore kur
dijenia e tyre është përmbajtur në një shkresë.
c. Prova tërësore dhe prova jotësore. Të parat krijojnë tek gjykata bindje të plotë për
vërtetësinë e faktit (p.sh. akti zyrtar ose dëshmia e dëshmitarit që e ka parë vetë ngjarjen),
ndërsa të dytat jëne ato prova përafërsisht të vërteta që e bëjnë të besueshëm ekzistencën
e një fakti të caktuar, por që ende nuk mund të quhet plotësisht i vërtetuar (shkresa që
referon në një shkresë tjetër, ose dëshmitari që nuk e ka parë drejtpërdrejt ngjarjen, por ka
marrë dijeni më pas për të).

1.4 Objekti i provës.

Objekt prove (thema probandi) janë faktet juridike që qëndrojnë në themel të pretendimeve të palëve
apo pjesëmarrësve të tjerë gjatë gjykimit dhe që kanë lidhje me zgjidhjen e cështjes (facta probatur,
iura deducuntur), pra objekt i provës janë rrethanat që duhet të sqarohen gjatë procesit gjyqësor, për
të vërtetuar ose rrëzuar kërkimet e paditësit ose prapësimet e të paditurit.

P.sh. në mosmarrëveshjen që rrjedh nga kontrata e huasë si fakte juridike me rëndësi për objektin e të
provuarit janë dhënia ose jo e një shume të caktuar hua të paditurit, kthimi ose jo i huasë. Kur
mohohet vet kontrata e huasë me prapësimin që bën pala e paditur, janë fakte juridike dhe si të tilla
kanë rëndësi thelbësore ato fakte që vërtetojnë ose rrëzojnë pretendimet e njërës ose tjetrës palë
lidhur me lidhjen ose jo të kontratës.

Objekti i provës nuk është çdo fakt që pretendohet nga palët, por vetëm ato fakte juridike që janë të
rëndësishme për zgjidhjen e çështjes nga gjykata. Si argument se objekt i provës (i të provuarit) nuk
janë drejtpërdrejtë faktet, por pretendimet për faktet, është se objekt i provës mund të jetë edhe
pretendimi se një fakt i caktuar nuk ekziston. Ky është quajtur fakt negativ. Ky pretendim mohues
negativ, mund të vërtetohet vetëm në mënyrë të tërthortë, me anë të konstatimit të qenies së faktit, që
e përjashton qenien e faktit të kundërshtuar.

Paditësi së bashku me kërkesëpadinë, duhet të tregojë: (i) listën e personave që kërkon të thirren në
gjykim në cilësinë e dëshmitarit, duke saktësuar emrin, atësinë, mbiemrin dhe adresën e plotë, si dhe
faktet që kërkohet të provohen me to; (ii) provat që kërkohen të merren nga i padituri dhe të tretet,
duke përcaktuar arsyet dhe vendndodhjen e këtyre provave; (iii) llojin e ekspertimit që kërkohet të
PROVAT I LEK. 16

kryhet gjatë gjykimit. (n.154, s2 b), c) c) KPC). Të njëjtën gjë duhet të bëj edhe i padituri, kur
paraqet deklaratën e mbrojtjes. (n. 158, s4 b), c), c) KPC). Mos plotësimi i këtij kriteri nuk e bën
padinë me të meta, por paditësi dhe i padituri humbasin të drejtën procedurale për ti kërkuar (pa
shkaqe të arsyeshme të parashikuara në nenin 186 te KPC-së) gjykatës marrjen e tyre në një kohë të
mëvonshme.

Sic vihet re nga sa më sipër, provat janë të lidhura ngushtësisht me faktet e cështjes. Mirëpo, cfarë
janë faktet? Fakt quhet cdo sjellje e njeriut, ngjarje shoqërore, ose fenomen i natyrës, të cilit ligji i
ngarkon një pasojë juridike.

Faktet që përbëjnë objektin e të provuarit i ndajmë në:

1. Fakte krijuese ose formuese – faktet që prodhojnë lindjen e një marrëdhënie të caktuar juridike.
2. Fakte penguese ose ndaluese – faktet që, kur shoqëron me faktet krijuese, perfaqesojnë një
pengesë për realizimin e pasojave normale të marrëdhënies juridike (p.sh.: mungesa e zotësisë
për të vepruar tek një i mitur). Faktet penguese janë aspekti dhe ana negative e atyre rrethanave
që normalisht shoqërojnë faktin krijues dhe janë të nevojshëm, në mënyrë që ky i fundit të mund
të prodhojë pasoja normalisht (p.sh. zotesia për të vepruar e palëve kontraktuese është një kusht i
nevojshëm për vlefshmërinë e kontratës).
3. Fakte ndryshuese apo transformuese – faktet që e ndryshojnë marrëdhënien juridike ekzistuese.
4. Fakte shuese –faktet që sjellin shuarjen e marrëdhënies juridike (p.sh. huaja është një fakt
krijues, ndërsa pagesa e saj është një fakt shues).

