TÜRKiYE BILIMSEL ve TEKNIK

ARAŞTIRMA KURUMU

Li sE MEZUNLARıNI TEMEL FEN BİLİlI1LERİNE

TEŞVtK KURSU

Kurumumuz bu y~l Ankara, Istanbul, Ege, Hacettepe ve

Orta DoQu Teknik tlniversitesi Fen Fakültelerinin çeşitli bö-
lümlerine kayıt olanlar arasıruIan başanIt olanlarını seçerek
1968 . 1969 ders yılından başlamak Ü2ere öwetim aylan Sil·
resince her ay 400.- TL. karşıltksız teşvik bursu verecekti r .

Bu burs programı için aşa~ıd.aki şartlar konulmuştur :

ı. T.C. vatandaşı olmak.

2. Lise Fen KolWlU 1968 Haziran döneminde en az (İyi»
derece ile bit1rmiş olmak .
3. Lise Müdürlüklerinde bulunan Müra.caa.t Formunu
20 Temmuz 1968 tarihine kadar doldurmuş olmak.
4. 7 EylUl 1968 günü saat 9.00 da Ankara, İzmir, İstan·
bul ve Trabzon'da. Matematik ve Fizik konularında
yapılacak olan eleme sınavını kazanmak.

( Eleme sınavın, kazananlar ayrıca bir müUtkata çağrıllr.

Eleme sınavının ve müUikatın yapıldıDı ilm dtşından gelecek-
Zere otobUs veya tren ll. mevkt gidiş • geliş ileTetleri ile g1i.n-
de 25.- TL. yolluk Kurumca ödenir.)
5. 15 Kasım 1968 tarilıine kadar yukarda adı geçen (LV
kültelerden birine kayıt olmak

Lise son sınıf ö~rencil€rine duyurulur.

 BİLİMVE
KAPAKDAKI
TEKNİK
KONU
SAYı: 9 CilT: 1. TEMMUZ 1968

AYlıK POPÜlER DERGi

«HAYATTA EN HAKiK i MÜRŞiT iliMDiR,

FENDiR.» ATATÜRK

Ayda bir yayınlanır . Sayısı (100) kuru!itur.

Yönetim ve Dağıtım Merkezi :
Bayındır Sokak 33, Yeni~ehir - Ankara.

Sahibi :
«Türkiye Bilimsel ve Teknik Ara~tırma Ku-
mu» adına Genel Sekreter
Halim DOGRUSÖZ

Teknik Editör ve Yazı ' işlerini Yöneten

Refet ERiM

Baskı ve Tertip
Başnur Matbaası, Ankara
BEYİN AKIMI
Abonesinin yıllığı . (12 sayı hesabıyla>. 10.-
Kapaktaki konu: Beyin Akımı, bu sayımızın kapak
konusunu teşkil etmektedir. Binlerce akını beyin, Tl . dır.

yıldan yıla gittikçe artan bir hızla anayurtlarını

Abone olmak ıçın para «BiıiM ve TEKNiK,
terkederek, başka ülkelerde çalışmak üzere göç
Bayındır Sokak 33,
etmektedirler.
Bu konu az gelişmiş ülkeler için olduğu kadar, Yeni!iehir / Ankara» . adresine gönderilmelidir.
gelişmiş sayılan birçok memleket için de önem
i lan Şartları :
taşımaktadır. Türkiye'den başka ülkelere giden
doktor, bilim adamı, mühendis ve mimar sayısı Arka kapak renkli dl!i yüz 2000 Tl., kapak
hiç de küçümsenmeyecek bir düzeydedir. Bu sayı­ iç yüzleri 1000 Tl.
mızda, konu etrafı olarak ortaya konmaya çalı­
şılmaktadır. iç sahifelerde yarım sahifesi 500 Tl. dır.

İçİNDEKİLER
Beyin akımı ........ ...... ......... .... ..... .. .. 1 Renkli resim baskısı ..................... ;.. 19
Dünyanın sonu ............. : ... ..... :... ....... 7 Kalp pili ......... .. ..... .. ............ .... ........ 20
Kızgın bir boğayı durduran adam ... 8 Galieo. ...... .. ..... ........ ............. ... ...... .. 24
Anadolu deprem kuşağı ............ ..... . 11 Siz de yapabilirsiniz .... ................ .. .. 26
Hücrenin içinde neler" kilitlidir? .. .... 14 Yeni bir buluş . .. .. .. .. .. .. .. .. . .. .. .. .. . .. .. .. 28
Kadınlar erkeklerden daha ç~k ya- OkuyuCU1Ja mektup ......... .. ... ............. 30
şıyor ....... ............................... ... .... 16 T B TAK dan haberler .. ........ ........ 31

ı
 • BEYIN AKIMI. TÜRKIYE VE
KAPAKTAKIKONU
Neden gidiyorlar?
Bu soru her yıl ınayurılıırmd"n ba,ka
ülkelere göç edtın biniarat cıkıllı beyin ..
için .sorulmaktadır. Gerçekıen ulusların ge-
lifIminde paraden dil, fabrikadan dil, do-
~1I1 kaynaklardan dı dahil önemlı yer tutan
yetl,kln kafegUcU. ız geli ,ml, tılkeleroen
Qeıı,ml, arkıılere Vii haltı bu UJkelarden dıı­
ha gell,ml, Olkelere ~ru gittikce artan bır
hıvıı ıkmakiıdır.
Ankara H ıfzısıkh. Okulun'ce yaptırı­
lan bir ııraJtınna. 2.248 doktorun. yıınl her
LLL tı hekimden birinIn, yabancı bır ülkede
,1ı1I,110Inl \/11 her be, doktordan birinin de
dı,ırıda ç.1ı,mıyl plAnladığını tll1blt eı·
ml ,ı! ,. Bunun yıınısrnı, TOrk Mühendis ve Mi·
mıır Odaları Blrll§l'nln kıynll1rındın
JıldıÖrn. göre, 17.233 mUhendl. ve
dan, 975'1 yurt dı~ında 91h~maklilldır, Birlik
Genel Sekreterin'" ifadesine göre nerede
olduklıırı bılınmeyenııır dikkate iIIhndl~ında
bu rakam~ 195 dahili eklenebilir,
2
DtlNYANIN BIRÇOK tlLK&
LERI BAKIMINDAN ÖNEM·
LI BIR PROBLEM TEŞKIL
ETMEKTEDIR. YAPILAN BIR
ARAŞTIRMA. 1964 RAKAMLA·
RIN II. GöRE. YURT DıŞıNDA
• BULUN AN 2.248 DOKTOR J)().
LAYıSıYLA. MEMLEKETIN
ın
898 MILYON LIRA ZARARDA
OLDUGUNU ORTAYA KOY·
MAKTADlR.
ımı
TOrkiye Bılımsel ve Teknık Ara,lırmlı
Kurumunca b4,llItllan dl~r bır illra,tırma
projesinin Ilk dört aylık uygulanması de,
doktora yapmı, 245 b1lım adamımızın ya-
bancı ülkelere göç etflölnl ortıya koymak·
tadır ,
Amerikan Ulu"1 Bilim Vakfı nır.fın­
dan yayınlanan .eilglnlar ve Mühımdlsler.
konulu bır a;a~ıırmada, 1962 - 1964 yıl.
ları anısında dOnyanın çe,ltll tılkelıırlnden
15.992 ki ,ının Amerıka'ya göç eıml, olduk·
ları bildirilmektedir, Bir Blrle$ml, Milletler
yetkilisi bu konudil Amerıka'yı ~ eden
bllglnlıırln benıberlerlnde 40 mılyar IIr. de-
~rınde bılgı getirdiklerini söyleml,llr, Ba,-
k. bır deyimle Amerika bu bilgInleri kendı
yetl,IINe ldl, 40 mılyar lira harcaması go.-
enlı­ rekecektl. Avrupa'dan, Asya'dan, Kanada',
mımar­ dan, Güney Amerıka'dan dev bır mıknaıı,le
çekılırasine Blrle,lk Amerlka'YlI akan bu
!nsan ların göç sebeplart, gelır yeter.Wlğ',
mesleki gell,me ve yUklıılme Imklnlarının
darhOI olarak belirtilmektedir,
 ÜlkemIz ~kımından da bOyOk ısnem
(ıışıyıın bu akımın kontrol altına alınma,ı,
gIdenler! geri dandUrmenln \Le yenı yetişen
ku,aklırı da yurt ıçınde tatmin etmenin
yoll"rı nelerdır?

