9 Tork ve Denge 1

2. Destek noktalarına göre tork alalım.

Test 1’in Çözümleri
F1 F2
P 2P
1.

F1 2P F2 P
P · 2 = F1 · 1 2P · 1 = F2 · 1

F1 = 2P F2 = 2P

F3
2P
3P · 1 = F3 · 3

F3 = P
F3 2P

Kuvvetlerin büyüklük ilişkisi F1 = F2 > F3 tür.

Yanıt D dir.

Sistemlerin dengede olması için toplam torkun sıfır

olması gerekir. Verilen üç şekil için denge koşulunu
yazalım.

F1 . 1 br = 2P . 2 br
Nihat Bilgin Yayıncılık©

F1 = 4P
3. Türdeş çubukların ağırlıkları tam orta noktalarından
F2 . 2 br = P . 5 br bir kuvvet gibi gösterilir.
5
F2 = P yatay
2
F3 . 5 br = 2P . 3 br
P G 3P
6
F3 =P Şekil I
5
Buna göre, kuvvetlerin büyüklük ilişkisi F1 > F2 > F3
Şekil I dengede olduğundan;
şeklindedir.
P . 4 + G . 1 = 3P . 2
Yanıt B dir.
G = 2P

bulunur. Aynı çubuğun Şekil II’de de yatay olarak den-

gede kalabilmesi için desteğin K noktasında olması
gerekir. Bunun böyle olduğunu aşağıdaki eşitlikte
gösterebiliriz. Çubuğun ağırlığı destek üzerine geldiği
için döndürme etkisi yoktur.
K L M
yatay

G = 2P
P P P 2P
Şekil II

P . 3 + P . 2 + P . 1 = 2P . 3 ⇒ 6P = 6P

Yanıt A dır.
 2 TORK VE DENGE

4. 6.

T1 T2

K L X Y Z T U

yatay
P G = 4P 2P
P P P P P
K noktasına asılı olan P ağırlığı doğrudan T1 ipine bi- 2P

ner. Çubuğun 4P olan ağırlığının yarısı 1. ipe diğer P

yarısı 2. ipe biner. T1 = 3P, T2 = 2P olduğundan;
Çubuğun dengede kalması için ip noktasına göre
T1 3
= bulunur. alınan toplam torkun sıfır olması gerekir. Bir başka
T2 2
ifadeyle, ipin sağında ve solunda kalan torkların eşit
Yanıt B dir.
olması gerekir.

I. U noktasındaki bilye alındığında;

5P.2 = P + 2P + 3P + 4P
10P 10P

II. Y ve Z noktalarındaki bilyeler alındığında;

5P.2 = P + 4P + 5P
10P 10P
Nihat Bilgin Yayıncılık©

III. X ve T noktalarındaki bilyeler alındığında;

5P.2 = 2P + 3P + 5P
10P 10P

Her üç durumda da denge sağlanmaktadır.

Yanıt E dir.

7. Özdeş K ve L cisimlerinden her birinin ağırlığı P olsun.

İlk denge durumunda ip noktasına göre tork alırsak;

5. 2P · 1 = M · 2 ⇒ M = P
ip bulunur. İkinci durumda;

K X Y Z L I.
yatay
A B C D
yatay
P
2P
K M
Önce türdeş çubuğun ağırlığı tam ortasından bir kuv- M=P P
vet gibi gösterilir. P ağırlığı ile öteki P ağırlığının bileş- 2
L
kesi X-Y nin tam orta noktasında olup değeri 2P dir. P
2·P·1=P·1+ ·2
2P ile P nin bileşkesi de bunların arasındadır. 2
eşitlik olduğundan denge sağlanır.
Yanıt A dır.
 TORK VE DENGE 3

II. 9. F3 F2

A B C D F4
yatay
O
F1

K=P M=P

İpin olduğu noktaya göre; Bir kuvvetin döndürme etkisinin olabilmesi için, bu
kuvvetin kendisi veya uzantısı dönme noktasından
P·1=P·1
geçmemelidir. F 2 ve F 4 kuvvetlerinin uzantısı O
olduğundan denge sağlanır. noktasından geçtiği için bu iki kuvvet çubuğu döndü-
III. remez. F 1 ve F 3 kuvvetleri ise çubuğu döndürebilir.

A B C D Yanıt D dir.
yatay

K=P
M=P
L=P

2P·2 ≠ P·1

olduğundan denge sağlanmaz.

