MTitreşimler - 6 Hafta-Tek serbestlik-zorlanmış+UYG-16

MEKANİK TİTREŞİMLER – ZORLANMIŞ TİTREŞİM 1

TEK SERBESTLİK DERECELİ SİSTEMLER
Zorlanmış Titreşim
Zorlayıcı Kuvvetin Merkezkaç Atalet Kuvveti ile Orantılı Olması Hali
İletim Oranı

ZORLANMIŞ TİTREŞİM
F(t) F  F0 Cost veya F  F0Sin t Zorlayıcı kuvvet
F
m
F0 Cost
x(t)
t
c k 0
-F0
Şekil.2.7 : Zorlayıcı kuvvetin zamana göre değişimi

Şekil.2.6 : Zorlanmış titreşim
F0 : Kuvvet genliği [N]
 : Tahrik frekansı [1/s]
  n
F = ma
 
m x  c x  kx  F0Cost Zorlanmış titreşimin diferansiyel denklemi

Bu diferansiyel denklemin genel çözümü,
x = xh + xp
x h  C  en t [Cos(nd t  ]
nd  n 1  2
Özel çözüm;
x p  X  Cos  t    olduğu kabul edelim;
x p  A  Cost  B  Sint
A ve B değerleri tayin edilir.


x p  A  Sint  B  Cost

x p  A 2  Cost  B 2  Sint
F0 (k  m2 ) F0 c
A B
(k  m2 ) 2  (c) 2 (k  m2 ) 2  (c) 2
B
X  A B2 2   tan 1  
A
Hareketin genliği;
F0
X
(k  m2 )2  (c)2
 c 
1
  tan 
 k  m 
2

Pay ve payda 1/k ile çarpılırsa genlik;
F=kx
x = F/k   
 2 
F0 / k 
X   tan 1  n 
2
 m 2   c 
2
   2 
1       1   2  
 k   k 
   
k k
 
2
n veya n 
m m
Ccr  2m n
k
Ccr  2m 
m
Ccr Ccr
k = mnn m  n  k n
2 2
F0 1
X
k     2 2 2

1       2 
  n    n 
Büyütme Faktörü
Zorlanmış titreşimin genliği ile statik zorlamanın genliğinin birbirine oranı
büyütme faktörü olarak tanımlanır.
X
 Büyütme faktörü F=kx
F0
 Xst
Xst k
X 1

Xst 2 2
     2

1       2 
  n    n 
/n = 1 olması halinde;
tahrik frekansı ile sistemin tabii frekansı aynı olup

titreşimin genliği,  = 0 olması halinde sonsuza
gider. Bu olay REZONANS hali olarak bilinir.
/n < 1 bölgesinde;

artan sönüm oranı değerleri titreşimin genliğini küçültürken;
/n > 1 bölgesinde ise;

azalan sönüm oranlarına paralel olarak titreşimin genliği de
küçülmektedir.
nd  n 1  2 kritik altı sönüm doğal frekansı
r : rezonans frekansı
  0, r  n 1  22 r  n

10.0 =0
0 =0
0.05
0.05
Şekil.2.8: Büyütme faktörünün frekansa ve sönüm

5.0 0.10 0.2
oranına bağlı değişimi ve faz açısının değişimi

FAZ AÇISI, 
2.0 0.20
900 0.5
X. 0.50 0.7
1.0
F0/k 1.0 0.70
1.00
0.5 1800
0 1 2 3 4
.
FREKANS ORANI,
n
0.2
0.1
0.05
0 1.0 2.0 3.0 4.0
.
FREKANS ORANI,
n
 
 1,   0, n  , BF=  1 
 n
; BF
n
 
 1  ; BF  3 sönümün etkisi en azdır
n n
2
 
 2
m 1 BF   
 2
k n      
2 2 2
 
 1      2 
  n    n 
1800 0.05
0.05
0.25
0.10 0.50
FAZ AÇISI, 
3.0  = 1.0
900
0.15
mX .
2.0 0 2 4
m1r
1 3 5
0.25 .
FREKANS n
ORANI,
0.375
1.0 0.50
c
  1.0
c cr
0 1.0 2.0 3.0 4.0 5.0

FREKANS ORANI, . FREKANS ORANI, n
.
n
Şekil.2.9 : Zorlayıcı kuvvetin 2 ile orantılı olması hali
ZORLAYICI KUVVETİN MERKEZKAÇ ATALET KUVVETİ OLMASI HALİ
Makinanın, sadece düşey düzlemde hareket edecek şekilde düzenlendiği düşünülürse,
makinanın dönen kütlelerinin dengesizliğinden doğan, merkezkaç kuvveti m1r2 dir.
Makinanın hareketine bu merkezkaç kuvvetin düşey bileşeni tesir eder ve değeri
m1r2Sint dir. Burada  makinenın dönen parçasının açısal hızıdır.
m1 : Dengelenmemiş dönen kütle

r : Dönme yarıçapı (eksantriklik)
m : Makinanın toplam kütlesi
 : Makinanın çalışma hızı
 
