Univerzitet u Beogradu

Elektrotehnički fakultet

TELEKOMUNIKACIONE
MREŽE (7)

Dr Mirjana Stojanović

V semestar
školska 2012/2013. god.
Prenos

Prenos (transmission) – proces slanja, propagacije
i prijema analognog ili digitalnog signala po fizičkom
medijumu prenosa
 Može obuhvatati modulaciju, demodulaciju, kodovanje,
ekvalizaciju, kontrolu grešaka, sinhronizaciju bita i
multipleksiranje
 Može obuhvatati digitalizaciju analognog signala i
kompresiju

Razlikujemo:
 Analogne i digitalne izvore podataka
 Analogne i digitalne signale
 Analogni i digitalni prenos

M. Stojanović Elektrotehnički fakultet u Beogradu 2

Multipleksiranje (1)

Multipleksiranje ili multipleksni prenos signala –
prenos više različitih signala po jednoj fizičkoj vezi,
pri čemu su signali raspregnuti, tj. formira se više
nezavisnih kanala po jednoj fizičkoj vezi

Time se ostvaruje povećanje prenosnih kapaciteta
linije za prenos i snižava cena prenosa po kanalu

1 link, n kanala
n ulaza MUX DEMUX n izlaza

M. Stojanović Elektrotehnički fakultet u Beogradu 3

Multipleksiranje (2)
Multipleksiranje

Frekvencijski Vremenski Kodni multipleks

multipleks (FDM) multipleks (TDM) (CDM)

Digitalno
PCM multipleks multipleksiranje
(u užem smislu)

Asinhrono
Sinhrono
(pleziohrono)

M. Stojanović Elektrotehnički fakultet u Beogradu 4

PDH
Princip A/D konverzije
Frekvencija

Analogni signal
Amplituda

Impulsna amplitudska modulacija

(PAM)

PAM odbirci
(8000 u sekundi)
Svaki odbirak
kodira se u 8 bita
(vremenski slot)

Vremenski slot
Ostali korisnici su
multipleksirani po kanalu

Vremenski slot 1 Vremenski slot 2 Vremenski slot n

Telefonski kanal 1 Telefonski kanal 2 Telefonski kanal n

M. Stojanović Elektrotehnički fakultet u Beogradu 6

Ostali postupci modulacije
PCM vrši odabiranje signala 8000 puta
u sekundi; svaki odbirak predstavljen

Impulsna kodna je sa 8 bita, što daje ukupno 64 kb/s.
Postoje dva standarda za kodovanje
modulacija (PCM) nivoa odbiraka: µ-zakon se koristi u
Severnoj Americi i Japanu, dok se
A-zakon koristi u većini ostalih zemalja

DPCM – diferencijalna
(ili delta)
delta PCM

Adaptivna DPCM
Odabiranje i kvantizacija signala

Adaptivna prediktivna 15
14
13
DPCM i dr. 12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
M. Stojanović Elektrotehnički fakultet u Beogradu 7
Pojmovi (1)

Vremenski multipleks (Time Division
Multiplexing – TDM)
TDM
 Ram (frame) - vremenska sekvenca koja u sebi
sadrži pojedinačne vremenske slotove, poređane
po određenom pravilu
 Više ramova nižeg reda se smešta u ramove višeg
reda po određenom vremenskom rasporedu
 Da bi se omogućilo demultipleksiranje na prijemu
sistem sadrži u sebi dodatne informacije o početku
i kraju tog signala i rama koje se obezbeđuju takt
impulsima
 Takt impulsi sinhronišu rad celog sistema

M. Stojanović Elektrotehnički fakultet u Beogradu 8

Pojmovi (2)