Yanıt C dir.
Nihat Bilgin Yayıncılık©

8.

10.

P P P P P P
I K L M
II
yatay

P P P

III 2P

P P P Şekilde ipe göre tork alındığında ipin sol tarafında

3P + P = 4P, sağ tarafında 2P lik bir değer söz ko-
Eşit bölmeli ve türdeş çubukların P olan ağırlıkları bir
nusudur. Çubuğun yatay olarak dengede kalabilmesi
kuvvet gibi tam orta noktadan gösterilir. Bütün kuvvet-
için sağ tarafının torkunun da 4P olması gerekir. Bu-
lerin ağırlık merkezi ipler arasında kalırsa sistem den-
nun için de K noktasına ağırlığı P olan bir bilye asıl-
gede kalır. Her üç sistemde de ağırlık merkezi ipler
ması gerekir.
arasında kalır.
Yanıt A dır.
Yanıt E dir.
 4 TORK VE DENGE

11. 13.
Şekil I

K
P P P
F1 G G F2

I II
X Y Z
Şekil II

F3 P
P K

G Sistem her iki şekilde de dengede olduğuna göre Şe-

kil I için;
III
P.1 + P.2 + P.3 = K.1
Verilen üç şekilde de ip noktasına göre F1 , F2 , F3
K = 6P
kuvvetlerinin döndürme etkisi G yükünün döndürme
Şekil II için;
etkisine eşit olmalıdır.
3P.4 = K.x ⇒ K.x = 12P
F1 . 1 = G . 3 ⇒ F1 = 3G
x = 2 birim bulunur.
F2 . 1 = G . 2 ⇒ F2 = 2G
Yanıt D dir.
G
F3 . 3 = G . 1 ⇒ F3 =
3
Nihat Bilgin Yayıncılık©

Yanıt D dir.

14.
X Y
Şekil I

T1 T2

yatay

G
12. X in döndürme etkisi Y nin döndürme etkisine eşit ol-
malıdır.
Eşit beş bölmeden oluşan türdeş çubuğun G ağırlığı,
X.2=Y.4 Şekil I deki gibi tam ortasında bir kuvvet olarak göste-
X = 2Y rilir. T1 + T2 = G dir. İp X noktasında iken G ağırlığı T2
1
bulunur. X ve Y nin yerleri değiştirildiğinde; ipine birim uzaklıktadır.
2
X Y
tavan Şekil II

ip
T1 T2
yatay
yatay

G
k·Y X = 2Y
3
k . Y . 2 = 2Y . 4 ⇒ k=4 İp Y noktasına kaydığında G ağırlığı T2 ipinden bi-
2
rim uzaklıkta olur (Şekil II).
bulunur. Buna göre, Y cisminin altına 3 tane daha Y
asılmalıdır. Buna göre, T2 azalır. T2 azalınca T1 artar.

Yanıt C dir. Yanıt B dir.

 TORK VE DENGE 5

15. F1 16. 6P
K L M N
O

3P
F2
yer

9P
F3
Küre hareket ederken sistem O noktasından devrilebi-
O noktası etrafında dönebilen kıvrılmış çubuğa uygu- lir. Bu mantıkla hareket edildiğinde sistemin devrilebil-
lanan F1 , F2 , F3 kuvvetlerinin üçü de çubuğu döndü- mesi için kürenin L-M nin tam ortasına gelmesi gere-
rebilir. kir. Bunu O noktasına göre tork alarak kanıtlayabiliriz.

Yanıt E dir. 3 3
( 3P + 6P ) . = 9P.
2 2
Küre L-M nin ortasını geçtiğinde, sistem devrilir.

Yanıt D dir.
Nihat Bilgin Yayıncılık©
 6 TORK VE DENGE

3.
Test 2’nin Çözümleri F1

1.
F4
F5 O
F3 F2
F4

O F3
F2
F 2 kuvvetinin uzantısı O noktasından geçtiği için bu
kuvvetin torku sıfırdır. | F 1 | = 2 birim olup bu kuvvetin
O noktasına olan dik uzaklığı 3 birimdir.
F1
| F 4 | = 1 birim olup O noktasına dik uzaklığı 2 birimdir.
| F 3 | = 2 birim olup O noktasına olan dik uzaklığı 2
Verilen kuvvetlerden F 1 ile F 2 nin uzantıları O nokta-
birimdir.
sından geçtiğinden bu iki kuvvetin büyüklüğü artırılır-
sa toplam tork bundan etkilenmez. x1 = 2 · 3 = 6 br
x2 = 0
Yanıt C dir.
x3 = 2 · 2 = 4 br
x4 = 1 · 2 = 2 br
Buna göre, x1 > x3 > x4; x2 = 0 dır.
Nihat Bilgin Yayıncılık©

Yanıt E dir.

