MOMENTUM (Indirpdf - Net)

FİZİK ÖZEL DERS MERKEZİ
11-1 KUVVET VE HAREKET

ZAFER ZÜHTÜ KAYLAN
1.7. İTME VE ÇİZGİSEL MOMENTUM

11.1.7. İtme ve Çizgisel Momentum
11.1.7.1. İtme ve momentum kavramlarını açıklar. Newton beşiğinde, serbest
bırakılan bilye, yer çekim
11.1.7.2. İtme ve momentum değişimi arasında ilişki kuvvetinin etkisinde hareket eder.
kurar.
Bilyenin kaybettiği potansiyel
a. Öğrencilerin Newton’un ikinci hareket yasasını enerji, kinetik enerjiye dönüşür.
kullanarak itme ve momentum arasındaki Hareket eden bilyenin hızı artar.
bağıntıyı çıkarmaları sağlanır. Hızlanan bilye, duran bilyeye
b. Öğrencilerin günlük hayat örnekleri ile itme ve çarpar. En sondaki bilye diğer
momentum arasındaki ilişkiyi tartışmaları bilyelerden ayrılır. Bilyelerin bu
sağlanır. davranışı fizikte itme ve
momentum kavramları ile açıklanır.
11.1.7.3. Momentum korunumunu iç ve dış kuvvetleri
analiz ederek sorgular. Buz hokeyi sporcusu hokey topuna kısa bir süre kuvvet
uygular. Kuvvetin belli bir süre uygulanması ile hokey
11.1.7.4. Bir ve iki boyutta momentumun korunumunu
analiz eder. topunun hızını değiştirir.
a. Öğrencilerin deney yaparak veya simülasyonlar 1.7.1. İtme ve Momentum Kavramları

kullanarak momentum korunumu ile ilgili çıkarım
Bir futbolcu, kendisine doğru gelen m kütleli topa
yapmalarına olanak sağlanır.
vurarak bir kuvvet uygular. Top futbolcunun ayağı ile
b. Öğrencilerin cisimlerin çarpışması, patlaması kısa bir süre temas eder. Futbolcunun ayağından ayrılan
vb. durumlardaki hareketlerini, momentumun ve futbol topunun hareket yönü ve hızı değişir.
enerjinin korunumu yasalarını göz önünde
bulundurarak analiz etmeleri sağlanır. Bovling topunu atarken bir süre bovling topuna kuvvet
uygularız. bovling topu atıldığında elimizden bir ilk hız
11.1.7.5. Momentum ve enerjinin korunumunu
ile çıkar.
ilişkilendirerek günlük hayat ile ilişkili problemler
çözer. Futbol topuna ya da bovling topuna Dt süre boyunca
kuvvet uygulandığını düşünelim.
Uygulanan kuvvetle, Dt zaman aralığının çarpımına
itme denir.
İtme, I ile gösterilir.
I = F.Dt
İtmenin birimi newton.saniye (N.s)dir.

İtme vektörel büyüklüktür.
F = 20 N büyüklüğündeki kuvvetle 10 s süreyle şekildeki

gibi çekilen sandığa verilen itme l = F . Dt bağıntısından,
I= 2 0. 1 0= 2 00 N . s olur.
20 m yükseklikten 300 g kütleli elmayı F

şekildeki gibi serbest düşmeye Itop = F1.Dt1 + F2.Dt2 – F3.Dt3
bırakalım. Elmayı yere doğru çeken F1
kuvvet, yer çekim kuvvetidir. F2
F = m.g = 0 , 3 . 10 = 3 N’dur. I1 I2
Dt 3
0 t
Patatesin yere düşme süresi, 20 m Dt 1 Dt2
I3
h = 5t2 bağıntısından, -F3
2
20 = 5t , t = 2 s bulunur.
Cisme verilen itme,
I = F . D t = 3 . 2 = 6 N . s olur.
F = 36 N
F F
F t
0 t
20 m
Alan=İtme Alan=İtme
Sürtünmenin ihmal edildiği düzlemde durmakta olan
t -F şekildeki 3,6 kg kütleli kutuya 20 m boyunca 36 N
0 t büyüklüğünde net kuvvet etki ediyor. Cisme verilen
itmeyi bulunuz.
İtme, cisme etki eden net kuvvet ile kuvvetin 1 2

x= at I = F.Dt
F = m.a 2
uygulanma süresinin çarpımına eşit olduğu için
1 I = 36.2
kuvvet-zaman grafiğinin altında kalan alan itmeyi 36 = 3,6a 20 = 10t2
verir. 2 I = 72 N.s
a = 10 m/s2 2
t =4
t=2s
Cisme aynı doğrultuda (yönlere dikkat) birden fazla
kuvvet farklı zaman sürelerinde uygulanırsa cisme etki
eden toplam itme, itmelerin toplamına eşit olur. Kütlesi m, hızı v olan bir topun kütlesi ile hızının çarpı-
mına topun momentumu denir. Momentum P ile göste-
rilir.
Itop = I1 + I2 + …..………… + In
P = m.Dv
Itop = F1.Dt1 + F2.Dt2 + ……….. + Fn.Dtn Momentum, vektörel bir büyüklüktür. Momentumun
birimi kilogram metre / saniye (kgm/s)dir.
Smaç yapmak için sıçrayan basketbolcu bir momentuma
Aynı şekilde kuvvet-zaman grafiğinde birden fazla sahiptir. Basketbolcunun momentumu, kütlesi ve hızının
kuvvet varsa kuvvetlerin altında kalan alanların cebirsel çarpımı ile bulunur.
toplamı toplam itmeyi verir. Toplam kütlesi 7200 kg olan kamyonun 50 km/h hızla
hareket ederken sahip olduğu momentum,
P = m.v = 7200.(50.1000)/3600 = 2,50.000 = 1.105 kgm/s
olur.
Doğuya doğru 5 m/s hızla giden 2 kg kütleli

q Momentum vektörel bir büyüklüktür ve cismin cisim bir süre kuvvet etkisinde kaldıktan
sonra hızı batıya doğru 3 m/s oluyor.
hız vektörü ile aynı yöndedir.
Cisme uygulanan itmenin yönü ve büyüklüğü
q Momentum, cismin kütlesi ve hızı ile doğru nedir?
orantılıdır.
q Eşit hızlarla hareket eden iki cisimden kütlesi P1 = mv 1 = 2.5 = 10 kg.m/s

büyük olanın veya eşit kütleli hareket eden iki
P2 = mv 2 = 2.3 = 6 kg.m/s
cisimden hızı büyük olanın sahip olduğu momentum
daha büyüktür.
P2 P1 I = P2 – P1
q Bir cismin momentuma sahip olabilmesi için
hareket halinde olması gerekir. Dolayısıyla I = P2 + (-P1)
-P1
durmakta olan cisimlerin momentumu sıfırdır.
I
I = P2 + P1 = 10+6 = 16 N.s
q Bir cismin hız vektörü ile momentum vektörü
Batı yönünde
aynı yönlü olduğundan hız-zaman ile momentum-
zaman grafikleri aynıdır.
Eğitimin kökleri acı, meyveleri

