You are on page 1of 9

NONG NGHIEP-NONG THON

Du Ijch nong thon: tCr ly thuyet den thifc tiin


DAO THI HOANG MAI

ihOng ndm gdn ddy, viec da dang hda sinh kecho ngadi ddn d cdc khu vUc ndng thon
^ dang trd thdnh mdi quan tdm hdng ddu tai cdc qud'c gia dang phdt trien. TrUdc sac ep
ta sUgia tdng ddn sd'vd qud trinh cong nghiip hda, do thi hda, ngdy cdng cd nhiiu lao ddng rdi
bo khu vUc ndng nghiip di chuyin sang nhOng llnh vitc khdc cd gid tri gia tdng cao hdn. Trong
boi cdnh do, viic day manh cdc hoat ddng phi ndng nghiip, trong dd du lich ndng thdn, khdng
chi dUde xem nha gidi phdp kinh tetac thdi, md vi Idu ddi, ddy chinh Id ngi dung quan trong
trong chien lUdc phdt trien nong thdn.

1. T^ng q u a n hien dflde hd't t i n h da dang va phong phfl cua


N h i l u eupe khao sat d p h a m vi toan c l u loai Mnh boat dong nay d eac qud'c gia khac
da chi ra rang nhiing hoat ddng phi ndng n h a u . H i l u rdng hdn, "du lich ndng thdn bao
nghiep dang tao ra tfl 30% d i n 45% t h u n h a p gom mot loat cac boat ddng, dich vu va tidn
binh quan cua eae hd ndng dan^ O eae nflde nghi dflde cung ca'p bdi ndng dan v l ngflcii
phat t r i l n , du lich ndng thdn ehid'm ty trpng ndng thdn n h a m t h u h u t khach du lich den
Idn trong tong t h u n h a p phi ndng nghiep. Do k h u vflc cua hp" (Gannon, 1988)^. Theo khai
khdng gian ndng thdn ngay cang bi t h u hep, nidm nay, du lieh ndng thdn bao gom nhilu
du lich ndng thdn d cac nflde nay cd xu hfldng loai hinh du lich, trong dd ed du lieh trang
phat trien theo chieu sau, vdi eac san p h i m trai, du lieh ndng nghidp, du lich lang nghi,
cd gia tri kinh t l cao. Trong khi do, tai eae du lich l l hdi, du lieh sinh thai...
nflde dang phat trien, trong do cd Viet Nam, Ban t h a n t h u a t ngfl "du lich ndng thdn"
du lieh ndng thdn mdi cM b i t d i u dflde khai khdng mang eflng mdt y nghia b cac nflde
thac, phat trien chu yeu theo chieu rdng va khac n h a u . Vi du nhfl b P h l n Lan, nd co
dflde xem nhfl mot cdng cu ehd'ng ddi ngheo, ngMa la eho thud chd d, cung ca'p dich vu an
da dang hda t h u n h a p cho cfl d a n ndng thdn. uong b ndng thdn. C Hungary, hp sii dung
Cd nhieu ly do k M i n cho du lieh ndng t h u a t ngfl "du lieh lang" d l cM cac boat ddng
thdn ngay eang dflde cac n h a quan ly quan va dich vu cung ca'p trong p h a m vi lang. Cdn
t a m nMeu hdn. Trflde hd't, day dflde coi la t a i Slovenia, M n h thfle pho bie'n nha't eua du
mdt each dd giam t a i cho eac dia diem du lich lich ndng thdn la du lich tai cac t r a n g trai gia
truyen thd'ng. Thdm vao dd, vdi ap Me cua (finh, ndi cae du k h a c h dd'n b va sinh boat
cuoc sd'ng thfldng n h d t ngay cang gia tang, Cling vdi gia ^ n h ndng dan. Sfl khac nhau
khaeh du lich cd xu hfldng it mud'n dd'n nay xua't p h a t tfl nhflng ly do sau day:
nhflng ehd ddng ngfldi ma c i n khdng gian
rieng tfl cho eae ky nghi. V l diem nay, du
lich ndng thdn cd ldi the' hdn so vdi cac loai Dao Thi Hoing Mai, TS., Vidn Kinh te' Viet Nam.
hinh du lich truyen thd'ng do cd quy mo nhd 1. Ngudn: Agritena (2009), Developpement du tourisme
hdn. mral, entre rSves et reaUtes.
1.1. Khdi niem vd dinh nghia 2. Dlin theo Ratz, T v l L. Puczkd (1998), Rural Tourism
and Sustainable Development in Hungary, trong: D. Hall -
Mae dfl du lich ndng thdn ed the h i l u ddn L. O'Hanlon (chu bien): Rural Tourism Management:
gian nhfl "hoat dpng du lich d i l n r a d ndng Sustainable Options, International Conference, Scottish
thdn", nhflng dinh nghia nhfl vay khdng t h i Agricultural College, Scotland, UK, tr.450-464.

