VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt Kì 2 tháng 5/2018, tr 86-89

NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG XÂY DỰNG CHUẨN ĐẦU RA

CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO Ở MỘT SỐ CƠ SỞ GIÁO DỤC ĐẠI HỌC NƯỚC TA
Hoàng Thị Hương - Trường Đại học Nội vụ Hà Nội

Ngày nhận bài: 18/05/2018; ngày sửa chữa: 23/05/2018; ngày duyệt đăng: 30/05/2018.
Abstract: The paper analyses the concept standards of learning outcomes for curricula at higher
education institutions in Vietnam. Also, the article proposes some solutions to improve
effectiveness of building standards of learning outcomes for curricula at tertiary institutions in line
with the trend of developing education with aim to meet demands of high quality human resources
of labour market in current period.
Keywords: Learning outcome standards, curricula, higher education institution, labour market.

1. Mở đầu
Chuẩn đầu ra (CĐR) và chương trình đào tạo
(CTĐT) có mối quan hệ khăng khít, tác động qua lại và
chi phối lẫn nhau trong quá trình phát triển của mỗi cơ sở
giáo dục đại học. Thời gian qua, các cơ sở giáo dục đại
học nước ta đã đẩy mạnh việc phát triển CTĐT về cả số
lượng và chất lượng; nhiều ngành học mới ra đời với định
hướng phát triển năng lực người học và tăng tính ứng
dụng nghề nghiệp nhằm nâng cao chất lượng đào tạo đáp
ứng nhu cầu lao động của xã hội. Tuy nhiên, chất lượng
CĐR chưa cao, chưa tương xứng với quá trình phát triển
nhanh chóng và mạnh mẽ các CTĐT. Vì vậy, việc nghiên
cứu cơ sở khoa học cho việc nâng cao chất lượng xây
dựng CĐR cho mỗi ngành học ở các cơ sở giáo dục đại
học nước ta là vô cùng cần thiết.
Bài viết dựa trên cơ sở phân tích thực trạng xây dựng
CĐR CTĐT ở một số cơ sở giáo dục đại học ở nước ta
để đề xuất một số biện pháp nâng cao chất lượng xây
dựng CĐR CTĐT phù hợp với xu hướng phát triển của
giáo dục.
2. Nội dung nghiên cứu
2.1. Khái quát về chuẩn đầu ra
Khái niệm “Chuẩn đầu ra” (Learning Outcomes)
được sử dụng ngày càng phổ biến trong các nền giáo dục
trên thế giới và Việt Nam. Đã có nhiều quan niệm khác
nhau về CĐR các CTĐT, ngành đào tạo từ nhiều cách
tiếp cận khác nhau, trong đó nổi lên hai cách tiếp cận:
Thứ nhất, nghiên cứu CĐR trong mối quan hệ với
CTĐT trong nhà trường. Theo cách tiếp cận này, CĐR
và CTĐT được phân tích là có tính độc lập tương đối
nhưng có mối quan hệ chặt chẽ, tác động qua lại, chi phối
lẫn nhau.
Theo Từ điển tiếng Việt, Chuẩn là “cái được chọn
làm căn cứ để đối chiếu, để hướng theo đó mà làm cho
đúng; cái được định ra thành tiêu chuẩn; cái được công
nhận là đúng theo quy định hoặc theo thói quen phổ biến
trong xã hội” [1; tr 246]. Theo nghĩa đó, CĐR của mỗi
khóa học hay CTĐT bao gồm một hệ thống các giá trị,
tiêu chí “chuẩn” về kiến thức, kĩ năng và thái độ mà
người học sẽ đạt được sau khi hoàn thành một khóa học
hay CTĐT.
Theo tài liệu hướng dẫn xây dựng CĐR CTĐT của
một số cơ sở giáo dục đại học trên thế giới và nước ta,
CĐR là những mục tiêu cụ thể của chương trình và được
viết dưới dạng văn bản cụ thể, được trình bày thành một
danh sách các chuẩn có thể đánh giá được. Theo đó, giữa
CĐR và CTĐT có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, tuy
nhiên, khác biệt là: mục tiêu của CTĐT là đích hướng
đến còn CĐR là kết quả thực tế đạt được của các mục
tiêu đó. Mục tiêu đào tạo phản ánh ý đồ của người dạy,
CĐR thể hiện kì vọng của người học về việc sẽ học được
gì, làm được gì sau khi tốt nghiệp. Đó chính là “hệ giá
trị” mà nhà trường cam kết với người học về chất lượng
đào tạo; trên cơ sở đó, người học giám sát, đánh giá chất
lượng đào tạo thể hiện qua sự hài lòng hay không hài lòng
và những kết quả đạt được trong hoạt động nghề nghiệp
sau khi tốt nghiệp.
