2.

Ünite
Kuvvet ve Hareket

11. sınıflar

İtme ve Momentum
Mazeretlerin var olduğu yerde
BAŞARI
yok olmaya mahkumdur.
 İtme
Bir cisme uygulanan net kuvvet ile kuvvetin uygulama süresinin
çarpımına itme denir. Vektörel büyüklüktür. Birimi N.s dir

m  m 
F F

k 0 x

F  m.a F .t  m.v

v İtme Momentum değişimi
F  m.
t P  m.v
Momentum
KIRKLARELİ 'nin Pınarhisar
İlçesi'nde fabrikaya girmek için
dönüş yapan TIR'a arkadan gelen
kamyon çarptı ve TIR sürücüsü 42
yaşındaki Adnan Dikkulak açık olan
yan camdan fırlayarak yola düştü.
 İtme

Kuvvet (N)

I1 4t 5t
I  F .t
t 2t 3t
I2 Zaman( s)

Kuvvet –zaman grafiğinde eğrinin altında kalan alan itmeyi verir.

 Momentum

Bir cismin kütlesi ile hızının çarpımına momentum denir.

Vektörel bir büyüklüktür. Birimi kg.m/s dir.

P  m.v
Momentum

F .t  m.v
İtme Momentum değişimi
ÖRNEK

Kuvvet (N)
İlk hızı 20 m/s olan 4 kg kütleli
cisme etki eden kuvveti zamana
10 bağlayan grafik yandaki gibidir.
I1 10 14
0 2 8 Zaman( s) a) 14 s boyunca cisme etki
I2 eden itme kaç N.s dir?
b) Cismin 10.s deki hızı ve
-20
momentumu nedir?

Çözüm:
a) I  I1  I 2 b) I  m.v v  v2  v1

I  80  40 40  4.v 10  v2  20

I  40 v  10 v2  30
ÖRNEK

4 kg kütleli cisim şekildeki

gibi eğik olarak atılıyor.
vy 50 m/s

Cisim yere düşünceye

53 kadar cisme etki eden
m=4 kg
vx itme kaç N.s dir?

II.yol
Çözüm: vy
tç  I  F .t v  80
v y  v. sin 53 g
v y  40
I  mg.tu I  m.v
40
tç   4s
vx  v. cos 53 10 I  40.8 I  4.80
vx  30 tu  8s I  320 I  320
ÖRNEK

2 kg kütleli cisim 10 m/s hızla şekildeki engele

V=10 m/s çarpıp aynı hızla geri dönüyor.
Engelin cisme uyguladığı itme kaç N.s dir?
m=2 kg

Çözüm:

v  v2  v1 I  m.v

v  10  10 I  2.(20)

v  20 I  40
ÖRNEK

V=10 m/s

2 kg kütleli cisim 10 m/s hızla şekildeki engele

600 çarpıp şekildeki gibi yansıyor?
600
Engelin cisme uyguladığı itme kaç N.s dir?

m=2 kg V=10 m/s

Çözüm:
V=10 m/s I  m.v
v  v2  v1
600
600
I  20
v  10
V=10 m/s
I  2.10
 Momentumun Korunumu:

Cisme yada sisteme dışarıdan kuvvet uygulanmadığı sürece

momentum korunur.

F 0 F .t  m.v Pilk  Pson

0  P

F1
F2

F1 iç kuvvet olduğundan F2 dış kuvvet olduğundan

araç hareket etmez. araç hareket eder.
Momentum korunmaz.
Momentumun Korunumu:

v
 Momentumun Korunumu:

ip
m1 m2

 
v1 m1
ip

m2
v1

Sistemin ilk ve son momentumları sıfırdır. Nedeni, sisteme dışarıdan

kuvvet uygulanmamıştır. Yayın uyguladığı kuvvet iç kuvvettir.

P  0  
  m1.v1  m2 .v2
Pilk  Pson
 Momentumun Korunumu:

Esnek olmayan çarpışmalar:

Çarpışan cisimlerde şekil değişikliği oluyorsa çarpışma esnek değildir.