2. 4. F kuvvetinin uzantısının
F3 = F
K noktasına olan dik uzaklı- F

2
r ğı birim, L noktasına
r 2 K
r olan uzaklığı 2 2 birimdir.
K Sağ el kuralına göre, K ve L 2 2 2
F2 = F noktalarına göre olan torkla- 2
r
rın yönü; L

F1 = F xK 9 xL 7
Uzantısı K noktasından geçen F2 kuvvetinin oluştu- biçimindedir. Torkların büyüklüğü ise;
rabileceği tork sıfır olur. F1 kuvveti levhayı saat ibresi
2
yönünde, F3 kuvveti ise saat ibresinin tersi yönünde xK = 2 2 · =2
2
döndürür. Toplam torkun büyüklüğü;
xL = 2 2 ·2 2 = 8
xtoplam = – F1 · r + F3 · 2r
bulunur. Buna göre 4 x K = - x L yazabiliriz.
xtoplam = = –F · r + 2F·r = F·r bulunur.
Yanıt A dır.
Yanıt B dir.
 TORK VE DENGE 7

5. 7.
A
yatay

T1 T2 B
T
yatay P
X
A
İlk durumda türdeş çubuğun ağırlığının yarısı 1. ipe, P
diğer yarısı 2. ipe binmiş durumdadır. A halkası ok yö-
nünde hareket ettikçe 2. ip ağırlık merkezinden uzak- A noktasına göre tork alalım.
laşacağından 1. ipe daha çok ağırlık biner. Bir başka
T·4=P·1
ifadeyle, T1 artar, T2 azalır.
1
Yanıt E dir. T= P
4
bulunur. B noktasına göre tork alalım.

T·4+P·1=X·2
1
P · 4 + P · 1 = 2X
4
X = P bulunur.

Yanıt C dir.
Nihat Bilgin Yayıncılık©

8. T = 24 N

Gx
37°
6. yatay Gy
53°
ip ip G

yatay O noktasına göre T ve Gy kuvvetlerinin torkları eşit

A K L M X Y büyüklüktedir. Buna göre,
10 eşit bölmeli çubuğun ağırlık merkezi orta noktası T · 3 = Gy · 2
olan K dadır. İki ipteki gerilme kuvvetlerinin büyüklük-
lerinin eşit olabilmesi için çubuk ve cisimden oluşan 24 · 3 = G · sin37° · 2
sistemin ağırlık merkezi L noktasında olmalıdır. Ağırlık 3
72 = G · ·2
merkezinin L de olabilmesi için küresel cismin M de 5
olması gerekir. G = 60 N bulunur.

Yanıt C dir. Yanıt E dir.

 8 TORK VE DENGE

9. 11. levhanın dönme yönü

T T
(+)
r F2 = 2F
O
a x
r 2
r 2 a
O A

F3 = F K

P1 P2

İplerdeki gerilme kuvvetlerinin büyüklüğü eşit olarak

verildiğinden sistemin ağırlık merkezi A noktasıdır. A F1 = F
noktasına göre torklarının büyüklüğü eşit olur.
r K noktasına uygulanan F1 ve F3 kuvvetlerinin bileş-
P1 · r = P2 ·
2 kesinin uzantısı O noktasından geçtiği için bu iki kuv-
P1 vet birlikte uygulandığında levha dönmez (F1 ve F3 ün
1
= bulunur . torkları eşit ve zıt yönlüdür). Geriye kalan F2 kuvveti-
P2 2
nin O noktasına göre torkunun büyüklüğü;
Yanıt B dir. x2 = F2 · a
2

x2 = 2F · a = F · a olur.
2
Sağ elin dört parmağının bükülme yönü, levhanın
Nihat Bilgin Yayıncılık©

dönme yönünü gösterdiğinde, dik duran baş parmak

tork vektörünün yönünü gösterir. Buna göre O nokta-
sındaki tork, levha düzlemine dik ve yönü içe doğru-
10. P dur.
F Yanıt A dır.

