ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

BÀI THU HOẠCH CUỐI KHÓA

BỒI DƯỠNG THEO CHUẨN CHỨC DANH NGHỀ NGHIỆP GIÁO VIÊN
HẠNG 3

TÊN ĐỀ TÀI TIỂU LUẬN: CHUYÊN ĐỀ 10

“Anh/Chị hãy tìm hiểu thực tế nhà trường của mình (nơi Anh/Chị đang công tác),
phân tích đánh giá thực trạng công tác phối hợp nhà trường, gia đình và xã hội
trong công tác giáo dục học sinh, trên cơ sở đó đề xuất giải pháp phối hợp nhà
trường, gia đình và xã hội trong công tác giáo dục nhằm nâng cao chất lượng giáo
dục của nhà trường và phát triển nhân cách của học sinh”

Họ và tên học viên: LÊ NGUYỄN QUỲNH TRANG

Ngày sinh: 19/11/1999
Đơn vị công tác: Trường THCS Lương Thế Vinh, Liên Chiểu, Đà Nẵng
Lớp: THCS  / THPT □ (đánh dấu “X” vào cấp BD tương ứng)
Địa điểm đặt lớp: Trung tâm GDTX số 2, thành phố Đà Nẵng

Đà Nẵng, 1/2023
 MỤC LỤC

MỞ ĐẦU...............................................................................................................2
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN............................................................................................4
1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề............................................................................4
2. Một số khái niệm cơ bản liên quan đến Trường THCS...............................6
2.1 Vị trí của trường phổ thông có nhiều cấp học trong hệ thống giáo
dục Quốc dân.................................................................................................6
2.2 Chức năng nhiệm vụ của trường phổ thông có nhiều cấp học................7
2.3 Đặc điểm của trường phổ thông có nhiều cấp học Giáo dục THCS.......7
III. PHÂN TÍCH, ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG CÁC MỐI QUAN HỆ
TRONG VÀ NGOÀI NHÀ TRƯỜNG..............................................................9
1. Vai trò của gia đình trong giáo dục học sinh ở các trường phổ thông.......10
2. Nội dung mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình trong giáo dục học sinh
ở các trường phổ thông....................................................................................12
IV. GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN CÁC MỐI QUAN HỆ TRONG VÀ NGOÀI
NHÀ TRƯỜNG NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC...........14
1. Quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình nhằm nâng cao chất
lượng giáo dục học sinh ở các trường phổ thông............................................14
2. Các biện pháp và hình thức quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và
gia đình nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh trong trường học.. 16
3. Nội dung quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình trong
trường THCS Lương Thế Vinh, Liên Chiểu, Đà Nẵng...................................18
a. Quản lý việc xây dựng lực lượng phối hợp giáo dục trong trường và gia
đình...............................................................................................................18
b. Xây dựng kế hoạch công tác quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và
gia đình, Hội cha mẹ học sinh......................................................................18
V. KẾT LUẬN...................................................................................................19
1. Đối với giáo viên trong nhà trường:............................................................19
2. Phối hợp với gia đình học sinh:...................................................................19

Học viên: Lê Nguyễn Quỳnh Trang 1

 MỞ ĐẦU

Xuất phát từ quan điểm chỉ đạo của Đảng về giáo dục - đào tạo, thực hiện
chiến lược phát triển giáo dục trong giai đoạn hiện nay, ngành giáo dục đang
tích cực từng bước đổi mới nội dung chương trình đổi mới phương pháp dạy
học, đổi mới công tác quản lý giáo dục. Trường học là nơi đào tạo nhiều thế hệ
học trò, là môi trường tạo dựng cho đất nước những con người xã hội chủ nghĩa
– có đủ tài năng trí tuệ và những phẩm chất đạo đức cách mạng, để sau này
thực sự là người của dân, vì nhân dân mà cống hiến. Để làm được điều này,
Ngành Giáo dục và Đào tạo cần kết hợp chặt chẽ với lao động sản xuất, nhà
trường gắn liền với gia đình và xã hội.
Tuy nhiên, trong những năm gần đây cùng với sự hội nhập vào nền kinh
tế thế giới, mặt trái của nền kinh tế thị trường tác động rất lớn đến tư tưởng,
lối sống của một bộ phận dân cư đặc biệt là thế hệ trẻ, lối sống mới bộc lộ
nhiều tiêu cực phần nào ảnh hưởng đến các suy nghĩ các em học sinh, làm
cho tinh thần, động cơ học tập của các em giảm sút. Vấn đề đặt ra, việc giáo
dục toàn diện học sinh trong nhà trường phổ thông phải được tăng cường, phải
phối kết hợp chặt chẽ các lực lượng, các tổ chức trong và ngoài nhà trường
để quản lý và giáo dục học sinh đạt kết quả cao nhất.
Học sinh phổ thông đặc biệt học sinh THCS&THPT, lứa tuổi thanh
thiếu niên bắt đầu dậy thì, chưa hoàn thiện về nhân cách; có nhiều biến đổi về
tâm sinh lý, tự ý thức chưa cao, dễ bị tác động bởi môi trường xung quanh. HS
ở thành phố, các em có điều kiện tiếp cận với lối sống của một bộ phận
thích hưởng thụ, học đòi, muốn thể hiện…Với môi trường như vậy HS dễ
sao lãng nhiệm vụ học tập và rèn luyện của mình nếu không được các bậc
phụ huynh quản lý, hướng dẫn.
Đến nay việc đổi mới chương trình phổ thông đã thực hiện ở toàn cấp học
phổ thông. Phương pháp học tập theo chương trình mới (Chuẩn kiến thức, kỹ
năng) yêu cầu cao việc tự giác học tập ở nhà của HS, các em không phải thụ
động tiếp thu kiến thức ở trường mà cần chủ động tìm tòi kiến thức từ
nhiều nguồn thông tin theo sự hướng dẫn của thầy cô và Cha, mẹ. Hơn nữa
quá trình học tập ở nhà là tiếp nối và hoàn thiện quá trình học tập ở trường,
làm chuyển hoá kiến thức lĩnh hội trở thành năng lực bản thân. Do đó nhà
trường cần phải chủ động phối hợp thường xuyên và chặt chẽ với gia đình để
xây dựng môi trường giáo dục thống nhất, nhằm thực hiện tốt mục tiêu và
nguyên lý giáo dục.
Tính hệ thống, tính liên tục và tính thống nhất các tác động giáo dục phối
hợp các lực lượng giáo dục là một nguyên tắc giáo dục rất quan trọng vì đặc
điểm của quá trình giáo dục là lâu dài, phức tạp và biện chứng. Do đó sự phối
hợp chặt chẽ giữa nhà trường với cha mẹ học sinh là điều hết sức cần thiết, sẽ
tạo ra sức mạnh tổng hợp của hai lực lượng giáo dục đồng thời tạo được môi
trường thuận lợi cho việc phát triển nhân cách của học sinh ở cả nhà trường và

Học viên: Lê Nguyễn Quỳnh Trang 2

gia đình.
Về phía gia đình, đều mong muốn con em mình học đến nơi đến chốn,
cố gắng tạo điều kiện cho con em học tập. Tuy nhiên trong nhiều năm qua,
nhận thức về giáo dục của một bộ phận nhân dân trong các xã vùng nông thôn
trong tỉnh chưa cao, cộng thêm điều kiện kinh tế còn khó khăn, tác động
của nền kinh tế thị trường.... nên việc đầu tư và quan tâm đến việc học tập của
con em đối với nhiều bậc phụ huynh còn hạn chế. Trách nhiệm giáo dục thế
hệ trẻ ở nhiều gia đình chưa được coi trọng, một số cha mẹ còn “khoán
trắng” việc dạy dỗ con cái cho nhà trường, việc phối hợp giữa nhà trường với
cha mẹ học sinh chưa đạt hiệu quả cao trong giáo dục.
Với mong muốn hiểu biết sâu sắc hơn, vận dụng tốt hơn các vấn đề đã
được học tập, nghiên cứu, trải nghiệm thực tiễn và góp một phần vào công
tác giáo dục toàn diện học sinh nơi mà bản thân tôi đang công tác, tôi chọn
nghiên cứu đề tài “Phân tích, đánh giá thực trạng các mối quan hệ trong và
ngoài nhà trường. Giải pháp phát triển các mối quan hệ trong và ngoài nhà
trường nhằm nâng cao chất lượng giáo dục”.