BiliM VE TEKNIK, bu sayısında çqlı*

il aç ı lardan konuyu ortııya
koymaya 'le bu
sorun etrafında ~ltıı ıe,blte ça-
g(5rO,leri
lı,ml,lır, TOrk.lye Bilimsel ve Teknık Arat"
IIrma Kurumu, Bilim Kurulu Başkanı Ord.
Prof. Dr. Cahlt Ari, cbeyln akımı_ Ile Ilglll
sorulanmluı cevap verml, ve beyIn ekı·
mının lSnUne zorla geçllemlyeceğlnl, çarenın
yurt Içinde: uygun ortamı yaratmak oldu-
§unu blldlrml,t1r.
Orta Qoöu Teknık Üniversitesi Rektönı
Kemal Kurda, Ise, .. ın~n gUc!) ~ltlml plAn-
'amıısındı bOIOn e§itlm slstemlmlı.de çok
köklO bır reform ve ıınlııyı, deOl,lklliilne Ih.
tlyacımız vard'r. dernı,ıır.

BEY IN IH RAÇ EOEN ÜLKELER

Sadece az geJ/~mlf ülkeler deöJl, ge-

Html, olanlar d. Amerlkıı'ya beyin Ihraç et-
mııktedlrler. Bu Ihracatta, Iıhııl edıınler kAr-

lı, Ihraç edenl.r Ise zar.rlı çıkmaktııdırlar .

ıngıltere beyin akımından en fazla za-
nır gören ülkedır. Her yıl Amerıkıı'ya g8ç Prof. Dr. Cııhll ARF
eden ingiliz bılim ..... tek.nık adıımlıı,ın,n n·
Yi$i 1000'1 Itmakıadır. Son bat yıl ıçınde Vi! yUksek nlıelikll
teknisyen kaybedllmtt-
profesHr- Onyanını f<.aıanmlf olan Ingııız fl· tır. Kanada bu sorunu, baJka Ulkelerden
:ik bilginlerinden % AO', batkıl Ulkelerde, Kanada'ya beyin akımı yaratarak giderme-
özel tıkle Bkll!şlk Amerıka'da çalı,mııkt.. oe çıh,makıadır.

