VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 10/2019, tr 123-127

MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC,
LỐI SỐNG CHO SINH VIÊN CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC HIỆN NAY
Phạm Thành Khánh - Trường Cao đẳng Sư phạm Thái Bình

Ngày nhận bài: 08/9/2019; ngày chỉnh sửa: 05/10/2019; ngày duyệt đăng: 18/10/2019.
Abstract: To achieve good results in ethical and lifestyle education for university students, it is
necessary to implement a combination of solutions: Raising awareness of individuals about the
importance of ethical and lifestyle education for students; innovating educational content and
methods; strengthening resources, pushing ethical and lifestyle education for students are essential.
This article studies and proposes a number of solutions to improve the effectiveness of ethical and
lifestyle education for students today.
Keywords: Ethical and lifestyle education, student, educational method.

1. Mở đầu
Hiện nay, trong bối cảnh bùng nổ thông tin và hội
nhập quốc tế, sinh viên (SV) có điều kiện thuận lợi để
tiếp cận với thế giới, với các tri thức mới và văn hóa nhân
loại. Nhưng bên cạnh đó, cũng có nhiều vấn đề từ mạng
Internet, ngoài xã hội tác động đến SV. Để đảm bảo công
tác giáo dục đạo đức, lối sống (ĐĐ, LS) cho SV các
trường đại học; phát huy các mặt mạnh, khắc phục hạn
chế, việc đẩy mạnh giáo dục đạo đức, giáo dục giá trị
sống, kĩ năng sống cho SV, lí tưởng sống, giáo dục lòng
yêu nước cho SV là rất quan trọng và cấp thiết, góp phần
đào tạo lớp SV mới khi ra trường có trách nhiệm với xã
hội, có đạo đức tốt, có kiến thức chuyên môn vững vàng
và đủ sức đáp ứng yêu cầu của xã hội; đồng thời tìm ra
những biện pháp tích cực hơn, hiệu quả hơn trong công
tác giáo dục ĐĐ, LS cho SV các trường đại học hiện nay.
Bài viết nghiên cứu, đề xuất một số giải pháp nhằm nâng
cao hiệu quả giáo dục ĐĐ, LS cho SV các trường đại học
hiện nay.
2. Nội dung nghiên cứu
2.1. Nâng cao nhận thức đối với các chủ thể và sinh viên
về tầm quan trọng của giáo dục đạo đức, lối sống
2.1.1. Đối với Đoàn Thanh niên trong nhà trường
Công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống
là bộ phận đặc biệt quan trọng trong toàn bộ hoạt động của
Đảng, luôn song hành với việc thực hiện các chủ trương,
đường lối, chính sách của Đảng cũng như nhiệm vụ chính
trị của tổ chức Đoàn, Hội. Không những thế, công tác giáo
dục chính trị tư tưởng còn phải đi trước, mở đường cho việc
thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng trong việc định
hướng phát triển ĐĐ, LS cho SV. Đoàn Thanh niên của các
trường đại học phải nhận thức được vấn đề đó, phải quan
tâm, coi trọng và thực hiện có hiệu quả công tác này. Bên
cạnh việc thực hiện chức năng là trường học xã hội chủ
nghĩa của thanh niên, là đội dự bị tin cậy của Đảng, công tác
giáo dục chính trị tư tưởng, ĐĐ, LS cho thế hệ trẻ luôn là
yêu cầu, nhiệm vụ quan trọng phải được đặt ra thường
xuyên, liên tục đối với tổ chức Đoàn các cấp, phải thường
xuyên nâng cao nhận thức trong công tác này.
2.1.2. Đối với đội ngũ giảng viên
Một trong những trở ngại của công tác giáo dục ĐĐ, LS
là sự không thống nhất trong quan niệm giáo dục, nhất là
những nhận thức lệch lạc về giáo dục trong điều kiện nền
kinh tế thị trường hiện nay, vẫn còn tồn tại ở một bộ phận
giảng viên (GV). Điều này gây nên những ảnh hưởng tiêu
cực trong giảng dạy, trong giáo dục ĐĐ, LS cho SV. Đó là
biểu hiện của lối dạy “truyền miệng” đơn thuần, chỉ biết
nhồi nhét kiến thức sách vở, tách rời tri thức sách vở với
cuộc sống, lí luận với thực tiễn, vi phạm tính nhất quán giữa
lời nói và việc làm…
Đối với đội ngũ GV, phải nhận thức đúng đắn công tác
giáo dục ĐĐ, LS, tránh những quan niệm lệch lạc do tác
động từ mặt trái của nền kinh tế thị trường (chạy theo kiến
thức đơn thuần, chạy theo bằng cấp, xem nhẹ và thậm chí
coi thường đạo đức, coi thường truyền thống đạo lí, văn hóa
dân tộc…). Do đó, bên cạnh nhiệm vụ GV lên lớp là để dạy
chữ, SV đến lớp cũng chỉ để kiếm chữ, việc rèn luyện, uốn
nắn ĐĐ, LS cần phải được nhận thức đầy đủ trong nhà
trường, lớp học và ngoài xã hội.