Thứ hai, nghiên cứu CĐR trong mối quan hệ giữa
các cơ sở đào tạo, với các nhà tuyển dụng và xã hội.
CĐR được ví như một “đồng tiền chung” để trao đổi,
công nhận lẫn nhau trong nước cũng như quốc tế. Mỗi
cơ sở đào tạo xây dựng CĐR CTĐT là xác định chất
lượng tối thiểu của người học sau khi tốt nghiệp chương
trình đó với những chỉ số về phẩm chất, kiến thức, kĩ
năng/kĩ xảo, tính cách/hành vi và khả năng/năng lực; hay
tổng quát hơn là các “kĩ năng cứng” và “kĩ năng mềm”
cụ thể. Đó là hệ giá trị tối thiểu theo chuẩn chung của
quốc gia và quốc tế để công nhận văn bằng, chứng chỉ
của nhau.
Một mục tiêu quan trọng hàng đầu nữa của CĐR là
thể hiện sự kết nối, gắn kết giữa cơ sở đào tạo với các nhà

86
 VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt Kì 2 tháng 5/2018, tr 86-89
tuyển dụng, với xã hội; phản ánh mối quan hệ giữa “thế
giới học tập” với “thế giới nghề nghiệp”. Điều đó đòi hỏi
CĐR của mỗi CTĐT phải được xây dựng trên cơ sở điều
tra, nắm bắt “tín hiệu” từ thị trường lao động để từ đó xây
dựng những “chuẩn” cụ thể về kiến thức, kĩ năng và thái
độ phù hợp.
Hơn nữa, CĐR còn là phát biểu cam kết của cơ sở
đào tạo về chất lượng tối thiểu phải đạt được của người
tốt nghiệp CTĐT - tức là cam kết về chất lượng sản phẩm
đào tạo của cơ sở đào tạo trước người học, nhà tuyển
dụng và xã hội. Đó là tuyên bố trách nhiệm về chất lượng
GD-ĐT của cơ sở đào tạo để xã hội giám sát, phản biện.
Trước yêu cầu của việc nâng cao tính tự chủ và sự
công khai, minh bạch về chất lượng đào tạo của các cơ
sở giáo dục, từ năm 2010, Bộ GD-ĐT đã yêu cầu các cơ
sở giáo dục trong hệ thống giáo dục quốc dân phải xây
dựng và công bố CĐR. Theo văn bản hướng dẫn của Bộ
GD-ĐT, CĐR là quy định về nội dung kiến thức chuyên
môn; kĩ năng thực hành, khả năng nhận thức công nghệ
và giải quyết vấn đề; công việc mà người học có thể đảm
nhận sau khi tốt nghiệp và các yêu cầu đặc thù khác đối
với từng trình độ, ngành đào tạo [2].
Như vậy, CĐR và CTĐT gắn kết chặt chẽ, bổ sung,
hỗ trợ nhau trong quá trình phát triển của mỗi cơ sở giáo
dục đại học. Trong đó, sự khởi đầu của mọi CTĐT và
CĐR là phải từ xã hội, không phải từ nhà trường. Điều
đó có nghĩa là: nhà trường phải dạy những gì xã hội cần
chứ không phải những gì nhà trường có; phải đào tạo ra
những sản phẩm xã hội đang, sẽ và luôn cần, luôn
đón nhận.
2.2. Tình hình xây dựng chuẩn đầu ra chương trình
đào tạo ở một số cơ sở giáo dục đại học nước ta
Thời gian qua, các cơ sở giáo dục đại học nước ta đã
thực hiện đẩy mạnh việc phát triển CTĐT nhằm đáp ứng
nhu cầu về nguồn nhân lực chất lượng cao của thị trường
lao động với một “thế giới nghề nghiệp” đa dạng, phong
phú. Trên cơ sở nghiên cứu lí luận, thực tiễn nhu cầu lao
động của xã hội, các cơ sở giáo dục đại học đã phát triển
CTĐT một cách mạnh mẽ và nhanh chóng. Nhiều ngành
học truyền thống được cải tiến, nâng cấp; nhiều ngành
học mới xuất hiện, trong đó có nhiều ngành học cập nhật
CTĐT tiên tiến của các trường đại học có uy tín trên thế
giới. Bên cạnh đó, các cơ sở giáo dục đại học còn ứng
dụng nhiều triết lí giáo dục mới của các nền giáo dục tiên
tiến trên thế giới để nâng cao chất lượng sản phẩm đào
tạo như: CTĐT định hướng phát triển năng lực người học
CDIO (Conceive - Design - Implement - Operate); đào
tạo đại học định hướng nghề nghiệp ứng dụng POHE
(Profession Oriented Higher Education),... Song song
với nó, từ năm 2010, thực hiện sự chỉ đạo của Bộ GD-
87
ĐT, các cơ sở giáo dục đại học đã xây dựng và công bố
CĐR theo quy định.