F 12. O
r r i

Şekildeki gibi uygulanan iki kuvvet, kuvvet çifti oluştu- T

rarak O noktasına göre x = 2F·r büyüklüğünde tork a a

oluşturur. Bunun sonucunda direksiyon P oku yönün-
de döner. Tork, vektörel bir büyüklük olup yönü sağ el P
kuralı ile bulunur.

Sağ elin dört parmağının bükülme yönü, direksiyonun Sistem dengede olduğuna göre, O noktasına göre P
dönme yönünü gösterdiğinde, dik duran baş parmak ve T nin torkları eşittir.
tork vektörünün yönünü gösterir. Buna göre O nok- P · sina = T · 2 · sina
tasındaki tork, direksiyon düzlemine dik ve yönü dışa
1
doğrudur. T= P
2
Yanıt B dir. Yanıt E dir.
 TORK VE DENGE 9

13. 15. I
|F1 | = 2F
|F3 | = ?
yatay
37° 30°
A B
A

|F2 | = F

B noktasına göre bileşke tork sıfır olduğuna göre; saat II

ibresi yönündeki dönmeler, tersi yöndeki dönmelere yatay

eşittir. Buna göre;

F1 · sin 30 °· 1 + F3 · sin 37 °· 4 = F2 · 3 A
1 3
2F· · 1 + F3 · · 4 = F · 3
2 5
III
12
F3 · = 3F - F yatay
5
5
F3 = 2 F ·
12
A
5
F3 = F bulunur .
6

Yanıt C dir. A cismi ve çubuğun ağırlığı değişmediği için ele etki

Nihat Bilgin Yayıncılık©

eden kuvvet değişmez. Bu nedenle F1 = F2 = F3 olur.

A cismi elin bulunduğu kısımdan uzaklaştıkça çubuğu

yatay olarak dengede tutmak zorlaşır. Bunun anlamı,
14. 2F ağırlık uzaklaştıkça ele etki eden tork artar.

4x K 4x B Yani, x3 > x2 > x1 olur.

A
37° 3F Yanıt C dir.
3x
5x 5x
53°

B noktasına uygulanan 3F büyüklüğündeki kuvvetin

uzantısı K noktasından geçtiği için oluşturduğu tork
sıfırdır. Bu nedenle K noktasına göre olan toplam tork;

xK = 2F · 4x = 8F · x = x

dir. 2F kuvvetinin L noktasından olan dik uzaklığı 4x,

3F ninki 3x tir. 2F kuvveti L noktasına göre saat ibresi
yönünde, 3F kuvveti ise saat ibresinin tersi yönünde
döndürme oluşturur. Bu nedenle toplam tork hesapla-
nırken birinin işareti (–) alınır.

xL = 3F · 3x – 2F · 4x = Fx

bulunur. 8Fx = x alınırsa,

1
xL = F · x = x olur.
8
Yanıt D dir.
 10 TORK VE DENGE

3.
Test 3’ün Çözümleri F5
F4 F3

1. d
F1 F2
O
d2 F2
(+) (–) d
K
d d
d1
K F1

Şekildeki levhaya etki eden kuvvetlerden F 1 ve F 2

nin uzantısı O noktasından geçtiği için döndürme etki-
F3
leri yani torkların toplamı sıfırdır. F 4 ve F 5 kuvvetleri
levhayı (+) yönde, F 3 kuvveti ise (–) yönde döndür-
d3
K meye çalışır.

F4 . d + F5 . d – F3 . 2d

F . d + F . d – F . 2d = 0 olur.

Kare levhalar dengede olduğuna göre F1 , F2 , F3 kuv- Yanıt E dir.

vetlerinin K noktasına göre torkları, cismin ağırlığının
K noktasına göre torkuna eşittir.

d3 > d1 = d2 olduğundan F1 = F2 > F3 olur.

Nihat Bilgin Yayıncılık©

Yanıt B dir.

2.

1.ip 2.ip (+) (–)

M
4.