Zaglavlje sadrži:
 Dodatne informacije

Vreme početka i kraja sekvence

Podaci o prosleđivanju signala od tačke do tačke

Odgranjavanja itd.
 Mogu biti i zapamćene u:

pojedinačnom signalu,

ramovima i

centralnom sistemu za nadzor i upravljanje

M. Stojanović Elektrotehnički fakultet u Beogradu 9

Vremenska hijerarhija

Pleziohrona digitalna hijerarhija – PDH
(Plesiochronous Digital Hierarchy, od grčkih reči
“plesio”– približno, blizu i “chronos” – vreme) označava
da su različiti delovi TK sistema približno, ali ne savršeno
sinhronizovani

PDH je uvedena sedamdesetih godina 20. veka

M. Stojanović Elektrotehnički fakultet u Beogradu 10

Višekanalni prenos sa vremenskom
raspodelom kanala

M. Stojanović Elektrotehnički fakultet u Beogradu 11

Princip rada predajnog dela sistema

Sistem na predaji radi na sledeći način:

 Postoje 4 nezavisna izvora
 Signal iz svakog izvora odabira se sa istom
frekvencijom odabiranja fо=1/Т
 Odbirci se koduju u koderu
 Svaki kanal ima ugrađenu liniju za kašnjenje koja služi
da pomeri (šiftuje) signal u vremenu

Kašnjenje prvog kanala je Т1=0, drugog Т2=Т/4, trećeg Т3=Т/2
i poslednjeg četvrtog Т4=3Т/4
 Posle toga se signali iz sva 4 kanala sabiraju tako da
se dobija novi signal koji se prosleđuje na predajnik

M. Stojanović Elektrotehnički fakultet u Beogradu 12

Princip rada prijemnog dela sistema

Sistem na prijemu radi na sledeći način:

 Signal se prvo deli na 4 kanala tako što se po 1/4
periode T signal šalje u svaki od kanala
 Bitno: ostvariti sinhronizaciju između predaje i
prijema, jer se na prijemu mora prepoznati gde je
početak zbirnog signala
 Signal se zatim dekoduje u dekoderu i na kraju se
rekonstruiše polazni signal
 Rekonstrukcija signala se vrši pomoću pojačavača i
NF filtra

M. Stojanović Elektrotehnički fakultet u Beogradu 13

Princip rada multipleksera
SIGNALI SA ODABIRAČA
POMERENI U VREMENU

KANAL 1
1 1 1 1 1 1

t T t
T/4
KANAL 2
2 2 2 2 2 2

t t
T
KANAL 3
3 3 3 3 3 3

t T t

KANAL 4
4 4 4 4 4 4

t T t
T
IZLAZNI
SIGNAL 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4

T T T t

M. Stojanović Elektrotehnički fakultet u Beogradu 14

PDH sistem

Pleziohrona (višesinhrona) digitalna hijejarhija

je složeni digitalni sistem koji se zasniva na
multipleksiranju više prethodnih hijerarhijskih
nivoa u viši hijerarhijski nivo.

Poznata je i pod nazivom PCM sistem

Najniži hijerarhijski nivo je primarni digitalni
sistem (PCM-30)

M. Stojanović Elektrotehnički fakultet u Beogradu 15

Primarni digitalni sistem (PCM-30)

Svi digitalni sistemi počinju multipleksiranjem

govornih kanala (n x 64 kb/s).
kb/s

Primarni digitalni sistem - prvi hijerarhijski nivo
 Evropa:30 govornih kanala - na izlazu primarnog sistema
binarni protok (bitska brzina) je 2,048 Mb/s (E1)
 Severna Amerika i Japan: 24 govorna kanala – na izlazu je
binarni protok 1,544 Mb/s (T1)

Blok šema primarnog digitalnog sistema, je
identična za sve sisteme, samo se kod evropskog
sistema priključuje 30 kanala, a kod drugih 24.