56
Du ilcb ndng thon ...

- Nganh du lich dd thi trdn thfle t l khdng edng dong dia phfldng"^ (Td' ebfle Du lieh the
cM gidi han trong eac dd thi ma thfldng md gidi - UNWTO).
rdng ra ca khu vflc ndng thdn. Vi thi, boat
O Vidt Nam, mdt sd' tac gia trong nflde da de
dpng du lich dien ra tai ndng thdn chfla bin da
la du lich ndng thdn. cap din nhiing khai mdm nhfl du lich ndng
ngMep, du lich sinh thai va du lich ndng thdn.
- Khu vflc ndng thdn ciing la mot khdng Trong dd, du hch ndng ngMep la mot loai Mnh
gian khd xac dinh, vdi cac tidu ehuin dat ra rit tao ra san pham du hch dfla trdn nen tang cua
khac nhau giiia cac qu6c gia. hoat ddng san xuat ndng ngMdp. Day cung ed
- Du lich vin la mdt khai mdm gin vdi dd the eoi la mpt boat ddng bo trd cua cac ndng hd.
thi> phln Idn du khach s^ng b khu vflc dd thi. Du lich ndng thdn dflde diln giai vdi khdng
Hoat dong du lieh troi^ khu vfle ndng thdn cd gian rdng hdn du lich ndng ngMdp, kM kit hdp
thi chiu nhflng anh hfldng cua dd thi, the Mdn vdi du lich smh thai (Bui Thi Lan Hfldng, 2010)^
qua sfl bien ddi vl van hda va nhiing cdng Vide phan bidt va dinh ngMa cac loai hinh du
trinh xay dflng mdi. lich nong thdn ed hen quan den vide hoach dinh
- Khu vflc ndng thdn von da bit diu mdt cac chinh sach hd trd ddi vdi tflng loai hinh. Sfl
qua trinh thay doi phfle tap, dfldi tac ddng cua md ho vl khai mem dl din din sfl ehing cheo
thi trfldng toan clu va nhiing tac dong ngoai va bat cap ve quan 1;^. Ddi kM, nd cdn cd thi din
canh khae. Kit qua cua qua trinh thay dli nay din sfl mau thuin vl ldi ich trong cdng dong.
la sfl phan biet (ranh gidi) gifla thanh thi va 1.2. Du lich nong thon va phdt trien
ndng thdn ngay eang bi md di. nong thon
- Du lieh ndng thdn phfle tap, bdi khdng ehi NhQng nam gin day, ndng thdn phai ddi
dfla trdn ndng ngMdp, nd edn hdn quan din eae mat vdi nhiing thach thfle mdi. Vao cudi thd'
ylu to van hoa, hch sfl va mdi trfldng tMen ky XX, nganh ndng ngMdp va lam ngMep,
nMdn eiia khu vflc. von la nin tang eiia ndng thdn da mit din
Ngoai ra, cac klmi mem nhfl du lich ndng vai trd trung tam. Qua trinh cdng nghidp hda
thdn, du lich ndng ngMep va du lich trang trai va dd thi hda manh me tilp tue lam thay doi
khdng phai luc imo ciing dflde phan bidt rd hien trang kinh t l va cMnh tri eua xa hoi
rang. Vlh dl dat ra la lam thd' nao de xac dinh ndng thdn tren pham vi toan clu. Thu nhap
dflde tinh dac trflng cua moi loai Mnh. Trdn tfl ndng ngMdp ed xu hfldng giam. Sfl phat
thfle td', ehinh sfl da dang trong each td' chfle trien vl cdng nghe, cpng vdi sfl thu hep vl
thfle Mdn d cac nflde, eac vung lanh tho dan quy md din den so' vide lam trong khu vflc
dd'n vide mdi nflde, tham cM mdi to' chflc, cd thd ndng ngMdp giam dang kl. Thdm vao dd, lam
dfla ra nhiing dinh ngMa khae nhau ve du lich sdng di efl eua nhflng ngfldi tre ra cac dd thi
khien cho dan so' ndng thdn khdng nhflng
ndng thdn, vi du nhfl:
giam vl so' Ifldng ma cdn hi gia hda.
"Tat ca eac loai Mnh du lich diln ra trong
khu vfle ndng thdn, bao gom du lich trang trai,
3. Din theo Mamdy, Jean-Francois, Nathalie Disez et
nha ngM ndng thdn, cac hoat dong du lich Monique Begon (2001), Agritourisme et territohes, le cas
ngoai trdi, du lich kham pha eac thing canh tfl du Massif central, Teoros, 20, 2 (ete), tr.45.
nMen, van hda, am thfle dia phfldng... " 4. Bourdeau, Laurent (2001), La relation tourisme-
(Fiquet, 1992)^ ruraUte, Teoros, 20, 2,1.
"Tat ca cac loai hinh du lieh diln ra trong 5. WTO (2002), Semmar on Rural Tourism m
Europe: Experiences and perspectives, Belgrade,
khu vflc nong thdn" (Bourdeau, 2001)^ Yugoslavia, June 2002, Conclusions.
"La linh vflc boat dpng du lich chuyen sau" 6. Bui Tlii Lan Huong (2010), Du lich nOng nghiSp va
vdi ddi tfldng tham gia la "eae du khach cd nhu du lich nOng th6n, N6i san thang 1, Tnrcmg Can bd quan
clu tfldng tac vdi moi trfldng nong thdn va cac ly nOng nghiep va phat tri^n n6ng thOn II.