1.7.2. İtme ve Momentum Değişimi Ara- tatlıdır.
sındaki İlişki
F = m.a
F.Dt = m.Dv Batı yönünde 8 m/s hızla giden 2 kg kütleli
F = m. Dv cisme hangi yönde, kaç N.s itme uygulanırsa
Dt
I = DP güney yönünde 8 m/s hızla gider?
P1 = mv 1 = 2.8 = 16 kg.m/s
İtme Momentum P2 = mv 2 = 2.8 = 16 kg.m/s

değişimi
P1 -P1
I2 = (P1)2 + (P2)2
I = P2 – P1
I2 = (16)2 + (16)2
I = P2 + (-P1) P2 P2 I
I2 = 512
I = 16 2 N.s
Güneydoğu
q Cisme etki eden kuvvet cismin hareket yönü

ile aynı ise cismin momentumu artar.
q Cisme etki eden kuvvet cismin hareket yönü

ile zıt ise cismin momentumu azalır. Bizi güçlü yapan yediklerimiz değil,
hazmettiklerimizdir. Bizi zengin yapan
q Hareket halindeki cisme kuvvet etki kazandıklarımız değil, muhafaza ettiklerimizdir.
etmiyorsa itme sıfırdır ve cismin momentumu Bizi bilgili yapan okuduklarımız değil, kafamıza
değişmez. yerleştirdiklerimizdir.
Sürtünmesiz yatay bir yüzey üzerinde doğu

0,5 kg kütleli bir top, 40 m/s hızla bir
yönünde 4 m/s hızla giden 4 kg kütleli cisme
duvara dik olarak çarpıp geri dönüyor.
2 s süreyle F kuvveti uygulanıyor.
Duvarla etkileşme süresi 0,004 s, topun
Cismin hızı güney yönünde 4 m/s olduğuna
duvara uyguladığı kuvvet 8000 N olduğuna
göre F kuvveti hangi yönde kaç N’dur?
göre top, kaç m/s hızla geri döner?
P1 = mv 1 = 0,5.40 = 20 kg.m/s
P1 = mv 1 = 4.4 = 16 kg.m/s
P2 = mv 2 = 4.4 = 16 kg.m/s P2 = mv 2 = 0,5v2 P2 P1

-P1
P1 I = F.t = 8000.0,004
I2 = (P1)2 + (P2)2
I = 32 N.s
I2 = (16)2 + (16)2
P2 I P2 I2 = 512 I = P2 – P1
P2
I = 16 2 N.s I = P2 + (-P1)
I =F.Dt
16 2 = F.2 32 = 0,5v2 + 20 -P1
F = 8 2 N Güneybatı 12 = 0,5v2 I
v2 = 24 m/s
Düşünmeden öğrenmek faydasız,

öğrenmeden düşünmek tehlikelidir. Planınız bir yıl içinse pirinç ekin, on
yıl içinse ağaç dikin, yüz yıl için ise
insanları eğitin.
Durmakta olan 2 kg kütleli cisme önce

doğuya doğru 20 N’luk bir kuvvet 0,4 s,
sonra kuzeye doğru 30 N’luk bir kuvvet 0,2 Sürtünmesiz düzlemde duran 2 kg kütleli
s etki ediyor. bir cisme 4 s süreyle sabit bir kuvvet etki
Bu süre sonunda cismin hızı kaç m/s olur? ediyor.
Bu sürede cisim 48 m yer değiştirdiğine
I I2 göre cisme uygulanan itme kaç N.s dir?
I1 = F.t1 = 20.0,4 = 8 N/s
1 2
I2 = F.t2 = 30.0,2 = 6 N/s x= at F = m.a I = F.DT
2
I1 1 F = 2.6 I = 12.4
I = DP 48 = a.42 F = 12 N I = 48 N.s
Cisim duruştan hare- 2
I2 = (I1)2 + (I2)2
I = P2 – P1 kete başladığı için ilk a = 6 m/s2
2 2 2
I = P2 hızı, yani ilk momen- I = (8) + (6)
tumu sıfırdır. I2 = 100
I = mv 2
I = 10 N.s
10 = 2v2 Öğrenmek, akıntıya karşı yüzmek
v2 = 5 m/s gibidir ilerleyemediğiniz taktirde
gerilersiniz.
F(N)
K noktasından 40 m/s hızla atılan
20 m/s
2 kg kütleli cisim M noktasından
20 m/s hızla geçtiğine göre, cisme (II) M
KM arasında etki eden itmenin
yönü ve büyüklüğü nedir? 8
(I)
40 m/s
K 0 t(s)
5 10 15
I yönünde, 40 N.s
Duruştan harekete geçen 2 kg kütleli cismin kuvvet-

zaman grafiği şekildeki gibidir.
Buna göre,
Öğretmen bir kandile benzer, kendini tüketerek A) Cismin 5 s’deki hızı kaç m/s dir?
başkalarına ışık verir.
B) Cismin 0-10 s aralığındaki momentum değişimi nedir?
C) 0-15 s aralığındaki itme büyüklüğü nedir?
A) F-t grafiğinin altındaki alan cisme verilen itmeye

eşittir. Cisim duruştan harekete geçtiğinden ilk hızı,
V1 = 20 m/s V2 = 20 m/s yani momentumu sıfırdır.
8.5 I = P2 -P1
I=
2 20 = mv 2 = 2v2
60o 60o I = 20 N.s v2 = 10 m/s
B) I = DP C) I = DP
2 kg kütleli bir cisim 20 m/s yere çarpıp şekildeki gibi
aynı büyüklükte bir hızla geri sıçrıyor. 8.5 8.5 8.5
I= + 8.5 I= + 8.5 +
2 2 2
Buna göre cisme uygulanan itmenin yönü ve büyüklüğü
kaç kg.m/s dir? I = DP = 60 kg.m/s I = 80 N.s
P1 = mv 1 = 2.20 = 40 kg.m/s
P2 = mv 2 = 2.20 = 40 kg.m/s
I = P2 – P1
I
I = P2 + (-P1)
P2 = P1
P2 P2
-P1 I = 3 P2 = 3 P1
60o
60 o
60o I = 20 3 N.s
Kuzey yönünde Eğitimdir ki bir milleti ya hür, bağımsız,

şanlı, yüksek bir topluluk halinde yaşatır;
P1
ya da milleti esaret ve sefalete terk eder.
a(m/s2)
1.7.3. Momentum Korunumu
10 Bir bomba patladığında bombanın kopan her bir
parçasına bir kuvvet etki eder. Uzay mekiğinin yakıtı
4 6 yandığında aşağıya doğru büyük bir hızla yanan yakıt
0 t(s)
2 atılır. Bu sırada uzay mekiği yukarı doğru fırlar. Hem
-5 yakıta hem de mekiğe kuvvet etki eder.
Kapalı bir sistemde sistemin parçalarına etki eden
kuvvete iç kuvvet denir. İç kuvvetlerin etkisinde
kalan sistemlerin momentumu korunur.
Duruştan harekete geçen 3 kg kütleli cismin ivme-zaman
grafiği şekildeki gibidir. Sistemin olaydan önceki momentumu (patlama, roketin
fırlaması vb.) olaydan sonraki momentumuna eşittir.
Buna göre cismin 6 saniyelik sürede momentumundaki
Sistem dışarıdan bir kuvvetin etkisinde kalırsa bu
değişim kaç kg.m/s dir?
kuvvete dış kuvvet denir. Futbolcunun topa vurması,
sürtünme kuvvetinin cisimleri yavaşlatıp durdurması dış
Kütle sabit olduğundan cismin hızındaki değişim , momen- kuvvetlerin etkisine örnek olarak verilebilir. Dış
tumundaki değişimin temel niceliğidir. Cisim duruştan kuvvetlerin etkisinde kalan sistemlerin momentumları
harekete geçtiği için ilk hızı ve ilk momentumu sıfırdır. değişir. Çünkü bu kuvvetler Newton’un ikinci kanunu olan
İvme-zaman grafiğinin altındaki alan cismin hız
F=m.a bağıntısına göre hareket eden cisimlerin hızında
değişimine eşittir.
değişiklik yapar.
DP = m.Dv 1.7.4 Bir ve İki Boyutta Momentumun
DP = 3.10 = 30 kg.m/s Korunumu
DV = 10.2 + 0 + (-5.2)
DV = 10 m/s
Çarpışmalar
Öğrencilerine okuma isteği aşılamayan bir Günlük hayatımızda gözlediğimiz ya da televizyonda
öğretmen havada soğuk demir dövüyor izlediğimiz trafik kazalarında, bilardo oyununda topların
demektir. çarpışması sırasında momentum korunur. Çarpışan cisim-
ler birbirine iç kuvvet uyguladığı için momentum
korunur.
Çarpışan cisimler çarpışmadan önce ve sonra tek bir