M. Stojanović Elektrotehnički fakultet u Beogradu 16

PCM-30

Način formiranja PCM-30
 Odlazni signal prvo prolazi kroz NF filtar čija je
granična frekvencija 3400 Hz
 Zatim se vrši odabiranje, frekvencijom fо=8000 Hz
 Multipleksni PAM signal dovodi se zajedničkim
vodom na nelinearni koder
 U koderu, svaki odbirak prolazi kroz kompresor, a
zatim se vrši kvantizacija i kodovanje sa 8 bita
 U multiplekseru (MUX) se formira PCM ram, pri
čemu se signalizacioni i drugi podaci dovode
posebnom linijom
M. Stojanović Elektrotehnički fakultet u Beogradu 17
Način formiranja PCM-30
NF filtar Odabirač PODACI
(64 kbit/s)

1 ~
~
PCM
(2,048 Mbit/s)
...
NELINEARNI
MUX
KODER

30 ~
~
SINHRONIZACIJA
+
ALARM

1 ~
~
PCM
(2,048 Mbit/s)
NELINEARNI
...

DEMUX
DEKODER

30 ~
~ PODACI
(64 kbit/s)

M. Stojanović Elektrotehnički fakultet u Beogradu 18

Način formiranja PCM-30

Blok “ALARM” nadgleda rad vitalnih organa u

terminalu

U prijemnom delu PCM terminala, prijem počinje
tek pošto se ostvari sinhronizacija

Tada se u demultiplekseru i nelinearnom
dekoderu ostvaruju funkcije inverzne onima u
predajnom delu

M. Stojanović Elektrotehnički fakultet u Beogradu 19

PCM – signali u predajniku

Analogni signali govora

Kanal 1 Odabirač

PAM signali
PCM linijski signal
Kanal 2

PCM koder

Kanal 3

M. Stojanović Elektrotehnički fakultet u Beogradu 20

PCM – signali u prijemniku

Rekonstruisani analogni
signali govora
Odabirač Kanal 1

PAM signali
PCM linijski signal
Kanal 2
PCM
dekoder

Kanal 3

M. Stojanović Elektrotehnički fakultet u Beogradu 21

 Blok šema PCM-30 uređaja
1
Odabirač 2

...
Predajnik K Podaci
signalizacije 64 kb/s

...
30
1
2 PCM
PAM 2,048 Mb/s

...
~
~
K Nelinearni
PCM koder
MUX
Izlazni
regenerator

...
30
NF

Ka odabračima Takt
Oscilator
impulsi
Pretplatnici

Telefonska
Račvalica
centrala Detektor
sinhronizacije
Ka odabiračima Takt
NF impulsi
Alarm
1
2 PCM
2,048 Mb/s
...

~
~
K Nelinearni
PCM dekoder
DEMUX
Ulazni
regenerator
...

30
1
Odabirač 2
Podaci
...

Prijemnik K
signalizacije 64 kb/s
...

30

M. Stojanović Elektrotehnički fakultet u Beogradu 22

Ram PCM-30 sistema

Osnovni PCM-30 ram traje Т0=125 µs, a podeljen je

na 32 kanalska intervala

U svakom kanalskom intervalu ima 8 bitskih
intervala, čije je trajanje Тb≈0,49 µs

Trajanje kanalskog intervala je 3,9 µs

Organizacija rama u evropskom primarnom sistemu
za prenos 30 telefonskih kanala:
 Pored 30 govornih, postoje još dva dopunska kanala
 Jedan služi za prenos kriterijuma telefonske signalizacije
 Drugi je namenjen za službenu komunikaciju i
sinhronizaciju rama
M. Stojanović Elektrotehnički fakultet u Beogradu 23
Struktura rama PCM-30 sistema
Telefonskim kanalima je dodeljeno 30 kanalskih vremenskih
intervala i to od 1 do 15 i od 17 do 31.
31 U svakom od ovih intervala
moguće je prenositi i podatke protoka 64 kb/s