Học viên: Lê Nguyễn Quỳnh Trang 3

I. CƠ SỞ LÝ LUẬN.
1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Nghị quyết TW2 khóa VIII xác định “Thực hiện giáo dục toàn diện
đức dục, trí dục, thể dục, mỹ dục ở tất cả các bậc học, hết sức coi trọng giáo
dục chính trị, tư tưởng, nhân cách, khả năng tư duy sáng tạo năng lực thực
hành” [trg 33]
Trong Luật Giáo Dục năm 2010 của nước ta, Điều 27. Mục tiêu của giáo
dục phổ thông khẳng định:
Mục tiêu của giáo dục phổ thông là giúp học sinh phát triển toàn diện về
đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản, phát triển năng lực cá
nhân, tính năng động và sáng tạo, hình thành nhân cách con người Việt Nam xã
hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân; chuẩn bị cho học
sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham gia xây dựng và bảo
vệ Tổ quốc.
Giáo dục tiểu học nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu
cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và
các kỹ năng cơ bản để học sinh tiếp tục học trung học cơ sở. Giáo dục trung
học cơ sở nhằm giúp học sinh củng cố và phát triển những kết quả của giáo dục
tiểu học; có học vấn phổ thông ở trình độ cơ sở và những hiểu biết ban đầu về
kỹ thuật và hướng nghiệp để tiếp tục học trung học phổ thông, trung cấp, học
nghề hoặc đi vào cuộc sống lao động.
Điều 28. Yêu cầu về nội dung, phương pháp giáo dục phổ thông
Nội dung giáo dục phổ thông phải bảo đảm tính phổ thông, cơ bản, toàn
diện, hướng nghiệp và có hệ thống; gắn với thực tiễn cuộc sống, phù hợp với
tâm sinh lý lứa tuổi của học sinh, đáp ứng mục tiêu giáo dục ở mỗi cấp học.
Giáo dục tiểu học phải bảo đảm cho học sinh có hiểu biết đơn giản,
cần thiết về tự nhiên, xã hội và con người; có kỹ năng cơ bản về nghe, nói,
đọc, viết và tính toán; có thói quen rèn luyện thân thể, giữ gìn vệ sinh; có hiểu
biết ban đầu về hát, múa, âm nhạc, mỹ thuật.
Giáo dục trung học cơ sở phải củng cố, phát triển những nội dung đã
học ở tiểu học, bảo đảm cho học sinh có những hiểu biết phổ thông cơ
bản về tiếng Việt, toán, lịch sử dân tộc; kiến thức khác về khoa học xã hội,
khoa học tự nhiên, pháp luật, tin học, ngoại ngữ; có những hiểu biết cần thiết
tối thiểu về kỹ thuật và hướng nghiệp.
Giáo dục trung học phổ thông phải củng cố, phát triển những nội dung
đã học ở trung học cơ sở, hoàn thành nội dung giáo dục phổ thông; ngoài
nội dung chủ yếu nhằm bảo đảm chuẩn kiến thức phổ thông, cơ bản, toàn
diện và hướng nghiệp cho mọi học sinh còn có nội dung nâng cao ở một số
môn học để phát triển năng lực, đáp ứng nguyện vọng của học sinh.
Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác,
chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn
học; bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc theo nhóm; rèn luyện

Học viên: Lê Nguyễn Quỳnh Trang 4

kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại
niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh.
Do đó, quá trình giáo dục trong nhà trường luôn luôn thực hiện hai
nhiệm vụ đồng thời là: “dạy chữ, dạy người”. Và trong quá trình giáo dục
người được giáo dục chịu nhiều tác động từ các phía khác nhau: gia
đình, nhà trường, xã hội. Chính vì vậy mà quá trình giáo dục diễn ra với
những tác động giáo dục phức hợp. Thật vậy, trong gia đình, nhà trường
hoặc xã hội, người được giáo dục cũng chịu ảnh hưởng của nhiều tác động
khác nhau. trong gia đình có những tác động của cha mẹ, của anh chị em, của
nếp sống gia đình…. Trong nhà trường có những tác động của giáo viên,
của tập thể lớp, của nội qui, của nội dung, phương pháp tổ chức giáo dục…
Trong xã hội có những tác động của các cơ quan thông tin đại chúng, của
phim ảnh, sách báo, của người lớn… Những tác động đó có thể đan xen vào
nhau tạo ra những ảnh hưởng tích cực đến nhân cách với người được giáo
dục, hoặc có thể ngược chiều nhau tạo ra những “lực nhiễu” gây khó khăn
cho quá trình giáo dục.
Vì vậy, vấn đề đặt ra là cần tổ chức phối hợp tất cả các tác động giáo
dục theo hướng tích cực, đồng thời cần ngăn chặn, hạn chế đến mức tối đa
những tác động tiêu cực. Thực tiễn giáo dục cho thấy nhận thức về sự phối
hợp nhà trường - gia đình chưa đúng. Một số bậc phụ huynh còn xem nhà
trường là môi trường giáo dục duy nhất cho trẻ, vì vậy trẻ hư thì đỗ lỗi hoàn
toàn cho nhà trường là “thầy cô dạy như thế này, dạy như thế nọ…!”, hoặc
đỗ lỗi cho xã hội “xã hội quá nhiều tiêu cực, nhiều tệ nạn, cạm bẫy làm
cho con tôi hư….”. Còn ở nhà trường, một bộ phận giáo viên thì chỉ tập
trung cho chất lượng học tập, xem nhẹ giáo dục đạo đức, chỉ biết đỗ lỗi cho
gia đình và xã hội, chưa thấy mối quan hệ giữa nhiệm vụ giảng dạy và giáo
dục, chưa kết hợp “dạy chữ” với “dạy người”. Với các lực lượng xã hội lại
luôn phàn nàn là nhà trường và gia đình chưa có giải pháp cho giáo dục học
sinh, “sản phẩm của giáo dục chưa hoàn hảo, không đạt chất lượng, chưa
đáp ứng được nhu cầu xã hội trong việc đào tạo nguồn nhân lực….”. Có thể
thấy việc đỗ lỗi cho nhau giữa ba lực lượng trên xuất phát từ sự phối hợp lỏng
lẻo giữa nhà trường gia đình - xã hội, là chưa tạo được mối quan hệ chặt chẽ
trong việc giáo dục học sinh trong nhà trường nhằm nâng cao giáo dục toàn
diện cho học sinh, là hiện tượng “trống đánh xuôi kèn thổi ngược”. Trong
thực tế, sự phối hợp nhà trường - gia đình ở đây thực ra chỉ có tính bề nổi,
còn rất nhiều hạn chế, đặc biệt là các giải pháp phối hợp như thế nào để đạt
hiệu quả, thường xuyên và đồng bộ. Đây chính là thực trạng của nhiều nhà
trường và cũng chính là nỗi bức xúc của nhiều nhà sư phạm, nhà nghiên
cứu giáo dục. Nếu sự phối hợp nhà trường - gia đình – xã hội được tốt hơn
thì những khó khăn trong giáo dục chắc rằng sẽ được hạn chế, những tồn tại
được đẩy lùi, những đỗ lỗi cho nhau sẽ không xảy ra. Giống như các hoạt
động giáo dục khác trong nhà trường, hoạt động quản lý các mối quan hệ
giữa nhà trường và gia đình diễn ra liên tục trong năm. Chính vì vậy quản lý
các mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình cũng là nội dung chủ yếu của
Học viên: Lê Nguyễn Quỳnh Trang 5
người cán bộ quản lý. Làm thế nào để quản lý tốt các mối quan hệ giữa nhà
trường và gia đình nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện trong điều
kiên xã hội hiện nay là vấn đề cấp thiết mà người làm công tác quản lý luôn
quan tâm trăn trở. Đã có nhiều giáo sư, học giả, nghiên cứu sinh viết về
mảng đề tài này, nhưng chưa có đề tài nghiên cứu nào đề cập tới các giải
pháp về mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình nhằm nâng cao chất
lượng giáo dục toàn diện trong các trường phổ thông nhiều cấp học sát với
tình hình kinh tế, xã hội, văn hóa của từng địa phương.
2. Một số khái niệm cơ bản liên quan đến Trường THCS.
Trường trung học cơ sở (THCS), trường trung học phổ thông (THPT) và
trường phổ thông có nhiều cấp học được gọi chung là trường trung học.
2.1 Vị trí của trường phổ thông có nhiều cấp học trong hệ thống giáo
dục Quốc dân.
Trường trung học là cơ sở giáo dục phổ thông của hệ thống giáo dục
quốc dân. Trường có tư cách pháp nhân và có tài khoản và con dấu riêng.
Giáo dục THCS, THPT là các cấp học của giáo dục phổ thông, có vai
trò hết sức quan trọng trong việc hình thành nhân cách cho thế hệ trẻ, trang
bị những tri thức và kỹ năng phổ thông cơ bản về khoa học, văn hóa, nghệ
thuật, hướng nghiệp, có sức khỏe để tiếp tục học lên các bậc học cao hơn, học
nghề, đi vào cuộc sống lao động sản xuất, thực hiện nghĩa vụ công dân.
Thực hiện vai trò của giáo dục phổ thông, trong đó có giáo dục THCS,
THPT, Luật Giáo dục 2005, Điều 27 đã xác định mục tiêu giáo dục ở các cấp
học như sau:
Mục tiêu của giáo dục phổ thông là giúp học sinh phát triển toàn diện về
đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản, phát triển năng lực
cá nhân, tính năng động và sáng tạo, hình thành nhân cách con người Việt
Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân; chuẩn bị
cho học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham gia xây
dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Giáo dục tiểu học nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu
cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và
các kỹ năng cơ bản để học sinh tiếp tục học trung học cơ sở.
Giáo dục trung học cơ sở nhằm giúp học sinh củng cố và phát triển
những kết quả của giáo dục tiểu học; có học vấn phổ thông ở trình độ cơ sở và
những hiểu biết ban đầu về kỹ thuật và hướng nghiệp để tiếp tục học trung học
phổ thông, trung cấp, học nghề hoặc đi vào cuộc sống lao động.
Giáo dục trung học phổ thông nhằm giúp học sinh củng cố và phát triển
những kết quả của giáo dục trung học cơ sở, hoàn thiện học vấn phổ thông và
có những hiểu biết thông thường về kỹ thuật và hướng nghiệp, có điều kiện
phát huy năng lực cá nhân để lựa chọn hướng phát triển, tiếp tục học đại học,
cao đẳng, trung cấp, học nghề hoặc đi vào cuộc sống lao động.