voy = 20 m/s
vo doğru üzerinde hareket ediyorsa çarpışma, tek
boyutlu çarpışma olarak adlandırılır.
vox = 20 m/s Çarpışan cisimlerin çarpışmadan önceki hareket doğrul-
tuları farklı boyutta ise çarpışma, iki boyutta
Sürtünmesiz bir ortamda m kütleli cisim yerden
çarpışma olarak adlandırılır. Bütün çarpışmalarda
şekildeki gibi eğik atılıyor. Atıldıktan 2 saniye sonra
momentum korunur.
cismin momentumu 10 kg.m/s olduğuna göre m kütlesi
kaç kg’dır? Çarpışmalar, enerji korunumu olarak iki grupta toplanır.
Eğik atış hareketinde yatay hız sabit kalırken düşey hız Enerjinin korunduğu çarpışmalar esnek çarpışma
maksimum yüksekliğe kadar azalmaktadır. Buna düşey enerji kaybının olduğu çarpışmalar ise esnek olmayan
hızı 20 m/s olan cismin 2 saniye sonra düşey hızı; çarpışmalar olarak adlandırılır.
V=20-10.2=0 olur. Buna göre atıldıktan 2 s sonra cisim
maksimum yükseklikte sadece yatay hızı vardır .
P=mv
10 = m.20
m= 0,5 kg
MERKEZİ ESNEK ÇARPIŞMA

ESNEK ÇARPIŞMALAR
Çarpışan cisimlerin çarpışma sonrasında ayrı ayrı Cisimlerin kütle merkezlerinin aynı doğrultuda olacak
hareket ettiği çarpışma türüdür. şekilde yani boyutları birbirine eşit olan cisimlerin
çarpışmasıdır.
Esnek çarpışmalarda;
q Momentum korunur.
DURAN BİR CİSİMLE MERKEZİ ESNEK ÇARPIŞMA
SPönce = SPsonra
Çarpışmadan önce Çarpışmadan sonra
ı ı
m1.v1 + m2.v2 = m1.v1ı + m2.v2ı V1 = V V2 = 0 V1 = 0 V2 = V
m1 m2 m1 m2
q Kinetik enerji korunur. m1 = m2 ve V2 = 0
SEKönce = SEKsonra q Eğer kütleler birbirine eşit ve cisimlerden biri

duruyorsa çarpışmada cisimler momentumlarını
1 m1v12 1 m v 2 1 m1v1ı2 1 m2v2ı 2 birbirlerine aktarırlar.
+ 2 2 = +
2 2 2 2 Çarpışmadan sonra çarpan cisim dururken , duran cisim
q Kinetik enerji ve momentum arasındaki ilişki kendisine çarpan cismin hızıyla aynı yönde hareket eder .
şöyledir:
2
P V1 = V V2 = 0 V1
ı
V2
ı
EK =
2m
m1 m2 m1 m2
m1 > m2 ve V2 = 0
q Birinci cismin çarpışmadan önceki hızı ile
çarpışmadan sonraki hızının vektörel toplamı, ikinci
q Eğer hareketli cismin kütlesi duran cismin
cismin çarpışmadan önceki hızı ile çarpışmadan sonraki
hızının vektörel toplamına eşittir. kütlesinden büyükse çarpışma sonrasında cisimler,
ı m1 – m2 2m1
V1 + (V1)ı = V2 + (V2)ı V1 = ( ) V1
ı
V2 = ( ) V1
m1 + m2 m1 + m2
q Kütleleri m1 ve m2 olan iki cisim v1 ve v2 hızları ile hızları ile aynı yönde hareket ederler.
ı ı
çarpışırsa çarpışmadan sonraki (v1) ve (v2) hızları şu
şekilde bulunur.
ı m1 – m2 2m2 V1 = V V2 = 0
ı
V1 V2
ı
V1 = ( ) V1 + ( ) V2
m1 + m2 m1 + m2
m1 m2 m1 m2
ı 2m1 m2 – m1
V2 = ( ) V1 + ( ) V2 m1 < m2 ve V2 = 0
m1 + m2 m1 + m2
q Eğer hareketli cismin kütlesi duran cismin
Hesaplamalarda hızların yönlerine dikkat edilecek. kütlesinden küçükse çarpışma sonrasında cisimler,
Seçilecek yönlere göre ilk hızlar (+) veya (-)
alınacak. m1 – m2 2m1
ı ı
V1 = ( ) V1 V2 = ( ) V1
m1 + m2 m1 + m2
hızları ile zıt yönde hareket ederler.

ı m1 – m2 MERKEZİ OLMAYAN ESNEK ÇARPIŞMALAR

V1 = ( ) V1 bağıntısında m1<m2 olduğu için
m1 + m2
Merkezi olmayan esnek çarpışmalar genellikle
m1-m2 işleminin sonucu negatif (-) çıkar. Bu da çarpan momentumun korunumu kanunu kullanılarak üç farklı
cismin çarpışma sonrasındaki hızının ilk hareket yönüne yolla çözümlenebilir.
zıt olduğunu gösterir.
y
HAREKETLİ CİSİMLERİN MERKEZİ ESNEK
ÇARPIŞMASI V1X ı
V1Y V1
ı
m1
a
Çarpışmadan önce Çarpışmadan sonra q
V1Y V1X
ı
V1 m1
ı
V1 = 3V V2 = 2V V1 = 2V
ı
V2 = 3V
m m m m x
V2 m2 ı
q Eğer eşit kütleli cisimler v 1 ve v2 hızları ile V2Y V2X
j
birbirlerine doğru hareket ediyorlarsa çarpışma
b
sonrasında birbirlerinin hızları ile zıt yönde hareket m2 V2X ı
ı
V2Y V2
ederler.

Birinci Yol:
ı
V1 ı
V2 y ekseninde momentumun korunur.
V1 V2
m1 m2 m1 m2
İkinci Yol:
q m1 ve m2 kütleli cisimler v 1 ve v2 hızları ile aynı yönde x ekseninde momentumun korunur.
hareket ediyorlarsa cisimler merkezi esnek çarpışma
sonrasında (v1)’ ve (v2)’ hızları ile aynı yönde Üçüncü Yol:
hareketlerine devam ederler.
Bileşke momentum korunur.
Çarpışmanın olabilmesi için v 1>v2 olmalıdır.
P2 Pı1
ı
V1 = 3V V2 = V V1 = V
ı
V2 = 3V
Pönce Psonra
m m m m
P1 P2ı
q Eşit kütleli cisimler v 1 ve v2 hızları ile aynı yönde
hareket ediyorlarsa cisimler merkezi esnek çarpışma
sonrasında birbirlerinin hızları ile aynı yönde hareket
ederler.
ı
V1 = 3V V2 = V V1 = 3V V2 = V
ı
m 3m m 3m
q Çarpışma öncesinde cisimlerin toplam momentumları

sıfır ise, cisimler merkezi esnek çarpışma sonrasında
geldikleri hızlarla geri dönerler.
ESNEK OLMAYAN ÇARPIŞMA 1.7.5. Momentum ve Enerjinin Korunumu
Çarpışan cisimler çarpışma anında birbirlerine

kenetlenerek ortak bir hızla beraber harekete devam
ederler.
Esnek olmayan çarpışmada sadece momentum korunur.

