Univerzitet u Zenici

Islamski pedagoški fakultet u Zenici

Faris Silajdžić

Kako i zašto nastaju sekte

Seminarski rad

Zenica, 2023.
 Univerzitet u Zenici

Islamski pedagoški fakultet u Zenici

Faris Silajdžić

Indeks br. 3884/19: redovni/vanredni student

Odsjek za islamsku vjeronauku

Kako i zašto nastaju sekte

Seminarski rad

Predmet: Islam i novi religijski pokreti

Mentor: prof. Zuhdija Adilović

Zenica, januar 2023.

Sažetak

Ovaj rad je posvećen tematici nastanka i razlozima nastanka novih religijskih/religioznih

pokreta, o glavnim karakteristikama tih pokreta te o tome na koji način bismo trebali rangirati
nove religijske/religiozne pokrete.

Kako su u svijetu nicale nove velike religije, tako su u isto vrijeme nicali mnogi novi
ogranci koji su se razilazili u mišljenima određene religije. Upravo iz ovih ogranaka proizilaze,
kako ih mih danas nazivamo, sekte ili novi religijski/religiozni pokreti. Danas, za razliku od
velikih svjetskih religija, sekte su manje skupine ljudi koje su zatvorene i konzervirane zajednice
određenog broja ljudi.

Svaka sekta, novi religijski pokret ima svoje stavove i ciljeve prema kojima idu njihovi članovi,
te kao takvi predstavljaju današnjem društvu i drugim religijskim skupinama opasnost zbog
svojih indoktriniranih stavova i ubjeđenja.

Ključne riječi

Sekte, društvo, religije, ubjeđenja

 Šta je to religija?

Svaka osoba na svijetu misli da zna šta je religija sve dok neku osobu ne upitate. Ako je pitate,
onda ona ne zna, s druge strane, ako je ne pitate, onda ona misli da zna. U jednom trenutku svaka
osoba osjeća da zna, ali čim počne da misli i govori o nekome pojmu, ne zna. Takvim se
osobama tada religija učini kompleksnom, mračnom, nedokučivom, ali nije religija takva nego je
samo pojam koji nju određuje mračan. Svrha definiranja svega što nas okružuje jeste stvaranje
jasnije slike o nekome ili nečemu, odnosno otklanjanje predrasuda ili mraka i razriješenje svake
vrste zagonetke.

Sami pojam religije izgleda toliko jasan i tačan do te mjere da svakoga, ko ga pokuša da iznova
promisli, drži pomalo neproduktivnim. Ali nastojanja da se značenje religije ponovno odredi
neophodni su s obzirom na stepen znjanja koje je neko sakupio i spoznao o njoj. To znanje nije
bilo koje znanje o religiji, jer svako zna na određeni način šta je religija, ali da bi se značenje
religije promijenilo bitno je tzv. pojmovno znanje. Ako postoji ovakva vrsta znanja koje je u
neku ruku najrelevantnije onda moramo znati da postoje i nepojmovna znanja kao što su:
intuitivno znanje, zdravo-razumsko znanje i druge vrste ličnog znanja)

„Mora se priznati da je obično mišljenje donekle obavilo posao oko određivanja religije: šta u
nju ulazi a šta ne, ali sa stanovišta svoga iskustva. Da se ljudski duh može uzdići od prostog
davanja imena pojedinim pojavama na opštiju ravan, dokazuje se veoma lepo time što je
davanjem imena jednoj pojavi u isti čas dato ime za celu klasu: ona pojedinačna pojava javlja se
samo kao predstavnik vrste! Ono što je opšte ne može biti različito, Ono što je različito ne može
biti opšte. Naučna spoznaja usmerena je na ono opšte što inače različite pojave čini srodnim.”
Šušnjić, Đuro, Religija I, Čigoja štampa, Beograd, 1998, str. 31‐44.

Kada se želi dati odgovor na pitanje šta je to religija koje možemo svrstati u opća pitanja, ono se
mora riješiti prije svih posebnih oblika pitanja šta je to religija. Jer svaka ljudska zajednica ima
svoju religiju, ali ni u jedne zajednice nije ista religija. Zbog ovakvog stanja koje imamo
neophodno je da se opči pojam religije razlikuje od posebnih pojmova religije. Religijske
zajedničke i suprotne strane trebaju da budu obuhvaćene i shvaćene jednom odredbom, odnosno
općom definicijom religije.

Da bi svaka religija postojala bitna su njena glavna obilježja, odnosno elementi bez kojih ona ne
bi bila religijom. Da bi se vršila procjena i usporedba samih religija bitno je da se poznaju
detaljno religije, kako bi se stalnim upoređivanjem moglo odrediti koje su ideje religijske ili
nereligijske. Poznato nam je da danas u svijetu sve više imamo novoformiranih skupina koje
promoviraju svoju neku novu vrstu religije i religioznosti, upravo zbog takvih mi trebamo
poznavati i+osnove religije i prepoznati koje su ideje religijske a koje naime imaju drugu osnovu
koja je samo sredstvo za postizanje određenog cilja.
Ako uspijemo dati odgovor na pitanje šta je to religija, onda možemo računati da smo dali i
odgovor na pitanje šta religija nije. S tim u vezi, kako bi to saznali jeste da idemu najboljim ali u
isto vrijeme i najtežim putem, a to jeste same kritike priznatih definicija religije.

Spomenut ćemo samo jednu od mnogobrojnih definicija religije, a to jeste da je religija vjera u
Boga. Sama ta definicija je po svome osnovu sporna jer ako pogledamo ima i onih religija koje
vjeruju u prirodne pojave, prirodu kao izvor svega itd...