125µs, 256 bita

0 1 2 3 4 5 15 16 17 30 31

0,49µs

RAM RAM
R 0 0 1 1 0 1 1 No. 0,2,..14 0 0 0 0 R R R R
No. 0
3,9 µs, 8 bita

RAM RAM
R 1 A R R R R R S S S S S S S S
No. 1,3,..15 No. 1,2,..15

KANAL KANAL
No. 1-15 No. 17-31

M. Stojanović Elektrotehnički fakultet u Beogradu 24

Struktura rama PCM-30 sistema
Početni vremenski interval u ramu, označen 0, služi za kontrolu
greške, prenos sinhronizacije, alarma i službene potrebe. Pošto
je za prenos ovih informacija nedovoljno 8 bita, ovaj interval ima
jednu vrstu informacija u parnim, a drugu u neparnim ramovima.
125µs, 256 bita

0 1 2 3 4 5 15 16 17 30 31

0,49µs

RAM RAM
R 0 0 1 1 0 1 1 No. 0,2,..14 0 0 0 0 R R R R
No. 0
3,9 µs, 8 bita

RAM RAM
R 1 A R R R R R S S S S S S S S
No. 1,3,..15 No. 1,2,..15

KANAL KANAL
No. 1-15 No. 17-31

M. Stojanović Elektrotehnički fakultet u Beogradu 25

Struktura rama PCM-30 sistema
Vremenski interval u ramu, označen
sa 16, služi za prenos signalizacije.

125µs, 256 bita

0 1 2 3 4 5 15 16 17 30 31

0,49µs

RAM RAM
R 0 0 1 1 0 1 1 No. 0,2,..14 0 0 0 0 R R R R
No. 0
3,9 µs, 8 bita

RAM RAM
R 1 A R R R R R S S S S S S S S
No. 1,3,..15 No. 1,2,..15

KANAL KANAL
No. 1-15 No. 17-31

M. Stojanović Elektrotehnički fakultet u Beogradu 26

Sinhronizacija

Sinhronizacija je najvažnija funkcija koja se

obavlja u prijemniku PCM signala

Tri karakteristične faze:
 Faza traženja ili ”lova” sinhronizacije
 Faza održavanja sinhronizacije
 Faza gubljenja sinhronizacije

M. Stojanović Elektrotehnički fakultet u Beogradu 27

Sinhronizacija

Faza
održavanja

c ija
f i ka
e ri
V

Faza Faza gubitka

traženja sinhronizacije
(“lova”)
Verifikacija

M. Stojanović Elektrotehnički fakultet u Beogradu 28

Sinhronizacija – traženje

U fazi traženja sinhronizacije, dolazni signal se

pretražuje (pregleda) po grupama od 7 bita i
upoređuje sa poznatom sinhro grupom 0011011

Kada se prvi put ”uhvati” sinhro grupa prelazimo u
fazu verifikacije sinhronizacije gde se više ne ide bit
po bit već se pregledaju grupe od 7 bita koje su
međusobno razdvojene sa 512 bita

1 1 1 0 1 1 0 0 1 1 0 1 1 1 0 0 1 1 0 1

M. Stojanović Elektrotehnički fakultet u Beogradu 29

Sinhronizacija – održavanje

512 bita je rastojanje između dve sinhro grupe u

PCM signalu (2 rama)

1 1 1 0 1 1 0 0 1 1 0 1 1 1 0 0 1 1 0 1

x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

x x x x x x 0 0 1 1 0 1 1 x x x x x x x

M. Stojanović Elektrotehnički fakultet u Beogradu 30

Osnovne karakteristike evropskog
primarnog sistema

Osnovne karakteristike evropskog primarnog
sistema su:
 frekvencija odabiranja 8000 Hz
 broj bita po odbirku 8
 broj kvantizacionih nivoa 256
 A zakon kompresije
 broj telefonskih kanala 30
 ukupni broj kanala 32
 broj bita po ramu 256
 bitska brzina 2,048 Mb/s
 trajanje rama 125 µs
 vremenski interval po kanalu 3,9 µs
 vremenski interval po bitu 0,49 µs
M. Stojanović Elektrotehnički fakultet u Beogradu 31
Osnovne karakteristike američkog
primarnog sistema