Böyle çarpışmalarda momentum korunur ancak; enerji korunmaz.

KIRKLARELİ 'nin Pınarhisar

İlçesi'nde fabrikaya girmek için
dönüş yapan TIR'a arkadan gelen
kamyon çarptı ve TIR sürücüsü 42
yaşındaki Adnan Dikkulak açık olan
yan camdan fırlayarak yola düştü.
 Momentumun Korunumu:
Esnek olmayan çarpışmalar:
1. Durum: 
 v2  0 
m1
v1 m1 m2
vort
m2

Çarpışmadan önce Çarpışmadan sonra

Çarpışma sonucunda momentum korunur.

  
P1 P2  0 Port

  
P1  P2  Port
 
m1.v1  0  (m1  m2 )v ort
 Momentumun Korunumu:
Esnek olmayan çarpışmalar:
2. Durum:
  
vort
m1
v1 m2
v2 m1 m2

Çarpışmadan önce Çarpışmadan sonra

Çarpışma sonucunda momentum korunur.

  
P1 P2 Port

  
P1  P2  Port
  
m1.v1  m2 v2  (m1  m2 )v ort
 Momentumun Korunumu:
Esnek olmayan çarpışmalar:
3. Durum: 
  vort
m1
v1 v2 m2 m1 m2

Çarpışmadan önce Çarpışmadan sonra

Çarpışma sonucunda momentum korunur.

  
P1 P2 Port

  
P1  P2  Port
  
m1.v1  m2 v2  (m1  m2 )v ort
 Momentumun Korunumu:
Esnek olmayan çarpışmalar:

v1 mtop 
m1 vort

 m1
v1
v2
m2

Çarpışmadan önce v2
m2
 Çarpışmadan sonra
Port
 
P1 P2  
 Port  (m1  m2 )v0 rt
P1

P2
ÖRNEK

V1=20 m/s Şekildeki cisimler çarpışıp birbirine

K
kenetleniyorlar.
m1=3 kg Cisimlerin ortak hızları nedir?

V2=40 m/s

m2=2 kg

Çözüm: 100  
80 Port  (m1  m2 )v0 rt

100  (3  2)v0 rt

60
vort  20
 Momentumun Korunumu:

Esnek çarpışmalar:
Hem momentum hem de kinetik enerjinin korunduğu çarpışmalardır.
 Momentumun Korunumu:

Esnek çarpışmalar:

   
m1
v1 v2 m2
v1 m1 m2
v2

Çarpışmadan önce Çarpışmadan önce

 
Pilk  Pson
   
m1.v1  m2 .v2  m1.v1  m2 .v2
   
v1  v1  v2  v2
ÖRNEK

  Kütleleri ve hızları şekildeki gibi

v1=30 m/s v2 =20 m/s
olan cisimler merkezi olarak esnek
çarpışma yapıyorlar.
m1=2 kg m2= 2 kg
Cisimlerin son hızları nedir?
Çözüm:
    
m1.v1  m2 .v2  m1.v1  m2 .v2 v2  30
   
v1  v1  v2  v2 
  v1  20
2.30  2.20  2.v1  2.v2
 
30  v1  20  v2
  Not:
10  v1  v2 Çarpışan cisimlerin kütleleri
  eşit ise cisimler hızlarını

+ 50  v1  v2 değişirler.


60  2v2
ÖRNEK

  Kütleleri ve hızları şekildeki gibi

v1=20 m/s v2 =25 m/s
olan cisimler merkezi olarak esnek
çarpışma yapıyorlar.
m1=5 kg m2= 4 kg
Cisimlerin son hızları nedir?