2.1.3. Đối với Đảng ủy, Ban Giám hiệu nhà trường
Đảng ủy, Ban Giám hiệu nhà trường phải nhận thức
được nguyên tắc chủ đạo của giáo dục ĐĐ, LS là hướng tới
cái tốt, cái tích cực, cái thiện; khắc phục hiện tượng tự nhiên
chủ nghĩa; không né tránh nói sự thật nhưng khi đưa ra
những sự thật phản đạo đức, đầy bản năng và thú tính như
vậy phải luôn luôn không xa rời định hướng, mục tiêu giáo
dục đạo đức và nhân cách; phải có sự hướng dẫn, phân tích,
đánh giá, bình luận để SV biết căm phẫn trước cái ác, cái
xấu, phải hướng tới cái tốt, cái thiện. Nói cách khác, phải
nhìn nhận và đánh giá đạo đức từ nhãn quan văn hóa; phải
làm cho cuộc vận động giáo dục ĐĐ, LS thấm nhuần tinh
thần văn hóa, các giá trị văn hóa. Cần phải làm cho mọi

123 Email: phamthanhkhanhcdsp@gmail.com

 VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 10/2019, tr 123-127
người hiểu rõ vai trò, động lực của đạo đức, văn hóa đạo đức
và văn hóa tinh thần nói chung đối với sự phát triển xã hội.
2.2. Đổi mới nội dung và phương pháp giáo dục
2.2.1. Về nội dung
Nội dung, chương trình giảng dạy cần đảm bảo tính
khách quan, khoa học và phù hợp với những yêu cầu xã hội
đặt ra với SV. Tuy nhiên, nội dung chương trình đạo đức
được giảng dạy trong các trường đại học ngoài công lập hiện
nay nhìn chung còn nhiều bất cập, chưa hợp lí; nặng giáo
dục chính trị, nhẹ giáo dục kĩ năng sống; coi trọng lí thuyết,
chưa chú ý vận dụng, thực hành, chưa yêu cầu thể hiện qua
việc làm và hành vi cụ thể trong đời sống. Nhiều nội dung
trong chương trình còn khô khan, gượng ép, chưa phù hợp
với đặc điểm tâm lí, tình cảm của SV như “Chiến lược phát
triển giáo dục 2011-2020” nhận định: “Nội dung chương
trình còn nặng về lí thuyết, phương pháp dạy học lạc hậu,
chưa phù hợp với đặc thù khác nhau của các loại hình cơ
sở giáo dục, vùng miền và các đối tượng người học; nhà
trường chưa gắn chặt với đời sống KT-XH; chưa chuyển
mạnh sang đào tạo theo nhu cầu xã hội; chưa chú trọng
giáo dục kĩ năng sống, phát huy tính sáng tạo, năng lực thực
hành của học sinh, SV” [1].
Bên cạnh đó, việc giảng dạy Đạo đức học hiện nay chỉ
diễn ra trong các trường thuộc khối ngành Khoa học xã hội
và nhân văn, Y dược, Sư phạm và đội ngũ GV không phải
ai cũng được đào tạo chuyên ngành Đạo đức học; do đó gặp
không ít khó khăn trong quá trình giảng dạy, chưa đáp ứng
được mục tiêu, trọng tâm mà môn học đặt ra.
Để nâng cao chất lượng dạy học và phù hợp với yêu cầu
thực tiễn đặt ra cần quán triệt sâu sắc hơn nữa những quan
điểm của Đảng về giáo dục, đưa môn Đạo đức học vào
giảng dạy trong tất cả các trường đại học và là một môn học
bắt buộc trong chương trình đào tạo, với nội dung và
chương trình hợp lí, phù hợp với thực tiễn xã hội đặt ra. Giáo
trình của môn học này cần phải được bổ sung, cập nhật cho
theo kịp sự vận động, biến đổi không ngừng của đời sống
đạo đức xã hội. Các phạm trù, các khái niệm cần phải được
trình bày rõ ràng, giúp SV dễ hiểu, dễ tiếp nhận. Ngoài ra,
các trường đại học cần tăng cường đào tạo, bồi dưỡng đội
ngũ GV có năng lực chuyên sâu đảm nhận giảng dạy môn
học này.