Qua việc nghiên cứu, phân tích, tổng hợp, so sánh các
tài liệu và điều tra thực tiễn bằng khảo sát, thống kê hoạt
động xây dựng CĐR chuyên ngành Chính trị học ở một
số cơ sở giáo dục đại học nước ta như Trường Đại học
Quốc gia Hà Nội, Trường Đại học Vinh, Học viện Báo
chí và Tuyên truyền, Trường Đại học Nội vụ Hà Nội để
tìm ra điểm chung về CĐR của một ngành cụ thể và CĐR
của một số ngành/chuyên ngành khác của Học viện Tài
chính, Trường Đại học Nội vụ Hà Nội,... từ tháng 5/2017
- 5/2018, có thể rút ra một số nhận định sau:
- Các cơ sở giáo dục đại học nước ta đã thực hiện sự
chỉ đạo của Bộ GD-ĐT về việc xây dựng và công bố
CĐR trong quá trình phát triển các CTĐT. Trong quá
trình đó, dựa trên cơ sở lí luận và pháp lí về CĐR; sứ
mạng, mục tiêu đặc thù phát triển của mỗi nhà trường và
tham khảo kinh nghiệm của các cơ sở giáo dục đại học
có uy tín trong nước và quốc tế, các cơ sở giáo dục đại
học đã xây dựng CĐR cho các CTĐT ngành nghề cụ thể.
- Để xây dựng được CĐR các ngành đào tạo bậc đại
học, các cơ sở giáo dục đại học đã nghiên cứu, lựa chọn
và sử dụng nguyên tắc viết CĐR SMART, nguyên tắc
phân loại Bloom và cũng đã chú ý đến việc gắn kết nhằm
đảm bảo sự phù hợp với xu hướng phát triển CTĐT theo
định hướng phát triển năng lực người học CDIO và định
hướng nghề nghiệp ứng dụng POHE,... Cụ thể:
+ Ứng dụng nguyên tắc SMART (Specific -
Measurable - Actionable - Relevant - Transparent): CĐR
xây dựng theo hướng đảm bảo tính đơn giản, rõ ràng và
các điều kiện có thể thực hiện, đo lường và đánh giá
được. Yêu cầu của nguyên tắc này là: CĐR phải cụ thể,
phải đo lường được, có thể hành động được để thu thập
bằng chứng, phải có tính gắn kết, hướng đến mục tiêu cụ
thể trong thực tế, phải rõ ràng, dễ hiểu.
+ Ứng dụng nguyên tắc phân loại Bloom (bảng phân
loại Bloom - Bloom’s Taxonomy) trong mô tả mức độ
đạt được CĐR của một CTĐT trên các lĩnh vực cụ thể:
nhận thức (Cognitive domain), cảm xúc (Affective
domain), tâm vận (Sychomotor domain). Mỗi lĩnh vực
được phân chia thành 5 hoặc 6 mức độ, sắp xếp theo thứ
tự từ đơn giản đến phức tạp đặt ra những yêu cầu người
học phải đạt được sau khi tốt nghiệp: kiến thức (biết,
hiểu, ứng dụng, phân tích, tổng hợp, đánh giá), kĩ năng
(bắt chước, thao tác, chuẩn hóa, phối hợp, tự nhiên hóa)
và thái độ (tiếp nhận, đáp ứng, hình thành giá trị, tổ chức,
đặc trưng hóa).
+ Xây dựng CĐR theo phương pháp tiếp cận CDIO
nhằm đào tạo sinh viên toàn diện cả về kiến thức chuyên
môn, kĩ năng và phẩm chất đạo đức, trong đó nhấn mạnh
 VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt Kì 2 tháng 5/2018, tr 86-89
năng lực thực hành (năng lực CDIO) và ý thức trách
nhiệm xã hội, đảm bảo cho sinh viên được học tập chủ
động và trải nghiệm thực tiễn. Trong bối cảnh toàn cầu
hóa và sự biến động mạnh mẽ của quá trình phát triển
kinh tế, CĐR phải có tính linh hoạt nhằm đảm bảo tính
ứng dụng của nghề nghiệp.