Ligji dhe doktrina pranon se nuk kanë nevojë të provohen faktet e njohura botërisht faktet e njohura
zyrtarisht, faktet e pakundershtuara (paqësore) si dhe prezumimet ligjore dhe ato te faktit, përvec kur
ligji e kërkon një gjë të tillë. Keshtu, sipas nenit 13 te KPC-së: “Faktet e njohura botërisht, ose
zyrtarisht nuk kanë nevojë të provohen. Faktet, për të cilat ekziston një prezumim ligjor, nuk duhet të
provohen nga pala në dobi të së cilës është prezumimi.”

1.5 Faktet juridike që duhen provuar dhe prezumimet.

PROVAT I LEK. 16

Sipas nenit 10 të K.Pr.C “Gjykata mbështet vendimin e saj vetëm mbi faktet që janë paraqitur gjatë
procesit gjyqësor”. Këtu ligji ka parasysh vetëm faktet e rëndësishme për dhënien e vendimit. Se
cilat fakte janë të rëndësishme varet nga cilësimi i drejtë juridik i çështjes. Dispozitën ligjore gjykata
e zbaton në bazë të analizës së fakteve që ka konstatuar. Kështu, pra, në bazë të dispozitës ose
dispozitave që duhen zbatuar, gjykata konstaton se cilat fakte janë të nevojshme. Fakt i rëndësishëm
juridik mund të jetë një ngjarje e së kaluarës si bie fjala veprimi ose mosveprimi që ka shkaktuar
dëmin, moskthimi i të hollave të marra hua në afatin e caktuar etj.; mund të jetë gjendje që ka
ekzistuar ose që vazhdon të ekzistojë si gjendje e një sendi etj.

Nga këto fakte të rëndësishme, me të cilat ligji lidh edhe faktet juridike procedurale, objekt prove
janë vetëm faktet kontestuese midis palëve. P.sh. njëra palë pretendon ekzistencën e një fakti, ndërsa
pala tjetër e mohon ekzistencën e tij. Faktet që nuk janë kontestuese midis palëve si rregull nuk
përbëjnë objekt prove dhe si rrjedhojë nuk ka nevojë të provohen. Qenia e tyre konstatohet me anë të
disponibilitetit të palëve.

Në teori mbrohet mendimi se duhen provuar edhe faktet, të cilat pala kundërshtare as i ka mohuar e
as i ka pranuar. Heshtja për pretendimet e palës tjetër nuk do të thotë se e çliron këtë të fundit nga
barra e të provuarit.

Krahas fakteve që nuk janë kontestuese midis palëve, nuk ka nevojë të provohen as faktet e njohura
botërisht ose zyrtarisht, prezumimet ligjore dhe faktet e pranuara (pohuara).

Faktet e njohura botërisht nuk kanë nevojë të provohen, për shkak se ato njihen prej një rrethi të
gjerë personash. Nga shkalla e rëndësisë së tyre varet edhe madhësia e rrethit të personave që janë të
njohur me to. Kështu, 28 Nëntori si datë e shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë, njihet nga pjesa
dërmuese e shqiptarëve në trojet amtare dhe në botë. Por ka fakte të tjera që njihen nga një rreth më i
ngushtë personash, p.sh. njihet vetëm nga qytetarët e një qyteti ose rrethi, banorët e një fshati, si
tërmeti, përmbytje e madhe etj. Për t’u quajtur fakt i njohur botërisht kërkohet që të njihet si i tillë
edhe nga gjykata. Ajo e çmon a është i njohur botërisht një fakt konkret e që si rrjedhojë nuk ka
nevojë të provohet. Por, kjo nuk i mohon të drejtën palës kundër së cilës është fakti i njohur
botërisht, të provojë se nuk e ka cilësinë e faktit të njohur botërisht.