Američki primarni sistem:

 sadrži 24 kanala
 broj bita po ramu je 193
 bitska brzina 1,544 Mb/s
 µ zakon kompresije
 vremenski interval po kanalu 5,21 µs
 vremenski interval po bitu 0,65 µs

Ostale karakteristike su iste kao kod evropskog
sistema

M. Stojanović Elektrotehnički fakultet u Beogradu 32

Evropski PDH sistem

U evropskoj PDH hijerarhiji svaki naredni
hijerarhijski nivo se dobija
multipleksiranjem četiri prethodna nivoa

Skraćene oznake pojedinih nivoa su:
 Nivo 1, E1 – 2 Mb/s
 Nivo 2, E2 – 8 Mb/s
 Nivo 3, E3 – 34 Mb/s
 Nivo 4, E4 – 140 Mb/s
 Nivo 5, E5 – 565 Mb/s

Najviši, peti nivo nije standardizovan
M. Stojanović Elektrotehnički fakultet u Beogradu 33
Hijerarhijski nivoi i protoci u
evropskom PDH sistemu
Hijerarhijski Binarni Broj telefonskih
nivo protok (kb/s) kanala
0 64 1
1 2048 30×
×1=30
2 8448 30×
×4=120
3 34368 120×
×4=480
4 139264 480×
×4=1920
5 564992 1920×
×4=7680
M. Stojanović Elektrotehnički fakultet u Beogradu 34
Princip formiranja hijerarhije
ZAGLAVLJE
PRITOKE
(overhead)

ZAGLAVLJE
(overhead)

IR
OKV
Tributary – pritoka, pritočni signal
Overhead – zaglavlje

M. Stojanović Elektrotehnički fakultet u Beogradu 35

 Princip formiranja hijerarhije

2,048 Mb/s
8 Mb/s

PDH 34 Mb/s PDH

MUX MUX
140 Mb/s
PDH PDH
MUX MUX
PDH PDH
MUX MUX

M. Stojanović Elektrotehnički fakultet u Beogradu 36

Evropski, američki i japanski PDH
sistemi
NIVO 5
564992 kb/s
7680 tlf. kanala
x4
NIVO 4 NIVO 4 NIVO 4
139264 kb/s 139264 kb/s 97728 kb/s
1990 tlf. kanala 2016 tlf. kanala 1440 tlf. kanala

x4 x3 x3
NIVO 3, E3 NIVO 3, T3 NIVO 3
34368 kb/s 44736 kb/s 32064 kb/s
480 tlf. kanala 672 tlf. kanala 480 tlf. kanala

x4 NIVO 2 x7 NIVO 2 x5 NIVO 2

8448 kb/s 6312 kb/s 6312 kb/s
120 tlf. kanala 96 tlf. kanala 96 tlf. kanala

x4 NIVO 1, E1 x4 NIVO 1, T1 x4 NIVO 1, T1

2048 kb/s 1544 kb/s 1544 kb/s
30 tlf. kanala 24 tlf. kanala 24 tlf. kanala

Evropski sistem Američki sistem Japanski sistem

M. Stojanović Elektrotehnički fakultet u Beogradu 37

PDH sistemi – karakteristike (1)

U ramu višega reda nalaze se ramovi nižeg reda.

Ram višeg reda takođe traje 125 µs, jer uzorak
svakog pojedinačnog telefonskog kanala mora
da se uzme posle 125 µs.

Vreme u kome se jedan kanal kodira dobija se
deobom 125 µs sa brojem kanala.

Deobom tako dobijenog vremena sa 8 dobija se
vremenski interval rezervisan za jedan bit.

Ukoliko je broj kanala veći, ovo vreme je kraće,
pa je potrebna brža elektronika za obradu
signala.