ı
V
V1 V2 m1+m2
m1 m2
Bir hentbol maçında oyuncunun resimdeki gibi kaleye
şut atma anını inceleyelim.
Pönce = Psonra Hentbolcu, kolunu geriden öne doğru getirerek topa bir
kuvvet uygular. Hentbolcu topu bırakana kadar kuvvet
m1V1 + m2V2 = (m1+m2) Vı uygular. Hentbolcu bırakana kadar topun aldığı yol Dx,
topu bırakma süresi ise Dt olsun. İtme-momentum
Esnek olmayan çarpışmalarda kinetik enerjinin bir kısmı teoremine göre hentbolcunun uyguladığı itme, topun
ısı enerjisine dönüştüğünden kinetik enerji korunmaz . momentumundaki değişmeye eşittir.
I = DP = F . Dt , ilk momentum sıfır olduğu için
F.Dt = m.Dv eşitliği elde edilir.
Kavram Yanılgıları
Kinetik enerji teoremine göre net kuvvetin yaptığı iş,
q Momentum, vektörel bir büyüklük değildir. cismin kinetik enerjisindeki değişmeye eşittir.
q Momentumun korunumu sadece çarpışmalara F.Dx = DEK
uygulanır.
Topun ilk hızı sıfır olduğu için F.Dx = m . v 2 / 2 eşitliği
q Momentum, kuvvet ile aynıdır. elde edilir.
q Yer çekimi olmaksızın hareket eden kütleler Sonuç olarak topun momentumundaki değişme, F . Dt ;
momentuma sahip değildir.
topun kinetik enerjisindeki değişme, F.Dx bağıntısı ile
q Hareket edemeyen cisimlerle olan çarpışma- hesaplanır.
larda momentum korunmaz.
q Momentum ile kinetik enerji aynıdır.

q Hareket edemeyen cisimlerle olan çarpışma-
larda momentum korunmaz.
Geri Tepme Hızı

Avcılar, silahı ateşlemeden önce omuzlarına dayayarak
silahı sıkıca tutarlar. Bu olayın sebebi momentumun
korunumudur. Silah ateşlendiğinde mermi büyük bir hızla
çıkar; bu sırada silah, momentumun korunumundan geriye
doğru gider. Avcı, silahı omzuna dayayarak geri doğru giden
kütleyi arttırır. Geri doğru giden kütle arttığı için hız
azalır. Avcı küçük bir hızla geriye doğru gider.
1 kg kütleli cisim, 20 m/s hızla giderken v2 = 2 m/s

v1 = 4 m/s v3 = 2 m/s
durmakta olan m kütleli cisme çarpıp
yapışıyor.
İki cisim birlikte 5 m/s hızla hareket
ettiğine göre m kütlesi kaç kg’dır?
m1 = 2 kg m2 = 3 kg m3 = 1 kg
m1V1 + m2V2 = (m1+m2) Vı

Sürtünmesiz yatay düzlemde şekildeki gibi hareket
1.20 + m.0 = (1+m).5 etmekte olan kütlelerden önce m 1 kütleli cisim m2 ile,
sonrada bu iki cisim m 3 ile esnek olmayan çarpışma
20 = 5+5m yaparak kenetleniyorlar.
15 = 5m Kütlelerin ortak hızları kaç m/s dir?
3 kg = m
m1V1 + m2V2 = (m1+m2) Vı m12V12 + m3V3 = (m12+m3) Vı
2.4 + 3.2 = (2+3).Vı 14
ı 5 - 1.2 = (5+1) Vı
14 = 5V 5
14 m/s 12 = 6Vı
Vı =
5
Doğuya doğru 4 m/s hızla giden 4 kg kütleli
2 m/s = Vı
bir cisimle, batıya doğru 2 m/s hızla giden
m kütleli cisim çarpışıp yapışıyor.
Çarpışmadan sonra cisimler doğuya doğru 2 Physics
m/s hızla hareket ettiklerine göre m kütlesi
Doğuya doğru 4m/s hızla giden 2 kg kütleli
kaç kg’dır?
bir cisimle, güneye doğru 2 m/s hızla
m1V1 + m2V2 = (m1+m2) Vı hareket etmekte olan 3 kg kütleli cisim
çarpışıp kenetleniyorlar.
4.4 - m.2 = (4+m).2 Çarpışmadan sonraki ortak hızları kaç m/s
16 – 2m = 8 + 2m dir?
8 = 4m Momentum yatay ve düşey doğrultu olmak üzere ayrı

2 kg = m ayrı korunur.
Physics Yatay doğrultu Düşey doğrultu
m1V1 + m2V2 = (m1+m2) Vx m1V1 + m2V2 = (m1+m2) Vy
2.4 + 3.0 = (2+3).Vx 2.0 + 3.2 = (2+3).Vy
mx kütleli cisim 10 m/s hızla, durmakta olan 8 = 5Vx 6 = 5Vy

my kütleli cisme çarpıp kenetleniyorlar. 8 6
Vx = m/s Vy = m/s
5 5
İki cisim çarpışmadan sonra birlikte 4 m/s
m 8
hızla gittiklerine göre x oranı kaçtır? Vx = m/s
my 5
V2 = (vx)2 + (vy)2
2
6 V 8 6 2
3 Vy = m/s V2 = ( )2 + ( )
5 5 5
2 100
V =
25
V2 = 4
V = 2 m/s
4 m/s hızla doğuya giden 10 kg kütleli bir

cisim, 4 2 m/s hızla güneybatıya giden 10 Patlamadan önce momentum m.V = 1.5 = 5 kg.m/s doğu
kg kütleli cisme çarpıp yapışıyor. yönündedir.
İki cisim birlikte hangi yönde kaç m/s hızla Buna göre patlamadan sonra da momentumların vektörel
hareket ederler? toplamı doğu yönünde 5 kg.m/s olmalıdır.
Güneye, 2 m/s
0,5 kg kütleli cismin momentumu; 0,5.10 = 5 kg.m/s
0,25 kg kütleli cismin momentumu; 0,25.20 = 5 kg.m/s
İki parçanın momentumları birbirine

5 kg.m/s
eşit ve aralarındaki açı 120o oldu-
vo ğundan bileşkeleri doğu yönünde 5
m1 60o kg.m/s dir.
53o 5 kg.m/s
3 m/s O Buna göre iki parçanın bileşkesi
60o patlamadan önceki momentuma eşit
olduğundan üçüncü parçanın
4 m/s momentumu sıfır olmalıdır.
(sin53o=0,8; cos53o=0,6) 5 kg.m/s
Yani üçüncü parça O noktasında
m2 durmuştur.
m1 kütleli cisim, 3 m/s hızla giderken O Physics
noktasında hızı 4 m/s olan m2 kütleli cisimle
çarpışarak kenetleniyorlar.
2 kg 15 m/s 3 kg 10 m/s
İki cisim birlikte şekildeki yönde v o hızıyla
m1
hareket ettiklerine göre oranı nedir?
m2
1 Yatay ve sürtünmesiz bir düzlemde şekildeki gibi

hareket eden iki cisim esnek ve merkezi olarak
çarpışıyorlar.
Physics
Çarpışmadan sonraki hızlarını bulunuz.
10 m/s
V1 + (V1)ı = V2 + (V2)ı
0,5 kg
1 kg m1.v1 + m2.v2 = m1.v1ı + m2.v2ı
5 m/s 60 o
O
60o 15 + (V1)ı = 10 + (V2)ı 2.15 + 3.10 = 2V1ı + 3V2ı
0,25 kg 5 = (V2)ı - (V1)ı 60 = 2V1ı + 3V2ı
20 m/s 60 = 2(V1)ı + 3(V2)ı