Học viên: Lê Nguyễn Quỳnh Trang 6

 2.2 Chức năng nhiệm vụ của trường phổ thông có nhiều cấp học
- Tổ chức giảng dạy, học tập và các hoạt động giáo dục khác theo
mục tiêu, chương trình giáo dục Trung học do Bộ trưởng Bộ Giáo dục và
Đào tạo ban hành.
- Công khai mục tiêu, nội dung các hoạt động giáo dục, nguồn lực và
tài chính, kết quả đánh giá chất lượng giáo dục;
- Quản lý giáo viên, cán bộ, nhân viên theo quy định của pháp luật;
- Tuyển sinh và tiếp nhận học sinh; vận động học sinh đến trường; quản
lý học sinh theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo;
- Thực hiện kế hoạch phổ cập giáo dục trong phạm vi được phân công;
- Huy động, quản lý, sử dụng các nguồn lực cho hoạt động giáo dục;
- Phối hợp với gia đình học sinh, tổ chức và cá nhân trong hoạt động
giáo dục;
- Quản lý, sử dụng và bảo quản cơ sở vật chất, trang thiết bị theo quy
định của Nhà nước;
- Tổ chức cho giáo viên, nhân viên, học sinh tham gia hoạt động xã hội;
- Thực hiện các hoạt động về kiểm định chất lượng giáo dục;
- Thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn khác theo quy định của pháp luật.
2.3 Đặc điểm của trường phổ thông có nhiều cấp học Giáo dục THCS
Bậc học phổ cập (3-4 năm); Hoạt động chủ đạo là học; Đội ngũ giáo viên
có trình độ ít nhất là tốt nghiệp cao đẳng sư phạm; Cơ sở giáo dục đảm bảo đủ
điều kiện cho việc giáo dục toàn diện; Tổ chức tập trung; Có chương trình và
sách giáo khoa phù hợp; Giáo dục trung học phổ thông; Thu nhận HS có bằng
tốt nghiệp THCS (3-4 năm); Hoạt động chủ đạo là học; Đội ngũ giáo viên có
trình độ ít nhất là tốt nghiệp đại học sư phạm; Cơ sở giáo dục đảm bảo đủ điều
kiện cho việc giáo dục toàn diện và hướng nghiệp; Tổ chức tập trung; Có
chương trình và sách giáo khoa phù hợp.
*Chất lượng giáo dục học sinh:
Chất lượng: theo Crosby (1984): “Chất lượng là sự phù hợp với yêu
cầu”. Theo Peter Newby (1999) “Chất lượng là sự đạt các mục tiêu”, và “Chất
lượng giáo dục có được chính từ trong quá trình giáo dục”;
Chất lượng giáo dục học sinh là kết quả của một quá trình giáo dục học
sinh, thỏa mãn các mục tiêu của giáo dục (kết quả, thành tích, thành quả, hiệu
quả), đáp ứng được yêu cầu của xã hội.
*Gia đình học sinh:
Khái niệm gia đình: Gia đình là một tổ chức đời sống cộng đồng của
con người, một thiết chế văn hóa – xã hội đặc thù, một hình ảnh thu nhỏ cơ
bản nhất của xã hội được hình thành, tồn tại và phát triển trên cơ sở của quan
hệ hôn nhân, quan hệ huyết thống, qua hệ nuôi dưỡng và giáo dục... giữa các
thành viên.
Vai trò cả gia đình:
- Gia đình có vai trò rất quan trọng đối với sự tồn tại và phát triển của xã
hội, không có gia đình để tái tạo ra con người thì xã hội không tồn tại và
Học viên: Lê Nguyễn Quỳnh Trang 7
phát triển được.
- Gia đình là cầu nối giữa cá nhân và xã hội. Gia đình là môi trường
đầu tiên có ảnh hưởng rất quan trọng đến sự hình thành và phát triển tính cách
của mỗi cá nhân. Và cũng chính trong gia đình, mỗi cá nhân sẽ học được
cách cư xử với người xung quanh và xã hội.
- Gia đình là tổ ấm, mang lại các giá trị hạnh phúc, sự hài hòa trong
đời sống mỗi thành viên, mỗi công dân của xã hội. Chỉ trong gia đình mới
thể hiện được mối quan hệ tình cảm thiêng liêng giữa vợ - chồng, cha mẹ -
con cái. Gia đình là nơi nuôi dưỡng các giá trị hạnh phúc, sự hài hòa trong
đời sống của mỗi thành viên, mỗi công dân của xã hội, chăm sóc những công
dân tốt cho xã hội. Sự hạnh phúc của gia đình là tiền đề hình thành nên nhân
cách tốt cho những công dân của xã hội. Vì vậy, muốn xây dựng xã hội thì
phải chú trọng xây dựng gia đình.
Gia đình học sinh: là gia đình có con cái đang theo học trong trường
học, trong các cơ sở giáo dục.
Các đặc điểm giáo dục gia đình: Giáo dục gia đình có những đặc điểm
khác với giáo dục nhà trường và giáo dục xã hội.
Trước hết, giáo dục gia đình có tính xúc cảm nhiều hơn so với bất kỳ lĩnh
vực giáo dục nào khác. Vì nó dựa trên tình thương yêu của cha mẹ đối với con
cái và tình cảm quyến luyến, tin cậy của con cái đối với cha mẹ. Sống trong
gia đình, trẻ em được che chở, đùm bọc, thương yêu nên những suy nghĩ,
tình cảm, ước muốn, lối sống của các em đều chịu ảnh hưởng sâu sắc và lâu
dài của gia đình. Trong gia đình trẻ em thường bắt chước sự đánh giá của
người lớn về các vấn đề và phương diện khác nhau như: Hành vi, thói quen
đạo đức, sự kiện chính trị - xã hội... Trong gia đình các mối quan hệ thân
thiết, gắn bó, đùm bọc, yêu thương lẫn nhau những phẩm chất, nhân cách
của cha mẹ, niềm tin, bầu không khí tâm lý, lối sống, truyền thống, ...cũng
để lại những dấu ấn sâu sắc trong tâm hồn trẻ em.
Là một tế bào của xã hội, gia đình dìu dắt con cái thích ứng dần vào đời
sống xã hội, mở rộng từng bước nhãn quan và kinh nghiệm của trẻ. Gia đình
còn là một nhóm xã hội nhỏ không đồng nhất về lứa tuổi, giới tính, nghề
nghiệp, ... Điều này cho phép trẻ em biểu hiện một cách rõ hơn những năng
lực trí tuệ và tình cảm của mình thuận lợi và nhanh chóng hơn các môi trường
xã hội khác.
Song những đặc điểm này của giáo dục gia đình có những mặt thuận lợi
và những mặt không thuận lợi trong việc giáo dục học sinh:
+ Tình yêu thương sâu sắc, rộng lớn của cha mẹ đối với con cái và sự
kính yêu, tôn trọng của con cái đối với cha mẹ chính là mặt mạnh, thuận lợi
nhất trong giáo dục gia đình, không có một tổ chức giáo dục nào của xã hội
có thể so sánh được. Nhưng nếu không được định hướng rõ ràng, không có
sự sáng suốt của các nguyên tắc sư phạm, không yêu cầu cao đối với trẻ thì
đây lại chính là nguyên nhân lớn gây ra những thói hư tật xấu cho trẻ em.
+ Truyền thống, phong tục, tập quán của gia đình nuôi dưỡng giá trị tinh