+ Xây dựng CĐR theo phương pháp tiếp cận POHE
nhằm đảm bảo sự gắn kết giữa “thế giới học tập” với “thế
giới nghề nghiệp”. Trong đó, CĐR phải xác định được
những phẩm chất nghề nghiệp như: tính ứng dụng và phổ
rộng, tính liên ngành, ứng dụng được khoa học kĩ thuật
vào thực tiễn, chuyển giao công nghệ và khả năng giải
quyết vấn đề, tính sáng tạo và phức tạp trong hành động,
làm việc theo cách giải quyết vấn đề, được đào tạo để có
những kĩ năng mềm, có khả năng tự thể hiện tư duy và
hành động, làm việc một cách có tổ chức, có tinh thần
trách nhiệm với xã hội và sẵn sàng thay đổi khi cần thiết,
có khả năng học tập suốt đời, luôn biết cách cập nhật và
mở mang hiểu biết, sự tiến bộ của bản thân và nhân loại.
- Việc xây dựng và công bố CĐR CTĐT ở các cơ sở
giáo dục đại học nước ta thời gian qua đã bộc lộ một số
hạn chế, tồn tại:
+ Giữa CĐR và CTĐT chưa thật sự gắn bó chặt chẽ
với nhau và làm cơ sở cho nhau trong quá trình phát triển.
Trong thực tế, các cơ sở giáo dục đại học quan tâm tới
việc xây dựng và phát triển CTĐT hơn là xây dựng CĐR,
thể hiện ở tất cả các khâu: từ đầu tư nhân lực, thời gian
đến kinh phí. Từ đó dẫn đến quy trình ngược: có CTĐT
mới có CĐR; CĐR chủ yếu dựa trên việc bám vào CTĐT
trên mặt lí thuyết mà ít bám sát vào thực tiễn nhu cầu của
thị trường lao động xã hội. CĐR chưa dựa trên sự tham
vấn ý kiến của các nhà tuyển dụng, các cơ sở có khả năng
tiếp nhận, sử dụng lao động là người học sau khi được
đào tạo.
+ Do CĐR chưa thật sự gắn kết với CTĐT đã dẫn đến
CĐR chưa thể hiện được một cách đầy đủ và sâu sắc
những triết lí giáo dục trong quá trình phát triển CTĐT
theo định hướng mới phù hợp hơn với xu hướng vận
động của xã hội, của “thế giới nghề nghiệp” là phát triển
năng lực người học và tăng tính ứng dụng nghề nghiệp.
+ Chất lượng CĐR chưa cao, nội dung CĐR còn khá
chung chung, chưa thực hiện đầy đủ các nguyên tắc xây
dựng CĐR và chưa thể hiện rõ tính đặc thù nghề nghiệp
và sự khác nhau giữa các bậc học, hệ đào tạo. Nguyên
nhân của hạn chế này là việc xây dựng CĐR các ngành
đào tạo chủ yếu dựa trên kinh nghiệm, và tham khảo kết
quả có sẵn của các trường mở ngành đào tạo đi trước.
Những hạn chế trên đã dẫn đến CĐR chưa thể hiện
được vai trò, sứ mệnh của mình là làm cơ sở định hướng
cho việc thiết kế CTĐT với những ngành nghề mới, yêu
88
cầu mới đáp ứng nhu cầu lao động của xã hội như các cơ
sở giáo dục đại học mong muốn, cam kết và công bố cho
người học và xã hội. Bên cạnh đó, CĐR tạo thành hệ
chuẩn giá trị định hướng hoạt động dạy - học, đổi mới
nội dung, phương pháp giảng dạy, kiểm tra, đánh giá
cũng như đổi mới phương pháp học tập, rèn luyện của
người học cũng chưa đạt hiệu quả cao. Hệ quả là sản
phẩm đào tạo (người học) vẫn nặng về lí thuyết mà nhẹ
về thực hành; yếu về kĩ năng, năng lực thực hành nghề
nghiệp cũng như phẩm chất đạo đức nghề nghiệp.