2 5 = (V2)ı - (V1)ı
60 = 2(V1)ı + 3(V2)ı
Doğu yönünde 1 kg kütleli cisim, 5 m/s hızla
10 = (2V2)ı - (2V1)ı
giderken O noktasında iç patlama sonucu 3
parçaya ayrılıyor. 70 = 5(V2)ı
Parçalardan ikisi şekildeki gibi hareket 14 m/s =V2ı

ettiğine göre üçüncü parçanın hareketi
5 = (V2)ı - (V1)ı 5 = 14 - (V1)ı 9 m/s = V1ı
nasıldır?
40 kg
40 m/s
5 kg
1 kg
2 m/s
6 kg 3 kg
20 m/s
O
40 m/s
40 kg kütleli çocuk, 5 kg kütleli arabanın üzerindedir.

Doğu yönünde 6 kg kütleli cisim, 20 m/s hızla giderken Araba ve çocuk sürtünmesiz yolda 2 m/s hızla
O noktasında iç patlama sonucu 3 parçaya ayrılıyor. ilerlerken, çocuk arabadan yere göre hızı sıfır olacak
Parçalardan ikisi şekildeki gibi hareket ettiğine göre şekilde atlıyor.
üçüncü parçanın hareketi nasıldır? Arabanın son hızı kaç m/s dir?
Güneye, 20 m/s Momentumun korunumunda yere göre hızlar esas alınır.

Burada çocuğun yere göre hızı sıfır verilmiş.
Physics Pönce=Psonra
Yatayla 45o açı yapacak şekilde 10 2 m/s hızla fırlatılan (40+5).2 = 5.V - 40.0
2 kg lık bir cisim çıkabileceği maksimum yükseklikte bir
90 = 5V
patlama sonucu iki eşit parçaya ayrılıyor. Parçalardan
biri serbest düşme hareketi yaptığına göre, V = 18 m/s
A) İkinci parça hangi yönde kaç m/s hızla gider?
Physics
B) Parçaların yere düştükleri noktalar arasındaki
mesafe kaç metredir? 2 kg
60o
A) Doğu, 20 m/s
B) 20 m 20 m/s
2 kg
10 m/s
Physics
Yatay doğrultuda 5 m/s 10 m/s hızla hareket eden 2 kg kütleli arabanın üzerine
hızla gitmekte olan 4 kg 1 kg 2 kg kütleli cisim şekildeki gibi 20 m/s hızla yapışıyor.
kütleli araba üzerine 1 kg Çarpışmadan sonra cisimlerin ortak hızları kaç m/s dir?
kütleli cisim yere göre
düşey olarak atılıyor. 5 m/s
4 kg Pönce=Psonra
Cisim araba ile birlikte
hareket ettiğine göre bu 2.10 + 2.20.cos60o = (2+2).V
olayda arabanın hız
değişimi kaç m/s dir? 40 = 4V
Hareket doğrultusuna dik olan momentumların harekete V = 10 m/s

bir etkisi yoktur. Bu nedenle yatay doğrultuda
momentum korunur.
4.5 = (4+1)V
Pönce=Psonra V = 4 m/s
DV = 5-4 = 1 m/s
Eğik atılan cismin tepe noktasında sadece yatay

V2 momentumu varken serbest bırakılan cismin düşey
momentumu vardır. Bu nedenle cisimlerin kenetlendikten
2 m/s 53o
sonraki momentumlarının hem yatay hem de düşey
momentumu olmalıdır.
Eğik atılan cismin tepe noktasına ulaşma süresi;
t = voy/g = 10.sin53o / 10 = 0,8 s

Kütlesi 3 kg olan araba ile 4 kg kütleli cisim 2 m/s hızla
hareket etmektedirler. 4 kg kütleli cisim şekildeki gibi Serbest bırakılan cismin tepe noktasına uzaklığı, eğik
arabaya göre V 2 hızıyla atılınca araba hareketsiz atılan cismin maksimum yüksekliğine eşit olduğundan
kalmaktadır. serbest bırakılan cismin çarpışma öncesindeki hızı eğik
atılan cismin düşey hızına eşit olur.
Buna göre V2 hızı kaç m/s dir?
Vy = 10.0,8 = 8 m/s
Yatay doğrultuda momentum korunur.
Pönce=Psonra
Yatay momentum Düşey momentum
(3+4).2 = 3.0 + 4(V2.cos53o + 2)
Pönce=Psonra Pönce=Psonra
14 = 2,4V2 + 8
m.10.cos53o = (m+m) Vx m.10.sin53o = (m+m) Vy
6 = 2,4V2
Vx = 3 m/s Vy = 4 m/s
2,5 m/s = V2
Physics V2 = (Vx)2 + (Vy)2
V2 = 32 + 42
V2 = 25
V = 5 m/s
h
Physics
Vo=0 3m
vo = 10 m/s h Şekildeki 3m kütleli cisim serbest
bırakılırken m kütleli cisim aynı
53o anda yerden 40 m/s hızla atılıyor.
Cisimler çarpışıp kenetlendikten
sonra serbest düşme yaptıklarına
göre cisimler arasındaki mesafe 40 m/s
Kütleleri eşit olan cisimlerden şekildeki gibi serbest kaç metredir? m
bırakılırken, diğeri aynı anda yatayla 53o açı yapacak
şekilde 10 m/s hızla eğik olarak atılıyor. Cisimler kenetlenip serbest düşme yaptıklarından
Cisimler eğik olarak atılan cismin maksimum yükseklik momentumları birbirine eşit ve zıt yönlü olmalıdır .
noktasında çarpışıp kenetlendiklerine göre , hangi hızla 3m.V = m3V olur.
hareket ederler?
V = gt
3V = 40 – gt 3gt = 40 – gt
4gt = 40 ; 40t=40 t=1s

Serbest düşme yapan cismin aldığı yol;

Bölüm Sonu Değerlendirme Soruları
h1 = 5t2 h1 = 5.1 = 5 m
m kütleli cismin aldığı yol; 1)
h2 = 40t – 5t2 = 40.1 – 5.1 = 35 m

10 m/s
Cisimler arasındaki mesafe, h = 5 + 35 = 40 m 10 m/s
Physics
30o 30o
K
Kütlesi 0,5 kg olan bir top şekildeki gibi atılıyor. Topun
yerle etkileşim süresi 0,05 s olduğuna göre yerin topa
25 m/s uyguladığı ortalama kuvvet kaç Newton’dur?
20 m/s
53o P1 = mv 1 = 0,5.10 = 5 kg.m/s I = P2 – P1
P2 = mv 2 = 0,5.10 = 5 kg.m/s
15 m I = P2 + (-P1)
I
Bir cisim yerden şekildeki gibi yatayla 53o açı yapacak P2 P2 = P1 ve aralarındaki açı
şekilde 25 m/s hızla eğik olarak atıldığı anda başka bir P2 -P1 120 o olduğundan
cisim yerden yukarı doğru 20 m/s hızla atılıyor. 120 o
30 o 30o I = P2 = P1
Kütleleri eşit olan cisimler K noktasında kenetlendikle-
rine göre hangi hızla hareket ederler? I = 5 N.s
I = F.t
P1
Eğik atılan cismin düşey hızı ile düşey yukarı atılan 5 = F.0,05
cismin hızları birbirine eşittir. F = 100 N
Vy = 25.sin53o = 20 m/s
Cisimler kenetleninceye kadar geçen süre; 2)
15 = 25.cos53ot t=1s v1 = 4 m/s

v2 = 2 m/s
Cisimler atıldıktan 1 saniye sonra eğik atılan cismin
düşey hızı ile diğer cismin hızları birbirine eşit ve
V = 20-10.1 = 10 m/s olur.