Çözüm:
    
m1.v1  m2 .v2  m1.v1  m2 .v2 v1  20
   
v1  v1  v2  v2 
  v2  25
5.20  4.25  5.v1  4.v2
 
20  v1  25  v2
  Not:
0  5v1  4v2 Çarpışan cisimlerin momentumu
  eşit ise cisimler aynı hızla geri
-4 45  v   v  dönerler.
+ 1 2

 180  9v1
 Momentumun Korunumu:
Merkezi olmayan esnek çarpışma:
Cisimlerin hareket doğrultularının farklı olduğu esnek çarpışmalardır.
Bu çarpışmada da momentum ve kinetik enerji korunur.

v2
m2

 
v1 v2  0
m1

m2 
Çarpışmadan önce
Özel durum: α + θ = 90
m1
 
P2 Çarpışmadan v1
P2y sonra
.
 P1y  P2y

P1  P1  P2 
2 2 2
P1
 m1.v1y  m2 .v2 y
P1y 
P1 m1.v1 sin   m2 .v2 sin 
ÖRNEK


y v1  40 Sürtünmesiz yatay düzlemde
hareket eden m1 ve m2 kütleli
 m1
 
v1 = 30 m/s v1  ? v2= 15 m/s
cisimler K noktasında esnek
K çarpışma yapıyorlar.
m1 m2 x m2 kütleli cismin hareketi
m1= 2 kg

v2 = 20 m/s şekildeki gibi ise m1 kütleli
cismin hızı ve yönü nedir?
m2= 4 kg
Çözüm:
P2  80
ilk son ilk son
Px  Px Py  Py

60  4.15  2.v x 80  2.v1 y

vx  0 v1 y  40

P1  60
ÖRNEK

7
sin3
mg

Çözüm:
Fnet  F  mg sin 37 I  Fnet .t

Fnet  3  20.0,6 I  15.5

Fnet  15 I  75
ÖRNEK

Çözüm:
  
 P  P2  P1
P

 P1
ÖRNEK

P1  40 P2  30

Çözüm:   
P  Fnet .t Fnet  14
  
P2  P1  Fnet .t

 30  40  Fnet .5
ÖRNEK

Çözüm:
  F  Fs  2
I  Fnet .t Fsür  k .mg

 Fsür  0,4.2.10 F 8  2
20  Fnet .10
 
Fnet  2 Fsür  8 F  10
ÖRNEK

I1

I2

Çözüm:
I1  30 I  I1  I 2 I  27,5
I 2  2,5 I  30  2,5
ÖRNEK

Çözüm:

I  Fnet .t I  F cos  .t

ÖRNEK

Çözüm:

P2  10m P3  m.v3
P3  6m
37 6m  m.v3
P1  8m
ÖRNEK

Çözüm:

 
P1  P2
 
m1.v1  m2 .v2
ÖRNEK
  
v1 vx 
v26

Çözüm:
 
Pilk  Pson
v  10
12m  m.2  m.v
ÖRNEK

Çözüm:

mv


P
2mv
ÖRNEK

Çözüm:
 
Pilk  Pson 120v  30.4 v  1
ÖRNEK

Çözüm:

3mv

60 0
600

3v
2m.
2
ÖRNEK

Çözüm:


 P2
P

P1
ÖRNEK
ÖRNEK

Çözüm:

 
Pilk  Pson 2.200  5.vb  2.100 vb  40
ÖRNEK

Çözüm:

10  5.vort
P2  2.4  8 P1  6.3  18
vort  2
P1  10
ÖRNEK

Çözüm:


P

Px 
Py
ÖRNEK

Çözüm:

P  16m

P  9m

P  25m

5m.v  25

5m.v  25m

v5
ÖRNEK

Çözüm:
1
m.v 2  m.g.h
1.50  5.vort 2
h5
vort  10 1
m.10 2  m.10.h
2
ÖRNEK

Çözüm:


Px  2m.v


P

Py  mL .2v
ÖRNEK

Çözüm:

30 m P  (m1  m2 )vort
40 m

50 m

30 m/s
40 m
50m  2mvort

vort  25
Ünite bitmiştir.