dırIar, 1966'da Ingiliz uçak sanııyınden ay- Almanya, Amerıkıı'ya ve ba1ka elke-
•
rılan 1.300 bilim adamındıın 550'sl Ame- i~a her yıl 500'e yıkın bıUm ladamı ve yUk*
rikan flrmıhırında i'
bulmuılard,r. Ing1l1ı: sek nhellkll teknisyen, 270 doktor Ihnıc
ııtııse! u§lık kurumlar., Amerlka'ya göç d0- etmektedir. Amerika'da çall$ırkeıı Nobe!
layısı Ile her yıl 300 - 400 doktor kııybeı­ ödOIO alıın fizik bilgIni Rudolf Möıba\'1!r'e
rnekıedIrier. g6re. bu akımın bat sebebI Alman Onlvl!t-
Amerlka'y_ göç eden bilim adamlırının 51telerlndekl klAsIk profesör baskıııdır,
ikinci kllyna1Jı olan Karıadıı'da 1950 - 1963 Avusturya'da her 10 mOhendl~ bIri
yılları araıında, hor y ı l 9.800 bilim adımı Amerıka'ya göç etmektedir. Bugün Amerika'·
da, $!Inayı ara,ıırmaları dıhnda, 3.000
"vusturyalınırı çll.,hA. tahmin edilmekıe·
dır.
Asya kıı'asındakl ülkelerden Amerika'·
ya yönelen beyin akımı, zaten gell,ml, tlle-
man sıkıntııı çeken bu OIkeleri alArma ge.
çlrmi,rlr. Her yıl binlaraı Japon, Alipınll,
MlIlivetd Çınlı, GOney Koreli Amerıka'ya
okum.ya ve çılı,may. gitmektedIrler. 1956
- 1963 arumdıı Asya'dan Amerıka'ya 04 .000
'du. fazla bilim adamı ve mühendis gitml,.
tir.
DOKTORLARIMIZIN DURUMU
Yıııardan beri doktorlarımaın yaban·
Ci Olkelerde çııh,m.lıırı konu ıunda deGı,lk
gCSrIJ,ler ortaya atılmaktiıdır. Bun l ırın bO-
yOk bır Immı ıuç l ııyıeı bır nitelik tatımak·
ı&dır. Oysı, sorunı oblektlf ve bıtlmsel bır
açıdan bakarak bu olayı yıratan sebepları
ve gideı-me yollarını aramak gerekmektedir.
Ankara Hıfzısıhha Okulu ve John Hop-
klns Halk SaCl l ıQı Okulu'nun l,blrIlO! ila ya·
pılan Turklye'de saOhk ılanındaki Insan gü-
eO arattırmııında örnekleme metodu ıle
seçilen 1.257 naklmdan 230'unun (% 18.1)
dı, Olkelerde bulU'ndu~.... örneklemenın
geneııeştlrıımesl ıte, 2.248 doktorun yurt
dı,ınde y.,ıdı§ı bııdirltmı,t/r. Bu rakamın
~ 9S giJvenlrllk 'ınırları ıçınde oldU§U ve
2.114 - 2.382 ırısında değltebll~i ifa·
de edilml*llr. Bu, har iiIi keklmderı birInin
dlfllrıdıı y",adı§ını gtıstermektedl r. 7.396
ki,ı .rııında yapılın bır 1la,1nı anket de
bunlardan 1 .596'slnın, yıı.nl bat kltıelen bır
kl~'n'", dı,arıde çalı,mayı pllnladlOınl orU'
ya koymllJtur. Dr. RahmI Dirican tarafından
yDrülOlen ın'\(el, 1963 yı l ını kadar Tıp Fa-
kü!tesin'den merun olınları kapsamaklııdır.
1.596 doktordan 7"5'1 Almınya, 322'.11
Amerika r S29'u Iıe dı~ Ulkelere gitmeyi
le5arlamııktıdırlar .
L4S TOrk bılgı­
"i •• 2.24'
cıo.c ıor 'Iurtcı..
.,nd. ,"."fıyor
DEVLETiN KAYBI 898 MILYON
Bır doktorun yeıitmesI }çın, 19604 rı·
kamlıırına göre, devieıin ortelııma394.608
IIre Iıan:adı~ı bu ar.,tırmadıı bitdlrllmekte-
dır. Bu rakıım, Ankıra, istanbul ve Ege Ünl.
ver,helerlnden mezun olaıı hekimlerin yetiş­
meleri ıçın har~nın de ... let giderlerlnclen
doktor be,ına dllfOnl göstermektedir. Bir
hekim için bu mikdarela hereıme yapıldı.
ğına glSre, hıılen yurt dı ,ında aLın 2248 he-
kim Için DevletIn uran 898 mllyQn liraya
... armıklııdır .
,
SEBEP : GEliR YETERSiZllt1i
Anket, büyOk tilçüde, doktorlarımızın
;eçim sıkıntııı çektiklerinden OOlııyl yurt
dı,ına gIttiklerini ort"lyı koymaktadır. An--
ket sonuçlarına göre doktorlartmı%ın % 2"'-
O, TL. 999'dan iii%. kaunmaktııdırlar. 1.000
- 1.999 tira anısında aylık gelır sahibi
olınlar, mevcudun" 25'Inl teşkıı etmekte-
dirler. Geti kalanların" 21'1, 2.000 Ile
2.999 I1rl arasında ve % 16.7'51 do 3.000
liradan fazla ııylık kauncı bulunanlardır.
ICendllerh,. kazanç lle ligIII soru yöneltilen-
lerln % IB.Ct sı i~ cevap vltt'mıeml~lerdir.
HekIme, dOnyanın her tarafıf1(fıı bOyOk
Ihtiyaç olduOundan, doktorlıırımız dıtıırıda
kolaya it bulmaktadıriır.
Cevapların ortaya koydU§u bır batka
gerçek de dı,ıırıdıı ça ı ı,an hekImlerIn cU:in-
ıoler bile geri gitmek 'stlyeeeklMI olmu •.
lur.
Amerıkan Tıp Bırli~i'nln keyıtlar.nlt
gtSre, 1965 y.lında % 90'. erkek olan 534
Turk hekimin bu ülkede olduOu anla,ılmak.
tadır.
MÜHENOls VE MIMARLAR
Türk MOhendlı ve Mimar Odaları Bir·
Ii§i'ne kayıılt 17,233 mühendis ve mimar·
dın 975'1"ln yUr! dııında Ça1ıılıklırı bır
batkıı .rıı~t.rma sonucu ortaya çıkmı~ıır,
Birlik y&ı.Hiclleri, 975 kişinin yanıııra, bu
rıkamın % 20'si civarındı mühendis ve
mlmırın ne yapııklarının da blllnmedlölnl;
ıncak, bunlırın büyük bır kısmının dı yurt
dı,ında seyılmılırı gerekılölnl blldlrml,ler.
dır, Bu ııkdırde, 1.170 mühendis ve mımar
yurı dııındı çalıtıyor demektir, An,lırma,
In,aat, maden, kimya, elektrik mühendisieri·
n! ve mımarları içine almıktiKIır, Bi,i heM-
ba göre her 1000 ki,iden 56'sının yabancı
ülkelerde çalı,tı§ı soııucune verılmektı·
dır.
Mühendis ve mimarların başka Olkele.
re ghmelerinde diL Ö§renme, dı~arı memle-
ketlerı görme, serUven tutkusu, kl~lseJ se-
bepleri ıe,kil etmektedir, Bunun yanııı·
ra, idlrl baskıdın kurtulma arnııu,
mesleki ve maır tatminsldlk ba,ıa gelmek.
ıedlr. Orta Doğu Teknik Onlversitesı MO!ıen­
disiik Fakültesi Dekanı Prof. Mustafa Par·
lar, Türkiye'de orııılama ayda .4500 lira üc·
ret alıbilenlerin, yurt dı,ını Çıktıklar ı tak·
dlrde en ız 1.000 - 1.500 dolar (10 -
15.000 Ilre) karanıbildiklerini söylemı,tir.
Dışarıdaki mOhendis ve mimarıırımızın
..... 22'sl Amerıka'ya C214 ki,ı). % 18..4'0
(180 ki,ı) Almel'lVl'ya, % 5,3'0 (ısviçre'.
ye (52 ki,ı), % A.I'I Fransa'ya (AO kı,i),
~ 2,9'u Ingiilere'ye (29 kl,ı), % 1.6 sı
Kanıdı'ya (16 kl,i) gltmiJlerdlr.
1954 yılınden
1965'e kadı r geçen 13
yıl içindedı~arlya kaçan mOhendlS ve ml·
mer!arım.zın sayısı, dOzenli va hızlı bır f&-
kilde ırıı~ ıı/:Ssıermektedir.
"24S BiLGIN DıŞARıDA
TOrkiye Bilimsal ve Teknık Arı,tırma
Kurumu, Bilim Adamı Yeli,tlrme Gurubu
ıdına, Orta Doöu Teknık Üniversitesi 8ğre­
tım üyesi Yard. Prof. Turhan OCuzken tara·
(ından yürUtUI~ bır ara,tırma projesinde
245 bilim adamımızın yurt dı,ına gısç et·
tiklerl bellrtilmı,tlr. Bunların ISI'lnin göç-
leri ke$lnllkle enll,llml,lIr. 95'inln durumu
ise henüz kesin cle§lIdir.
Durumlerı kesin olan bilim adımları·
nın 107',1 Amerıka'da, .44'ü ba,ke ülkeler·
dedlr. Göç edIp etmedikleri kesinlikle ıes·
biı edilmem!, olanların 59'u Amerika'da.
3s'} bııika Dikelerde çah,mıktadırlır.
Yun dı,ıne giden bilim adamlarımııın
gldi, sebeplerlnın
IHblti ve bazı tedbırler
tıvsiye, lni öngören TBTAK ara~lırml prole-
sinde, göç etml, olan TOrk bilim adamlarına
ınketler göndorildl~i. alımın cevıplırın de-
§er"lendlrııdl~I, Imk6n bulunduğu takdirde
kır,ıhklı görüıme yapıldıa, bildIrilmekte ve.
;öyle denilmektedir:
kurtulmaya çaıı,an
.. Az gell,mi,lIkden
bı r ülkenin büyOk fedakArlıklerla yetl,tlrdl·
ai bllJm adamı poıanslyallnl kendı hl~
ıinde görmeyi istemesi tabiidir. Öte yan·
dan, ülkelerera!ı bilim adamı gijçünO bU ...
biltün önlemek ne mOmkOn, no de faydalı
sayılabilir. Zira, ba,ka bır ülkede e,slz
araştırma imkAnları ıçınde, bilime ve 'nSln·
Iı~e hizmette bulunmu, bilim ıdamlarına
her çağda reıılenmı,tır, Hedef, batka Olk.
lere bilim edamı göçOnO, kendı disiplini.
rinde geli,me ve varimli çallJma ıçın, bilim
ıdamlarının t.,ıdıkle" tabii amınun sın ı n
içinde tutmakt.r ,.
5