NghiSn ciiu Kinh teso432 - Thdng 5/2014 57


Du ijch ndng thon

Trong tinh Mnh mdi nay, ngfldi t a b i t dau m a n h thdm rang, trong boat ddng du lich
quay sang ky vong vao vai trd cua du lich ndng thdn, cd rat n M l u loai cdng vide do phu
ndng thdn. M. J. Keane and J. Quinn (1990)' nfl dam nMdm. Vi vay, vide td chflc hoat dong
eho r i n g trpng t a m eua va'n de p h a t tridn du lich cflng gdp p h a n n a n g eao vi the' cua phit
ndng thdn la da dang sinh ke. Sfl da dang nfl trong cpng dong ndng thdn.
hda eac ngudn t h u n h a p ed t h i mang lai sfl Tdm lai, diem m a u chd't nhlit trong phat
dn dinh va p h a t trien eho edng dong ndng t r i l n du lich ndng thdn la lam h a i boa moi
thdn. Du lich ndng thdn ed t h i trd t h a n h mpt q u a n hd gifla p h a t t r i l n du lieh va p h a t trien
cdng cu p h a t t r i l n bdi nd phat huy dflde sflc ndng thdn ndi chung. Cac boat ddng du lieh
m a n h tong hdp tfl eae ngudn Ifle dia phfldng nay ed the m a n g lai ra't n h i l u ldi ich eho mdt
nhfl didu kien tfl nMdn, eon ngfldi va van sd' k h u vfle, nhflng viec pho bie'n nd d didn
hda. Hoat ddng nay tao ra edng a n vide lam rdng se d^t ra nhflng v l n de sau: vdi khu vflc
va tang them thu nhdp eho ndng dan. ndng thdn qua rdng Idn, nd'u n h a n h a diu
Khi khu vflc san xua't ndng, lam nghidp l a m du lich thi thi trfldng khdng cd du khach
gap khd khan, cd the b i t ngudn tfl nguydn du lich de cung ca'p; dd'i vdi mdt sd' khu vflc,
n h a n can kidt tai nguyen thidn nhidn, mot sd' viec phat trien du lich cd t h i khdng kha thi
khu vflc dang chuyin sang du lich, da dang vi qua xa, h a t i n g qua kdm, t h i l u ha'p d i n vl
hda cae ho?it ddng de mong ed dflde ldi thoat eanh quan va di san,...; d l t h a n h edng, du
ra khdi tinh t r a n g kinh te tri trd. Vi vay, du lieh ndng thdn ddi hoi sfl hdp tac tich cfle vh
lich ndng thdn nhflng n a m gan day phat thfldng mai hda hieu qua, tuy nhien, nhilu
trien tfldng ddi nhanh. Tuy nhidn, c i n khang k h u vfle khdng ed t r u y l n thd'ng hdp tac gifla
dinh r i n g du lich khdng phai la thudc chfla ndng d a n vdi n h a u hoac gifla hp vdi cac doi
bach benh eho nhflng khd k h a n kinh t l . Hdn tac khac.
nfla, khdng phai ta't ca cac viing d i u cd t i l m 2. D u l i c h n o n g t h d n n h i n tii g o c do
nang d l phat t r i l n du lich ndng thdn. chuoi gia t r i
Dieu quan trong la c i n phat trien cac moi Hien nay, n h i l u qud'c gia coi du lich nong
quan hd lanh m a n h vdi ngfldi dan, bdi vi hp cd thdn la mpt ddng Iflc di p h a t t r i l n ndng thdn
q u y l n dfla r a mpt so' quyd't dinh lien quan de'n ndi ridng va k i n h t l ndi ehung. Nghidn eiiu
tinh k h a tM cua dfl a n du lich va chat Ifldng nay p h a n tich h a i md M n h p h a t t r i l n du lich
ciia dich vu. Ngfldi dan phai la mpt p h l n eua ndng thdn trdn cd sd ly thuye't v l chudi gia
boat dpng du lieh. Mot so'ngMdn cflu da n h a n tri. Trong do, P h a p la qud'c gia cd nganh du
m a n h t i m quan trpng eua viec t h u h u t sfl lich ndng thdn p h a t trien h a n g d i u the gidi,
t h a m gia cua ngfldi dan nhfl n i n t a n g eho sfl trong k h i du lich ndng thdn cua Vidt Nam chi
phat trien du lich hai hda vdi k h u vflc ndng mdi d giai doan d i u . Cac khao sat dinh tinh
thdn. Theo Louis John (2009)^, cd 3 yeii to dflde thfle Men tai vCmg Bretagne va Rhdne-
quan trpng sau day; (1) sfl tdn trpng doi vdi Alpes (Phap), m i l n nui phia B i c va d i n g b i n g
cpng ddng, v l ban s l e va tinh xac thfle; (2) ket sdng Ciiu Long (Vidt Nam) trong nam 2012 va
hdp ldi ich kinh t l va xa hdi; (3) sfl t h a m gia 2013.
ciia edng dong trong vide ra quye't dinh. Ndng
dan cd the t h a m gia vao du lich dfldi nMeu 2.1. Du lich nong thon tqi Phdp
Mnh thfle nhfl: cung c i p Ifldng thfle, thfle O P h a p , du lich ndng thdn p h a t trien tfl
p h i m , ndi an ngM, ndi t h a m quan hay ban r d i sdm. Nhflng n h a n g h i ndng t h d n d i u tidn
san p h i m cac loai eho khach du lich. Nhd cd
du lich, eha't Ifldng eudc sd'ng cua cfl dan ndng
thon cung dflde nang cao, cung vdi viec dau tfl 7. Keane Michael J. and Quinn J. (1990), Rural
cd sd h a t i n g giao thdng, vd sinh y te va mang development and Rural tourism, Galway.
Ifldi dien phuc vu du lich. Ciing can nha'n 8. Louis John, tham luSn tai Symposium sur le
developpement durable, UQAM, 3-2009.

58 NghiSn cOu Kinh tSs6432 • Thdng 5/2014


Du iich nong thdn

md ciia ddn du khach tfl nhflng n a m 1940. du lich^. Hang nam, doanh thu tfl du lieh ndng
Gifla t h a p men 1970, du lich da chinh thfle thdn cMlm 20% tong doanh thu cua toan nganh
x u l t Mdn trong eac chiiih sach phat tridn ndng du lich. Hoat ddng du lich cung dem lai doanh
thdn cua Phap. Hidn nay, cac vflng ndng thdn t h u phu trdi 23% cho khu vflc ndng ngMep^".
nflde Phap cung e l p 52% sflc chfla cho toan Chudi gia tri du lieh ndng thdn ciia P h a p
nganh du lich va la d i l m den cua 36% khach cd t h e tdm t i t trong sd do sau:
H I N H 1: Stf d o c h u o i g i a t r i d u l i c h n o n g t h o n P h a p
Nhd cung cap Nhd phan phoi Khach hang