Học viên: Lê Nguyễn Quỳnh Trang 8

thần, tu dưỡng tình cảm của con cái đối với thế hệ cha ông. Nhưng nếu phong
tục, truyền thống của gia đình có những yếu tố lạc hậu, lỗi thời thì cũng sẽ ảnh
hưởng sâu sắc đến nhân cách của trẻ.
+ Bên cạnh những gia đình văn hoá mới, những gia đình tiến bộ, vẫn còn
những gia đình có quan niệm trọng nam, khinh nữ, đề cao quá mức giá trị của
đồng tiền, rượu chè, cờ bạc, ... ảnh hưởng xấu đến nhân cách của trẻ. Vì vậy để
giáo dục con được tốt thì gia đình cần phải:
Xây dựng gia đình trở thành môi trường giáo dục lành mạnh, trong sáng.
Gia đình phải là môi trường giáo dục thuận lợi. Muốn vậy phải tạo ra cuộc
sống gia đình phù hợp với cuộc sống xã hội, làm cho con người có cảm giác
thoải mái, thân thương, đầm ấm khi ở gia đình.
- Các thành viên trong gia đình phải luôn luôn tôn trọng, giúp đỡ lẫn nhau,
có trách nhiệm với nhau, cha mẹ phải là những tấm gương sáng cho con trẻ
noi theo.
- Giáo dục gia đình phải phù hợp với mục đích và nhiệm vụ giáo dục của
nhà trường.
- Cha mẹ phải có sự hiểu biết về khoa học giáo dục, lựa chọn và sử
dụng các phương pháp giáo dục phù hợp để đạt được kết quả giáo dục tốt.
*Giải pháp quản lý:
Quản lý là một quá trình tác động có định hướng hợp quy luật của chủ thể
quản lý đến đối tượng quản lý bằng các giải pháp nhằm sử dụng hiệu quả các
nguồn lực, phát huy tác dụng của các phương tiện quản lý trong điều kiện
biến động của môi trường để ổn định hệ thống, để đạt được mục tiêu đã định
Giải pháp quản lý chính là những nội dung công việc có tính cấp thiết và
có tính khả thi mà người quản lý trong cơ quan, tập thể đưa ra để tác động đến
các đối tượng quản lý nhằm đạt được mục đích, có chất lượng, hiệu quả cao
hơn.

III. PHÂN TÍCH, ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG CÁC MỐI QUAN HỆ
TRONG VÀ NGOÀI NHÀ TRƯỜNG
Trong việc giáo dục học sinh, mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình là
mối quan hệ chặt chẽ, hết sức cần thiết, để qua đó chăm sóc, giáo dục học sinh
thành người có ích cho nước nhà. Vì:
Nhà trường và Gia đình là những môi trường sống, môi trường học hỏi
và trưởng thành đầu tiên của trẻ trong độ tuổi đến trường; Nhà trường và Gia
đình cùng có chung nhiệm vụ giáo dục các em; Nhà trường cần sự phối hợp
của gia đình nhằm tổ chức các hoạt động ngoại khóa, cũng như hỗ trợ cơ sở
vật chất, thiết bị dạy học cho nhà trường;
Hiện nay, trường phổ thông đang được Ngành giáo dục trao nhiều
quyền tự chủ hơn. Điều này có nghĩa Hiệu trưởng và giáo viên chịu nhiều
trách nhiệm hơn trong việc quản lý trường học cũng như quá trình tổ chức
giáo dục và đánh giá kết quả học tập của học sinh. Tương tự, trách nhiệm

Học viên: Lê Nguyễn Quỳnh Trang 9

tham gia của gia đình cũng tăng lên, đặc biệt trong việc đóng góp ý kiến ra
quyết định và triển khai các hoạt động liên quan đến giáo dục.
1. Vai trò của gia đình trong giáo dục học sinh ở các trường phổ thông
Giáo dục thế hệ trẻ là một quá trình liên tục, lâu dài, diễn ra ở nhiều môi
trường khác nhau, liên quan rất nhiều đến các mối quan hệ xã hội phức tạp. Vì
thế, việc giáo dục nói chung và giáo dục trẻ em nói riêng luôn luôn đòi hỏi có
sự phối hợp, kết hợp của nhiều lực lượng đoàn thể xã hội và nhất là đòi hỏi sự
quan tâm thực sự sâu sắc của mọi người trong xã hội. Việc phối hợp giáo dục
đã được Bác Hồ chỉ ra từ lâu: “Giáo dục trong nhà trường chỉ là một phần,
còn cần có sự giáo dục ngoài xã hội và trong gia đình để giúp cho việc giáo
dục trong nhà trường được tốt hơn. Giáo dục trong nhà trường dù tốt đến mấy,
nhưng thiếu giáo dục trong gia đình và ngoài xã hội thì kết quả cũng không
hoàn toàn” (Trích bài nói tại Hội nghị cán bộ Đảng trong ngành giáo dục
tháng 6/ 1957). Chúng ta đều biết rằng trong thực tế, trong môi trường xã hội
mà trẻ sống, học tập và phát triển; bên cạnh các mặt tác động, các ảnh hưởng
tích cực luôn hàm chứa các yếu tố ngẫu nhiên và với trình độ thiếu từng trải, ít
vốn sống lại hiếu động, trẻ dễ bắt chước theo, vi phạm các chuẩn mực, tác
động tiêu cực đến sự phát triển nhân cách của trẻ. Nhất là khi thiếu sự phối
hợp đúng đắn, thiếu sự thống nhất tác động giáo dục, thậm chí có sự đối
nghịch giữa nhà trường và gia đình hoặc xã hội thì hậu quả xấu trong giáo dục
sẽ xuất hiện, nếu không kịp thời khắc phục hậu quả sẽ rất tai hại. Trong lý luận
cũng như trong thực tiễn giáo dục, sự thống nhất tác động giáo dục từ nhà
trường, gia đình và xã hội được xem là vấn đề có tính nguyên tắc đảm bảo cho
mọi hoạt động giáo dục có điều kiện đạt hiệu quả tốt.
Sự tham gia của cha mẹ vào công tác giáo dục trong trường học đóng
vai trò hết sức quan trọng đối với nâng cao hiệu quả giáo dục của nhà trường
vì những lí do sau:
- Truyền thống gia đình ảnh hưởng sâu sắc đến nhân cách học sinh. Gia
đình là nơi hình thành, phát triển và bồi đắp nhân cách trẻ em. Việc giáo dục
của gia đình bắt đầu từ lúc sinh ra cho đến cuối đời, thường xuyên tác động,
điều chỉnh sự phát triển nhân cách của các em không phải bằng mệnh lệnh, mà
bằng bầu không khí tình cảm lành mạnh trong gia đình.
- Gia đình là chiếc cầu nối trẻ em với nhà trường và xã hội, là nơi nuôi
dưỡng, giáo dục, giúp các thành viên trong gia đình phát triển cả về thể chất
lẫn trí tuệ, đặc biệt là trẻ em, để các em vừa có sức khoẻ, có đạo đức, tri thức
và văn hoá.
Thật vậy, ảnh hưởng giáo dục của gia đình đến với trẻ là sớm nhất. Giáo
dục con cái trong gia đình ngày nay không phải chỉ là việc riêng tư của bố mẹ,
mà còn là trách nhiệm đạo đức và nghĩa vụ công dân của những người làm
cha mẹ. Nó được xác định trong nhiều văn bản pháp luật ở nước ta hiện nay
như trong Hiến pháp (1992), Luật Hôn nhân và gia đình (1986), Luật Bảo vệ
chăm sóc và giáo dục trẻ em (1991)… gắn với quan hệ máu mủ ruột thịt và
tình yêu sâu sắc của cha mẹ với con cái, nên giáo dục gia đình mang tính xúc