NE DIYORLAR?
TBTAK BIlim Kurulu ea,kanı Ord. Prof.
Dr. Cahh Arf, «TOrkiye Ye DOnya bakımın­
den beyIn akımı nHII bır problem tetk.JI lll'
rnekıedır?' sorusune tU cevabı ....,.mlttlr:
.elr nwTIlekelln çllltma pouınslyıll·
n ı hlued/llr derecede. do,Urecek bır akım
tabıı kı ı.ararlıdır. Ancak, bu akım belirli
bir ölçü ıçınde kalmak ye çıft lardh mü·
badele ,likIInde olmak ~arll Ila l&fIlk dıhl
edllııblllr . Burada ~art. geçici sOreli olması,
TOrkiye'ye de dı,arıd,n bır beyin Ilkımı Yıl'
raulmıısı w Olkıımlzdo ye ı ıırll bır bIlim ada-
m. kesııfeıInin kıılmıısıdır .•
BIlim Kurulu Ba,kanı, eBu gıbı ele.
manlıı r ı yurdumuza d&dUrebllmek ıçın ne
gıbı tedblrlar alınmalıdır ~ ıılınmaktadır?
$OrUSU". da tu ~kllda cevııp yermı,tlr.
.Tedblr, mevcut olumsuz tartları kıldı.
rıp, elYerl,1ı bır ortam kurmakıır. Aksi
halde ,imdiye kadar gidIp kıılıınl,rıı yenı/e.
rı IIllhıık edecektir. Bunun önUn. edebiYiltiı
veya mrla, bu gençleri kınamıkla geçeme-
ylı.. Bunun velu, yurl dı,ı ,artlarını , mıısraflı
diL olu, yurt ıçınde sabırla yanıtmııklır.
Arf daha sonra, «lnsıngOcü ~ltlmı
paUtlklS ı nda değl,ikllOe Ihtlyeç .... r mıdır?
sorusuna:
.Eınıı . BlUm ad,mı wya yOks.ıık sevl.
yeli teknisyen olarak vetiteceklerI, I' edIn-
mek ıçın dlploma almak Isteyenlerdeo 'yı r·
mıılı. demi., ve JÖYle devam etml,llr:
eM/mılııkelln bUyük mlkyıııta orta dtt-
hıceıı teknlsyene IhtlylıCl "ardır. YOksek se-
Ylyell teknisyenler Ise daha az. fakıııt daha
katıııııli yetl,tlrllmeııdlr.•
K URDAŞ : EÖITIM SISTEMI DE& lşMEL I
Orıa I>ıo(iu Teknık Onlversltesl Rekta.
rO Kemal Kurdil, Ise, yuk,rıdııkl lOf'ulııra
topluca erıvap wrml, ve e§illm aı.temlnln
çok köklD bır de§1,ikllOe Ihtlv~ gasterdi~l.
6
nı; InnngOcO ealtlml pollıl kıııın ı n yetersIz
oldU§unu .söylemI, w &etle ,&tle demi,·
ıir:
«20. Attrda mllletler.rıııı ula,ım ım­
kınlınnın çok kolıylafn1&11 w odeta dOn-
yanın d_relmesı 'Ile Insanlıırın Ilim ve tek·
no1ojlnin &lemini anlıyl,I'rındakl gıılltll'Ml
ii. beyine de§or wl dolayısı lle beyin ıkımı
bOyOk ölçüde e rı mı, bulunuyor. Bu ııkım
bır mAnııdıı çok olumsuz kebul edilmemeli.
dır. Insanlr~ın gelitmesine yardımcı ar,.
yanlardıın bIri olarak de de§e rlendlreblllr.
Beyin akımına çare aramide bıı,klSınlı ku-
sur bulmak va Ithamden çok, IçerIdeki , ı rt·
ları gBrrnek akıllıca bır ıutum olur.
..Bilim ve teknoloJI adamlarımı:ı: ın dı,ı.
rıya ,kımının be; l ıca sebepleri ... un l ı rdır :
{lll MemlekeUe kazlinç ImkAn l arının ezl ı§ı
(bı Teknık yetl,melere uygun saha yoklu.
öu veya derhÖI. (c) ihtisasları ıçınde ere,-
!ırma Imkanlarının knlıöı . (d) AlleVI se-
bepler,
.. elilm ocIamlerım l Z.ll ha'fllyeııı ve emın
bır hayat ,aOlımak ıçın Ocnıı dO:ı:enlmlzl
rlısyooelle"'rmeHylz, Memlel<et ıçınde arııl'
urma 'if! teknoıoılk uygulilmı ıla n ında bi-
lim adamııırını bır liraya getIrip çall,unCllk
müesseseler kurmak ve bu mO.lsesalerl k ı·
sıeı tedbIrlerin akılsızlt§ında" kurtarıp,
hürriyet ve ılhllk lyer ıçınde hareketlerine
imkAn verecek u_uller ve ImkAnlarla ıechlz
etmek. g6rOnen çıkı, yollııırındıın bIri·
dır.
.TeknoloJl ve blllm. her be, y.lda ade-
t ı bır çr~ır de§1,Uren lIorlemeler I«ıydedl.
yar. Biz, ez gell,ml, bır Dlke ol arıık bIlinen
!nslt teknıklerle lfe ba,ler.ek, hIçbir zaman
teknolollnln ~nOndakl mılletle re yeUfI!ImeylL
Türkıye, teknOıoıı ve blllmde bı,kıııl."nın
çok gerisinden gelen bı r tonuneu ol m ı k y.
dne iLim Ye teknolOjinin en Osıonden yo-
nta tı1nmıyl dü~Onmeııdlr. Bunun ıçın ba-
tOn ~hlm sisteminde çok köklO bı r de§ı,lk.
ııışe Ihııyacımız- vardır.~
 kendiliGindeın ~i$mektedlr. Eğilim dııöi ..
meslnln fuhı olduAu zamıınıarda Dünya
Ii(;ER INSANLıK . A T O ii
üıerlnde yulıır sıı;alc, kl,lır soOuk olmak·
BO>lBASINDAN VE i R K
tadır. Fakat umınlıı bo c\eOl,meler OOnya
PROBLE~ILERINDEN DOLA·
ekseninin GOne"" olan eOlllnı açııını kU-
YI MAHVOLMAZSA. ELDE
çUllmekla v6 böylelikle kı,hır daha ılık, yııı·
BULUNAN BILGILERE G{).
ııır dahil Mrln olmaktadır. Vazıar o derece
RE 2.QQQ YIL SONRA GVNE..<ı.
serin geçmektedir ki, kl$ın ver ijrtUsO üze..
TEN GELEN RADYASYON
rlnda biriken budar ve karlar erimeye fır­
YAOMURL ILE SON BULA·
sıt bulamamıkta ve lXivlelllcle buxullır bO-
CAKTIR. ECER BU TERLI·
yiimey& bıı,lıımakıadır.
KEDt:N YAKASINI ltUlITA· Mr. Broec:ker ve meslekıı,., Mr. Oı ·
RABILIRSE. DVNYA ~IUH· vld Thurber, teorilerini destekı ..mek ıçın
TEMELEN Bın BUZ DEVRI· Kıralpler'dekl Barbedeı mercan kayalıkı ...
NE GIR ECEKTIR. rındı yaptıkları deneyleri göstermektedir/er.
Adı geçeıı leonılk uzmınlırının credyoaktif
tırıh bulma. metodu Ile yıptıklan çal ı,mıı.
Amerıkan Jeofltlk Bırlığı'nın
Wuhlng- larda. dördüncü ça~ (yanı huzul devrin-
10n ~hrlnd& terılpıeeıldl va geçen NI"n ayı de) denlı seviyesinin bugünkO denlı "vi~
yapılın 1968 senelik ıophırıtıııııda Colum- sı Ila heman tı.~ aynı olduAu gBrOlmO",
biı Oniver.s1tasin'don Mr, Wellau S. Broec:- ıUr. Denlı $(IVlyfllnln bu durumu, tırlh 511·
kar, 80.000 yıl sonra kuzey ya rım kOrenln cesl devirlerde yaıdıınn oldukça sıcak ve
Gn yarısının bır mil ıt.hnlı!lındıı buzı.,!. buz. tepeclkle1'lnln kÜçük olduGunu im' eder
luıplın.ce~ı ıl1lımlnl,,1 Ilırl 10rmO,tO,. Mr. mahiyetıedIr. Bunun ııksl olırık dı, Kuzey
.. Broec.ker'in tıtıminl, ıski fakat lırll,ml1l Amerlkıı. Gr&land, ıskandinavya ve Slbir·
bır teoriye dııyenmııkııdır. Bu teoriye ~ ya'dın buzullıırın lı,aOI kaynaya batladlOr
re, bu:. devtrlerl, OO"y,n," ekseni etrafında ve buz devrının sonlırına gelın um.nlır­
dönerken meydana gelen d.I"",,1 •• II.nt ISl~ da, denız sevly.s/nln 100 melre dU,tO§O bi·
dın sanki kutup Uçı.,ı"ın bır kozmlk par- linmektedlr.
rnek Iımıfından ıılllyormuşaısınıı bısıklet­ Broecker'a göre nisbeten daha yOksek
mıııından meydana gelmektedir. sıcaklığın hOleUm sUrdOAU devreler.. ıek!·
Bu nll,nıı, DU"..., eksıınlnın GOneı'e bul eden 70.000 118 110.000 yıllık yUksek
gere e§lIImlnl de01ıt1rmakıe; bona IIlvelın denız seviyesi devrııleri de vardır. B&tlac:e,
de Dünya ekseninin ~ııımı her 40.000 yıldı, buz devri olmayan devre-. 10.000 yıl -ı