2.3. Một số giải pháp nâng cao chất lượng xây dựng
chuẩn đầu ra ở các cơ sở giáo dục đại học nước ta
Thứ nhất, cần thay đổi mạnh mẽ tư duy về mối quan
hệ giữa CĐR và CTĐT. Giữa hai yếu tố này có mối quan
hệ tương hỗ chặt chẽ, tác động qua lại, làm tiền đề, cơ sở
của nhau; trong đó, CĐR phải được xác định là khâu
trọng yếu, phải chú trọng trước hết. Trên cơ sở xác định
CĐR của một ngành nghề cụ thể mới có thể thiết kế
chương trình và phát triển CTĐT dựa trên cơ sở vững
chắc. Muốn vậy, mỗi cơ sở giáo dục đại học phải có định
hướng chỉ đạo đầu tư nguồn nhân lực, thời gian và kinh
phí phù hợp cho việc xây dựng CĐR.
Thứ hai, triết lí giáo dục trong quá trình đổi mới căn
bản và toàn diện GD-ĐT phải được thể hiện trong quá
trình xây dựng CĐR và phát triển CTĐT của các cơ sở
giáo dục đại học. Triết lí giáo dục đó trước hết phải được
quán triệt trong quá trình xây dựng CĐR để từ đó thấm
sâu trong quá trình phát triển CTĐT. Điều đó có nghĩa
là: nếu muốn xây dựng các CTĐT theo hướng phát triển
năng lực và tăng tính ứng dụng nghề nghiệp cho người
học thì trước hết định hướng đó phải được thể hiện trong
nội dung CĐR của mỗi ngành nghề đào tạo cụ thể.
Thứ ba, xây dựng CĐR phải bắt đầu từ nghiên cứu
thị trường lao động để phát hiện những yêu cầu, “tín
hiệu” từ thị trường lao động. Nghiên cứu thị trường lao
động, “thế giới nghề nghiệp” phải thật sự thấu đáo nhằm
tìm hiểu kĩ lưỡng nhu cầu nguồn nhân lực trên các
phương diện cụ thể: kiến thức, kĩ năng, thái độ của
những ngành nghề cụ thể. Trên cơ sở đó, khắc phục tính
chung chung của CĐR, phân biệt được sự khác nhau giữa
CĐR của các ngành nghề và giữa các bậc học (đại học,
sau đại học).
Thứ tư, trên cơ sở phân tích nhu cầu của xã hội, căn
cứ vào sứ mạng, mục tiêu, đặc thù, chiến lược phát triển
của mỗi nhà trường để cải tiến, phát triển CTĐT những
mã ngành học truyền thống; xây dựng CTĐT mã ngành
học mới một cách phù hợp. Từ đó vừa phát huy được nội
lực của nhà trường vừa đáp ứng được yêu cầu cấp thiết
của xã hội trong từng giai đoạn phát triển KT-XH của địa
phương và quốc gia. CĐR thể hiện, phát huy được sắc
 VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt Kì 2 tháng 5/2018, tr 86-89
thái, thế mạnh đào tạo của mỗi nhà trường, đồng thời góp
phần tạo nên một “thế giới học tập” đa dạng và chuỗi
cung ứng thị trường lao động cho xã hội lựa chọn.
Thứ năm, xây dựng CĐR phải dựa trên cơ sở của
những lí thuyết giáo dục tiên tiến nhằm đảm bảo nâng
cao chất lượng CĐR và tính ứng dụng phục vụ quá trình
phát triển CTĐT. Trong quá trình xây dựng CĐR phải
nghiên cứu lí thuyết và nâng cao kĩ năng vận dụng các
nguyên tắc xây dựng CĐR nhằm đáp ứng yêu cầu về chất
lượng nội dung và đảm bảo yêu cầu về kĩ thuật của CĐR.
3. Kết luận
CĐR là một trong những khâu trọng yếu trong quá
trình phát triển CTĐT của mỗi cơ sở giáo dục đại học.
Trên cơ sở những bài học rút ra từ thực tiễn xây dựng
CĐR đã đặt ra việc phải thực hiện một số giải pháp cơ
bản nhằm nâng cao chất lượng xây dựng CĐR. Đó là sự
gắn bó chặt chẽ hơn nữa các cơ sở giáo dục đại học là nơi
cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao với các nhà
tuyển dụng, thị trường lao động thường xuyên biến động;
gắn kết chặt chẽ giữa CĐR và CTĐT trong quá trình phát
triển của mỗi nhà trường; CĐR phải dựa trên cơ sở vận
dụng linh hoạt, hiệu quả những lí thuyết giáo dục tiên tiến
phù hợp điều kiện, thế mạnh của mỗi nhà trường.