Edhe faktet e njohura zyrtarisht nga gjykata nuk ka nevojë të provohen (neni13 paragrafi i parë). Ato
nuk i nënshtrohen hetimit gjyqësor për arsye se ligji i pranon si të mirëqena. Kështu p.sh. sipas nenit
PROVAT I LEK. 16

70 të K.Pr. Penale, është e detyrueshme për gjykatën që shqyrton pasojat civile të veprës penale
vetëm përsa i përket faktit nëse vepra penale është kryer dhe nëse është kryer nga i gjykuari. Ky
është një prezumim ligjor (praesumtio) i pakundërshtueshëm ose absolut, për arsye se nuk lejohet të
provohet e kundërta.

Krahas prezumimeve të pakundërshtueshme në teori janë dalluar prezumimet ligjore të

kundërshtueshme. Ligji i pranon faktet si të vërteta deri sa të provohet e kundërta. P.sh. sipas nenit
29 të Kodit të Familjes fëmija i lindur brenda 300 ditëve nga zgjidhja e martesës ka për atësi
bashkëshortin e nënës. Ky është një prezumim ligjor i kundërshtueshëm (relativ), për arsye se i ati i
prezumuar ka të drejtë të provojë të kundërtën, se ai nuk është atë i fëmijës, me padi në gjykatë për
kundërshtim atësie.

Përveç prezumimeve ligjore në teori bëhet fjalë edhe për prezumimet e faktit. Prezumimi i faktit nuk
parashikohet në ligj, por nxirret nga gjykata rast pas rasti nga një fakt i ditur për të caktuar një fakt të
pa ditur. Në saje të përvojës së fituar dhe analizës logjike prej fakteve ekzistuese që janë vërtetuar
rregullisht, arrihet në përfundimin për ekzistencën e një fakti tjetër. Natyrisht edhe ky prezumim
është i kundërshtueshëm, deri sa të provohet e kundërta. P.sh. fatura e pagimit të qirasë për muajin
dhjetor të vitit 2000 përbën prezumim fakti për qiranë e paguar për muajin nëntor si muaj
paraardhës, në bazë të rrjedhës normale të marrëdhënieve kontraktore. Nga sa u tha mund të nxirret
përfundimi se prezumimet ligjore ose të faktit ekzistojnë kur fakte të caktuara juridike nxirren nga
fakte të tjera ekzistuese, duke u konsideruar të vërteta dhe si të tilla nuk ka nevojë të provohen.

1.6 Barra e provës.

Barra e provës ose barra e të provuarit (onus probandi) është përcaktimi i subjektit (palës) në
procesin gjyqësor civil që duhet të provojë faktin (faktet) e pretenduar. Neni 12 të K.Pr. Civile
përcakton se është detyrë e palëve në proces për të paraqitur pretendimet lidhur me faktet në të cilat i
mbështesin kërkimet e tyre, si dhe provat me të cilat mund të vërtetohen këto pretendime. Ky rregull
zbatohet si për kërkesë padinë e paditësit ashtu edhe për prapësimet e të paditurit. Pikërisht këto
detyrime të palëve në teori janë quajtur barra e provës. Në procesin gjyqësor civil rregullat për
ndarjen barrës së provës e zgjidhin çështjen se cila palë do të humbasë gjyqin kur një fakt mbetet i
pa provuar.
PROVAT I LEK. 16

Provat tregohen vetëm nga palët. Gjykata nuk është e autorizuar të marrë prova kryesisht (ex offitio),
nuk ka rol aktiv dhe sidomos në procesin e të provuarit gjykata kurrsesi nuk mund të ndërhyjë në
marrjen apo paraqitjen e provave. Gjykata ruan të drejtën të përcaktojë rrethin e atyre fakteve që e
përbënjë objektin e provës, duke e realizuar këtë me përcaktimin me vendim se cilat prova lejon të
merren si të rëndësishme për çështjen në gjykim. Gjykata ruan të drejtën të përcaktojë rrethin e atyre
fakteve që e përbëjnë objektin e provës, duke e realizuar këtë me përcaktimin me vendim se cilat
prova lejon të merren si të rëndësishme për çështjen në gjykim. Kur një provë të paraqitur nga njëra
ose tjetra palë gjykata e quan të parëndësishme për çështjen, ajo ka të drejtë të mos e pranojë atë. Ky
qëndrim gjen mbështetje në nenin 213 të K.Pr.C. Në këtë dispozitë thuhet: “ në zbatim të nenit 12 të
këtij Kodi, gjykata me vendim lejon palët të provojnë faktet mbi të cilat i bazojnë kërkimet dhe
pretendimet e tyre, duke paraqitur në gjykatë vetëm ato prova që janë të domosdoshme e që kanë
lidhje me çështjen e gjykimit”. Pra, kur gjykata një provë të paraqitur e quan të parëndësishme ajo
me vendim refuzon marrjen e saj.