m1 = 6 kg m2 = 2 kg
Buna göre hem yatay, hem düşey momentum korunur.
Yatay momentum Düşey momentum Şekildeki cisimler merkezi ve tam esnek çarpışma
yaptıklarına göre çarpışmadan sonraki hızlarını bulunuz.
Pönce=Psonra Pönce=Psonra
m.25.cos53o = (m+m) Vx m.10+m.10 = (m+m) Vy V1 + (V1)ı = V2 + (V2)ı

Vx = 7,5 m/s Vy = 10 m/s m1.v1 + m2.v2 = m1.v1ı + m2.v2ı
V2 = (Vx)2 + (Vy)2 4 + (V1)ı = 2 + (V2)ı 6.4 + 2.2 = 6V1ı + 2V2ı

2 = (V2)ı - (V1)ı 28 = 6V1ı + 2V2ı
V2 = 7,52 + 102
V2 = 156,25 V = 12,5 m/s

28 = 6(V1)ı + 2(V2)ı 4)
ı ı
m
6 2 = (V2) - (V1)
28 = 6(V1)ı + 2(V2)ı Eşit m kütleli iki cisim şekildeki
gibi aynı düşey hizadayken üstteki
12 = (6V2)ı - (6V1)ı cisim serbest düşmeye bırakıldığı
40 = 8(V2)ı anda aşağıdaki cisim 60 m/s hızla
yukarı doğru atılıyor. İki cisim 1 60 m/s
5 m/s =V2ı
saniye sonra çarpışıp yapışıyor.
m
2 = (V2)ı - (V1)ı 2 = 5 - (V1)ı 3 m/s = V1ı Cisimler yerden en fazla kaç
metre yükselir?
3) Cisimler atıldıktan bir saniye sonra hızları,

vo
1 kg Aşağıdan atılan V1 = 60-10.1 = 50 m/s
53o
12 m/s O
Serbest bırakılan V2 = 10.1 = 10 m/s
Yerden yükseklikleri
4 m/s
h = 60.t – 5t2 = 60 – 5 = 55 m
4 kg Momentumun korunumundan ortak hızları
m.50 – m.10 = 2mV V = 20 m/s

Cisimler şekildeki gibi merkezi olmayan ve esnek
olmayan çarpışma yaptıklarına göre ortak kütlenin hızını Bu hızla çıkabilecekleri maksimum yükseklik,
bulunuz.
h = v2 / 2g = 202 / 2.10 = 20 m
Momentum yatay ve düşey doğrultu olmak üzere ayrı Buna göre yerden en fazla 55 + 20 = 75 m yükselebilir-
ayrı korunur. ler.
Yatay doğrultu Düşey doğrultu 5)

m
m1V1 = (m1+m2) Vx m2V2 = (m1+m2) Vy 53o
v
1.12 = (1+4).Vx 4.4 = (1+4).Vy
12 = 5Vx 16 = 5Vy
Vy = 3,2 m/s 3m 4 m/s

Vx = 2,4 m/s
m kütleli cisim, şekildeki gibi 3 m kütleli aracın üzerine

V2 = (vx)2 + (vy)2 atılıyor. Cisim, araca yapıştığında araba hareketsiz
kaldığına göre v hızı kaç m/s’dir?
V2 = (2,4)2 + (3,2)2
V2 = 16 Momentum yatay doğrultuda korunur.
V = 4 m/s 3m.4 – m.v.cos53o = (3m+m).0
3m.4 = m.v.cos53o
12 = 0,6v
V = 20 m/s
6) P (kg.m/s) 8)
30
2 kg’lık bir cismin mo-
mentumu zamanla şekil-
20
deki gibi değişiyor. Cis-
min hız-zaman grafiğini
çizerek 10 s içerisindeki
ortalama hızını hesap-
layınız. t (s)
2 4 6 8 10 200 m/s
1900 g
V = P/m ; P-t grafiği ile v-t grafiği değerleri farklı 0,1 kg
olmak üzere aynıdır.
v (m/s) Kütlesi 100 g olan bir mermi 200 m/s hızla silahtan
Vo = 20/2 = 10 m/s çıktıktan sonra bir tahta bloka saplanıyor. Tahta blokun
15 kütle merkezi en fazla kaç metre yükselir?
V2 = 30/2 = 15 m/s
10 0,1.200 = (1,9+0,1) V V = 10 m/s

(10+15).2 15.6
DX= + 15.2 +
2 2
h = V2 / 2g = 100 / 2.10 = 5 m
DX= 100 m
t (s)
DX 100 2 4 6 8 10
Vort = = = 10 m/s
Dt 10 9)
4 m/s 6 m/s
150 g
7) 95 kg kütleli bir avcı 5 kg kütleli tüfekte ateş 150 g
ediyor. Tüfekten 50 g’lık mermi 200 m/s hızla çıktığına
göre tüfeğin geri tepme hızını,
a) Adam tüfeği gevşek tutuyorsa
b) Adam tüfeği sıkıca tutuyorsa bulunuz.
Isıtmalı (sürtünmesiz) bir bilardo masasında ıstaka ile

a) Adam tüfeği gevşek tutuyorsa geri tepmeden durmakta olan beyaz topa vurulunca top 4 m/s hız
sadece tüfek etkilenir. Başlangıçta momentum sıfır kazanıyor. Beyaz top banttan dönmekte olan kırmızı
olduğundan merminin momentumu ile tüfeğin topla merkezî ve esnek çarpışma yapıyor. Çarpışmadan
momentumu birbirine eşit ve zıt yönlü olmalıdır. sonra topların hızlarını bulunuz.
5.V = 0,05.200 5.V = 10 V = 2 m/s

Kütleler birbirine eşit ve zıt yönlerde hareket ettikleri
için çarpışmadan sonra kütleler hızlarını değişerek zıt
yönlerde hareket ederler.
b) Adam tüfeği sıkıca tutuyorsa geri tepmeden tüfek
ve adam etkilenir. Başlangıçta momentum sıfır Buna beyaz top 6 m/s, kırmızı top 4 m/s hızla geldikleri
olduğundan merminin momentumu ile tüfek ile adamın yönün tersinde hareket ederler. Böylelikle momentum
momentumu birbirine eşit ve zıt yönlü olmalıdır. korunmuş olur.
(5+95).V = 0,05.200 100V = 10 V = 0,1 m/s