7
ba,lımlfı1r ve ortılama olıırak Amerika,
80.000 yd ~nra yanı bır buz devrine: glre-
ce~tir . Kanada ıçın aynı deıılr .40.000 yıl
-'Onra b3~lıyabJli r .
Ikinci, y6tll Dünyı'nın ate,ler Içinde
ıon bvhıceöl tcorhi"' Ise Colonıdo Toprak KıZGıN
BiR80GA~\
ılımlerı EostlHI.sOn'deo Mr. Keiıh L Mc eo.
nard ortıya aımaktadır. Anışlırmaeının gö.
rü,üne gör!!', Dünya'nın manyetik alanı perl.
odlk bir zayıflama devresine glrml,lIr Ile
bu deovre 2.000 yıl s,onra en ZlIyıf noktası n a RADYO
ula~ıbilrr. Kutuplar arasındakı manyetik
OAlGAS;Ylf\
aVRDVRAN
Iruwel hılları bugO" Için Van Alien radyu·
yon kuta~,"dın gelebilecek öıdOrOeO rad·
yasyona kırtl bir koruyucu şemsiye "lIl.\fo-
sı görmektedir. Bu h.th"ın zayıflaması ,,~a

ort1ıdan kılkmaSl halinde solıır rüzgarlır fa-

nıda sadece. fOk dalgaları yaratmak y.rine
DUnya üzerıne yakıcı rad'ı'ısyon dalgaları
~rpeceklir.
ADAM
Mr. Mc Donıld'a QÖre mınyatık alan ve
bu ılın ,çindeki değışmeler, Dünya kabu§'u-
nun altındaki arglmi, Ç8kjrdekdMı gelmek- Dr. Delgado. beyni lıarekete
tedir. Dilnya'nm merkerlndekl radyoaktif geçirmek için radyodan yarar-
ayrı,ımd~n meyd~na gelen yüksek sıcıkhk,
lanmayı düşünen ve başaran
11VI demirin ekvator bölgesine doOru yer yU-
ilk bilinı adanudır.
Doktor de·
ıilne vOkselmeslno .ıebl!'p olur. Bu sl"i, daha
nemeıeri sonucunda bir may·
sonra, yukarı kutuplafa doğru yayılır ve munu çok sevdiği muzu yemek·
mııııyetik bır Iılan 'ı'arııtlln bır elektrik lIkl.
ten ,'azgeçirebilmiştir . Hatta
mı meydana geıırir. Fakat 1544 yılından,
maymun1ar. radyo vericisin·
yııııl denizcller!n pusulıılıınndakl hakiki ku-
deki düğmelerln kullanışını öğ·
ıeydltfl ilk sapmııyı gördükleri zamenden be.
renerek, birbirlerinin davn.·
rı bu manyetik elanın :ı;lddet! % 15 kadıır
lUşlarını kontrol etmeyi başar.
1ı~lrnl,lır ,
mışlardır.
Birçok jeofl:ıJktl,
bu manyetik Illanın
'Zııyıfladı~ını kabul ederken, birçoklan do Radyo verieisinde bir düğmeye
Mr-. McOonald Ile flkir bakımından aynı. basarak, bir alkoliğin içki iç·
makta ve bu Illanın tüm kudretsizlığa gıt· mesi. bir don juanın çapkın·
ii~i teorisini sevunmektadırlar. Bu bilim lıklan, bir gevezenlıı konuş.­
tarıı~malarmm $Onunun nereye vıracaa . kanlığı veya bir hırsızlık has·
tı~07 beLLi değildir ancak bundan 10 yıl tasımn çalma alJşkanbğ, gide-
$Onra baıOn bunları bır cevıp verl lebllece- rilebilir,
ği Omlı edilmektedir.
 --