San pham / Djch vu

Lmjtnj
>• Ndng dSn

NOng dan
/ Khach du Ijch
• — »
Dich vu an Hiep hpi qufict^
u5ng

Hang hoa
ndng sSn
/
Cong ty 10
Khach du lich
hanh
nfii dia

Ndng dan la chu t h i eMnh, cung ca'p cae eua t r a n g t r a i va t r a n h khoi nguy cd hi thdn
san p h i m h a n g hda, dich vu eho khaeh h a n g tinh bdi cac t r a n g trai Idn^^
thdng qua hiep hpi (kdnh n g l n ) , hoae qua cac Hidn nay, vdi hdn 1.100 hdi vien la cac hp
cdng ty Ifl h a n h (kenh dai). 6 Phap, ta't ca ndng dan, Accueil Paysan dflde td chfle dfldi
cac hp ndng d a n t h a m gia boat ddng du lich hinh thfle ngMdp doan quoc gia, bao gom 14
ndng thdn d i u la t h a n h vidn cua 1 trong 4 to Mep hpi cap viing va 36 Mep hdi c i p tinh.
chflc/Mdp hpi, trong dd ed 2 to chfle cua tfl Ngan sach eho boat dpng thfldng mdn cua
n h a n la Gites de France va Clevacanees, 2 to ngMdp doan quoc gia vao khoang 300 tridu
chflc ciia ndng d a n la Bienvenue a la Ferme EUR, trong dd, 3/4 la khoan t h u tfl hdi pM, do
va Accueil P a y s a n . Vai trd cua cac Mdp hpi eac hdi vien ddng gdp, cdn lai la tfl trd ca'p ciia
nay la to chflc nghidp doan, vfla cd vai trd cac bd chu quan va Hdi ddng dia phfldng eac
bao vd q u y l n ldi cho cac hdi vien, vfla t r a n h cap. Mflc ddng pM cua cac hdi vidn Men nay la
dflde t i n h t r a n g canh t r a n h tMeu lanh m a n h 215 EtIR/nam, ed giam trfl dd'i vdi cae hdi vien
mdi (150 EUR/nam). Rieng cac hpi vidn cM
gifla cac hdi vien. Nghien ciiu n a y lfla chpn
t h a m gia hinh thfle ddn tiep eac ddi tfldng xa
m a n g Ifldi cua Accueil P a y s a n lam doi tfldng
hdi tM mflc pM hang nam la 100 EUR.
k h a o sat, bdi day la hidp hdi cd quy md nhd
nha't va cd nMeu d i l m tfldng ddng vdi trfldng
hdp Vidt N a m ndn cd cd sd d l so sanh. 9. Direction du Tourisme (2003), Tourisme Rural.
Secretariat d'Etat au Tourisme, Paris.
Accueil Paysan, t h a n h lap n a m 1987 la 10. Conseil national du tourisme. Section de
mpt to' chflc Mep hpi ndng dan, quy t u t h a n h I'economie touristique (2010), Le poids economique et
vidn la chu cac t r a n g t r a i nhd. V\ ly do b a n social du tourisme.
che v l quy md, cac t r a n g t r a i n a y b i t bupc 11. Day la mot xu the r£it ro rang trong n^n nOng
nghiep Phap. Chi trong vong 20 nam, tit nam 1988 deh
p h a i tim each da dang hda cae boat ddng d l nam 2007, sd lao dong n6ng nghiSp binh quftn/lOOha d^t
tao t h e m t h u n h a p , n h i m duy tri boat ddng canh tac da giam tii 4,7 ngudi xudng con dudi 3 ngucri.

NghiSn ciiu Kinh t§s6432 - Thdng 5/2014 59


Du lich ndng thdn ...

HINH 2: S d d o t ^ chijfc c u a h i d p h d i A c c u e i l P a y s a n
BO Du Ijch, BO
NOng nghiOp "*\ Hiep hdi qudc gia Accueil Paysan

- Phe duy^t cdc


hoat dOng
- Di/a ra cdc dinh
J Hidp hOi c^p vCing hudng
- Hfitai?h^i vi6n: bO
tieu ch[, quSng cdo,
xin tdi tra..

I Hfli vien Accueil Paysan [*•

Hoat ddng cua to chfle Mep hdi b ckc ca'p ndi khdng vdi cae s a n p h a m b i l n d^i gen. Vdi
chu ye'u tap t r u n g vao eae mang cMnh la: (1) muc tidu n a n g eao gia tri gia t a n g cho cac
quang cao, (2) dao tao, (3) k i t ndi vdi eac doi s a n p h a m ndng nghiep, t a i cac diem ddn tiep
tae va (4) xin t a i trd. cua Accueil Paysan, cac du khach dflde phuc
c a c loai Mnh dich vu theo tieu chuan eua vu cac san p h a m thfle p h i m do ndng dan tfl
Accueil Paysan bao gom: s a n x u l t , tfl c h i b i l n vdi mdt ty Id td'i da eo
Phdng tro: cMa se khdng gian sinh hoat the.
chung vdi gia dinh ndng dan, bfla sang theo Accueil P a y s a n dfla r a cae bd tidu cM
k i l u dia phfldng vdi cac thfle p h i r a dflde san ridng cho tflng loai M n h dich vu. Dong thdi,
x u l t va ehd'bie'n tai chd. hp cung xac dinh mot mflc gia san, n h i m
Nha trp/llu: tMch hdp cho khaeh du d a m bao sfl canh t r a n h mpt each l a n h manh
lich di theo nhdm/gia dinh, tfl na'u an. gifla cae hdi vidn. Mfle gia binh q u a n eho mdt
Bai d m trai: bai co va cae dich vu vd khaeh ngM qua ddm kdm theo bfla sang la
sinh phuc vu khach e l m trai, thfldng b khoang 30 EUR, gia mot bfla a n cMnh (trfla,
nhflng vi tri cd phong canh thidn nMen dep. td'i) tfl 15 den 20 EUR. Gia cho t r e em b i n g
Dich vu an uong; phuc vu cae mdn an 2/3 mfle gia ngfldi Idn.
dia phfldng, cac du khach cd the ngdi chung Accueil Paysan la t h a n h vidn cua nMlu
mdt b a n a n Idn cung gia dinh ndng dan. Day mang Ifldi xa hpi tai Phap nhfl Education
cflng la mdt dip de du khach cd the trao doi populaire, Umon peuple et culture. Solidarity
va Meu thdm v l v a n hda dia phfldng. Internationale, Tourisme solidaire... va cd quan
Cac s a n vat cua dia phfldng: cd t h i la he ddi tac vdi eac td' chflc du lich, van hda, xa
s a n p h i m ndng nghiep hoac t h u cdng nghidp, hdi nhfl Avenir social, Campmg club de France,
tfly theo vflng m i l n . Vacances et families... T^ chflc Nhflng ngfldi
Dich vu ddn tie'p tre em: cho tre em ban cua Accueil Paysan la mdt Mnh thfle cau
lac bd nhiing ngfldi khdng phai hdi vidn nhflng
nhflng t r a i ngMdm v l cude song tap the va
ludn sat canh va u n g hd Mdp hdi trong eac hoat
hpe hdi v l thien nhien (tim h i l u eac loai cay,
ddng xa hpi.
con vat nudi...), day tre each lam mpt sd'mdn
a n hay vat dung ddn gian. 2.2. Du lich nong thon 6 Viet Nam
Dich vu ddn tie'p eac dd'i tfldng xa hdi: Hidn nay, vdi t h u n h a p binh quan d i u
bao gdm nhflng ngfldi gia, ngfldi t a n tat, ngfldi k h u vfle ndng thdn t h i p hdn t h a n h thi
ngfldi cd va'n d l t a m ly... khoang 2 lan^^ va khoang each t h u n h a p ngay
Cac hpi vien ciia Accueil P a y s a n cam kd't
thfle h a n h s a n xua't nong nghiep hflu cd va 12. Theo s6 lieu thdng ke nam 2012.