m1r2Sint
m1r2
m x  c x  kx  m1r2Sint
t
F(t)  m1r2Sint
r m1 m1r2Cost
(Zorlayıcı kuvvet)
m
k
F0  m1r2
c
m1r2
X
(k  m2 )2  (c)2
Şekil.2.10 : Zorlayıcı kuvvetin
merkezkaç atalet kuvveti olması hali
c B
tg  
k  m2
A
PROBLEM
Bir kiriş üzerindeki 1200 kg kütleli makina 6 cm yarıçap konumunda
1.2 kg kütleli bir dengesizliğe sahiptir. Bu sistemde, sönümsüz halde
2210 d/dk 'da rezonans olduğu bilinmektedir. Sönüm oranının 0.1
değeri için, makinanın 1440 d/dk’lık çalışma hızında oluşacak genliği
hesaplayınız.
ÇÖZÜM
M = 1200 kg m = 1.2 kg R = 6 cm n = 1440 d/dk  = 0.1
nn = 2210 d/dk
n n   2210
n    231.43 rd/s
30 30
n   1440
   150.79 rd/s
30 30

 r  0.651
n
2
  
 
MX
  n 
mR    2

2 2
   
1       2 
   n    n 
2
  
 
X
mR  n 
M    2

2 2
   
1       2 
   n    n 
X
1.2  6 0.6522
1200 1  0.652   2  0.1 0.6522
2 2
X  0.00432 cm X  0.0432 mm
PROBLEM-2
Şekilde görüldüğü gibi bir elektrik motoru, k rijitliklerine sahip unsurlar
üzerindeki tablaya monte edilmiştir. Motor ve tablanın kütlesi M olup, motorda
merkezden r yarıçapında m kütleli bir dengesizlik sözkonudur. Sönümsüz olarak
verilen sistem k =1000 N/m, m=0.1 kg, M = 20 kg, r = 0.01 m ve  = 11.2 rad/s
değerlerine sahiptir. Sistemde düşey titreşimlerin genliğini bulunuz.
Açıklama: Aşağıdaki Büyütme faktörünün frekanslar oranına ve sönüm oranına bağlı değişimi verilmiştir.
5.0
 = 0 (Sönüm yok)
4.5
 = 0.1
4.0
Xk 3.5
F0
3.0
 = 0.2
Büyütme Oranı
2.5
2.0  = 0.3
1.5
 = 0.5
1.0
 = 1.0 (kritik sönüm)
0.5
0
0 0.5 1.0 1.5 2.0 2.5
f
Frekans Oranı r 
fn
5.0
ÇÖZÜM:  = 0 (Sönüm yok)
4.5
SORU-2
 = 0.1
4.0
3.5
3.25
3.0
Xk  = 0.2
2.5
F0
2.0  = 0.3
Büyütme Oranı
1.5
 = 0.5
1.0  = 1.0 (kritik sönüm)
0.5
0
0.5 1.0 1.5 2.0 2.5
1.12
f 
Frekans Oranı r 
f n n
Düşey kuvvet: F(t )  F0  sin t F0  mr2

Eşdeğer yay rjitliği : 2k = 2000 N/m
 11.2
Frekans değeri :
f    1.78 Hz
2 2
2k 2000
Doğal Frekans : n    10 rd/s
m 20
n
fn   1.59 Hz
2
f 1.78
Frekanslar oranı : r   1.12 Hz
f n 1.59
X X
Grafikten (sönümsüz, =0) :   3.25
X st F0
k
3.25  F0 3.25  0.1  0.01  11.2 2
X 
2k 2000
X = 0.2 mm
MEKANİK TİTREŞİMLER – ZORLANMIŞ TİTREŞİM SON19

MTitreşimler - 6 Hafta-Tek serbestlik-zorlanmış+UYG-16

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

MTitreşimler - 6 Hafta-Tek serbestlik-zorlanmış+UYG-16

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

MEKANİK TİTREŞİMLER – ZORLANMIŞ TİTREŞİM 1

MEKANİK TİTREŞİMLER – ZORLANMIŞ TİTREŞİM 2

MEKANİK TİTREŞİMLER – ZORLANMIŞ TİTREŞİM 3

Şekil.2.7 : Zorlayıcı kuvvetin zamana göre değişimi

MEKANİK TİTREŞİMLER – ZORLANMIŞ TİTREŞİM 4

x p  X  Cos  t    olduğu kabul edelim;

A ve B değerleri tayin edilir.

MEKANİK TİTREŞİMLER – ZORLANMIŞ TİTREŞİM 5

MEKANİK TİTREŞİMLER – ZORLANMIŞ TİTREŞİM 6

tahrik frekansı ile sistemin tabii frekansı aynı olup

/n < 1 bölgesinde;

/n > 1 bölgesinde ise;

nd  n 1  2 kritik altı sönüm doğal frekansı

MEKANİK TİTREŞİMLER – ZORLANMIŞ TİTREŞİM 9

Şekil.2.8: Büyütme faktörünün frekansa ve sönüm

oranına bağlı değişimi ve faz açısının değişimi

0 1.0 2.0 3.0 4.0 5.0

m1 : Dengelenmemiş dönen kütle

Düşey kuvvet: F(t )  F0  sin t F0  mr2

MEKANİK TİTREŞİMLER – ZORLANMIŞ TİTREŞİM 17

You might also like