Nove religije

Nastanak i razvoj

„Nakon razvoja znanosti od 16. stoljeća nadalje, sve se više govori o Božijoj smrti, beznačajnosti
religije i sve većoj sekularnoj naravi društva. No čini se kako ljudi ne žele dopustiti da religija
umre, te su se pojavili novi religiozni pokreti, koji često pretumačuju drevne tradicije, miješaju i
povezuju razne elemente iz različitih vjera.“ (Praktični vodić za svjetske religije)

„Od šezdesetih i sedamdesetih godina XX vijeka u Zapadnom svijetu je nastao veliki broj
raznih novih religija, religijskih pokreta, sekti, kultova i alternativnih duhovnih pokreta….
..Postojanje novih religija, religijskih pokreta, sekti i alternativnih duhovnih pokreta i nije
nekakva novost, jer ih je u istoriji religija uvijek i bilo. Novo je to što se u savremenom dobu
izrazitog postojanja pluralizma načina života I postojanja religijskog pluralizma, pojavio veliki
broj „novih“ i „obnovljenih“ religija i pokreta i, u dobroj mjeri, kao rezultat susreta kultura i
religija, sjedinjavanja religijskih tradicija, pa i otpora prema stranim kulturama i religijskim
tradicijama.”

„Prve sekte su se pojavile još u doba ranog hrišćanstva zbog nezadovoljstva prema religijskim

dogmama. Crkva je u srednjem vijeku koristila izraz „sekta“ da stigmatizira sva jeretička učenja

koja su joj se suprotstavljala, a kasnije je naziv „sekta“ predstavljao oznaku za odvojenost od

neke vjere. Pojava novih religijskih pokreta posebno se veže za period nakon Drugog svjetskog
rata.“ (Nove religije, str 11)

Pitanje koje nam se postavlja u ovome svemu jeste sljedeće. Da li su svi novi vjerski i religijski
pokreti ustvari same sekte? Naime, oni koji se bave teorijom i njenim izučavanjem na ovo pitanje
odgovaraju potvrdno, odnosno smatraju da su pojmovi nova religija i sekta isto. To je jedno
mišljenje koje oni zastupaju, dok drugo mišljenje kaže da se ne može stavljati znak jednakosti
između novih religijskih pokreta i sekti a to potkrepljuju činjenicama da su se novi vjerski
pokreti kao udruženja građana pojavila od 60-tih godina prošlog stoljeća na Zapadu, te da je u
njihovoj osnovi novi kulturni način življenja i egzoterizam.

„Pod pojmom „sekte“ (latinski secta od sequi – pratiti načela kojih se neko drži, stranka, škola)
se „u običnom govoru“ određuje vjerska i religijska grupa koja se odvojila od neke vjerske
zajednice. Teško je precizno defi nisati pojam sekte, a da je to tako, navešćemo nekoliko gledišta
koja ističu da je sekta:

 mala grupa istomišljenika koja se odvojila od neke religijske zajednice u samostalnu

religijsku grupu u kojoj zahtijeva potpunu pokornost svojih članova; ona ima
neprijateljski odnos prema tradicionalnim religijskim zajednicama;
 manja vjerska stranka, ili manje udruženje koje se odvojilo od neke veće vladajuće
vjerske stranke ili religije, kao neko ko slijedi, prati načela kojih se drži;
 skup vjernika neke institucionalizovane religije koja je zauzela posebno gledište o
pitanjima učenja, obreda, života;
 manja društvena grupa koja slijedi neku ličnost, učenje, neki pravac učenja ili školu, s
ciljem odbacivanja opšteprihvaćenih društvenih ili crkvenih ciljeva, normi i sredstava
društvene sredine čiji dio predstavlja i, suprostavljajući se postojećem vrijednosnom
sistemu i normama, stvara svoje vlastite smatrajući ih jedino ispravnim;
 zajednica koja izgrađuje vlastite norme i vrijednosti, sa strogim obrascem ponašanja;
odbacuje mnoge norme i vrijednosti društva (kontrakultura) mijenjajući ih svojima „koja
se nevjerniku ponekad čine neobičnim“;“ (Nove religije, str 12)

U teološkom značenju, sekte su odvajanje jedne grupe ljudi koja je religiozna od svoje matične
religiozne zajednice koja je veća od grupe koja se odvaja. Na primjeru, to je odvajanje manjinske
grupe od tradicionalne crkvene organizacije. Pod pojmom sekte mi podrazumijevamo da je to
„religijska grupa koja osporava (negira) tradicionalnu crkvu i cijelo društveno uređenje i kulturu,
nastojeći da odvajanjem pojedinaca od istih stvore nešto drugo ili bar da razore postojeće. Sekte
nastaju odvajanjem od veće religijske zajednice, a u novije vrijeme i samofinansiranjem od
nekog živog 'mesije-proroka' a koji je to jer je sam sebe proglasio za takvog. Otuda sekta,
zajedno sa kultom, ima duboko destruktivno značenje i ulogu kada je u pitanju tradicionalna
crkva, država, kultura, tj. sistem vrijednosti“ (Nove religije, str 14)

Karakteristike sekte i njene rezličitosti od drugih religijskih pokreta

„Ono što je za njih karakteristično i što ih bitno odvaja od drugih religija i vjerskih pokreta je
učenje o “novoj istini”, novo tumačenje Biblije, učenje o neobiblijskom izvoru autoriteta,
“drugom Isusu”, odbacivanje pravovjernog hrišćanstva, neobiblijsko učenje o Božijoj prirodi
(Trojstvu), promjena teologije, snažno vođstvo, spasenje djelima, lažno proročanstvo. Mnogi
smatraju da su novi religijski pokreti marginalni u odnosu na velike religije. (Nove religije, str
16)
Literatura:

Šušnjić, Đuro (1998.): Religija I, Beograd: Čigoja štampa; str. 31‐44.