BASİT MAKİNELER

Basit Makineler
• Basit makineler günlük işlerimizi yaparken
iş kolaylığı sağladıkları için kullanılırlar.
İşten bir kazanç sağlamazlar. Yalnızsa
zamandan bir kazanç sağlarlar. Yoldan
kazandığımız oranda kuvvetten, kuvvetten
kazandığımız oranda yoldan kaybederiz.
Basit makine sorularında genellikle
sürtünme ihmal edilir.
 Verim
• Verim : Yükün yaptığı iş
Kuvvetin yaptığı iş
• Verim : uygulanması gereken kuvvet
uygulanan kuvvet
 Kaldıraç
F F
P P P
x y b b
a a

F.x = P.y F.a = P.b F.x = P.y

x > y ise F < P a > b ise F < P a > b ise F > P
x < y ise F > P El arabası , kürek Maşa, cımbız,
Tahterevalli, Terazi, insan kolu
Makas, pense, leviye
 Sabit Makara
• Sabit makaralar kuvvetin yönünün değiştirir.
Yoldan veya kuvvetten bir kazanç yoktur.
Yalnızca iş kolaylığı sağlarlar. Sabit
makaralarda makaranın ağırlıklı veya
ağırlıksız olması uygulanması gereken kuvveti
etkilemez. Makara ağırlığı yalnızca makaranın
asıldığı ipteki gerilme kuvvetini arttırır. İp
kaç metre çekilirse yükte o kadar yol alır.
 Sabit Makara
• Kuvvetin uygulandığı ipten yola çıkarak ipi takip edersek.
F = P olur.
Makara ağırlıksız ise ipteki gerilme kuvveti; T=P+F
olur.
Makara G ağırlığında ise ; T = P + G + F olur.

T
F

F P
P
 Hareketli Makara
• Hareketli makaralarda kuvvetten kazanç sağlanır. İp
2m çekilirse yük 1m yükselir. Makara ağırlığı ihmal
edilmiş ise ;
• 2F = P → F = P / 2 olur.
• Makara ağırlıklı ise ; 2F = P + G → F
=P+G
2
F F

P
 Sabit Makara
• F + Fy = P olur. Fx kuvveti ise ipteki
gerilme kuvvetine sebep olur. T = Fx olur.
F
F


Fx

P
 “….bilimin uygulaması hiç de gizemli bir şey
değildir; belirli bir sorun ve faaliyet kapsamında
zeka ve deneyimin kullanılmasından başka bir
şey içermez. Çoğu önemli konuda bilim adamları
diğer insanlardan pek az farklıdır. Kimi zaman
kolay aldanırlar, kimi zaman da mantık ile
duyguyu birbirinden ayırmakta zorlanırlar.”
“John Lenihan”
 Palangalar
• Makaralar ağırlıksız ise ;
T
3F = P → F = P/3 olur.
Ya da
F= F

Yük F F F

makara sayısı

P
 Palangalar
• Şekilde de görüldüğü gibi T
makaralar G ağırlığında ise;
T = F + F + G olur.
F G
F+F+F=G+G+P→
3F = 2G + P → F = 3G + F F F
G
P olur.
2
G
P
 Palangalar
• Eğer kuvvet aşağıdan yukarı doğru T

ise ve makaralar ağırlıksız ise ;

T = F + F + F → T = 3F olur. F F

F + F + 2F = P → F = P/4 olur. Ya F 2F F

da F= Yük
makara sayısı + 1 P
 Palangalar
• Makaralar ağırlıklı olsaydı;
T = F + F + F + G → T = 3F + G
2F + F + F = P + G + G → 4F = P + 2G
F = P + 2G olur. T

4
F G F

F 2F F
G

G
P
 Eğik Düzlem
• Gx = G.Sinα → Gx = G.h / L
G ağırlıklı cismi yukarı doğru çekecek kuvvette
cismin ağırlığının yatay bileşenine eşit olmalıdır.
F = G.h / L olur.
Aynı zamanda F kuvvetinin yaptığı iş cismin
potansiyel enerjisindeki değişmeye eşittir.
W F = ∆Ep
F.L = m.g.h olur. F
L
h

Gx
Gy
G
 Vida
• F kuvveti vidaya 1 tur attırdığında r
yarıçaplı bir daire çizer. F kuvvetinin
yatığı iş zemine uygulanan kuvvetinin r
F

yaptığı işe eşittir. Zemine uygulanan

etki kuvveti yerine P tepki kuvvetini a

alabiliriz. O zaman;
P
h
WF = WP
F.2.¶.r = P.a olur.
h = tur sayısı x vida adımı → h = n x a
 Çıkrık
• F.R = P.r
P yükünün yükselme miktarı; r
R
F

h = n.2¶r P

P
 Kasnak
• Şekildeki K ve L kasnakları aynı yönde dönme
hareketi yaparlar. K ve L’nin çizgisel hızları birbirine
eşit. Fakat açısal hızları birbirinden farklı olur.
Frekansları, tur sayıları yarıçaplarla ters orantılıdır.
İpler üzerindeki gerilme kuvvetleri birbirine eşittir.
fK.r1 = fL.r2 ve n1.r1 = n2.r2 f:
frekans , n : dönme sayısı

r1 r1
r2 r2

K L K L
 Sabit Makara
• Çubuk sabit makara üzerinde x kadar hareket
ettirilirse;
x = n.2¶r → n = x/2¶r kadar makara döner.
n = sabit makaranın dönme sayısı
r = sabit makaranın yarıçapı

x
 Hareketli Makara
• Çubuk x kadar yol alırsa makara;
x = n.2¶r → n = x/4¶r kadar döner.
2
x
 Sabit Makara
• Makara n tur atarsa ip;
x = n.2¶r kadar ip sarılır.
(Tam tersi n tur sola doğru atsaydı; bu
sefer makara x = 2¶r kadar ip
bırakırdı.)
r
 Hareketli Makara
• Makara n tur atarak ilerleseydi; ne kadar
ip sarardı?
Makara hem dönme hareketi hem de
öteleme hareketi yapar.
x = n.2¶r ( dönerek ip sarar ) ; x = n.2¶r
( öteleme yaparak ip çeker )
r