Học viên: Lê Nguyễn Quỳnh Trang 10

cảm mạnh mẽ, có khả năng cảm hóa rất lớn. Tùy vào điều kiện kinh tế, đời
sống của mỗi gia đình mà việc tiến hành giáo dục trong các giai đoạn phát
triển của trẻ có các nội dung, hình thức, nhiệm vụ khác nhau:
Ngay từ lứa tuổi mầm non, cha mẹ cần phối hợp với nhà trường quan
tâm đến các mặt sau đây của trẻ: Chế độ ăn uống, chế độ sinh hoạt, việc rèn
luyện các giác quan, phát triển ngôn ngữ, việc dạy trẻ cách ứng xử đúng đắn,
giáo dục lòng thương yêu đối với sự vật và con người xung quanh mình.
Khi các em vào trường tiểu học, công việc học tập trở thành nhiệm vụ
lao động chủ yếu. Vì vậy các bậc cha mẹ phải quan tâm tạo điều kiện thuận
lợi như giúp các em rèn luyện các nề nếp thói quen học tập, vệ sinh, mua sắm
đồ dùng học tập đầy đủ…
Khi các em lên trung học cơ sở, nhiệm vụ học tập càng nặng nề, thời
gian đầu tư cho việc học tăng thêm, đồng thời quan hệ bè bạn, quan hệ xã hội
phức tạp hơn. Ngoài việc quan tâm đến kết quả học tập của trẻ, cha mẹ nên
dành thời gian chú ý đến các mối quan hệ của con cái với bạn bè, kịp thời phát
hiện những lệch lạc do bạn xấu rủ rê, chú ý đến sự phát triển năng khiếu, định
hướng việc lựa chọn nghề nghiệp phù hợp với năng lực của con mình.
Ở trung học phổ thông, về mặt sinh lý cơ thể cũng như đời sống tâm lý
của trẻ có những biến đổi rất mạnh mẽ, chuyển từ trẻ con sang người lớn.
Đây là thời kỳ khủng hoảng trong quá trình phát triển của tuổi thanh thiếu
niên. Ở giai đoạn này, các em thường muốn thử nghiệm khả năng, mong
muốn của cá nhân mình vào thực tiễn cuộc sống. Trong khi vốn sống còn
nghèo nàn, khả năng suy xét nông cạn nên thường dẫn đến những va vấp, gây
những hậu quả tai hại cho bản thân và gia đình. Trong điều kiện của nền kinh
tế thị trường, nhiều em ở độ tuổi này đã sa vào các tệ nạn xã hội như trộm cắp,
trấn lột, nghiện hút… làm ảnh hưởng đến an ninh trật tự xã hội.
Tóm lại, gia đình có vai trò rất lớn trong việc giáo dục con cái, có tác
động ảnh hưởng đến việc hình thành và phát triển nhân cách của trẻ em. Gia
đình đóng vai trò quan trọng trong công tác giáo dục trẻ trở thành người hoàn
thiện, có ích cho xã hội. Vai trò giáo dục gia đình càng trở nên to lớn hơn,
hiệu quả hơn một khi có sự phối hợp giữa gia đình và nhà trường. Vì thông
qua mối quan hệ với nhà trường, các bậc cha mẹ có thể nắm được tình hình
học tập, rèn luyện, tu dưỡng của con em mình, từ đó giúp phát huy những
điểm mạnh, uốn nắn, khắc phục điểm yếu với mục đích cuối cùng là giúp các
em phát triển toàn diện. Bên cạnh đó, để việc giáo dục gia đình có hiệu quả
tốt, các bậc làm cha mẹ cần quan tâm xây dựng một gia đình đầy đủ toàn vẹn,
trong đó mọi thành viên có nghĩa vụ và trách nhiệm với nhau. Xây dựng một
phong cách sinh hoạt có nề nếp, phù hợp nhu cầu hứng thú nhằm phát huy
những mặt tích cực của trẻ. Đặc biệt, cha mẹ, người lớn phải giữ uy tín, gương
mẫu trong mọi công việc của mình ở trong gia đình và ngoài xã hội. Cần liên
lạc thường xuyên với nhà trường, đoàn thể để nắm được mục đích giáo dục,
có sự phối hợp chặt chẽ. Cụ thể: Tham gia tích cực vào hội cha mẹ học sinh,
tham dự những cuộc họp do nhà trường tổ chức, phụ huynh cần đi đầy đủ để
Học viên: Lê Nguyễn Quỳnh Trang 11
nắm được yêu cầu những quan điểm giáo dục của nhà trường mà có sự kết
hợp, cần quan tâm giúp đỡ nhà trường xây dựng cơ sở vật chất, các phương
tiện dạy học để nhà trường có điều kiện nâng cao chất lượng giáo dục. Gia
đình cần xây dựng truyền thống “tôn sư trọng đạo”, tránh các hành vi coi
thường thầy cô giáo trước mặt con cái, bảo vệ uy tín thầy cô giáo.
2. Nội dung mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình trong giáo dục
học sinh ở các trường phổ thông
Như chúng ta đã biết: Giáo dục gia đình có ý nghĩa quan trọng đối với
việc nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường. Vì: việc giáo dục của gia
đình bắt đầu từ lúc sinh ra cho đến cuối đời, truyền thống gia đình ảnh hưởng
sâu sắc đến nhân cách học sinh; gia đình là nơi nuôi dưỡng, giáo dục, giúp các
thành viên trong gia đình phát triển cả về thể chất lẫn trí tuệ, đặc biệt là trẻ
em, để các em vừa có sức khoẻ, có đạo đức, tri thức và văn hoá.
Nhà trường là môi trường giáo dục tốt nhất, có đủ điều kiện nhất trong
việc thực hiện các mục tiêu giáo dục, nhà trường đóng vai trò quan trọng trong
việc truyền thụ kiến thức cho học sinh. Học sinh có thể tiếp thu kiến thức từ
nhiều nguồn nhưng kiến thức ở nhà trường vẫn giữ vị trí quan trọng hàng đầu
vì đó là kiến thức đã được chuẩn hóa, đạt độ chính xác cao. Bên cạnh việc
truyền thụ kiến thức văn hóa, nhà trường còn có nhiệm vụ giáo dục rèn luyện
học sinh về mặt phẩm chất đạo đức, đảm bảo sự phát triển toàn diện của học
sinh.
Do đó, nội dung mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình trong giáo dục
học sinh ở các trường phổ thông có nhiều cấp học bao gồm những vấn đề sau:
Nhà trường cần phải giúp đỡ và hỗ trợ cho các bậc cha mẹ những
phương pháp trong việc giáo dục con cái, bởi những người làm cha làm mẹ
rất cần những lời tư vấn và sự giúp đỡ cụ thể, tận tình của các nhà sư phạm.
Cụ thể là Nhà trường chỉ ra những khả năng đặc biệt có thể có của giáo dục
gia đình trong giáo dục con cái bên cạnh đó là những hướng dẫn về nội dung,
phương pháp xây dựng nhân cách cho con em trong gia đình như: giáo dục
mục đích, động cơ thái độ học tập nghiêm túc, đứng đắn để cho trẻ em trong
gia đình có được tính tích cực tự giác cần cù, chăm chỉ, vượt khó trong học
tập; giáo dục các chuẩn mực đạo đức, các nguyên tắc ứng xử trong gia đình và
ngoài xã hội; giáo dục lòng nhân ái, say mê lao động, ý thức trách nhiệm của
công dân đối với gia đình và ngoài xã hội.
Thông báo cho gia đình cho gia đình về kết quả học tập, rèn luyện đạo
đức của từng học sinh và những đặc điểm, những khả năng của mỗi học sinh
mà gia đình cần quan tâm giáo dục, tạo điều kiện giúp đỡ để các em có thể
phát triển xa hơn.
Thông báo những thông tin về chính sách, quan điểm, mục tiêu giáo dục
của Đảng, của Nhà nước; phổ biến những kiến thức giáo dục học, tâm lý học
cho cha mẹ học sinh, giúp cho họ có những năng lực thực tiễn trong việc giáo
dục con cái tại gia đình.