F1 = F r O

L
F2 = F r
K

F3 = 2F

Sıvı K seviyesine gelinceye kadar 1. ve 2. ipteki geril-

F1 kuvvetinin uzantısı dönme noktasından geçtiği için
me kuvveti artar. K seviyesinden L seviyesine gelince-
döndürme etkisi sıfırdır. F2 kuvveti saat ibresinin ter-
ye kadar dolan suyun kütle merkezi 2. ip doğrultusun-
sine +F.r torku oluştururken F3 kuvveti saat ibresi yö-
da olduğu için sadece 2. ipteki gerilme kuvveti artar.
nünde –2F.r torkunu oluşturur.
L seviyesinden itibaren dolan suyun ağırlığı 1. ip ile
Sistemin toplam torku ise;
aynı yönde döndürme etkisi oluşturduğundan, 1. ipte-
ki gerilme kuvveti azalmaya başlar. –2F · r + F · r = –F · r bulunur.

Yanıt C dir. Yanıt A dır.

 TORK VE DENGE 11

5. GX
7. Şekil I de uygulanan kuvvet pedala dik durumdadır.
Bu pozisyonda tork en büyük değerini alır.

yatay Şekil II deki pozisyonda tork en küçük değerini alır.

O

GY GZ

Sistem dengede olduğuna göre, GX = GY + GZ dir. O

noktasına göre toplam tork sıfırdır. Buradan; I

GY . 2 = GZ . 1
F
yazabiliriz. Buradan GZ > GY olduğunu görürüz. O d

hâlde GX > GZ > GY dir.

Yanıt D dir.

F
II

d
2
Nihat Bilgin Yayıncılık©

III
2d F
3

Bu nedenle x1 > x3 > x2 bulunur.

6.
Yanıt C dir.

T2 P T3
a
T1

Sistem dengede olduğuna göre;

T2 + T3 · sina = P

T1 = T3 · cosa

bağıntılarını yazabiliriz. P ağırlıklı küresel cisim ok yö-

nünde ilerledikçe T2 ipinden uzaklaşıyor ve T3 ipine
yaklaşıyor. Bunun sonucunda T2 azalır, T3 artar. T3
artınca buna bağlı olarak T1 de artar.

Yanıt A dır.
 12 TORK VE DENGE

8. Kuvvetlerin her birini bileşenlerine ayırarak şekli tekrar 9. Türdeş XY çubuğu hem ağırlık merkezinden hem de Y
çizelim. ucundan iple KL çubuğuna bağlıdır. Y ucundan bağla-
nan ip gerilmesi sıfırdır. Çubukların ağırlıkları G olarak
F3
alınırsa;
F2 P1 P2
K O
K L

G G
F1
Sistem dengede olduğuna göre, kuvvetlerin K ve L
F1 in hem yatay, hem de düşey bileşeni sistemi saat noktalarına göre torklarını yazalım.
ibresinin tersine döndürür. F2 nin düşey bileşeni sis-
L noktasına göre tork;
temi saat ibresinin tersine, yatay bileşeni saat ibresi
yönünde döndürür. F3 ün yatay bileşeninin uzantısı K P1 · 4 = G · 3 + G · 2
noktasından geçtiği için torku sıfırdır. Düşey bileşeni 5
P1 = G
sistemi saat ibresi yönünde döndürür. 4
K noktasına göre tork;
x1 = 3F · 2d + F · 3d = 9Fd
P2 · 4 = G · 1 + G · 2
x2 = 3F · d – F · d = 2Fd
3
x3 = –2F · 3d = –6Fd P2 =
4
G

Buna göre, torkların büyüklükleri arasındaki ilişki, bulunur. P1 ve P2 nin oranları ise;
Nihat Bilgin Yayıncılık©

x1 > x3 > x2 şeklindedir. P1 5G 4 5

= · = bulunur.
P2 4 3G 3
Yanıt E dir.
Yanıt D dir.

10. Türdeş kalasın ağırlık vektörü tam ortasında gösterilir.

Çocuklar eşit ağırlıkta olabilecekleri gibi farklı ağırlıkta
da olabilir.

Tüm bu olasılıklar göz önüne alındığında A, B, C, D

seçeneklerinde kalas yatay olarak dengede kalabilir.

E seçeneğinde çocuklardan biri desteğin üzerinde ol-

duğu için bu çocuk tork oluşturamaz ve kalas sağa
doğru devrilir.
düşey

yatay

Yanıt E dir.
 TORK VE DENGE 13

11. I. 12. 2T
T 120° T
F
120°
K yatay
X Y Z L

X noktasına 2T, L noktasına ise T kuvvetleri etki eder-

ken, çubuk yatay olarak dengede kalıyor. Dengenin
bu şekilde sağlanabilmesi için çubuğun ağırlık merke-
zi Y noktasında olmalıdır.
II
Yanıt C dir.