2.2.2. Về phương pháp
Trong quá trình giảng dạy ở các trường đại học, chất
lượng môn học được quy định bởi nhiều yếu tố, như: chủ
thể, khách thể dạy và học; nội dung, chương trình môn học;
phương pháp dạy học... Trong đó, phương pháp dạy học
đóng vai trò hết sức quan trọng, phương pháp dạy học phù
hợp với đối tượng, trình độ nhận thức sẽ là một trong những
yếu tố quan trọng góp phần nâng cao chất lượng dạy học.
Hiện nay, phải tiếp tục thay đổi phương pháp dạy học
truyền thống bằng các phương pháp dạy học tích cực trong
124
dạy học Đạo đức học. Vì vậy, đổi mới phương pháp dạy học
môn Đạo đức học cho SV các trường đại học hiện nay cần
tập trung chú ý giải quyết tốt một số vấn đề sau:
- Dạy và học chú trọng rèn luyện phương pháp tự nghiên
cứu. Trong các phương pháp học thì cốt lõi là phương pháp
tự học. Nếu rèn luyện cho người học có được phương pháp,
kĩ năng, thói quen, ý chí tự học thì sẽ tạo cho họ lòng ham
học, khơi dậy nội lực vốn có trong mỗi SV, kết quả học tập
sẽ được nhân lên gấp bội.
- Tăng cường học tập cá nhân, phối hợp với học tập theo
nhóm. Trong một lớp học mà trình độ kiến thức, tư duy của
SV không đồng đều tuyệt đối thì khi áp dụng phương pháp
tích cực buộc phải chấp nhận sự phân hóa về cường độ, tiến
độ hoàn thành nhiệm vụ học tập, nhất là khi bài học được
thiết kế thành một chuỗi công tác độc lập. Áp dụng phương
pháp tích cực ở trình độ càng cao thì sự phân hóa này càng
lớn. Việc sử dụng các phương tiện công nghệ thông tin trong
nhà trường sẽ đáp ứng yêu cầu cá thể hóa hoạt động học tập
theo nhu cầu và khả năng của mỗi SV. Tuy nhiên, trong học
tập, không phải mọi tri thức, kĩ năng, thái độ đều được hình
thành bằng những hoạt động độc lập cá nhân. Lớp học là
môi trường giao tiếp thầy - trò, trò - trò, tạo nên mối quan hệ
hợp tác giữa các cá nhân trên con đường chiếm lĩnh tri thức
nội dung học tập. Thông qua thảo luận, tranh luận trong tập
thể, ý kiến mỗi cá nhân được bộc lộ, khẳng định hay bác bỏ;
qua đó SV nâng mình lên một trình độ mới, bài học vận
dụng được vốn hiểu biết và kinh nghiệm sống của GV.
Trong nhà trường, phương pháp học tập hợp tác được tổ
chức ở cấp nhóm, tổ. Học tập hợp tác sẽ làm tăng hiệu quả
học tập, nhất là khi phải giải quyết những vấn đề gay cấn,
lúc xuất hiện thực sự nhu cầu phối hợp giữa các cá nhân để
hoàn thành nhiệm vụ chung. Trong hoạt động theo nhóm
nhỏ sẽ không thể có hiện tượng ỷ lại; tính cách năng lực của
mỗi thành viên được bộc lộ, uốn nắn, phát triển tình bạn, ý
thức tổ chức, tinh thần tương trợ. Mô hình hợp tác trong xã
hội đưa vào đời sống học đường sẽ làm cho các thành viên
quen dần với sự phân công, hợp tác trong lao động xã hội.
Trong điều kiện phát triển kinh tế thị trường và toàn cầu
hoá đã xuất hiện nhu cầu hợp tác xuyên quốc gia, liên quốc
gia; do đó, năng lực hợp tác trở thành mục tiêu giáo dục mà
nhà trường phải chuẩn bị cho SV.