60 NghiSn aiu Kinh tSs6432 - Thdng 5/2014


Du iich nong thon ..,

cang ed xu hfldng gia tang, cdng vdi viec cac k e n h mfldng tfldi, tieu, m a n g Ifldi didn va
cd hpi d i u tfl cung nhfl viee l a m t a p t r u n g t h d n g tin.
chu ye'u b cac dd thi, vide di d a n tfl p h a t la Cac loai M n h du lich ndng thdn ciia Viet
khdng thd t r a n h khdi. Nhieu nghien cflu da Nam bao gdm: t h a m q u a n d a n h lam t h i n g
cM r a r i n g , viec di cfl nay la nguydn n h a n canh, cac di tich lich sfl v a n hda, t r a n g trai,
pha v3 ed ca'u xa hoi d v u n g ndng thdn, gia lang nghe, t h a m gia vao cae hoat dpng cua
t a n g n a n p h a rijfng, d i n g thdi lam t a n g thdm lang xa; che' bid'n eae mdn an, dd uong tai cho
ap Iflc kinh td', xa hdi cflng nhfl mdi trfldng d tfl s a n p h i m ndng nghidp, phuc vu a n ud'ng
t h a n h phd'. Do vay, v l lau dai, vide t i m k i l m eho khaeh; b a n eae dae s a n dia phfldng, h a n g
eae giai p h a p t a i chd cho p h a t trien ndng Mu nidm; cho khaeh thud nha; eho khaeh
thdn, n a n g cao mflc sd'ng cho ndng dan la ra't thud phfldng tien/dich vu van chuydn...
c i n thiet.
Hien nay, k h a i niem du lich ndng thdn
Kinh td' Viet N a m d a n g t r o n g thdi k y chfla dflde n h l c de'n mdt each cMnh thfle
dich ehuyen cd ca'u tfl k h u vflc ndng nghiep trong v a n b a n p h a p ly h a y kd' hoach p h a t
sang edng nghiep va dich vu. Viec p h a t trien cua cac dia phfldng. Tuy nhidn, trdn
t r i l n du lich n o n g t h o n se tao cd hdi giam thfle te', loai M n h du lich nay da x u a t Mdn
nghdo t h d n g q u a p h a t t r i e n k i n h te', duy tri rai rac, tfl m i l n nui phia B i c cho dd'n eae
va md m a n g cae n g a n h n g h i t i l u t h u edng miet vfldn vflng sdng nflde dong b i n g sdng
nghe, dong thdi gdp p h a n bao ton di s a n v a Cflu Long.
bao ve mdi trfldng. Ngoai r a , nd eung giup Hidn tai, cd t h e Mnh dung chudi gia tri v l
eai t h i e n ke't ca'u h a t a n g v l n ye'u kdm cua du lich ndng thdn cua Viet Nam nhfl sd do
khu vflc ndng t h d n nhfl hd thd'ng dfldng sa, dfldi day:
H I N H 3: S d d o c h u o i g i a t r i d u l i c h n o n g t h o n V i e t N a m
Nhd cung c^p n .r Khach hang

Sin pham / Dich vi


'\ '
COng afing, Dl tfch, thSng
ngdnh chO quin cSnh Khach du lich
qudc td
Cdng ty la ^
Luu tm h^nh
• ^ <
1 NOng dan /
1 ^ \ Khach du lich
—*. Dich vu Sn
udng
ndi dja

^ E>6 luu ni#m '


Trong t r u d n g hdp Viet Nam, cac ho nong khach do cac cong ty lfi h a n h giki d§'n thuong
dan khong tiep xiic trUc ti6'p vdi khach h a n g phai VJEng trUdc cac chi phi va t h a n h toan sau.
ma thong qua cac c6ng ty 13 h a n h . Chinh cac Do do, khi cac cong ty h a gia de canh t r a n h
cong ty la h a n h mdi la tac n h a n co vai tro thi cac h6 d a n nay la doi tudng d^u tign chiu
quyet dinh t r o n g chuSi gia tri. Ket qua la, thi$t thoi qua vi6c ep gia. Ngoai ra, viec
ngUcli nfing dan, tuy vSn la chu the cung c4'p cham t h a n h toan ciing la mot rui ro thudng
san p h a m h a n g hoa va dich vu, nhUng ho xuyen cua cac ho nay. Ben canh do, chinh cac
ludn la t a c n h a n chiu t h i § t thoi nhSit. Theo ho d a n ciing tU h a gia de canh t r a n h vdi
ka't q u a k h a o sat thuc hien n&m 2013 t a i 2 xa nhau, khien cho cha't lUdng dich vu cang
Ta V a n v a T a P h i n , h u y e n Sa Pa, t i n h Lao kem. Trong khi do, mot khao sat thUc hien
Cai, cac ho ngUdi thi^u so khi n h a n don ti6'p n a m 2012 t a i huygn Ba B 4 t i n h B4c Can lai