10) m TEST SORULARI

60o 1)
80 m/s
F1 K F2 L
3m m
Şekil-1 Şekil-2
Sürtünmesiz yatay düzlemde durmakta olan cisimlerden
v 9m
K’ye F 1 kuvveti t saniye, L cismine F2 kuvveti 3t saniye
şekildeki gibi etki ediyor.
Bu süre sonunda cisimlerin momentumları eşit olduğuna

m kütleli yapışkan cam macunu yatayla 60° açı yapacak
göre kuvvetlerin F1 oranı nedir?
şekilde 80 m/s hızla 9m kütleli oyuncak bir aracın üzeri- F2
ne fırlatılıyor. Macun fırlatıldığı anda oyuncak araba
şekilde gösterildiği yönde v hızı ile gidiyor. Macun,
arabaya çarpıp yapışıyor. Macun çarptığı anda arabanın A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1
hızı yarıya düştüğüne göre macun atılmadan önce
arabanın hızını ve olay sırasında ısıya dönüşen enerjiyi
bulunuz. 2) v1
9m.V - m.80.cos60o = 10m(V/2)

v
9mV – 40m = 5mV -x +x
60o
40m = 4mV
3v
V = 10 m/s
1 9m.102 + 1 m.802 = 1 10m.52 + W Sürtünmesiz yatay düzlemde v hızıyla kayan bir cisim, iç
2 2 2 patlama sonucu üç eşit parçaya ayrılıyor. Parçalardan
biri düşey doğrultuda v1 hızıyla, diğeri yatayla 60o açı
450m + 3200m = 125m + W yapacak şekilde 3v hızıyla gidiyor.
3525m = W Üçüncü parça yatay doğrultuda hareket ettiğine göre
hızının büyüklüğü ve yönü nedir?
A) 3v hızıyla, -x yönünde
B) 3v hızıyla, +x yönünde
C) 2v hızıyla, +x yönünde
D) 3v/2 hızıyla, -x yönünde
11) Durgun bir gölde m kütleli bir kayıkçı 3 m kütleli E) 3v/2 hızıyla, +x yönünde
yeterince uzun salın üzerinde ayakta dururken , doğu
yönünde sala göre v hızı ile koşmaya başlıyor. Bu sırada
salın hızının büyüklüğünü ve yönünü bulunuz.
Pönce=Psonra
0 = mV - 3mV ı
Vı = V Batı
3
3) Herhangi bir t anındaki momentumu ve kinetik 6)

enerjisi bilinen bir cismin bu t anındaki,
I. m kütlesi vo = 50 m/s
II. v hızı
37o
III. a ivmesi
O
niceliklerinden hangisi kesinlikle bulunabilir?
O noktasından yatayla 37o lik açı yapacak şekilde eğik
atılan 2 kg kütleli cismin ilk hızı 50 m/s dir. Cisim
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III atıldıktan 3 s sonra momentumu kaç kg.m/s dir?
D) I ve II E) I, II ve III
A) 20 B) 30 C) 40 D) 60 E) 80
4)
7) L
v Sürtünmesiz yatay düzlemde
2 şekildeki hızlarla ilerleyen
cisimler, O noktasında kenet-
lenerek kesikli ok yönünde
İçindeki adamla birlikte toplam kütlesi 4m olan aracın hareket ediyorlar. K’nin hızı 2v O
K
hızı v/2 dir. m kütleli adam aracın hareketine zıt yönde 2v olduğuna göre ortak hız
yere göre v hızıyla araçtan atlarsa aracın hızı kaç v kaç v’dir?
olur?
A) 1 B) 1 C) 3 D) 2 E) 3
2 2
A) 4 B) 1 C) 1 D) 1 E) 1
3 2 3 4
F(N)
5) Duran bir cisme etki eden net
kuvvetin zamana bağlı değişimi
şekildeki gibidir. Buna göre cismin
momentumunun zamana bağlı
değişim grafiği aşağıdakilerden
hangisidir?
t(s) 8)
m
A) P B) P C) P Sürtünmesiz eğik düzlemde
şekildeki gibi yukarı doğru v
hızıyla ilerleyen 2m kütleli cisme, v
düşey doğrultuda m kütleli cisim
10v hızı ile yapışıyor. 2m
t t t Buna göre cisimlerin 10v
ortak 30o
hızları kaç v dir?
D) P E) P
A) 1 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4
2
t t
12)
9)
m
L
vo M
m a N
2m
K P
K
O
Kütlesi m olan bir cisim K’den v o hızıyla ve a açısıyla eğik Sürtünmesiz düşey rayın K’den bırakılan 2m ve L den
atılıyor. T noktasındaki kinetik enerjisi EK, momentumu bırakılan m kütleli O noktasında çarpışıp
EK kenetleniyorlar. Çarpışmadan sonra hızı ilk defa nerede
P ise oranı nedir?
P sıfır olur?
vocosa vosina A) M B) N C) O
A) 2 B) vocosa C) 2 D) vosina
D) P-N arası E) O-K arası
2 2
E) (vo) sin a
13) Sürtünmesiz yatay düz- 3 4 5

lemde sabit hızlarla hareket 2
10) Kütlesi m olan araba v eden 2m ve m kütleli cisimler,
hızıyla giderken, arabanın v şekildeki konumda aynı anda 1
m m
üzerindeki m kütleli cisim düşey v m geçip O noktasında kenetle- O
olarak yere göre v hızıyla niyorlar.
atılırsa arabanın son hızı kaç v
Bundan sonra cisimler hangi 2m
olur?
yönde hareket eder?
3 7
A) 1 B) 2 C) 2 D) 3 E) 2 A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
11) Şekilde sıkıştırılmış yayda m1=m m2=2m

E enerjisi depolanmıştır. Kütle-
ler serbest bırakıldığında m
kütleli cisim yatay düzlemde x
yolunu alarak duruyor. 14)
Yatay düzlemde sürtünme katsayısı aynı olduğuna göre
bu cisimler için aşağıdakilerden hangileri doğrudur? 2v
E1 m 60o
I. Enerjileri oranı = 2 dir. m
E2 x1
II. Duruncaya kadar aldıkları yolların oranı = 4 tür .
x2
III. Momentum değişimlerinin oranı DP1 = -1 dir. m kütleli cisim 2v hızıyla yatayla 60o açı yapacak şekilde
DP2
eğik atılıyor. Cisim bir süre sonra duran m kütleli
arabanın üstüne çarpıp yapışıyor. Buna göre cisimlerin
ortak hızları kaç v olur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II 3 1 1
A) 2 B) C) 1 D) E)
2 2 3
D) II ve III E) I, II ve III
15) 18) +y
1 2
v2 v1 53o
m +x
3m m O
v1 v1 v2
2m
Şekildeki m kütleli cam macunu eğik olarak atılarak doğu
yönünde v 1 hızıyla hareket etmekte olan 3m kütleli
arabanın üstüne çarparak yapışıyor. Şekildeki m kütleli cisim v 1 hızıyla +x yönünde, 2m
Bu andan sonra arabanın hızı hangi yönde kaç v 1 olur? kütleli cisim v2 hızıyla +y yönünde hareket ediyorlar.
O noktasında kenetlenen cisimler yatayla 53o açı
A) 1 yönünde, 1 B) 2 yönünde, 1 v1
C) 1 yönünde, 1 yapacak şeklide hareket ettiklerine göre oranı
2 2 v 2
kaçtır?
D) 2 yönünde, 1 E) 1 yönünde, 1
3 3 5
A) 1 B) C) 2 D) E) 3
2 2
16)
19)
O
Net kuvvet
L K
2F
m v v/3
2m F L
Düşey düzlemde L uzunluğundaki ipe bağlı bulunan 2m 0