- Dạy và học thông qua tổ chức các hoạt động học tập
của SV. Trong phương pháp dạy học tích cực, người học -
đối tượng của hoạt động “dạy”, đồng thời là chủ thể của hoạt
động “học” được cuốn hút vào các hoạt động học tập do GV
tổ chức và chỉ đạo; qua đó tự lực khám phá những điều mình
chưa rõ chứ không phải thụ động tiếp thu những tri thức đã
được GV sắp đặt. Được đặt vào những tình huống của đời
sống thực tế, SV trực tiếp quan sát, thảo luận, làm thí
nghiệm, giải quyết vấn đề đặt ra theo cách suy nghĩ của
mình; từ đó nắm được kiến thức, kĩ năng mới, nắm được
 VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 10/2019, tr 123-127
phương pháp “làm ra” kiến thức, kĩ năng đó, không rập theo
những khuôn mẫu sẵn có, được bộc lộ và phát huy tiềm
năng sáng tạo.
- Kết hợp việc đánh giá của GV với tự đánh giá của SV.
Trong dạy học, việc đánh giá SV không chỉ nhằm mục đích
nhận định thực trạng và điều chỉnh hoạt động học của “trò”
mà còn tạo điều kiện nhận định thực trạng và điều chỉnh
hoạt động dạy của “thầy”. Trong phương pháp dạy học tích
cực, GV sẽ hướng dẫn SV phát triển kĩ năng tự đánh giá để
tự điều chỉnh cách học; tạo điều kiện thuận lợi để SV được
tham gia đánh giá lẫn nhau. Tự đánh giá đúng và điều chỉnh
hoạt động kịp thời là năng lực rất cần cho sự thành đạt trong
cuộc sống mà nhà trường phải trang bị cho SV.
Theo hướng phát triển các phương pháp tích cực để
đào tạo những con người năng động, sớm thích nghi với
đời sống xã hội, thì việc kiểm tra, đánh giá không thể dừng
lại ở yêu cầu tái hiện các kiến thức, lặp lại các kĩ năng đã
học mà phải khuyến khích trí thông minh, óc sáng tạo
trong việc giải quyết những tình huống thực tế. Với sự trợ
giúp của các thiết bị kĩ thuật, kiểm tra, đánh giá không còn
là việc vất vả đối với GV; ngược lại, sẽ cho nhiều thông
tin kịp thời hơn để GV linh hoạt điều chỉnh hoạt động dạy,
chỉ đạo hoạt động học.
Trong việc dạy và học tích cực, GV sẽ là người thiết kế,
tổ chức, hướng dẫn các hoạt động độc lập hoặc theo nhóm
nhỏ để SV tự lực chiếm lĩnh nội dung học tập, chủ động đạt
các mục tiêu kiến thức, kĩ năng, thái độ theo yêu cầu của
chương trình. Trên lớp, SV hoạt động là chính, GV là người
gợi mở, xúc tác, động viên, cố vấn, trọng tài trong các hoạt
động tìm tòi, tranh luận sôi nổi của SV. Vì vậy, GV phải có
trình độ chuyên môn sâu rộng, có trình độ sư phạm lành
nghề mới có thể tổ chức, hướng dẫn các hoạt động của SV
mà nhiều khi diễn biến ngoài tầm dự kiến của GV.
2.3. Tăng cường các nguồn lực đẩy mạnh giáo dục đạo
đức, lối sống cho sinh viên các trường đại học
2.3.1. Nâng cao trình độ đội ngũ làm công tác giáo dục
Các trường đại học cần phải triển khai đổi mới mạnh mẽ
mục tiêu, nội dung chương trình, phương pháp và đánh giá
kết quả học tập, rèn luyện đạo đức nhà giáo trong các khâu
đào tạo, đào tạo lại, bồi dưỡng đội ngũ nhà giáo nhằm đáp
ứng yêu cầu mới của giáo dục. Bộ GD-ĐT cần tổ chức
thường xuyên nhiều đợt tập huấn bồi dưỡng nâng cao trách
nhiệm, đạo đức nhà giáo và năng lực nghề nghiệp cho GV.
Ðặc biệt là các nội dung đổi mới về phương pháp dạy học
và đánh giá kết quả học tập; về áp dụng các hình thức tổ
chức giáo dục và dạy học tiên tiến, hiện đại (phương pháp
dạy học tích cực, phương pháp dạy học theo dự án, phương
pháp tổ chức các hoạt động giáo dục ở mô hình trường học
mới...; các phương pháp giáo dục kĩ năng sống, giáo dục di
sản, giáo dục văn hóa truyền thống, giáo dục ứng phó với
biến đổi khí hậu và thảm họa thiên tai, ứng dụng công nghệ
125
thông tin và truyền thông vào dạy và học...). Chương trình
bồi dưỡng và nâng cao năng lực đội ngũ nhà giáo theo
những yêu cầu của Chuẩn nghề nghiệp và Chuẩn cán bộ
quản lí các cấp.