Nghidn cdu Kinh tdsd432 - Thdng 5/2014 61


Du lich ndng thdn .

cho tha'y eac hd dan d b a n Pac Ngdi tfl lien s a n van hda va sinh thai, nhflng t r o n g thfle
kd't vdi n h a u d l cd t h i ddn tid'p nhflng doan t l lai t h u dflde ra't it ldi tfl hoat ddng
khach ed so Ifldng vfldt qua sflc chfla eua mdt nay. Vide d l vai trd d i l u tid't chudi trong tay
hd gia dinh. cac cdng ty Ifl h a n h khid'n eho mue tidu
Ve q u a n ly, theo Luat Du lich, eac hd ndng hfldng d i n ngfldi nghdo va ndng d a n cua du
dan lam du lich phai dang ky cd sd Mu trfl va lich ndng thdn b Viet N a m cdn ra't xa vdi.
chiu sfl quan ly cua n g a n h du lich^^ Tuy Ve ddi tfldng khach h a n g cua du lich ndng
nhien, kM chfla nhin t h i y ldi ieh eua viec thdn. Men n a y dang cd sfl khac bidt Idn gifla
"dflde quan ly" nay d dau tM ngfldi dan da P h a p va Viet N a m . O P h a p , loai M n h du lich
tha'y ngay trflde m i t mpt khoan ehi phi phai ndng thdn chu ye'u n h i m vao d6i tflpng
ddng cho vide t h I m dinh. CMnh vl vay, trdn khaeh h a n g npi dia. Da y la xu thd' ehung cua
thfle te, nhieu hd ndng dan tim each dd ddn cac quoc gia p h a t t r i l n , do n h u c l u di du lich
khaeh "chui", khdng ke khai d l t r a n h m i t cua d a n chung cao: 6 1 % d a n s l P h a p di du
khoan ehi pM nay. lich it n h a t 1 l l n / n a m , trong do 37,5% di hdn
Mdt nhflde diem ra't dd n h a n t h i y cua du 2 chuyen/nam va cM 16% chpn d i l m d i n la
nflde n g o a i " . Trong k h i do, khaeh nflde ngoai
lich Viet Nam hidn nay, trong dd cd du lich
Men v l n ehiem da so' trong t h i trfldng du lich
ndng thdn la: ngfldi ndng dan dang dflng ben
ndng thdn Vidt Nam. Khaeh du hch ndi dia vln
ngoai l l mpi ehfldng trinh phat trien cua
tap t n m g chu y l u b cac loai Mnh cd tinh chit
nganh du lich. Ndi each khac, sfl p h a t trien
t r u y l n thd'ng nhfl du lieh bien va chfla quan
du lieh b Viet Nam cM m a n g lai ldi ieh eho
t a m n M l u den khu vflc ndng tiidn. Tuy nMen,
khu vfle n h a nflde va tfl n h a n ma ehfla hfldng
trong dieu kidn cua mot quoc gia dang phdt
tdi ngfldi dan. D i l u nay d a n dd'n cac d i l m
trien, nhu e i u di du lich cua dan ehung se cdn
yd'u kem khae eua du lich Viet N a m nhfl n a n gia tang^^
chdo kdo khach, "chat chdm" (lfla) khach hay
cung ca'p dich vu k6m c h i t Ifldng. S a u xa • Ve cdc liin kit trong chudi
hdn, sfl p h a t tridn du lich da gay nhieu tac Lien ke't la y l u to quan trpng nha't doi vdi
dpng tieu cfle hdn la tieh cfle dd'n ddi sd'ng xa sfl van h a n h cua chudi gia tri. Lien k i t trong
hdi, mdi trfldng ndng thdn va lam hdng d i n chudi gia tri bao g I m 2 loai: hen ke't dpc va lien
ban s i c v a n hda cua n M l u dia phfldng. k i t ngang.
2.3. So sdnh hai mo hinh Trong chudi gia tri ve du lich ndng thdn,
• Ve cdc tdc nhdn tham gia chudi hen k i t dpc k i t ncfi ngfldi ndng dan la dilm
Trong chudi gia tri cua Phap, Mep hdi la d i u vdi khaeh du lich la diem cuoi cua chuoi,
mdt tae n h a n rd't quan trpng. Nhfl da ndi d thdng qua cac tac n h a n trung gian. D ^ vdi
tren, doi vdi ben ngoai, hiep hoi ddng vai trd trfldng hdp cua Phap, cd t h i ndi, hidp hdi la tdc
d^i didn, thfle hidn cac t h u tue xin trd ca'p tfl n h a n dong vai tro ehu chdt trong vide eung co
eac td chflc cMnh q u y l n va bac vd q u y l n ldi eae hdn k i t trong chudi gia tri. Quan hd gifla
cho hdi vien. Trong khi dd, dd'i vdi ndi bd, ndng dan (hpi vien) va Mdp hpi la mdt m6i hdn
hidp hdi dat r a eae quy dinh de d i l u boa
quyen ldi gifla cac hpi vidn, dam bao mpt sfl 13. Thang w s6 88/2008/IT-BVHTrDL ngiy 31-12-
canh t r a n h lanh manh. Cd le, vide thid'u v I n g 2008 cua B6 Van hda. th^ thao va du lich v^ Hudng din
thuc hien Nghi dinh s6 92/2007/ND-CT ngSy 1-6-2007
mpt tac n h a n tfldng tfl b Viet N a m Men nay cua Chiiih phu quy dinh chi tiet thi hanh mOt s6 di^u cia
dang la nguyen n h d n khid'n cho cac ndng bd Luat Du lich \k lini tni du lich.
v l n ludn la tac n h a n yeu the nha't trong 14. Que sais-je? Le tourisme vert, 2e edition.
chudi gia tri du lich ndng thdn. Hp la nhflng 15. Theo sd heu cua Ting cue Du lich, sd lupng khich
du lich nOi dia hifin nay vSo khoang 31 triSu lupt/riam, tiong
ngfldi ddng gdp cMnh vao hoat ddng du lich khi dan s£( Viet Nam da dat m& 90 trifiu
ndng thdn, tfl cae s a n p h a m , dieh vu d i n di http:/Avww. vietnamtourism.gov. vn\