Học viên: Lê Nguyễn Quỳnh Trang 12

 Về phía gia đình cần phải thường xuyên theo dõi việc đánh giá kết quả
học tập và rèn luyện của con em mình tại trường cũng như ở nhà, hàng ngày
nên dành thời gian chăm sóc, giúp đỡ, kiểm tra con em về mọi mặt để kịp
thời nắm bắt những biến đổi ở trẻ.
Các bậc cha mẹ phải có nhận thức đúng đắn về trách nhiệm phối hợp với
nhà trường trong việc giáo dục con em, không bao che những thiếu sót của
trẻ ở nhà.
Gia đình phải tạo ra môi trường thuận lợi cho việc phát triển giáo dục
toàn diện về thể chất, trí tuệ, đạo đức, thẫm mỹ cho con em mình. Người lớn
trong gia đình có trách nhiệm giáo dục, là tấm gương sáng cho con em noi
theo, qua đó để giúp nhà trường nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục.
Phát huy truyền thống tôn sư trọng đạo để bảo vệ uy tín, danh dự cho thầy
cô giáo, đặc biệt là các thầy cô giáo trẻ, chưa có nhiều kinh nghiệm.
Đồng tình ủng hộ những chủ trương, quan điểm, biện pháp giáo dục của
nhà trường, tích cực tham gia xây dựng cơ sở vật chất-thiết bị dạy học, cùng
nhà trường tổ chức các hoạt động ngoại khóa cho học sinh.
Trong sự phát triển nguồn nhân lực cho đất nước hiện nay, yêu cầu cấp
bách là nâng cao chất lượng người lao động, đào tạo nhân tài, đào tạo con
người có nhân cách phù hợp với xã hội mới. Để hình thành được những con
người như vậy cần có sự kết hợp nhịp nhàng đồng bộ và hỗ trợ giữa ba môi
trường giáo dục: gia đình - nhà trường và xã hội, tác động mạnh vào việc phát
triển nhân cách toàn diện cho trẻ em.
Muốn tạo ra mối liên kết chặt chẽ đó, nhà trường cần phải phát huy vai trò
trung tâm, tổ chức phối hợp dẫn dắt nội dung, phương pháp giáo dục của gia
đình và các lực lượng trong xã hội. Bởi lẽ nhà trường là một tổ chức chuyên
biệt đối với công tác giáo dục, có đội ngũ thầy cô giáo có trình độ, năng lực
đạo đức…đã được đào tạo có hệ thống, được sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng
và nhà nước, nắm vững quan điểm, đường lối, mục tiêu bồi dưỡng đào tạo con
người xã hội chủ nghĩa. Mặt khác, giáo dục nhà trường trong mọi thời đại có
chức năng cơ bản là truyền thụ tri thức văn hóa, mở mang trí tuệ cho học sinh;
nhờ nắm vững những tri thức văn hóa cơ bản này mà thế giới quan khoa học
và nhân sinh quan biện chứng của các em được hình thành và phát triển một
cách vững vàng.
Để thống nhất và tập hợp được sức mạnh của toàn xã hội trong việc giáo
dục thế hệ trẻ, nhà trường một mặt phải làm tốt việc giảng dạy giáo dục của
toàn thể cán bộ giáo viên trong nhà trường. Mặt khác, phải phối hợp chặt chẽ
với gia đình, với các tổ chức xã hội hướng vào một số công việc cụ thể sau
đây:
Đưa nội dung, mục tiêu giáo dục trong nhà trường vào các tổ chức xã
hội trong địa phương như đoàn thanh niên, hội phụ nữ, hội cựu chiến binh,
câu lạc bộ những người cao tuổi…nhằm thống nhất định hướng tác động đối
với quá trình hình thành và phát triển nhân cách của trẻ.

Học viên: Lê Nguyễn Quỳnh Trang 13

 Phát huy vai trò nhà trường là trung tâm văn hóa giáo dục của địa
phương, tổ chức việc phổ biến các tri thức khoa học kỹ thuật, văn hóa xã
hội…đặc biệt là những kiến thức biện pháp giáo dục trẻ trong điều kiện xã hội
phát triển theo cơ chế thị trường cho các bậc cha mẹ, giúp họ hiểu được đặc
điểm trong đời sống, tâm sinh lý của trẻ hiện nay.
Phối hợp với địa phương tổ chức cho học sinh tham gia tích cực vào các
hoạt động văn hóa xã hội như: xóa đói giảm nghèo, dân số kế hoạch hóa gia
đình, đền ơn đáp nghĩa, xây dựng gia đình văn hóa mới…nhằm góp phần cải
tạo môi trường gia đình và xã hội ngày càng tốt đẹp hơn.
Giúp địa phương theo dõi tiến trình, đánh giá kết quả của việc giáo dục
thanh thiếu niên, phân tích các nguyên nhân, đề xuất các biện pháp nhằm nâng
cao hiệu quả và sự phối hợp chặt chẽ giữa các môi trường giáo dục.
Trong nhà trường, các đoàn thể khác như Công đoàn, Đoàn TNCS Hồ Chí
Minh và Đội TNTP là các tổ chức thu hút các em thường xuyên sinh hoạt với
chức năng đặc biệt về giáo dục tư tưởng chính trị, đạo đức, nhân sinh quan
cho thế hệ tương lai, thông qua các hoạt động chính trị xã hội có thể đóng góp
tích cực vào quá trình giáo dục phát triển nhân cách cho học sinh.
Tóm lại, việc phối hợp giữa gia đình, nhà trường và xã hội đối với việc
chăm sóc giáo dục trẻ đã trở thành một trong những nguyên tắc cơ bản của
nền giáo dục xã hội chủ nghĩa, đảm bảo sự thống nhất trong nhận thức cũng
như hoạt động giáo dục cùng một hướng, một mục đích, đồng tâm tạo sức
mạnh kích thích, thúc đẩy quá trình phát triển nhân cách của trẻ, tránh sự tách
rời mâu thuẫn, vô hiệu hóa lẫn nhau gây cho các em tâm trạng nghi ngờ,
hoang mang, dao động trong việc lựa chọn, định hướng các giá trị tốt đẹp của
nhân cách. Sự phối hợp gia đình, nhà trường, xã hội có thể diễn ra dưới nhiều
hình thức. Vấn đề cơ bản hàng đầu là tất cả các lực lượng giáo dục phải phát
huy tinh thần trách nhiệm, chủ động tạo ra những mối quan hệ phối hợp vì
mục tiêu giáo dục đào tạo thế hệ trẻ thành những người công dân hữu ích cho
đất nước.