M. Stojanović Elektrotehnički fakultet u Beogradu 38

PDH sistemi – karakteristike (2)

PDH sistemi zadovoljavaju potrebe za klasičnim
telefonskom servisima, ali ne i novonastale potrebe
za drugim servisima, posebno potrebe za prenosom
podataka, pokretne slike i multimedijalnih
informacija

Ograničen broj bita ne dozvoljava formiranje
adekvatnog zaglavlja kanala i ramova za prenos
servisnih informacija i kontrolnih i upravljačkih
signala.

Najveća mana PDH – ne može se direktno
identifikovati pritoka nižeg reda u signalu višeg reda

M. Stojanović Elektrotehnički fakultet u Beogradu 39

PDH sistemi - karakteristike (3)

Iako “plezio” znači skoro, činjenica je da svako
PDH ostrvo ima sopstveni takt – rezultat je
višesinhrona mreža

PDH
PDH
PDH

PDH PDH

M. Stojanović Elektrotehnički fakultet u Beogradu 40

PDH sistemi – karakteristike (4)

Sinhronizacija PCM signala
Referentni takt

Sinhronizacija
bita i okvira

Komutaciono
polje

Izlaz:
Ulaz: asinhroni Sinhronizovani sinhronizovani
PCM okviri PCM okviri i komutirani
PCM okviri

M. Stojanović Elektrotehnički fakultet u Beogradu 41

Prenos takta kroz PDH sistem

8 Mb/s
34 Mb/s
PDH PDH
140 Mb/s
MUX MUX
PDH PDH
MUX MUX
PDH PDH
MUX MUX

2,048 Mb/s

Asinhroni multipleksni signal sa

«ugrađenim» referentnim taktom
Prenos referentnog takta

Ostali digitalni signali

Digitalna Master
telefonska generator
centrala takta

M. Stojanović Elektrotehnički fakultet u Beogradu 42

 Nedostaci PDH sistema (1)
Postupak odgranjavanja (izdvajanja) rama od 2 Mb/s iz rama od 140 Mb/s.

140 140
140 140
34 34

34 34

8 8

8 8

2 2

2 Mbit/s

Sistem od 140 Mb/s se demultipleksira na 4 posebna rama

od 34 Mb/s. Tri rama se razmenjuju sa krajnjim
multiplekserom od 140 Mb/s, a jedan odlazi na nov
demultiplekser
M. Stojanović
koji daje Elektrotehnički
4 posebna rama od 8 Mb/s.
fakultet u Beogradu 43
 Nedostaci PDH sistema (2)
Postupak odgranjavanja (izdvajanja) rama od 2 Mb/s iz rama od 140 Mb/s.

140 140
140 140
34 34

34 34

8 8

8 8

2 2

2 Mbit/s

Jedan od njih je onaj koji je trebalo izdvojiti, a ostala tri se

multipleksiraju na 8 Mb/s, pa zatim na 34 Mb/s, pa dalje na 140
Mb/s. Tri rama se vraćaju u sistem, a jedan od nih se ponovo
demultpleksira na 4 rama
M. Stojanović
od 2 Mb/s.
Elektrotehnički fakultet u Beogradu 44
 Nedostaci PDH sistema (3)
Postupak odgranjavanja (izdvajanja) rama od 2 Mb/s iz rama od 140 Mb/s.

140 140
140 140
34 34

34 34

8 8

8 8

2 2

2 Mbit/s

Da bi se izdvojio i odgranao primarni digitalni signal, tj. grupa

od 30 kanala iz grupe od 1920 kanala stvara se “multipleksna
planina” koju čine 3 demultipleksera i 3 multipleksera

M. Stojanović Elektrotehnički fakultet u Beogradu 45

 Nedostaci PDH sistema (4)

Zbog razlika u hijerarhiji koje primenjuju pojedine
zemlje – skup prelazak iz jednog u drugi sistem

PDH sistemi nisu prilagođeni prenosu po optičkim
vlaknima i za to zahtevaju poseban interfejs

M. Stojanović Elektrotehnički fakultet u Beogradu 46