62 Nghien aiu Kinh tes&432 - Thdng 5/2014


Du lich nong thdn

k i t 2 cMlu, dflde rang bude chat ehe bdi cac nhfl Aceueil Paysan va Bienvenue a la ferme
quy dinh v l quyen ldi va ngMa vu. Trong khi d i u la nhfl!ng Mep hpi cua ndng dan. Tuy
dd, quan hd gifla Mep hoi va cac khach hang nMdn, hdi vidn cua Accueil Paysan la nhiing
cung khdng ddn t h u i n cM la giao dich thfldng ndng dan san xua't nhd, cdn Bienvenue a la
mai, dich vu. CMnh cac hinh thfle xay dflng ferme quy t u nhiing trang trai Idn hdn. Do vay,
quan hd doi tae nhfl cau lac bd Nhflng ngfldi Accueil Paysan mang dd'n eho khaeh du lich
ban Aceueil Paysan da tao ndn dflde mang Ifldi nhiing san p h i m san x u l t theo phfldng thfle
khach hang thfldng xuydn va trung t h a n h vdi thii edng. Khach cua AecueU Paysan cd t h i cam
Mep hdi. n h a n cude sd'ng cua mpt gia dinh ndng dan, tfl
v l t sfla bd b i n g tay, l i e vang siia trong chai dd
Ngfldc lai, trong trfldng hdp cua Vidt Nam,
lam bd, roi ngoi chung ban an vdi ca nha dd
hen k i t doe trong chudi gia tri la ra't long leo.
eflng thfldng thfle nhiing san pham vfla lam ra.
Ndng dan va khach hang thfldng khdng ed
Trong kM dd, Bienvenue a la ferme hd trd cae
dflde h i t cac thdng t m v l nhau. Quan he giflla
trang trai cua hp san x u l t nhflng san p h i m ed
cac doanh ngMdp Ifl h a n h vdi ndng dan cung
thfldng Meu, dflde bao hp bdi cac to' chflc cd uy
thfldng la hen k i t 1 cMlu, vdi ifu t h i ro rang
tin cua nganh ndng ngMdp. Dd'n cac trang trai
ngMdng h a n ve pMa doanh ngMep. D i l u nay
eua Bienvenue a la ferme, khaeh ed t h i thfldng
d i n d i n 2 h a u qua; tha nhdt, dich vu eua ndng
thfle va mua nhiing loai san p h i m ndng ngMdp
dan khd dap iing dflng ydu c l u eua khaeh
eha't Ifldng cao va nd'i tie'ng.
hang; tha hai, vdi tac n h a n trung gian tMdu
minh bach, khach hang cd the phai tra cao bdn O Vidt Nam, mdi quan hd gifla eae tae n h a n
nMeu so vdi mflc gia m a ndng dan thfle sfl t h u du lich ndng thdn tMen v l canh t r a n h hdn la
ve. K i t qua khao sat tai Sa Pa, Lao Cai cho hdp tac. c a e hd lam du lieh eanh tranh vdi nhau,
tMCy, khach du lich dd'n b lai n h a dan khdng eae edng ty du lich cung canh tranh vdi nhau.
thanh toan trtie tiep cho chu nha ma tra qua Khao sat tai Vinh Long eho thdy, mpt so cdng
cdng ty du lich. Do vay, sau kM ddn tid'p khach ty du lieh cdn tfl thue/mua dia diem, to chflc
du hch, ngfldi dan cdn phai ehd ddi d l dflde eac diem homestay dd canh t r a n h vdi cac hd
thanh toan, vdi mflc gia do cdng ty quyet dinh. dan ban dia. Day la nguydn nhan d i n den tinh
Cd trfldng hdp edng ty du lieh gfli kdm thfle trang pha gia, gay anh hfldng dd'n c h i t Ifldng
pham d l chu n h a chd' Men cho khach an, dich vu. Trong bdi eanh do, nhiing vi du v l hdp
nhflng luc t h a n h toan ciing cM tinh tien Iflu tac cMa se nguon khach nhfl b Pac Ngdi, Ba B l
tru ma khdng tinh tien bfla an. thfle sfl la didm sang.
Lien k i t ngang la hdn k i t trong npi bd tuCng • Vi mdi tradng the che vd vdn di ddo tao
nhdm tac nhan. 6 Phap, cae hdi vien phai t u a n Vdi tfl each la thanh vidn ciia mpt Mep hdi,
thu quy dinh cua Mdp hdi v l mflc gia san. Do cae hd ndng dan Phap t h a m gia boat ddng du
vay, hp cM cd the canh t r a n h b i n g chat Ifldng lich n h a n dflde sfl hd trd v l tai cMnh tfl ehinh
dich vu chfl khdng dflde phep pha gia. Ngoai ra, quyln cac cap. So t i l n nay dflde Mep hdi sd:
cac hpi vidn ciing dflde hfldng thanh qua tfl dung cho cae hoat dpng chung, ma chu ye'u la
nhflng dfl a n chung, dflde triln khai b cac cap quang eao va dao tao. Hang nam, Aceueil
Mep hpi, vi du nhfl cac ehfldng trinh quang cao, Paysan len hch eho cae boat dpng dao tao. V l
gidi tMeu, tim k i l m khach hang... d ca'p Mdp npi dung dao tao, ngoai mdt so' Idp cd tinh chat
hpi, gifla cac Mdp hdi khae nhau, sfl canh t r a n h cd ban danh cho td't ca hdi vien nhfl: quan tri
de ldi k l o khach hang la dfldng nMdn. Tuy n h a n Iflc, tai cMnh, cac v l n d l phap ly..., h l u
nMen, do tinh cha't khae n h a u cua eac Mdp hdi, hd't cac Idp di sau vao npi dung cu the cua tCCng
mdi Mdp hdi cd xu hfldng xay dflng cho mmh loai Mnh dich vu du lich ndng thdn. V I cd ban,
nhflng ban s i c ridng, n h i m vao nhiing p h a n cac khda dao tao nay bao triim toan bp eac npi
khuc thi trfldng khach du lich khac nhau. Vi du dung can tMe't cua tflng loai hinh dich vu. Dieu