IV. GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN CÁC MỐI QUAN HỆ TRONG VÀ NGOÀI
NHÀ TRƯỜNG NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC
1. Quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình nhằm nâng cao
chất lượng giáo dục học sinh ở các trường phổ thông
Quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình trong việc nâng cao chất
lượng giáo dục học sinh ở các trường phổ thông nhiều cấp học là quá trình tác
động có định hướng của Hiệu trưởng đối với giáo viên và cha mẹ học sinh
trong quá trình giáo dục học sinh, nhằm đưa hoạt động phối hợp giữa nhà
trường và gia đình đạt được kết quả mong muốn.
Để quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình trong việc nâng cao
chất lượng giáo dục học sinh ở các trường phổ thông đạt hiệu quả, người Hiệu
trưởng cần phải thực hiện các chức năng quản lý sau:
*Mục tiêu của quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình:
Học viên: Lê Nguyễn Quỳnh Trang 14
 Mục tiêu của quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình là thống
nhất với nhau về nhận thức và hành động trong quá trình giáo dục nhằm nâng
cao chất lượng toàn diện học sinh, tránh tách rời, mâu thuẫn, vô hiệu hóa lẫn
nhau, gây nên tâm trạng nghi ngờ đỗ lỗi cho nhau, làm ảnh hưởng đến thế hệ
trẻ trong việc giáo dục và đào tạo chúng thành những người làm chủ tương lai
của đất nước.
*Nội dung quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình nhằm
nâng cao chất lượng giáo dục học sinh ở các trường phổ thông có nhiều
cấp học
Nội dung quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình trong trường
phổ thông bao gồm các nội dung sau:
Quản lý việc xây dựng kế hoạch, xác định mục đích, nội dung các biện
pháp trong việc phối hợp giữa nhà trường và gia đình
Quản lý việc xây dựng lực lượng phối hợp và tổ chức các hoạt động phối
hợp trong trường và gia đình.
 Xây dựng kế hoạch công tác quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và gia
đình
Là quá trình thiết lập các mục tiêu về công tác quản lý mối quan hệ giữa
nhà trường và gia đình, hệ thống các hoạt động và điều kiện đảm bảo thực
hiện các mục tiêu đó. Nội dung của kế hoạch bao gồm:
Xác định các yêu cầu nhằm đảm bảo thực hiện mục tiêu đã đặt ra cho
phù hợp với điều kiện thực tế của trường.
Xây dựng các quy định, quy trình trong việc quản lý mối quan hệ giữa
nhà trường và gia đình nhằm mục đích nâng cao chất lượng giáo dục .
 Tổ chức thực hiện công tác mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình
Là quá trình tổ chức, sắp xếp, phân bổ công việc, quyền hành cho các
thành viên và các nguồn lực khác trong nhà trường để có thể quản lý mối quan
hệ giữa nhà trường và gia đình một cách có hiệu quả nhất.
 Chỉ đạo thực hiện công tác quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình
Là việc điều hành (điều khiển) thông qua các quyết định quản lý của Hiệu
trưởng để thực hiện trách nhiệm quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và gia
đình một cách thuận lợi nhất, đạt hiệu quả cao nhất.
 Kiểm tra – đánh giá công tác quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và gia
đình
Là công tác kiểm tra – đánh giá việc quản lý mối quan hệ giữa nhà trường
và gia đình theo các kế hoạch đã đề ra của Hiệu trưởng để quá đó có thể điều
chỉnh các quyết định quản lý không phù hợp, cũng như việc khen thưởng động
viên, việc uốn nắn các suy nghĩ lệch lạc trong quản lý mối quan hệ giữa nhà
trường và gia đình.

Học viên: Lê Nguyễn Quỳnh Trang 15

 2. Các biện pháp và hình thức quản lý mối quan hệ giữa nhà trường
và gia đình nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh trong trường
học.
a. Tổ chức họp cha mẹ học sinh theo định kỳ
Nhà trường thông báo cho cha mẹ học sinh hiểu rõ được các yêu cầu,
mục tiêu, kế hoạch của nhà trường, nêu lên vai trò, vị trí, chức năng của gia
đình trong việc phối hợp với nhà trường để giáo dục học sinh;
Thông báo kết quả học tập, rèn luyện, tu dưỡng của học sinh trong lớp
nói chung, và từng học sinh nói riêng, đánh giá cụ thể sự tiến bộ hoặc thiếu sót
của từng học sinh;
Xác định những nhiệm vụ, nội dung giáo dục thống nhất giữa nhà trường
và gia đình trong từng giai đoạn;
Thống nhất, phân công nhiệm vụ của gia đình và nhà trường, cùng bàn
bạc đề ra những biện pháp tác động giáo dục thống nhất phù hợp;
Trang bị cho phụ huynh học sinh một số kiến thức cơ bản về giáo dục gia
đình, cách thức tổ chức quá trình học tập, rèn luyện cho học sinh ở gia đình và
cộng đồng;
Nêu lên nhiệm vụ của hội phụ huynh học sinh;
Phối hợp với gia đình thông qua ban đại diện cha mẹ học sinh giúp cho
việc giáo dục học sinh được tốt hơn;
Thăm và trao đổi trực tiếp tại gia đình học sinh;
Đây là biện pháp có hiệu quả nhất trong việc tìm hiểu học sinh và giúp
cha mẹ học sinh giáo dục con cái được tốt hơn; Biện pháp này phải được tiến
hành một cách chủ động, có kế hoạch, với tất cả các học sinh trong lớp chứ
không phải chỉ đối với các học sinh đặc biệt;
Sử dụng phương pháp này giáo viên không những nắm được tình hình cụ
thể về học sinh, mà còn nắm được trình độ học vấn của phụ huynh, phong tục
truyền thống của gia đình học sinh, điều kiện sinh sống, học tập của học sinh,
... Tất cả những điều này sẽ giúp ích rất nhiều cho giáo viên chủ nhiệm trong
công tác giáo dục học sinh;
b. Liên hệ qua thư viết, thư điện tử, và điện thoại:
Biện pháp này giúp nhà trường và gia đình học sinh nắm bắt các thông
tin về học sinh khi ở trường hoặc ở nhà nhanh, chính xác và kịp thời; Biện
pháp này giúp mối liên hệ giữa nhà trường và gia đình gắn kết, tạo được sự
đồng thuận trong giáo dục học sinh;
Sử dụng phương pháp này không chỉ có nhà trường, giáo viên và cả cha
mẹ học sinh thấy được tiện ích, công dụng, tính chính xác.....của việc ứng
dụng CNTT trong việc giảng dạy, giáo dục học sinh; qua đó sẽ tác động đến
các nhu cầu học hỏi, tính cần thiết, tính tiến thủ của giáo viên và cha mẹ học
sinh trong việc học tập, tự rèn luyện nâng cao trình độ về tin học...để theo kịp
Học viên: Lê Nguyễn Quỳnh Trang 16
trình độ phát triển của KHKT hiện nay.
c. Gặp gỡ trao đổi trực tiếp với nhau:
Biện pháp này khác với biện pháp thăm gia đình học sinh; Cha mẹ học
sinh (đặc biệt là học sinh THCS) có thể đến trường gặp gỡ, trao đổi với giáo
viên phụ trách lớp hoặc đến nhà giáo viên trao đổi để nắm được tình hình của
con ở trường;
d. Tổ chức câu lạc bộ gia đình:
Là biện pháp giúp cha mẹ học sinh có thể gặp gỡ nhau để học tập, trao
đổi, phổ biến kinh nghiệm giáo dục con em trong gia đình và cung cấp thêm
những tri thức mới.
e. Tổ chức tư vấn giáo dục:
Người đứng ra làm công tác tư vấn có thể là giáo viên chủ nhiệm, giáo
viên bộ môn hoặc phụ huynh có lý luận, kinh nghiệm, có điều kiện về thời
gian và tận tình với công việc; Họ có thể làm cố vấn để giúp giáo viên hoặc
phụ huynh tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong công tác giáo dục trẻ;
f. Tổ chức cho cha mẹ học sinh báo cáo điển hình:
Giáo viên chủ nhiệm phải chọn các phụ huynh học sinh là những người
có con chăm ngoan, học giỏi, có nhiều thành tích suất sắc trong học tập, rèn
luyện hoăc là những người có học vấn, hiểu biết về các lĩnh vực khác nhau
như đặc điểm tâm sinh lý của trẻ, giáo dục gia đình và nhờ họ báo cáo kinh
nghiệm để các phụ huynh khác học tập và làm theo;
g. Tổ chức các buổi hội thảo, mời chuyên gia nói chuyện, trao đổi về
phương pháp giáo dục học sinh:
Là các buổi hội thảo mang tính chất toàn trường hoặc khối lớp, có tác
dụng cung cấp cho cha mẹ học sinh những kiến thức cơ bản về giáo dục con
em trong gia đình và giúp cho nhà trường có thể thực hiện tốt công tác kết
hợp với gia đình nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục;