Për të dalluar se cili nga ndërgjyqësit duhet të provojë një fakt, d.m.th. se cilit i bie barra e provës,
ndihmon shumë ndarja e fakteve në: fakte formues, pengues dhe shues.

Fakte formues ose konstitutiv janë ato fakte që sjellin me vetë lindjen e një të drejte. P.sh. e drejta
për të marrë çmimin nga shitja e një sendi; e drejta për të marrë pasurinë që rrjedh nga një
trashëgim. Faktet formues duhet të provohen nga pala që i pretendon, që zakonisht është paditësi.

Fakte pengues janë ato fakte që pengojnë lindjen e një të drejte. P.sh. kryerja e veprimit juridik me
mashtrim ose me kanosje, keqbesimi në posedimin e sendit. Zakonisht këto fakte pretendohen nga i
padituri, por mund të pretendohen edhe nga paditësi. Prandaj themi se i takon barra e provës atij që i
pretendon.

Fakte shues janë ato fakte që sjellin me vete shuarjen e një të drejte. P.sh. pagimi i çmimit për
sendin e blerë, kthimi i huasë. Edhe këto fakte zakonisht i pretendon i padituri, prandaj i takon atij
edhe barra e provës.

Megjithatë, në rast se padia e ngritur ka në themel të saj kërkimin edhe në lidhje me disa fakte
penguese (p.sh. deklarimi i pavlefshmërisë së një kontrate), ndryshuese (detyrimi për të përmbushur
një detyrim të ndryshuar kontraktor) apo shuese (vërtetimi i mosqënies së një marrëdhënieje
PROVAT I LEK. 16

juridike), atëherë ato rrjedhimisht do të duhet të provohen prej atij që i parashton ato, e që në këtë
rast do të ketë cilësinë e paditësit.

Në raste të vecanta, nga mënyra e mbrojtjes që ka zgjedhur njëra palë, pala tjetër mund të shkarkohet
nga barra e provës për të provuar fakte të caktuara .P.sh sipas nenit 267 të K.Pr.C , nëse njëra palë i
paraqet palës tjetër një shkresë private në lidhje me origjinalitetin e nënshkrimit, kjo palë duhet të
deklarojë menjëherë nëse e pranon ose jo origjinalitetin e nënshkrimit, duke e kundërshtuar sipas
nenit 277 të K.Pr.C.

Pozita e të paditurit është më komode se ajo e paditësit në lidhje me elementin provë. Në ngarkim të
të paditurit nuk ekziston asnjë barrë prove , sa kohë që paditësi nuk ka provuar ekzistencën e faktit
krijues të parashtruar në padi. Vetëm nëse fakti krijues i së drejtës së paditësit provohet gjyqësisht,
atëherë mbi të paditurin do të lind domosdoshmëria për të paraqitur prapësime, d.m.th të provojë
faktin pengues, shues apo ndryshues.

Për të përcaktuar barrën e provës duhet bërë dallimi midis kushteve të nevojshme për qënien e një
marrëdhënie juridike. Kur kushtet janë specifike për një marrëdhënie juridike të caktuar, kemi të
bëjmë me fakte formuese. P.sh në kontratën e shitjes marrëveshja për cmimin ose aktin noterial kur
sendi është i paluajtshëm, janë kushte specifike dhe përbëjne fakte formuese. Zotësia juridike ,
vullneti i lirë etj, janë kushte të përbashkëta dhë përbëjnë fakt pengues. Nga ky dallim i kushteve
specifike dhe të përgjithshme del se kushtet e përgjithshme të një marrëdhënie juridike ekzistojnë në
të gjitha marrëdhëniet , ndërsa kushtet specifike të një marrëdhënie juridike nuk janë të të gjitha
marrëdhëniet juridike.

Barra e provës rëndon të provohen vetëm ato që bërbëjnë kushte specifike ,ndërsa kushtet e
përgjithshme që përbëjnë rregull të zakonshëm nuk ka nevojë të provohen.

P.sh në rastin e lidhjes së një kontrate midis dy palëve , kur provohet lidhja e saj nuk është e
nevojshme që gjykata të verifikojë zotësinë juridike për të vepruar apo nesë ka qënë vullneti i lire
dhe i pa vesuar .Kjo është një cështje që duhet të ngrihet nga palët dhe nëse e pretendon një gjë të
tillë pala duhet të provojë faktin pengues.

Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë, në vështrim të nenit 12 të KPrC, i cili parashikon se “Pala që
pretendon një të drejtë ka detyrim që, në përputhje me ligjin, të provojë faktet mbi të cilët bazon
pretendimin e saj”, konstaton se të dyja gjykatat e faktit kanë gabuar në lidhje me përcaktimin e
PROVAT I LEK. 16

çështjes se, kur forma shkresore është element 1) për vlefshmërinë e veprimit juridik, ose
marrëdhënies juridike, si element dhe kur 2) për provueshmërinë e veprimit juridik ose
marrëdhënies juridike (ad probationem), dhe në këtë rast duhet të kuptohet si një kufizim i provimit
të këtij veprimi juridik ose marrëdhënie me dëshmitarë. Në cilat veprime juridike shkresa/ apo forma
shkresore konsiderohet si një element përbërës i veprimit juridik (ad substantiam), dhe në cilat
veprime të tjera forma shkresore kërkohet vetëm për provimin e veprimit juridik (ad probationem),
përmendet në dispozitat e ligjeve materiale, sikurse është Kodi Civil apo ligje të tjerë.

Dallimi i mësipërm rregullohet nga normat e të drejtës materiale dhe jo nga normat e të drejtës
procedurale civile, e cila merret vetëm me kuptimin e përgjithshëm të dokumenteve-shkresave, me
fuqinë e tyre provuese (e drejta procedurale). Përcaktimi i saktë i dallimit të sipërcituar, shërben për
gjykatat në dy drejtime, së pari për të përcaktuar drejt barrën e provës në lidhje me pretendimet e
palëve në proces dhe së dyti duke vendosur kufijtë e lejimit të provave me dëshmitarë.

Detyrimin që kanë palët për të provuar faktet ku i mbështesin kërkimet apo prapësimet e tyre nuk e
mënjanojnë kurrsesi gjykatën që të përcaktojë rrethin e atyre fakteve që përbëjnë objektin e provës,
të ndihmojë palët në paraqitjen e provave dhe kur është nevoja të investohet kryesisht kur konstaton
se provat e propozuara nuk janë të mjaftueshme. Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë vlerëson se ka
raste kur provat e paraqitura nga palët apo qoftë edhe ato të marra kryesisht nga gjykata nuk janë të
mjaftueshme për të vërtetuar themelësinë e kërkesëpadisë apo të prapësimit, dhe atëherë gjykimi nuk
mund të përfundojë në favor të palës pretendimi i të cilit nuk është vërtetuar.

Në qoftë se gjykata me mjete provuese të cilat i ka pasur në dispozicion nuk ka mundur t`i sqarojë
faktet e rëndësishme, ajo gjithsesi ka detyrimin për tu shprehur në lidhje me padinë. Kur gjykata nuk
e formon dot bindjen e saj të brendshme nga provat e paraqitura nga palët apo të marra kryesisht,
atëherë misionin e saj e realizon nëpërmjet barrës së provës, sipas rregullës se gjykata duhet të
shprehet se nuk është i saktë pretendimi për të cilën pala nuk ka propozuar prova adekuate “idem est
non aut non pronari”, (ajo që nuk provohet është e njëjtë me atë që nuk ekziston).

1.7 Procedimi provues (Lejimi i të provuarit).

Koha e paraqitjes së provave nga palët është me rëndësi parësore për sigurimin e një procedimi
provues të rregullt dhe evitimin e zvarritjes së gjykimit. Prandaj në nenin 154 të K.Pr.Civile
PROVAT I LEK. 16

ndryshuar me ligjin nr. 38/2017 është parashikuar ndër të tjera se kërkesë padia shkruhet në gjuhën
shqipe dhe duhet të përmbajë tregimin konkret të fakteve, rrethanave, dokumenteve, mjeteve të tjera
provuesde, të së drejtës mbi të cilat mbështetet padia, si dhe kërkimin konkret të paditësit.
Parashtrimi i fakteve dhe provave bëhët fillimisht nga paditësi në kërkesëpadi, e cila është akti
procedurial që vë në lëvizje gjykatën. Parashtrimi i fakteve dhe i provavë në kërkesëpadi përbën
element të domosdoshëm pasi mbi bazën e tyre që do procedohet gjykimi i mosmarrëveshjes
juridike. Provat e paraqitura si nga paditësi dhe i padituri duhet ti njoftohen njëri- tjetërit në mënyrë
që palët të njohen me pretendimet dhe më provat e palës kundërshtare. Gjatë veprimeve paraprake
gjyqtari i vetëm cakton se cilat prova do te merren në shqyrtim në seancë gjyqësore, cakton ekspertin
, vendos për marrjen e provave nga të tretët kur e kanë kërkuar palët dhe deklarojnë pamundësinë për
ti marrë ato.