t Zaman
kütleli takoza m kütleli mermi v hızıyla giriyor ve v/3
hızıyla çıkıyor. Takozun tam bir tur yapabilmesi için hızı Durmakta olan özdeş iki cisme yatay doğrultuda
en az aşağıdakilerden hangisine eşit olmalıdır?
grafikteki kuvvetler etki etmektedir. t süresi sonunda K
cisminin momentum değişimi PK, L cisminin momentum
A) 8gL B) 9gL C) 45gL D) 27gL E) 25gL
değişimi P L olduğuna göre PK oranı nedir?
PL
17)
A) 6 B) 5 C) 4 D) 3 E) 2
Net kuvvet
F
Zaman
t 2t 3t 20) m kütleli cisim sabit F kuvvetinin etkisinde Dt
süresince Dx yolunu alıyor.
-F
Verilenlere göre,
Bir cisme etki eden net kuvvetin zamana bağlı değişim I. Yapılan iş,
grafiği şekildeki gibidir. Bu cisme 0-3t zaman II. Uygulanan itme,
aralığından uygulanan itme kaç F.t’dir? III. Güç
niceliklerinden hangileri hesaplanabilir ?
A) -1 B) 1 C) 1 D) -1 E) 2
2 2
A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III
P 24)
P2 2 kg 1 kg 2 kg
21) Bir cisme ait momentum- 15 m/s
P1 m1 m2 m3
zaman grafiği şekildeki gibidir. Bu
grafikten faydalanarak aşağıdaki-
0 t
lerden hangileri bulunabilir? t Şekildeki üç cisim doğrusal yörüngede durmakta iken m 1
I. Cisme 0-t zaman aralığında etki eden itme, cismi 15 m/s hızla hareket ederek m2 ye çarpıp
kenetleniyorlar. Bu şekilde m 3 kütlesine çarpan cisimler
II. Cismin ivmesi birbirlerine yapışıp hareket ediyorlar. Buna göre ortak
III. Cismin t anındaki hızı, kütlenin hızı kaç m/s dir?
IV. Cisme etki eden kuvvet.
A) 0 B) 2 C) 3 D) 4 E) 6
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve IV
D) I ve II E) II, III ve IV
25) Durmakta olan bir F(N)

cismin kuvvet-zaman grafiği
22) şekildeki gibidir. 20
Hız Cismin kinetik enerjisi 200
2v J olduğuna göre kütlesi kaç
kg’dır? 0 t(s)
2
2t 3t
0 A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
t Zaman
-v
Kütlesi m olan bir cisme ait hız-zaman grafiği şekildeki

gibidir. Bu hareketlinin 0-3t zaman aralığındaki
momentum değişimi kaç m.v’dir?
A) -3 B) 3 C) 1 D) 1 E) 2
2 2
1) C 11) E 21) C
2) E 12) C 22) A
23) Aşağıdakilerden hangisi itme birimi olan N.s yerine 3) D 13) C 23) C
kullanılabilir? 4) B 14) D 24) E
5) D 15) B 25) A
6) E 16) C
kg.m2 kg.m kg.m kg 2.m2 kg2.m 7) A 17) C
A) B) C) D) E)
s2 s2 s s s2 8) B 18) B
9) A 19) D
10) A 20) E

MOMENTUM (Indirpdf - Net)

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

MOMENTUM (Indirpdf - Net)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

FİZİK ÖZEL DERS MERKEZİ

11-1 KUVVET VE HAREKET

1.7. İTME VE ÇİZGİSEL MOMENTUM

a. Öğrencilerin deney yaparak veya simülasyonlar 1.7.1. İtme ve Momentum Kavramları

İtmenin birimi newton.saniye (N.s)dir.

F = 20 N büyüklüğündeki kuvvetle 10 s süreyle şekildeki

20 m yükseklikten 300 g kütleli elmayı F

İtme, cisme etki eden net kuvvet ile kuvvetin 1 2

Doğuya doğru 5 m/s hızla giden 2 kg kütleli

q Eşit hızlarla hareket eden iki cisimden kütlesi P1 = mv 1 = 2.5 = 10 kg.m/s

Eğitimin kökleri acı, meyveleri

İtme Momentum P2 = mv 2 = 2.8 = 16 kg.m/s

q Cisme etki eden kuvvet cismin hareket yönü

q Cisme etki eden kuvvet cismin hareket yönü

Sürtünmesiz yatay bir yüzey üzerinde doğu

P2 = mv 2 = 4.4 = 16 kg.m/s P2 = mv 2 = 0,5v2 P2 P1

Düşünmeden öğrenmek faydasız,

Durmakta olan 2 kg kütleli cisme önce

Duruştan harekete geçen 2 kg kütleli cismin kuvvet-

A) F-t grafiğinin altındaki alan cisme verilen itmeye

Kuzey yönünde Eğitimdir ki bir milleti ya hür, bağımsız,

Çarpışan cisimler çarpışmadan önce ve sonra tek bir

MERKEZİ ESNEK ÇARPIŞMA

SEKönce = SEKsonra q Eğer kütleler birbirine eşit ve cisimlerden biri

hızları ile zıt yönde hareket ederler.

ı m1 – m2 MERKEZİ OLMAYAN ESNEK ÇARPIŞMALAR

Çarpışmadan önce Çarpışmadan sonra

q Çarpışma öncesinde cisimlerin toplam momentumları

ESNEK OLMAYAN ÇARPIŞMA 1.7.5. Momentum ve Enerjinin Korunumu

Çarpışan cisimler çarpışma anında birbirlerine

Esnek olmayan çarpışmada sadece momentum korunur.

Çarpışmadan önce Çarpışmadan sonra

q Momentum ile kinetik enerji aynıdır.

Geri Tepme Hızı

1 kg kütleli cisim, 20 m/s hızla giderken v2 = 2 m/s

m1V1 + m2V2 = (m1+m2) Vı

8 = 4m Momentum yatay ve düşey doğrultu olmak üzere ayrı

Physics Yatay doğrultu Düşey doğrultu

m1V1 + m2V2 = (m1+m2) Vx m1V1 + m2V2 = (m1+m2) Vy

2.4 + 3.0 = (2+3).Vx 2.0 + 3.2 = (2+3).Vy

mx kütleli cisim 10 m/s hızla, durmakta olan 8 = 5Vx 6 = 5Vy

4 m/s hızla doğuya giden 10 kg kütleli bir

0,25 kg kütleli cismin momentumu; 0,25.20 = 5 kg.m/s

İki parçanın momentumları birbirine

1 Yatay ve sürtünmesiz bir düzlemde şekildeki gibi

20 m/s 60 = 2(V1)ı + 3(V2)ı

Parçalardan ikisi şekildeki gibi hareket 14 m/s =V2ı

40 kg kütleli çocuk, 5 kg kütleli arabanın üzerindedir.

Güneye, 20 m/s Momentumun korunumunda yere göre hızlar esas alınır.

Hareket doğrultusuna dik olan momentumların harekete V = 10 m/s

Eğik atılan cismin tepe noktasında sadece yatay

Eğik atılan cismin tepe noktasına ulaşma süresi;

t = voy/g = 10.sin53o / 10 = 0,8 s

Physics V2 = (Vx)2 + (Vy)2

4gt = 40 ; 40t=40 t=1s

Serbest düşme yapan cismin aldığı yol;

m kütleli cismin aldığı yol; 1)

h2 = 40t – 5t2 = 40.1 – 5.1 = 35 m

Cisimler kenetleninceye kadar geçen süre; 2)

15 = 25.cos53ot t=1s v1 = 4 m/s

V = 20-10.1 = 10 m/s olur.

m.25.cos53o = (m+m) Vx m.10+m.10 = (m+m) Vy V1 + (V1)ı = V2 + (V2)ı

V2 = (Vx)2 + (Vy)2 4 + (V1)ı = 2 + (V2)ı 6.4 + 2.2 = 6V1ı + 2V2ı