III.
Nihat Bilgin Yayıncılık©

13. Kuvvetlerin dik bileşenleri şekil üzerindeki gibidir.

P·sin53° P
P·sin37°
P
Tork = kuvvet · kuvvet kolu
53° 37° P·cos53° Ftepki
K L
bağıntısı ile bulunur. Uygulanan kuvvetlerin büyüklü- P·cos53°
ğü eşit olup kuvvet kollarının uzunluğu farklıdır. G = 48 N

Şekil I de kuvvetin uygulandığı ipin destek noktasına

L noktasına göre tork alınırsa;
uzaklığı en büyük, Şekil III teki en küçük olduğundan
x1 > x2 > x3 olur. P·sin53° · 6 + P · sin37° · 4 = 48 · 3

Yanıt B dir. P = 20 N

bulunur. İpteki P gerilme kuvvetlerinin yatay bileşenle-

rinin toplamı, L noktasında duvarın çubuğa uygulaya-
cağı tepki kuvvetini oluşturur.

P · cos53° + P · cos37° = Ftepki

3 4
20 · + 20 · = Ftepki
5 5
Ftepki = 28 N bulunur.

Yanıt B dir.
 14 TORK VE DENGE

4. Çubukların her bir bölmesinin ağırlığı P olsun.

Test 4’ün Çözümleri
T1
T2

1. A
T2 T3

4P+2P 4P
60° 60°
yatay
Bu durumda;
P T1 + T2 = 10P olur.
İplerdeki T2 ve T3 gerilme kuvvetlerinin düşey bile-
A noktasına göre torkların eşitliğinden;
şenlerinin bileşkesi P ağırlığını dengeler. T2 ve T3 ün
yatay bileşenleri ise birbirini dengeler. T1 · 3 = 6P · 2 + 4P · 1

Bu nedenle T2 = T3 > T1 = 0 olur. 16

T1 = P
3
Yanıt B dir. 16 P 14
T2 = 10P – = P
3 3
T2 14 3 7
= · = bulunur .
T1 3 16 8

2. Yanıt B dir.
Nihat Bilgin Yayıncılık©

O
K L
20 N T
20 N 5. F

Cisimlerin ağırlık merkezlerinden ağırlıklarını bir kuv- 6F

vet gibi gösterebiliriz. 2F
O 37˚
Sistem dengede olduğuna göre destek noktasına 3F
göre torklar eşittir. F
I
20·2 = 20·1 + T·4 O
II
F
T = 5 N bulunur. O

Yanıt D dir. III F

x1 = F · 2 – 6F · sin37°
x1 = 2F – 3,6F
3. Üçgen levhanın ağırlığını, d d x1 = –1,6 F
ağırlık merkezinde bir kuv- 6 2
vet gibi gösterelim. Sonra x2 = 2F · 2 – 3F · 1
O
ipin bulunduğu noktaya
x2 = F
göre torkların eşitliğinden;
d d x3 = 3 · F + 2 · F
P· = 10 · 10 N
6 2
x3 = 5F
P = 30 N bulunur . P
Buna göre, x3 > x1 > x2 olur.
Yanıt D dir. Yanıt C dir.
 TORK VE DENGE 15

6. yatay F1 , F2 kuvvetlerinin O noktasına göre torkları x1 ve

T2
x2 olmak üzere;
T1
53°
yatay
x1 = F1 · , · cosa = G · , · cosa
2
T3 A B
x2 = F2 · , · cos2a = G · , · cos2a
2
Türdeş çubuk dengede olduğundan;
cosa > cos2a olduğundan x1 > x2 dir. Bu nedenle
1
T1 = P II. öncül yanlıştır.
2
G
T2 · sin 53 ° =
1
P F1 = F2 = olduğundan
2 2
G
5 N1 = N2 = dir.
T2 = P 2
8 III. öncül doğrudur.

T3 = T2·cos53° Yanıt C dir.

5 3 3
T3 = P· = P
8 5 8

T3 3 8. İplerdeki gerilme kuvvetlerinin düşey bileşenleri çubu-

= bulunur .
T1 4 ğun ağırlığını dengeler.