Gjykata me vendim lejon marrjen e provave dhe kur është rasti edhe mënyrën e marrjes së tyre.
Vendimi në këtë rast është vendim i ndërmjetëm i cili mund të kundërshtohet së bashku me vendimin
përfundimtar. Refuzimi i marrjes së provës së kërkuar duhet të arsyetohet nga gjykata, pa e
paragjykuar cështjen (n. 183, paragrafi 2 KPC). Në lidhje me këtë, në nenin 213 të KPC-së
percaktohet se në zbatim të nenit 12 të këtij Kodi, gjykata me vendim lejon palët të provojnë faktet
mbi të cilat i bazojne kërkimet dhe pretendimet e tyre, duke paraqitur në gjykatë vetëm ato prova që
janë të domosdoshme e që kanë lidhje me cështjen e gjykimit.

K.C. GJ.L në vendimin me nr .1211, datë 13.11.2001 përcakton se : “Gjykata e Apelit duhej te
kishte vleresuar faktin qe gjykimi ne shkalle te pare nuk eshte zhvilluar konform rregullave
procedurale per percaktimin e fakteve qe do te provoje sejcila pale, lejimin e provave, menyren e
marrjes e te vleresimit te provave, si dhe percaktimin e barres se proves.

Duke mos respektuar kerkesat procedurale te mesiperme gjykata e shkalles se pare ka lejuar
zhvillimin e nje procesi gjyqesor te parregullt, i cili nuk jep asnje garanci per nje zgjidhje te
drejte e te bazuar te ceshtjes.

Me dosjen jane bashkuar nje sere vertetimesh kadastrore, me emra personash te ndryshem, me te
dhena te ndryshme lidhur me siperfaqe toke te caktuara, me kufizime te ndryshme etj., por pa
percaktuar se kush i ka paraqitur ato dhe se c`lidhje kane keto te dhena me pretendimet e sejciles
pale.”....
PROVAT I LEK. 16

“Gjate rishqyrtimit te ceshtjes gjykata e Apelit duhet te percaktoje per secilen pale kerkimet
perkatese, faktet qe duhet te provohen, provat qe lejohet te paraqese sejcila pale, menyren e
radhen e paraqitjes e te vleresimit te provave nga sejcila pale, si dhe barren e proves.”Ne
menyre te domosdoshme duhet te urdherohet nje ekspertim i ri topografik per te percaktuar
planvendosjen e parcelave sipas akteve te pronesise te paraqitura nga palet, si dhe te behet
ballafaqimi i eksperteve, ne qofte se ata do te dalin me konkluzione te kunderta (neni 229 i
K.Pr.Civile).

Gjykata e Apelit duhet gjithashtu te kqyre e te pasqyroje ne proces-verbalin gjyqesor dokumentat

qe ka depozituar sejcila nga palet ne dosjen qe eshte shqyrtuar ne Komisionin e Kthimit te
Pronave, si dhe te percaktoje sidomos vertetesine e vleren provuese te akteve te pronesise
(vertetimeve te nxjerra nga regjistrat e kadastres).”

Kur gjykata vendos marrjen e provave ajo përcakton dhe radhën e marrjes së tyre. Kjo lidhet me
diskrecionin e gjyqtarit, i cili duhet të përpiqet të rregullojë fazën e hetimit gjyqësor në atë mënyrë,
që të respektojë jo vetëm të drejtat e palëve por edhe ekonominë gjyqësore.

Kur prova duhet të merret jashtëterritorit të veprimtarisë së gjykatës, kjo i delegon kompetencat e saj
gjykatës së vendit ku ndodhet prova, përvec kur palët e kërkojnë bashkërisht që për këtë qëllim të
delegohet njëri prej anëtarëve të trupit gjykues. Në vendimin e gjykatës caktohet një afat brënda të
cilit duhet të merret prova dhe caktohet seancë tjetër për vazhdimin e gjykimit.

Kur nuk caktohet një prej anëtarëve të trupit gjykues për marrjen e provës, atëherë prova merret nga
gjyqtari i caktuar prej kryetarit të gjykatës që i është drejtuar kërkesa, duke pasqyruar veprimet e
kryera në procesverbal, i cili i dërgohet gjykatës kërkuese në afatin e caktuar. Palët janë të lira të
marrin pjesë në marrjen e provës. Deklarata e palëve dhe të dëshmitarëve merren në vetën e pare dhe
pasi I lexohen deklaruesit, nënshkruhen prej tij (n. 216 KPC). Gjyqtari që procedon për marrjen e
provës dhe kur delegohet sipas nenit 215 të KPC-së, zgjidh me vendim të gjitha cështjet që dalin
gjatë marrjes së provës (n. 217 KPC).