Việc xây dựng chế độ, chính sách đặc thù nhằm hỗ trợ
đời sống, điều kiện làm việc và tác nghiệp cho đội ngũ nhà
giáo ở tất cả các loại hình cơ sở giáo dục và cơ quan quản lí
giáo dục cần được chú trọng. Các chính sách về lương và
điều kiện làm việc, chế độ về tuyển dụng, sử dụng, đãi ngộ
và tôn vinh nhà giáo, các chế độ hỗ trợ nhà giáo phát triển
năng lực, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp
vụ, nghiên cứu khoa học... cần được triển khai rộng rãi. Hệ
thống các văn bản quy phạm pháp luật cũng tạo nên những
điểm mới trong công tác phát triển và quản lí đội ngũ nhà
giáo hiện nay. Ðó là, quản lí theo yêu cầu chuẩn hóa về năng
lực nghề nghiệp và yêu cầu của từng vị trí việc làm trong
ngành giáo dục.
2.3.2. Tăng cường đảm bảo điều kiện vật chất trong giáo
dục đạo đức, lối sống cho sinh viên các trường đại học
Để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, trong đó có
giáo dục ĐĐ, LS cần phải tăng cường đảm bảo cơ sở vật
chất cho hoạt động của nhà trường. Đây là điều kiện không
thể thiếu đối với sự phát triển GD-ĐT. Với giáo dục ĐĐ, LS
đây là giải pháp có tính điều kiện, cần phải đặc biệt chú
trọng, nhất là đối với yêu cầu giáo dục đạo đức cho SV.
Cơ sở vật chất được thỏa mãn đến mức nào sẽ ảnh
hưởng trực tiếp tới chất lượng của môi trường giáo dục, tới
tính khoa học, hiện đại và thẩm mĩ của cảnh quan sư phạm;
từ đó tác động tới chiều hướng chất lượng và hiệu quả của
hoạt động dạy học của giáo dục đạo đức, giáo dục thể chất,
lao động hướng nghiệp và giáo dục thẩm mĩ, văn hóa nghệ
thuật trong nhà trường. Nếu được các cấp quản lí giáo dục
quan tâm cùng với sự giúp đỡ các cấp Ủy đảng và chính
quyền địa phương, các đoàn thể, tổ chức của quần chúng…
sẽ tạo cho nhà trường có đủ cơ sở vật chất và điều kiện thuận
lợi và ngày càng tốt hơn để triển khai các hoạt động giáo
dục.
2.3.3. Tăng cường sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà
trường và các tổ chức chính trị - xã hội trong giáo dục đạo
đức, lối sống cho sinh viên các trường đại học
Để góp phần khắc phục những hạn chế và bất cập trong
quá trình giáo dục ĐĐ, LS cho SV hiện nay, trước hết phải
bắt đầu từ việc làm tốt công tác giáo dục ở gia đình, nhà
trường và xã hội. Đặc biệt, là phải kết hợp chặt chẽ giữa Gia
đình - Nhà trường - Xã hội. Việc huy động gia đình, nhà
trường và các tổ chức đoàn thể cùng có trách nhiệm tham
gia là nhằm xây dựng nên môi trường giáo dục lành mạnh,
làm cho mọi người, mọi tổ chức đoàn thể tự giác, tích cực
tham gia vào sự nghiệp “trồng người”. Giáo dục gia đình có
thế mạnh là “đánh sâu” vào tâm lí tình cảm của mỗi cá nhân
bằng sự quan tâm, chia sẻ, chăm sóc, sự thương yêu, lo lắng
 VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 10/2019, tr 123-127
giữa những người thân với nhau; tạo nên phương pháp
hữu hiệu để cảm hoá, tác động đến đối tượng cần giáo
dục mà nhà trường và xã hội không thể thực hiện được.
Hiện nay, để phát huy vai trò của giáo dục gia đình trước
hết cần phải quan tâm xây dựng gia đình văn hoá. Các
bậc ông bà, cha mẹ phải là những tấm gương sáng trong
việc giữ gìn những giá trị văn hoá truyền thống của dân
tộc, thực hiện nếp sống văn minh, hiện đại. Bên cạnh đó,
trong gia đình, các thành viên cần ý thức rõ trách nhiệm
và bổn phận của mình, luôn động viên, an ủi, chia sẻ và
giúp đỡ lẫn nhau vươn lên trong cuộc sống, chứ không
phải là sự ganh đua, phân bì, không đặt tư lợi, cá nhân,
tiền bạc trong mối quan hệ ứng xử trong gia đình. Trong
giáo dục gia đình, ông bà, cha mẹ cần được trang bị
những kiến thức và phương pháp giáo dục phù hợp cho
từng lứa tuổi, giai đoạn phát triển, tránh hiện tượng dùng
đòn roi, hình phạt hoặc nuông chiều quá mức đối với con
cái. Cần có thái độ nghiêm khắc nhưng phải tôn trọng
nhân cách của con cái trong quá trình giáo dục.