ÖRDÜGONUz bu fot~rıfl.r. ıı.lıne/ıı çıkrnı" ııHnde Slılllıdl~1 kırmızı pelerin Ila

G bır bo§a güreşını ~rı de UZUn menımı

\1011 beyine emir wıren bır clhazla
kar:;ınızdakinin hareketini nasıl idııre edebl-
kar,ısındilkl bptiının
sini
boğıı
saÖlıml,ur.
Ilim yıınımı
kendi,Ine hOcum etme-
Hırsından ÇII;I"'
yıklufırkıın. Dr.
dönen
Dalgıdo

l~rnlıl g!;SSlermektedlr. aHilde tuuu~u bır radyo verklsı

Dzerlndekl
FotcıOrafdııkl matador her ne kadar düğmeytt ba .. mıkl, bo§ının saldırısım dur-

aslıın Ispanyı'nm Kırdova ~hrlnde dUnya.
ya gelml,se de. meslC!Ö1 ~ılarlıı ugr.ıı,mıık
değildIr . Or. Jose [)eIVoldo nOro-flı.iyolojl
uznııını olup. Yal., Üniversitesi Tıp FııkUhe­
'I'". menıuptur. Or. Detgııdo hayaıınca bır
defa dahi bo§alarla gUr~memit oldu§u hal·
de. foto§rııflıırdıı g1Srüıdü~ü gibi Anına'ya
durmu,. Iklnd bır dU~maye bınrak dıı bo-
gayı saklnle,tlrmlt ve hayvan arkasını dBne-
rek uıakııı,mı,ur.
K,ıgın bir boö1ya hiç de yak,~m'yacl!lk
bu hareketin Mıllı boğaoıo beynloe bır gO"
i!i~ı vf! kendlslos hIS acı çektinneden yar-
re~tirHen elektroellere, doktoru" elindeki

9
vericiden çıkan radyo sinyalleri lle ge,nderi·
len edur. emridir.
Bulu, yenı ~ııdJr. Elekırıki II'p'Brım·
larıı canlıdı" Istenilen buı davranl,ların el·
cie edilmıısi konusundaki çal"maler geçen
yU: yıhn ortalarında ba,lamj~ur, ilk çalı ..
malar, Uterlnde denemeler yapılan ....yvan.
ların u)!ku halinde olmalarından dolayı sı·
nırh geçmı,tir. YOz yıhn cN5nO,UnltJnde, kul·
lanılan teknikler (l'!'li,tlrllml, ve ufak bır
amol!)!aı Ile ve beyne elektrodlar yerl ..ı'r·
rnek turetl Ile yapılan denemeler, hayvanla-
rın (l'!'rçek yatanl,ler' ıçınde yapılabilmi ..
Ilr. DInemelerin bu safhasında dünya ilim
6<tamhırınl mtıflilul eden konu. ebeynln .tek·
ıdk u)!arım,. yolu ıle ha.,...,anlar ve Insınııır·
deki "Is, flhılyet ve davranı, gıbı komp-
leks yapıların biyolojik esasını tesbtı etmek·
tır.
Elimizdeki bilgHere göre, beyni hareke-
te geçirmek ıçın radyodan faydalanmay, dU·
,ilnmU, vcı ba,armı, tık Ilim .damı Dr, Del·
gade'dur. Dokıonın dfmemelerlnden biri"·
cı. maymun, kendls.lne uaıılan mır.::u al~
m". sovrnu, Vii fakat lam ylyql sırada
radyo verlcl,!nln dOğmııslne basılmlf ve
hayvanın mıaa karıı olan IIgı.lnln bırdenbl·
re kayboldUOu mO,ahede edUml,!!r. DI§er
" dııha lig! çekici bTr deneme de maymunla.
rın r.dyo varlelslndekl dOamelerl kunanma·
yı Ö§renmelerl ile birbirlerinin saldı~n
davranl,larınl kontrol altına almaları olmu,.
tur.
8u derteylerı" Cıln" davranışlarındaki
sonuçları ııc1K-e "ılkl ve mekanık d~ıı·
dır .DUnya Tıbbı Isimli derginin I,enlt et·
li~1 gıbı, Dr, eelgado, hayvanlırın Ourln.
de ylptlGı deneylerden onlar," sosyal dav·
ranl,lırının da bu elektrlkl uyarımlırla m.
Gı,IIl!lnl lesbII elmiştlr. Ör~in: Saldırıyı
ıı,vlk edılen btr mıymun, uıkl bı r d .... ra·
nı ,la. bır maymun gurubu ıçınde sadece
kendisine rakip telııkkl eUll!1 hayvanların
lilerlne saldırmlft , r.
Muhakkak kı bu deneylerı" en ilginç
tarafı Inılna uygulanabıımesldir. Sara has-
talıgı ıçın tedavi gÖrmekta olan göniJIIO has-
ıalıır arasında yapılan tetrObelerde, radyo
dalguı Ile \!(Irilen emirlerin hastalarda en·
di .., arkadatlık, memnuniyot veya dUtman.
lık gıbı davranıılar yaranı~ı vo belirli bır
vakada da haıiının kelime bilgisinin elıı
mlsll a,IııOI gijrOlmOilDr.
Bu deneyierin ıınırsa Imk'nlar doOura·
bilea61 ııçıktır. $&yle Id: Radyo vericisin·
deki bır dD~ basmak sureti Ila bır al·
kollOin Içki içmasl, bır don lunn'ın çapkın­
Iıkları. bır geve.zenln faıla konuıması vfr'la
bır hırsızlık hııtııının (kleptorrıarıfk) ,"alma
aU,ltanlıal gIderilebilir.
Tıp raporlarındayer alan bır olayda
i~. sera haııall~lf1a mOpıel1
bir kadının bey.
nlne aıırnhl mOdahal. asnaıında elektrodlar
yetle:,lIrllml,. radyo sinyalleri Ile beynin t.
ii, ii noktaları harekete ~ırllmek sureti Ile,
genel ol.rak c:Insl soöukl~u bilinen hasta.
nın dnsel arzulıırı da gell'lirllml,tlr. Or,
Oelgaclo'nun dl§er bır dUl!meyc basması Ile
da hasııı eskI k,lIne dönmüştUr,
AnCllk ,unu kabul eımek luımdır kı
bu usul henOz- kendi kendine bır tedavi v~
sıtası sayılmaz.. Tedavının gerçekle,ebllmesl
Için huuılı~ın Ister biyolojik, Ister p.slkolo-
Ilk olsun. organık nedenlerine Inmek gere.
IuKekllr. Di~r far.fdan bu bulu,un çe,ltll
kullanı, usuııeri üzerlnde fikir yOrilıenler.
uıtbik1lıın toplum Ozerlnde bk kontrol, b ır
baskı vasıluı olerak kullanılıp, kullanılamı·
y4C1l~1 Ihıımallerlnl ara~ıırmakıadtrlar.
Dr. Delgşdo'ya gôre bu Ihtimal ıkı ba-
kımdan hemen hemen lmk'ıııızdır. insanla-
rm tümOnO kontrol edebilmek ıçın heJal
Ozerlnde söıD geçen amallyaıların yapılmaıı
ibı m gelecek; dl~ ıırafta ... be sosyo-blyo-
lollk Veyıı pslko-blyolojlk yapıları çok d.
ö1şlk olan Innnlııra aynı uyarmılarla aynı
davranıılar yaptırıhımeyacaktır.
SIyı h