Yanıt A dır. T·sin37° T·sin53°

Nihat Bilgin Yayıncılık©

T · sin37° · 4 + T · sin53° · 2 = P · 3
3 4
3· ·4 + 3· ·2 = P·3
5 5
36 24
+ = 3 P & P = 4 N bulunur .
5 5

7. Yanıt E dir.
F
,
2
,
2

a
yer
O
G 9. F1 , F2 , F3 kuvvetlerinin F3
A noktasından olan dik
Çubuğun ağırlığı ile çubuğa uygulanan kuvvet aynı uzaklıkları şekildeki
doğrultuda ise çubuğun yatay düzlem ile yaptığı açı d2
d1 , d2 , d3 tür. F2
önemsizdir. d3
d2 > d1 > d3 olduğun-
, A
G· · cosa = F · , · cosa dan F3 > F1 > F2 olur.
2 d1
Buna göre;
F1
G
F1 = F2=
2
Yanıt A dır.
olduğundan I. öncül yanlıştır.
 16 TORK VE DENGE

10. Türdeş çubuğun ağırlığını P alalım ve çubuğun orta- 12. 4 bölmeli levhanın ağırlığı 2 P ise 2 parçanın ağırlığı
sından bir kuvvet gibi gösterelim. T2 gerilme kuvve- 2
P olur.
tinin büyüklüğünün sıfır olabilmesi için suyun ağırlığı 2
1 d
P olmalıdır. K
2 F
d
T1 T2 = 0
Şekil I

P
2 P

2
Sistem Şekil I deki gibi yatay olarak dengedeyken T1 2
P
P 3 2
gerilme kuvvetinin büyüklüğü + P = P olur. 2
P
2 2
F kuvvetinin K noktasına olan dik uzaklığı;
T1 T2 2 3 2
Şekil II 2d+ d= d
2 2
dir. Sistem dengede olduğuna göre;

P 3 2 2 2
F· d= P·d + P·2d
2 2 2
Suyun tamamı boşaldığında kuvvet olarak yalnızca
3 2 3 2
çubuğun ağırlığı kalır. Bu durumda, F· = P
2 2
3 1 F = P bulunur .
Nihat Bilgin Yayıncılık©

T1 = P, T2 = P olur. Buna göre T1 azalmış, T2

4 4
Yanıt B dir.
ise artmıştır.

Yanıt C dir.

11.
5P 3P

37°
4P

K L

GX 3P

Sistem dengede olduğuna göre;

GX · 3 + 3P · 4 = 3P · 8

GX = 4P bulunur.

Yanıt B dir.
 TORK VE DENGE 17

13. 14. Birim kare levhalardan her birisinin kütlesini m, kenar

2T1 T2
uzunluğunu 2d alalım.

K L 2d 2d
O1 O2
GKL = 3G 2 2d
m
GKL = 3G olsun. Böylece T2 = G ve 2T1 = 2G olacağın- 2m
dan T1 = G olur. 2m
m F1 F2

T1

O3
M N
2d
T2 GMN

T1 in N noktasına göre torku T2 ve GMN nin aynı nok- 2m F3

m
taya göre torkuna eşittir.
6 T1 = 4 T2 + 3 G MN O1 noktasına göre tork alalım.
6 · G = 4 G + 3 · G MN 2m · d + m · 3d = F1 · 2 2 d
2 5m
G MN = G F1 =
3 2 2
O2 noktasına göre tork alalım.
Nihat Bilgin Yayıncılık©

G KL = 3 G

2 2m · d + m · 3d = F2 · 4d
G MN G
3 5m
= F2 =
G KL 3G 4
G MN O3 noktasına göre tork alalım.
2
= olur .
G KL 9 2m · d = F3 · 4d + m · d
m
F3 =
Yanıt B dir. 4
Buna göre;

F1 > F2 > F3 bulunur.

Yanıt E dir.
 18 TORK VE DENGE

15. Balığın ağırlığı P , çubuğun ağırlığı G olsun.

El, P ve G nin torkları toplamını dengeleyecektir.

III

53° II
yatay
O 37°
G
P

P
Nihat Bilgin Yayıncılık©

G ve P nin O noktasına göre torkları toplamı II.

konumda en büyük III. konumda en küçüktür. Bu ne-
denle;

x2 > x1 > x3 bulunur.

Yanıt C dir.