SV hiện nay phần nhiều phải sống xa gia đình, thiếu
sự quản lí, giáo dục trực tiếp từ gia đình. Vì vậy, phụ
huynh càng phải quan tâm, theo dõi sát sao, không nên
có tư tưởng ỷ lại hoặc phó thác hoàn toàn việc giáo dục
cho phía nhà trường. Trong điều kiện hiện nay, với sự
phát triển của hệ thống thông tin liên lạc thì phụ huynh
có thể thường xuyên liên lạc với nhà trường để theo dõi,
nắm bắt tình hình học tập, sinh hoạt của SV; từ đó có sự
phối hợp “nhịp nhàng” với nhà trường trong giáo dục
ĐĐ, LS cho SV. Đánh giá tầm quan trọng của gia đình
trong công tác giáo dục đạo đức, Văn kiện Đại hội Đảng
toàn quốc lần thứ X đã chỉ rõ: “Xây dựng gia đình ấm no,
bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc, thật sự là tổ ấm của mỗi
người, là tế bào lành mạnh của xã hội, là môi trường quan
trọng hình thành nuôi dưỡng và giáo dục nhân cách con
người, bảo tồn và phát huy văn hoá truyền thống tốt đẹp,
tạo nguồn nhân lực phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo
vệ Tổ quốc” [2; tr 103-104].
Nhà trường là một thiết chế xã hội - văn hoá rất quan
trọng trong giáo dục đạo đức, nhân cách, có chức năng
dạy chữ, dạy nghề và dạy người. Ba chức năng trên đều
hướng tới mục tiêu đào tạo những “chủ nhân tương lai”
của đất nước trở thành những con người vừa có “đức”
vừa có “tài”, phát triển toàn diện và hài hoà nhân cách.
So với gia đình, nhà trường là môi trường giáo dục
rộng lớn hơn, phong phú, hấp dẫn hơn đối với SV. Trong
nhà trường, SV được giao lưu với bạn bè, cộng đồng,
được tham gia vào nhiều hoạt động mang tính xã hội,
giúp cho quá trình xã hội hoá cá nhân phong phú, toàn
diện hơn. Để phát huy vai trò của nhà trường trong công
tác giáo dục ĐĐ, LS cho SV trong thời gian tới cần tập
trung vào một số vấn đề sau:
126
- Nhà trường phải thiết lập nền nếp, kỉ cương trong học
đường, tạo môi trường trong sạch, lành mạnh; khắc phục và
chấn chỉnh tình trạng đến trễ về sớm, bỏ học, bỏ tiết của SV;
phổ biến sâu rộng nội quy của nhà trường và quy chế của
Bộ GD-ĐT, buộc SV phải thực hiện nghiêm túc, kiên quyết
xử lí các hiện tượng vi phạm nội quy, quy chế học và thi.
- Đối với các SV sống trong kí túc xá nhà trường cần
có sự quan tâm đặc biệt. Phòng Công tác Chính trị SV
cần phối hợp chặt chẽ với Ban quản lí kí túc xá tăng
cường kiểm tra, giám sát để nhắc nhở hoặc xử lí các vi
phạm của SV nội trú như: không giữ gìn vệ sinh, an ninh
trật tự, cờ bạc, rượu chè, về khuya... Đối với SV ngoại
trú, nhà trường cần phối hợp chặt chẽ với chính quyền
địa phương, công an và chủ hộ nơi SV thuê trọ để quản
lí tình hình sinh hoạt, học tập của SV.
- Quan tâm chú trọng cả việc dạy “văn” và “lễ”, “đức”
và “tài”. Giáo dục trong nhà trường không chỉ cung cấp
những kiến thức cơ bản, chuyên ngành, những tri thức khoa
học mà còn phải là nơi rèn luyện về ĐĐ, LS, hướng người
học đến các giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc; qua đó
góp phần bồi dưỡng tình yêu quê hương, yêu đất nước, biết
yêu thương, chia sẻ và quan tâm đến mọi người, trở thành
những công dân tài - đức vẹn toàn.