Ka raste kur palët, ndonëse kanë dijeni për ekzistencën e provave të ndryshme që shkojnë në favor të
pretendimeve të tyre, nuk kanë mundësi t’i paraqesin ato në gjykatë, me gjithë përpjekjet që bëjnë
për këtë. Në të tilla raste, ato kanë të drejtë të kërkojnë ndihmën e gjykatës që të merren provat pranë
PROVAT I LEK. 16

të tretëve. Konkretisht në nenin 223 të KPC-së përcaktohet se gjykata, me kërkesën e palës së

interesuar, mund të urdhërojë palën tjetër ose një person të tretë që nuk merr pjesë në cështje, të
paraqesë në gjykim një dokument ose një send tjetër, kur cmohet e nevojshme prej saj. Në këtë rast
gjykata jep udhëzimet e nevojshme për kohën, vendin dhe mënyrën e paraqitjes së tyre. Pala që ka
kërkuar marrjen e dokumentit është e detyruar të tregojë me hollesi të gjitha rrethanat që bëjnë të
besueshme se ku ndodhet dokumenti, karakteristikat e tij, si dhe faktet që do të provohen me këtë
dokument. Shpenzimet e nevojshme parapaguhen nga pala që ka bërë kërkesën.

Po ashtu, gjykata me kërkesë të palës së interesuar mund të kërkojë zyrtarisht nga organet e
administrates shtetërore të dhëna me shkrim për akte dhe dokumente që ndodhen në atë organ dhe që
është e nevojshme të shqyrtohen në procesin gjyqësor. Kur të dhënat e kërkuara përbëjnë secret
shtetëror, gjykata kërkon lejen e organit qendror nga i cili varet administrate shtetërore ku ndodhen
të dhënat e kërkuara. Kur kërkesa refuzohet, kërkesa e palës quhet si e paparashruar. (n.224 KPC).

Në rast se pas mbylljes së hetimit gjyqësor, ndonjë nga palët vëren se nuk është paraqitur ndonjë
provë që sipas saj është e rëndësishme, atëherë ajo mund të kërkojë riceljen e hetimit gjyqësor nëse
plotësohen kriteret e neneve 151 e 186 të KPC-së. Prova të reja mund të merren edhe gjatë gjykimit
në apel, nëse plotësohen kriteret e ( nenit 465 paragrafi 5 të KPC-së).

Kur prova duhet të merrët jashtë kufinjve të Republikës së Shqipërisë, gjykata nëpërmjet Ministrisë
së Drejtësisëi kërkon ndihmë jurudike përkatëse organit kompetent të një shteti tjetër. Nëse veprimi
procedural juridik kryhet nga përfaqësitë dipolmatike apo konsullore të Republikës së Shqipërisë,
kërkesa i drejtohet kësaj të fundit. Kërkesa e mësipërme duhet të përcaktojë çështjen për të cilën
kërkohet ndihma juridike dhe të përmbajë të dhënat e nevojshme për plotësimin e ndihmës juridike.
Koncepti i ndihmës juridike është parashikuar në një sërë marrëveshjesh bilaterale, por dhe në akte
ndërkombëtare të posaçme për një ose disa nga llojet e ndihmës juridike. Konventa e Hagës për
Marrjen e Provave Jashtë Shtetit në Çështet Civile ose Tregtare, aderuar nga Republika e Shqipërisë
me ligjin nr.10255, datë 25.03.2010,Konvenata e Hagës për Njohjen dhe Zbatimin e Vendimeve të
Huaja në Fushën Civile dhe Tregtare, aderuar nga Republika e Shqipërisë me ligjin nr.10194, datë
10.12.2009. Sipas kësaj konvente autoriteti gjyqësor që ekzekuton një letërkërkesë zbaton ligjin e tij
në lidhje me metodat dhe procedurat që duhet të ndiqen. Megjithatë, ai zbaton një kërkesë të
autoritetit kërkues që një metodë ose procedurë e veçantë duhet të ndiqet, nëse pajtohet me ligjin e
 PROVAT I LEK. 16

brendshëm të shtetit të ekzekutimit ose është e pamundur të kryhet për shkak të praktikës dhe
procedurës së tij të brendshme ose vështirësive praktike. Një letër kërkesë ekzekutohet pa vonesë.