hrınmı, : Ilcinci Derece deprem bolgeleri Dünyam.ı.zı saran deprem ku·

Nokteıı : ÜçOncO Dereea depnım bölgeler! şağının öldürücü bir parçası
Beyu : Dep,...,.lz balgeler Anadolumuzu pençesırun ıçı·
ne almış bulunmaktadır. _Ana·
doLu Fayı» adını taşıyan bu ku·
şak , 1939 yılının 27 aralık gü.
nü Erzincan'ı yerle bir eden
depremden bu yana geçen 30
yıl içinde 50.000 yurttaşınuzın
ölümüne ve milyarlarca liralık
mal kaybına yol açmıştır .
1919 • 1923 yılları arasında dört
yü süren kanlı ulusal bağımsız·
lık savaşurnuzda 980 subay ve
36.239 er şehid verdiğimiz dü'
şünülürse. depremlerin yol aç-
tığı can kaybının böylesine
müthiş bir savaştan daha kor-
kunç olduğu görülür.

1938 yılındıın bu yilnil, Ege Denlz!'n·

den Mıırmera Bölgesini Içine alerek Kafkas-
lara doöru uzanan 1.500 kilometrelik genış
bir alanda 14 öldürücü deprem kaydedIImi"
tır. Bu n unlıı ilglii bir tabloyu 13. ıııyfadıı
bulııblli r sinlz .

Teknolojik, leeloıık ve ıeomorioloj lk

ıırlliıırmıılııra göre, 20 - 30 m ilyon yıldan

11
bu yına Anadolu yarımedıııı ,iddetll dep-
remlarlo sırsılagelmi,tlr. Depremler!n oluı
i
nedenlerine göre tektonlk , volkanik ve çök-
me olırak üçe ayrıldıOını biliyoruz.. Yurdu-
muzda vuku bulın c:lepremle~n " 98, i tek-
tonlk, % 2'11 ha çôkme suretI Ile meydına
gelmekte ve volkınlk depr.", hemen hiç
cereyın eımemekıedlr.

Bu topraklın yurt edinml, olen ulusu-

muzu, yer kabuöunun hı,mını kırıı kOf"u-
yucu ıedblrler ıhnmıııı va bu gıye. Ile bırtı.
V.rlo, dotpretn
kım ırelllrmılıra glrı,lImesl gerekmekte-
u§nm" çl/elı", bır llçetrlWflr. FotoOr.n.r.
dir. .on ...p.... mln IZI"'lnden Ilıl pGnı ll _biı tt>
mekı.dlr .
Yurdum uzde deprem konusundı reıt­
lınılın Ilk ere,tltmı teJebbüıU bundın 40
Rasathınesl'nln kurucuıu
deprem ku,aliının siımIk, Jeodezlk, lektonik
yıl önce Kındılı!
ve leofizik hareketleri Incelenecektir.
Prof. Fıtln Gökmen Iıralındın yapıımı,tır.
Ruıthane'de bır deprem kayıı Istasyonu- Gurubu n çılı~maları s"ısındı deprem·
lerden önce bölgede meydına gelen mıkro
nun kurulması Isln heı:ırhklar 1926 yılında
pl,lerru , ve istasyon 1925'de fııllyete geç_ ve ulıra-mlkro deprem denilen çok kOçOk
sarsıntıların özellikleri tesbıt edilmeye u§-
miıtır. Hılen n6.OOO kllometrekareUk Ulk.
rafılıukıır. cTIltmetrelO denilen ve Insan
mlzda ,ıdece IIII Istasyonlu bır slımik te-
duyuları ile farkedIImeyen ~r sarsıntılar,"ı
baka vırdır ki bu ~ke, 166.000 kllomet-
tesbit edebilen bır aletle yapılacak ölçmeler
r.kırel1k Jıponye'da 116 Istasyon olduOu
sırasında, deprem den az önce ~r kablJOun-
dIkkate alınırsa, yetersizdIr.
da m~ını gelebilecek bazı de§1~lkııkter,
Halen KandllJI Rasaıhanesl MOdUr Yar-
göJlerde ve denız kıyılarındaki alçalma-yük-
dımcııı ve Slsmolo;1 BöIOmO Şefi Doç. Dr.
selme hareketleri gözlenecektir. .Sralnm et.
Nevzat Öcıl tarafından yurdum uzda mey-
re. ve cEkstensometreıo ler Ile yer kıbu­
danı gelen depremI erin önceden haber alı. bulan
aundakl geı-IIIm güçlerin de vuku
nabııme,lnl &gören bir araıtırma proJesi
devamlı ~i,imler kontrol edllebll ecek,lr.
gııllıt1rllmektedlr. Vırto deprem lnden son-
Bu yoflırdan depremlerı iıaret eden bazı
n, mIlletlerırası Jeofizik ve Jeodezl Bırtıoı'­
hususların önceden tesbıt edllebııeceoi umul-
nın aldlOI kırar ge~ince, Kı.szey Anadolu
m"kıadır. Bu umud gerçekle,llğl takdirde
deprem ku,~ının etOdU ıçın mıllı bır sılı~ yollIYI. önlemek
Insan kaybını tahliyeler
ma grubu kurulmu,ıur. UNESCO'nun des-
mümkOn ol"bllec ektir.
t~ı 110 kurulın bu çalı,ma grubund a Imıır
ve iskın Bıkınlıaı, Istanbul Teknık Üniver-
Dı~ ER BAZI GÖ R ÜŞ LE R VE ÇALIŞ MA LAR
sItesi, Orta ~u Teknık Üniversitesi, Kan-
dHII Rasethınesl, Maden Teknik Arama Enı­ Bızı ilim adamlarına göre, ön saliantı­
t!tOsü. I.tanbul Üniversitesi Fen FakOltell, lar, depreml er! günler ve hau" aylar önca
Harita Genel MOdOrlO~O ve Bayındırlık Ba. haber verebilir. DiğerlerIne gÖre Ise, fi:z:ikt
kanllOı temsil edilmek tedIr. Çok uzun vadelı ortamda ki ve deniz seviyesindekI gözle gö.
olan bu çalı,malar IırlSında Kuzey Anadolu rOlebıırr de~ii,ikUkler, depremi saatlerc e ön-
c;:eden haber verebilir. Fakat bunların hlçbi.
rı bugOn ıçı n gOvenltebllecek bir ön haber
va rma s ıs temı için ye ıe rll de§Hdlr.
Ameri ka, Japonya ve RUiya'da depremi
önaıderı tesbıt çalı~maları plan l anmı, bulun·
ma kta d ı r. Bu araııırma lar sırıııında leofizik.
d ler d Unvının derinliktarIne çok hassas oleı ·
i"r yerle, tll'KE!kler, ıltı·mefreler!e kıyın
yüıeyler ı ıasbft edecekler, Leser "Ieıleri Ile
da kayı tabakalarının mikroskobik genı",
leme ve dıralmalarını ölçeaıklerdl r. sıı­
mograf "Ietlerı Ise deprem bölgelerindeki
yer alu baıınçl"rı Ile kabuk kaymılarını cıe.
vlmlı olarak Izleyebileeıınır .
DI§er larafdan bilim ıdamları dOnya.
n ı n kabt.ı§u ve ıçı hakkında yava, yava~ da·
ha fula bılgı ıoplıyaeak ve bunları elektn>
nlk nenp mekinelerlnde deOerlendl rerek
elek.tronlk bır hıber verme ,Istemi geıı,tlr·
meye çal ı ,mektadırtar .