Tài liệu tham khảo
[1] Trung tâm Từ điển học (2010). Từ điển tiếng Việt.
NXB Đà Nẵng.
[2] Bộ GD-ĐT (2010). Công văn số 2196/BGDĐT-
GDĐH ngày 22/04/2010 về việc hướng dẫn xây
dựng và công bố chuẩn đầu ra ngành đào tạo.
[3] Bộ GD-ĐT (2009). Thông tư số 09/2009/TT-
BGDĐT ngày 07/5/2009 ban hành Quy chế thực
hiện công khai đối với cơ sở giáo dục của hệ thống
giáo dục quốc dân.
[4] Bộ GD-ĐT (2013). Công văn số 2435/BGDĐT-
GDĐH ngày 12/04/2013 về việc rà soát chuẩn đầu
ra và biên soạn giáo trình.
[5] Bộ GD-ĐT (2016). Phát triển chương trình đào tạo
đại học định hướng nghề nghiệp ứng dụng (Dự án
Phát triển giáo dục đại học theo định hướng nghề
nghiệp ứng dụng ở Việt Nam giai đoạn 2). NXB Đại
học Sư phạm.
[6] Lê Đức Ngọc - Trần Hữu Hoan (2010). Chuẩn đầu
ra trong giáo dục đại học. Tạp chí Khoa học giáo
dục, số 55, tr 4-6.
[7] Đoàn Thị Minh Trinh - Nguyễn Hội Nghĩa (2014).
Hướng dẫn thiết kế và phát triển chương trình đào
tạo đáp ứng chuẩn đầu ra. NXB Đại học Quốc gia
TP. Hồ Chí Minh.
89
[8] Đại học Quốc gia Hà Nội (2010). Văn bản số
3109/HD-ĐHQGHN ngày 29/10/2010 về việc
hướng dẫn xây dựng và hoàn thiện chương trình đào
tạo theo chuẩn đầu ra ở Đại học Quốc gia Hà Nội.
[9] Đại học Nội vụ Hà Nội (2016). Văn bản số 447/HD-
ĐHNV ngày 05/04/2016 về việc hướng dẫn xây
dựng và hoàn thiện chuẩn đầu ra chương trình đào
tạo theo hệ thống tín chỉ của Trường Đại học Nội vụ
Hà Nội.
[10] Học viện Báo chí và Tuyên truyền (2017). Văn bản
số 2228/QĐ-HVBC&TT ngày 26/06/2017 quyết
định về việc ban hành chuẩn đầu ra các chương
trình đào tạo trình độ đại học tại Học viện Báo chí
và Tuyên truyền.
[11] Học viện Tài chính (2017). Văn bản số 154/QĐ-HVTC
ngày 23/02/2017 về việc ban hành chuẩn đầu ra đối
với sinh viên tốt nghiệp các ngành/chuyên ngành đào
tạo hệ đại học chính quy ở Học viện Tài chính.
MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ HOẠT ĐỘNG...
(Tiếp theo trang 156)
[2] Ban Bí thư Trung ương Đảng (1995). Hồ Chí Minh
toàn tập (tập 6). NXB Chính trị Quốc gia - Sự thật.
[3] Hoàng Phê (2000). Từ điển tiếng Việt. NXB Đà Nẵng.
[4] Nguyễn Lân (2009). Từ điển và Ngữ Hán Việt. NXB
TP. Hồ Chí Minh.
[5] Phạm Viết Vượng (2008). Giáo dục học. NXB Đại
học Quốc gia Hà Nội.
[6] Bộ Tổng Tham mưu - Cục Nhà trường (2006). Từ
điển Giáo dục học quân sự. NXB Quân đội Nhân dân.
[7] Ban Chấp hành Trung ương (2013). Nghị quyết số
29-NQ/TW ngày 04/11/2013 về đổi mới căn bản,
toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công
nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị
trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập
quốc tế.
[8] Ngô Công Hoàn (chủ biên, 1998). Giao tiếp sư
phạm. NXB Giáo dục.
[9] Nguyễn Cảnh Toàn (2004). Học và dạy cách học.
NXB Đại học Sư phạm.
[10] Phạm Trung Thanh (2006). Rèn luyện nghiệp vụ sư
phạm thường xuyên. NXB Đại học Sư phạm.
[11] Thái Duy Tuyên (2007). Phương pháp dạy học
truyền thống và đổi mới. NXB Giáo dục.
[12] Tổng cục Chính trị (2003). Lí luận dạy học quân sự.
NXB Quân đội nhân dân.