- Giáo dục ĐĐ, LS trong nhà trường để đạt hiệu quả cao
thì tấm gương của các thầy - cô giáo đóng vai trò hết sức
quan trọng. Trong nhà trường, việc xây dựng đội ngũ các
nhà giáo vừa có năng lực vừa có phẩm chất trong sáng, mẫu
mực, yêu thương học trò và tâm huyết với sự nghiệp giáo
dục là điều vô cùng quan trọng.
- Nhà trường cần phải đổi mới và nâng cao chất lượng
giảng dạy và học tập, trước hết là môn Đạo đức học và
các môn Khoa học Mác - Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh
nhằm trang bị thế giới quan và phương pháp luận khoa
học, những khái niệm, phạm trù, nguyên tắc cơ bản của
chủ nghĩa Mác - Lênin và Đạo đức học. Trên cơ sở đó,
giúp SV hình thành ý thức, tình cảm, niềm tin cách mạng,
hướng SV đến cái đúng, cái thiện, cái tốt, biết hành động
theo lẽ phải và sự công bằng, sống có mục đích, lí tưởng,
biết sống không chỉ vì mình, mà còn cho người khác, cho
xã hội.
- Nhà trường phải thường xuyên cập nhật các thông tin
về đào tạo, kết quả học tập, các hoạt động của nhà trường và
điểm rèn luyện của SV lên website của trường để phụ huynh
có thể nắm bắt tình hình học tập, sinh hoạt của SV. Đẩy
mạnh việc lấy ý kiến phản hồi từ SV về hoạt động giảng dạy
của GV, giúp nhà trường có cơ sở nhận xét, đánh giá và bồi
dưỡng GV, xây dựng đội ngũ GV có phẩm chất đạo đức,
trình độ chuyên môn cao, có phương pháp giảng dạy tiên
tiến. Đặc biệt, góp phần phòng ngừa những tiêu cực trong
hoạt động giảng dạy, phát hiện và nhân rộng những gương
điển hình trong hoạt động giảng dạy.
 VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 10/2019, tr 123-127
- Nhà trường phải thường xuyên liên lạc và phối hợp
cùng với gia đình, xã hội trong quá trình GD-ĐT nói chung,
cũng như giáo dục ĐĐ, LS nói riêng. Trong quá trình giáo
dục ĐĐ, LS, nhân cách cho SV không chỉ có sự chi phối
của gia đình, nhà trường mà còn ảnh hưởng, chịu tác động
của môi trường xung quanh, đó chính là sự tác động của các
tổ chức chính trị - xã hội, mà nòng cốt là Đoàn Thanh niên
và Hội SV. Đây là hai tổ chức góp phần quan trọng vào quá
trình hình thành và phát triển đạo đức, nhân cách của SV
hiện nay.
Trong thời gian tới, để nâng cao hiệu quả của công
tác giáo dục ĐĐ, LS cho SV các trường đại, ngoài việc
tiếp tục củng cố và phát huy những thành tựu đã đạt được
thì Đoàn và Hội cần chú ý thực hiện những giải pháp có
tính định hướng sau:
- Đoàn Thanh niên và Hội SV cần chú ý nắm bắt tâm
tư, tình cảm, nguyện vọng, nhu cầu chính đáng của SV
như: giới thiệu việc làm, chỗ trọ, thực tập tốt nghiệp, tạo
những sân chơi lành mạnh... mới tạo sự hấp dẫn và thu
hút được đông đảo SV tham gia. Đoàn, Hội cần xây dựng
chương trình hành động phù hợp với từng đối tượng SV
để dễ quản lí, giáo dục, tạo điều kiện thuận lợi cho SV
phát triển tài năng, trí tuệ của mình, cũng như giải quyết
nhu cầu lao động, học tập của đoàn viên, SV.
- Đoàn và Hội cần tăng cường tổ chức nhiều phong
trào thi đua, nhiều cuộc vận động hướng tới giáo dục các
giá trị đạo đức tốt đẹp cho SV, như: thăm hỏi, tặng quà
cho các đối tượng chính sách hay các hoạt động tình
nguyện vì cuộc sống cộng đồng. Trong quá trình tham
gia SV được hành động, bộc lộ mình và phát huy khả
năng sáng tạo của bản thân; qua đó hình thành ý thức,
tình cảm, đạo đức trong sáng, lành mạnh, thể hiện được
trách nhiệm của SV đối với thế hệ đi trước, với cộng
đồng và xã hội. Sau khi tổ chức các hoạt động, phong
trào, Đoàn và Hội cần tổng kết, đánh giá, khen thưởng và
biểu dương kịp thời những đoàn viên, SV có ý thức đạo
đức, có tinh thần trách nhiệm để động viên về mặt tinh
thần. Bên cạnh đó, giúp cho các SV khác phấn đấu học
tập và noi theo.