Nghidn ciiu Kmh tSs6432 - Thdng 5/2014 63


Du Ijch ndng thfin ,

nay dam bao cho mdi hdi vidn diu ed the tim Ngoai ra, cung ed mdt s l y kiln cho ring
dflde nhiing ehfldng trinh phfl hdp vdi edng ehfldng trinh tap hulh vl an toan vd sinh
vide thi^e t l cua minh. VI dia dilm, cac Idp thfle phim hlu nhfl khdng cd gi ddi mdi qua
nay dflde to chfle Man phien b cac vflng, de cac nam, khien eho viec tham gia Idp hpc trb
hdi vidn ed thi tham gia ma khdng phai di thanh nham chan.
chuyen qua xa. 3. Kit luan
6 Viet Nam, do du lich ndng thdn mdi chi Vdi ldi thd' tfl cpng ding ndng dan vk din
phat triln b giai doan manh nha, tfl phat, cfl ndng thdn ddng dao, cd the khang dinh
chfla cd chu trfldng cu the cua chinh quyln tiem nang phat trien du lich ndng thdn tgi
eae ca'p, nen cae hd ndng dan lam du lich Vidt Nam la cd triln vpng. Tuy nhien, vide d^
khdng nhan dflde bat ky sfl hd trd nao vl tai du lieh ndng thon phat triln mdt each tU
cMnh. Ngfldc lai, de dflde xac nhan du tieu phat nhfl nhiing nam vfla qua cho tha'y nMlu
chuin cua mdt ed sd Iflu tru, eae hd nay phai ba't In. Vdi quy md manh mun, nhd le va
tra chi pM kilm dinh. Ngoai ra, d dia thieu dong bo, khdng nhiing chfla thi khai
phfldng, khi cd nhu clu huy ddng tai cMnh tfl thlc dflde eac tilm nang du lich nong thdn,
dan thi cic hd lam du lich ludn la doi tfldng ma tinh ben vflng cung khdng bao dam.
dflde van ddng ddng gop nhilu hdn, bdi ngfldi Trdn thfle tl, vide ehuyin doi ed clu tfl
ta ludn mac dinh ring eae hd nay giau hdn ndng nghidp sang phi ndng nghidp ludn In
nhiing ngfldi hang xdm ciia hp. Vide td chflc chfla nMlu rui ro va thach thfle. Du lieh
cac khda tap hua'n, dao tao thupc chflc nang ndng thdn, trflde het la chuyen doi cd du mpt
eua cac nganh dpc cd lidn quan. Chang han, phln, vln gifl cac hoat ddng ndng nghidp va
nganh y te' to chfle tap hua'n vl an toan vd bl trd bang hoat ddng phi ndng nghiep. Hien
sinh thfle phim eho cac hp cd dich vu an tai, du lich ndi chung, trong do cd du lich
uong, trong khi nganh du lich md cac Idp dao ndng thdn dang ddng gdp tfldng d6i tot vao
tao vl cac ngMep vu du lich. Tuy nMdn, vi du tien trinh xda ddi giam ngheo, nhlt la d cac
lieh ndng thdn cM la mdt bd phan nhd trong vflng sau vung xa. Theo Mitchell va Le Chi
nganh du lich va cac dia phfldng eung ehfla Phuc (2007)^^ it nha't 26% cM tidu vao du
cd chu trfldng gi ridng eho du lich ndng thon, lich den dflde tay nhfliig ngfldi nghdo. Vi vay,
ndn ndi dung tdp huan, dao tao thfldng cM ne'u coi du lich ndng thdn la sfl kd't hdp gifla
tap trung vao cac nghiep vu khach san. Khao du lich ben viing va phat trien nong thdn tM
sat tai Vinh Long, Bdn Tre, Tien Giang cho ngay tfl bfldc dau, cin cd mpt cMd'n Ifldc dflng
tha'y, 100% cac hp lam dich vu homestay deu din cho linh vflc nky./.
cd tham gia cac Idp tap hua'n hang nam eiia
nganh du lieh. Tuy nhidn, hp cho rang mdt sd'
npi dung nhfl ngMep vu budng phong dflde
thid't kd' cho eae khach san khdng phfl hdp vdi
dieu kien ddn tiep khach tai ndng hd, cin
phai cd nhflng Idp tap hua'n dflde thilt ke 16. Mitchell and Le Oii Phuc (2007), Viettiam
rieng, tMch hdp hdn vdi du lieh ndng thdn. Participatory Tourism Value Chain Analysis in Da Nang,
Central Vietnam.

64 NghiSn ciiu Kmh t4sS432 - Thdng 5/2014

You might also like