h. Thu hút cha mẹ học sinh tham gia vào các hoạt động của nhà trường:
Thông qua biện pháp này giáo viên có thể giới thiệu cho cha mẹ HS về
phương pháp dạy học hoặc vận động phụ huynh tham gia vào các hoạt động
ngoại khoá, các hoạt động theo hứng thú của học sinh như: Tham quan, du
lịch, cắm trại, ... hoặc, bồi dưỡng các nhóm nghệ thuật, khéo tay hay làm, thể
thao, ... của trường, sẽ làm cho phụ huynh HS có điều kiện hiểu thêm về công
tác với trẻ em, có thêm kinh nghiệm và kỹ năng giáo dục con cái.
Khi tham vào các hoạt động của lớp cùng với học sinh, cha mẹ sẽ hiểu
được thêm về tâm lý lứa tuổi các em, được biết các bạn của con mình, nắm
được quan hệ của con mình với các bạn, từ đó có thể hướng dẫn, điều chỉnh
các hành vi của con cho phù hợp;
Chủ trương thu hút đông đảo cha mẹ học sinh tham gia vào các hoạt
động của nhà trường để tạo điều kiện để tất cả phụ huynh đến trường, tiếp
Học viên: Lê Nguyễn Quỳnh Trang 17
xúc với các hoạt động của nhà trường, có dịp chứng kiến năng lực hoạt động
và thái độ đối với bạn bè, thầy cô của con mình cũng như các em học sinh
khác cùng lớp; Qua đó cha mẹ học sinh có thể hiểu thêm về trường lớp, về
con cái mình ở trường và sẽ cảm thấy gần gũi, thân thiết hơn với nhà trường;
i. Mời cha mẹ học sinh đến trường:
Được sử dụng trong những trường hợp cần thiết; Ví dụ khi học sinh vi
phạm những lỗi lầm nghiêm trọng như gây gỗ, đánh nhau với bạn bè gây
thương tích, bỏ học thành hệ thống, vô lễ với giáo viên ........ Dù trong bất kỳ
trường hợp nào thái độ của người giáo viên cũng cần phải bình tĩnh, chân
thành, không gây cho cha mẹ HS cảm giác bị xúc phạm mạnh; Vấn đề cốt lõi
là nên bàn bạc tìm cách giáo dục.
3. Nội dung quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình trong
trường THCS Lương Thế Vinh, Liên Chiểu, Đà Nẵng
a. Quản lý việc xây dựng lực lượng phối hợp giáo dục trong trường và
gia đình.
Quản lý việc xây dựng kế hoạch, xác định mục đích, nội dung các biện
pháp trong việc phối hợp giữa nhà trường và gia đình Quản lý mối quan hệ
giữa nhà trường và gia đình trong việc nâng cao chất lượng giáo dục học sinh
ở các trường phổ thông nói chung của trường THCS Nguyễn Phú Hường nói
riêng là quá trình tác động có định hướng của Hiệu trưởng đối với giáo viên
và cha mẹ học sinh trong quá trình giáo dục học sinh, nhằm đưa hoạt động
phối hợp giữa nhà trường và gia đình đạt được kết quả mong muốn.Quản lý
việc tổ chức các hoạt động phối hợp giữa nhà trường và gia đình.
Mục tiêu của quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình là thống
nhất với nhau về nhận thức và hành động trong quá trình giáo dục nhằm nâng
cao chất lượng toàn diện học sinh, tránh tách rời, mâu thuẫn, vô hiệu hóa lẫn
nhau, gây nên tâm trạng nghi ngờ đỗ lỗi cho nhau, làm ảnh hưởng đến thế hệ
trẻ trong việc giáo dục và đào tạo chúng thành những người làm chủ tương lai
của đất nước.
b. Xây dựng kế hoạch công tác quản lý mối quan hệ giữa nhà trường
và gia đình, Hội cha mẹ học sinh.
Là quá trình thiết lập các mục tiêu về công tác quản lý mối quan hệ giữa
nhà trường và gia đình, hệ thống các hoạt động và điều kiện đảm bảo thực
hiện các mục tiêu đó. Nội dung của kế hoạch bao gồm:
Xác định các yêu cầu nhằm đảm bảo thực hiện mục tiêu đã đặt ra cho
phù hợp với điều kiện thực tế của trường.
Xây dựng các quy định, quy trình trong việc quản lý mối quan hệ giữa
nhà trường và gia đình nhằm mục đích nâng cao chất lượng giáo dục .
Tổ chức thực hiện công tác mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình: Là
quá trình tổ chức, sắp xếp, phân bổ công việc, quyền hành cho các thành
viên và các nguồn lực khác trong nhà trường để có thể quản lý mối quan hệ

Học viên: Lê Nguyễn Quỳnh Trang 18

giữa nhà trường và gia đình một cách có hiệu quả nhất.

V. KẾT LUẬN
Để phát triển các mối quan hệ trong và ngoài nhà trường nhằm nâng cao
chất lượng giáo dục nêu trên cần xây dựng một cơ chế tổ chức phối hợp giữa gia
đình, nhà trường và xã hội nhằm giáo dục đạo đức cho học sinh thực chất là
những cách thức tổ chức việc phối hợp để thông qua đó thực hiện sự tác
động qua lại giữa các lực lượng tham gia, nhằm thực hiện mục đích, nhiệm vụ,
nội dung đặt ra.
1. Đối với giáo viên trong nhà trường: 
Giáo viên chủ nhiệm: Là người trực tiếp giảng dạy, giáo dục học sinh,
là người thực hiện sự phối hợp, liên kết bền chặt với giáo viên bộ môn, các đoàn
thể trong nhà trường, giữa “Gia đình - Nhà trường - Xã hội” vì vậy cần phải có
sự kiên trì, có tâm huyết với nghề; có phương pháp chủ nhiệm tốt. Từ việc tìm
hiểu, nắm bắt hoàn cảnh gia đình, năng lực từng học sinh, học sinh có hoàn cảnh
khó khăn … đến việc xử lý tình huống. Bên cạnh sự nghiêm khắc của người
thầy cần có tấm lòng yêu thương, nhân hậu, trách nhiệm, lòng vị tha, thực sự là
người mẹ hiền thứ hai của các em; biết thông cảm chia sẻ niềm vui, nỗi buồn,
giúp đỡ các em vượt qua khó khăn, dành cho các em những lời khuyên bảo chân
tình; tạo được niềm tin động lực cho các em phấn đấu hoàn thiện. Hình ảnh
người thầy ảnh hưởng không nhỏ đến học sinh, chính vì vậy giáo viên
chủ nhiệm không những cần năng lực chuyên môn, mà còn đòi hỏi phải thật sự
là tấm gương sáng về tác phong, tư cách đạo đức; chuẩn mực trong trang phục,
lời nói, cách ứng xử… như vậy lời nói của giáo viên chủ nhiệm mới có trọng
lượng với học sinh.
Giáo viên bộ môn: Mỗi một giáo viên bộ môn, đảm bảo dạy tốt môn học
mà mình phụ trách , chú ý đến mọi đối tượng học sinh, tận tình giúp đỡ các em
tiếp thu kiến thức. Tích cực nâng cao chất lượng giờ dạy, chú trọng yêu cầu hiệu
quả việc lồng ghép nội dung giáo dục đạo đức cho học sinh trong môn học, giờ
học, trang bị cho học sinh những hiểu biết cơ bản về phẩm chất, đạo đức về
quyền và bổn phận trẻ em sẽ giúp học sinh có thái độ tích cực và thực hiện
những hành vi phù hợp chuẩn mực đạo đức của xã hội quy định.
2. Phối hợp với gia đình học sinh:
Việc giáo dục học sinh trong nhà trường là sự kết hợp nhà trường với đoàn thể,
địa phương, gia đình…Trong đó, mối quan hệ giữa gia đình và nhà trường nhất
là đối với giáo viên chủ nhiệm là hết sức cần thiết. Chính vì vây, công tác chủ
nhiệm của một giáo viên thành công hay không đừng bao giờ quên gia đình học
sinh là yếu tố quan trọng. Cần phối hợp chặt chẽ với phụ huynh học sinh để
kiểm tra góc học tập, thời khoá biểu học ở nhà của mỗi học sinh, giờ giấc đi học
và về của các em có hợp lí không. Tốt nhất là nên đi thăm trước đối với gia đình
những em có hạnh kiểm trung bình, yếu hoặc những trường hợp đặc biệt khác
của học sinh…nhằm có sự nhắc nhở, động viên kịp thời.

Học viên: Lê Nguyễn Quỳnh Trang 19

 Đà Nẵng, ngày 02 tháng 01 năm 2023
Người viết

Lê Nguyễn Quỳnh Trang

Học viên: Lê Nguyễn Quỳnh Trang 20