1.8 Çmuarja e provave (Vlerësimi i provave).

Sipas nenit 29 të K.Pr.C gjykata çmon provat që ndodhen në aktet, në bazë të bindjes së saj të
brendshme, të formuar nga shqyrtimi në tërësinë e tyre i rrethanave të çështjes, dërsa sipas nenit 309
të K.Pr.C gjykata çmon provat e marra gjatë gjykimit të çështjes, sipas bindjes së saj të brendshme,
të formuar nga shqyrtimi i të gjitha rrethanave të çështjes në tërësinë e tyre.

Sipas formulimeve të mësipërme gjyqtarit i njihet e drejta dhe detyrimi që të cmojë provat e për
rrjedhojë të përcaktojë faktet e mosmarrëveshjes , sipas bindjes së tij të lirë , mbështetur në kriteret
ligjore dhe pas një shqyrtimi të kujdesshëm të të gjithë rrethanave të cështjes.

Cmuarja që i bën gjykata provave, ka të bëjë drejtpërdrejtë me zgjidhjen e mosmarrëveshjes së

paraqitur para saj për shqyrtim. Në këtë këndvështrim vlen të thuhet se të gjitha provat i nënshtrohen
cmimit të gjykatës, konform fuqisë provuese (nervus probationis) që ato kanë dhe rëndësi që
paraqesin për cështjen.

Në lidhje me cmuarjen e provave nga gjykata, kanë ekzistuar dy teori: ajo e provave legale dhe ajo e
cmuarjes sipas bindjes së brendshme të gjyqtarit. Sipas teorisë së parë, gjykata nuk mund të
vlerësonte fuqinë provuese të provave, pasi këtë e bënte ligji. Ndërsa sipas teorisë së cmuarjes së lirë
të provave, është gjykata ajo që ngarkohet me vlerësimin e kujdesshëm të fuqisë provuese të secilës
provë me vete dhe në tërësi e lidhur me provat e tjera. Me cmuarje provash do të kuptojmë
përcaktimin nga gjykata të vërtetësisë së tyre si dhe rëndësisë, plotësisë dhe fuqisë provuese në
lidhje me faktet objekt gjykimi.

Cmuarja që i bën provave gjyqtari i shkallës së parë dhe që reflektohet në arsyetimin e vendimit,
mund të rivlerësohet nga gjykata e shkallës së dytë, e cila ka të drejtë të bëjë edhe një cmim të
ndyshëm të tyre. Ndërsa në shkallë të tretë shqyrtohen aspektet ligjore të procesit të zhvilluar në
shkallët më të ulëta, përfshirë këtu edhe vlerësimin ligjor të provave (në ato raste kur vihet re shkelje
e rëndë e normave procedural).Garancia për mosshpërdorimin e lirisë së çmuarjes nga ana e gjykatës
qëndron në detyrën e saj që çmuarjen e provave ta arsyetojë në vendim, prandaj vendimi i gjykatës
shpesh konsiderohet shprehje e aftësisë profesionale dhe ndershmërisë së gjyqtarit.
PROVAT I LEK. 16

1.9 Mjetet provuese(Llojet e provave).

Sipas nenit 309 të K.Pr.Civile del se gjykatës nuk mund t’i imponohet asnjë lloj prove me vlerë të
paracaktuar, pasi në të kundërtën do të cënohej rregulli i vendosur për të drejtën ekskluzive të
gjykatës për të çmuar çdo provë të marrë “in concreto” gjatë gjykimit.

Në Kodin e Procedurës Civile parashikohen shprehimisht llojet e provave që mund të përdoren nga
palët ndërgjyqëse dhe rrjedhimisht të pranohen nga gjykata, për provimin e fakteve të ndryshme që
kanë të bëjnë me mosmarrëveshjen objekt gjykimi. Kreu i pestë i titullit të parë të pjesës së dytë të
Kodit të Procedurës Civile, parashikon në detaje llojet e provave, të cilat janë si vijon:

1. Pohimi gjyqësor (n. 214, 281-285 të KPC-së).

2. Ekspertimi (n. 224/a-230 të KPC-së).
3. Thëniet e dëshmitarëve (n. 186, 218, 231-245 të KPC-së).
4. Shkresat (n. 246-280 të KPC-së).
5. Këqyrja e personave, sendeve dhe këqyrja në vend. Eksperimenti (n. 286-291 të KPC-së)..