- Nâng cao chất lượng cán bộ Đoàn, Hội. Trong công
tác Đoàn, công tác cán bộ là mấu chốt, quyết định sự lôi
cuốn, hấp dẫn, tập hợp thế hệ thanh niên, SV. Vì vậy,
Đoàn và Hội cần có chiến lược trước mắt và lâu dài về
xây dựng đội ngũ cán bộ có tri thức, trình độ chuyên môn
nghiệp vụ cao, đáp ứng yêu cầu của nhiệm vụ.
3. Kết luận
Để phát huy có hiệu quả trong công tác giáo dục ĐĐ,
LS cho SV các trường đại học hiện nay, cần có sự phối
hợp một cách đồng bộ cả Gia đình - Nhà trường - Xã hội.
Sự phối hợp của cả 3 chủ thể này là rất quan trọng, nếu
xem nhẹ bất cứ một chủ thể nào sẽ tạo những khoảng
127
trống và là cơ hội cho cái xấu xâm nhập vào, lấn át, làm
chệch hướng quá trình rèn luyện đạo đức, nhân cách và
lối sống của SV. Nhận thức rõ tầm quan trọng của Gia
đình - Nhà trường - Xã hội trong công tác giáo dục ĐĐ,
LS cho SV, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ
XI của Đảng xác định: “Kết hợp và phát huy đầy đủ vai
trò của xã hội, gia đình, nhà trường, từng tập thể lao động,
các đoàn thể và cộng đồng dân cư trong việc chăm lo xây
dựng con người Việt Nam giàu lòng yêu nước, có ý thức
làm chủ, trách nhiệm công dân” [3; tr 76-77].
Tài liệu tham khảo
[1] Bộ GD-ĐT (2011). Chiến lược phát triển giáo dục
2011-2020. NXB Giáo dục Việt Nam.
[2] Đảng Cộng sản Việt Nam (2006). Văn kiện Đại hội
đại biểu toàn quốc lần thứ X. NXB Chính trị Quốc
gia - Sự thật.
[3] Đảng Cộng sản Việt Nam (2011). Văn kiện Đại hội
đại biểu toàn quốc lần thứ XI. NXB Chính trị Quốc
gia - Sự thật.
[4] Thủ tướng Chính phủ (2015). Quyết định số
1501/QĐ-TTg ngày 28/8/2015 về việc phê duyệt Đề
án “Tăng cường giáo dục lí tưởng cách mạng, đạo
đức, lối sống cho thanh niên, thiếu niên và nhi đồng
giai đoạn 2015-2020”.
[5] Bộ GD-ĐT (2016). Quyết định số 410/QĐ-BGDĐT
ngày 04/02/2016 về việc ban hành Kế hoạch triển
khai Quyết định số 1501/QĐ-TTg ngày 28/8/2015
của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đề án “Tăng
cường giáo dục lí tưởng cách mạng, đạo đức lối
sống cho thanh thiếu niên và nhi đồng giai đoạn
2015-2020”.
[6] Võ Hồng Sơn (2010). Các biện pháp quản lí công
tác giáo dục đạo đức cho học sinh, sinh viên trường
Cao đẳng Thương mại Đà Nẵng trong giai đoạn
hiện nay. Trường Đại học Sư phạm, Đại học Đà
Nẵng.
[7] Phạm Khắc Chương - Hà Nhật Thăng (2001). Đạo
đức học. NXB Giáo dục.
[8] Đào Thị Trang (2018). Một số giải pháp nâng cao
hiệu quả giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh
nhằm xây dựng lối sống cho sinh viên hiện nay. Tạp
chí Giáo dục, số 427, tr 1-4.
[9] Lương Thị Tâm Uyên (2015). Tổ chức hoạt động
ngoại khóa nhằm giáo dục thi đua yêu nước cho
thanh niên. Tạp chí Giáo dục, số 358, tr 25-27.
[10] Bùi Kim Chi (2018). Thái độ của sinh viên Luật đối
với vấn đề suy thoái đạo đức của thanh niên Việt
Nam hiện nay. Tạp chí Giáo dục và Xã hội, số đặc
biệt kì 1 tháng 5, tr 103-108.