19J8'DEN BU YANA TÜlUCi YE'DE

KAYDEOllEN EN ~ I DOETLI DEPREMLER:

Tarıh y" Sanıp öto Miktarı

19 Nısan 1939 Kırlflhlr 10 200 ÖLO

2. Aralık 1939 Erzincan II 32000 ölU
20 Aralık 1942 Erbaa 10 SOO ÖIU
20 Haziran 1943 Adapa:rarı 9 285 ÖLU
2. Kasım 1943 Kuıamonu 9 - 10
Şubet 1944 Çerke, _
Bolu
(;en,de - 9 - LO 1831 610
31 May.. 1946 Varto -
USlÜkren B 47610
13 A~stos 1951 Çankırı -
Kut,unlu B- 9 SO 61U
1B Mert 1953 Yenice _
GO",,, 10- II 265 ÖLO
2. Mey,s 1957 Bolu - Abenl 9 - 10
• Ekım 19.. Manyııs -

Kilracabey
• 22 aıu
19..6·....... 1966·... 20 ,li A§ustOl 19.. Vilrto 9 2600 tili1
"
.~rl. ıkı ka f.liket. u....
yu V.rlo'den ~,
..... 1110 •••
..... 22
26
Temmuz 1967 Akyuı
Temmuz 1967 PUlUmU!'"
10
7
100 ÖLO
110 gıo
 zıımıın elde mevcut .,.,Iırmı Imkanl.rı Ile
HÜCRENIN ıÇiNDE dahil fu-I ... ". d. g&mek mümkün ~ıı.
d i. Bunı r~men bu damla "Yıdı, belirli bır
düzenle birçok klmya'lıl reaksıyonl.rın
meydana gtılmekte olduAu bilinen bır hu-
susdu.
HOcre pIIIl'mllSınl meydana gelıren sı·
y ının ve hlkre Içindeki kOçOk \'11 deAı,lk
boydııkl vıırlıklıırın ıırr,. mIkroskop teknı·
Olndeki yenı bulutlart, ve özellikle elekıron
",Ik~kobvn bulunmlllSl Ile çörllmlenmeye
beflııdı .

Şımd ı bilinmektedir kı, hOer. ıııkıl.

Elektron mikroskohlJn ketfınden lSnce
boVul ve g8rev olarıık de§1,Ik karakterdcıkJ
unlı bır hücren1" yapısı hakkında çok az urganlar, ;ranUII,r, IHler ve urlardın mey-
teY bl1lnlyordu. Bugün dahi blllnrrıeyenlıır
dana gelen karIJık bır yapıya sahiptir, Or-
ııımamı Ile çözümlenml, deAıldır _ AfaOıdııkl
laçaO dokıoruna lnıın ...ucudu ne I(ıtdar ka-
yazı, Parıs'deki Hücre Patololi,1 EnstltO.O', n,ık. ve anla,ılmaz glSrlinOyor Idiyse, bu-
rıden. Profuar Mareel Benl,'ln bu konudıt­
gOn hOcre d. bititi, ıçın o kadar anllJılmu
ki arlJlırmalıırınl kapsamııktadır,
bır ~dlf . Iık defı Insan vl.icudu Ile ~r.
son yıll.r ıçındeı O1'gln vi: dokularınıı­
,ınlar ,ık dımırının, midenin, karU:iOerln
: 1 rrwydıını getirerı hücre hakkında dOJlln- ve kalbin r.smlnl çluırken onların 1,leyl,1
celerde bUyük deği,lkllkler olmu,tur. Asrın ye birbirleri lle olan ba§lanlll!lrl kakkında
ba,ında hücre bır daml. IIYI Içinde yOzl,"
çal( it ~ biliyordu. BugOn hOere htlkkmda
bır (ekirdek olarıık kabul edllmııklovdl . O
bilinen de bundıın pek Herl gltmemekıecllr,
Bır ba,ıuı deyimle hOcrenin morfolojısı
(ıe1dl) blJgün ıçın billnme.kU'dlr. Modern
mikroskobi meıodıarının saOlıml, otdU§U
Imklnlarla hGererıln lçlrıdakl kOçtlk ve d.
~ı,ık boydakl c1.lmelklar tanımlanmakta ve
ayı,dedllebllmeluedl" (Normal mıkroıltep
canlı hOerayl i 000 def. bUyütürken. elekı­
rol' mIkroskobu 1 000 000 def'ı bUyOımık­
,edl.-,) Fak.! henUı bu dılmeikierin gBt,V-
lerı ve birbirleri II' olan baOl.nlllar, hakkın­
da çok aı teY blllnmekte olup, bu bJllnme-
yenler hOcre paTolojisi Ilminın ç&meQe UO-
raıllOI bır konu nttall§! ta,ımaktadır .
Bug\ln hUcre mlnyalOr bır organltma
Ol'fak kabul ecılldl§inden, hUcre Oıerlnd&­
kı "nı,lırrna ve ç.lışmal., da daha bUyUk
organitm.'ar Uuırlnde yapılanlar gıbı bO·
)lülillmektedlr . Yanı hOc:re. ranı veya bır
taYfaın gıbı bır laboratuar havvan ı o larak
kabilI edilmekte; davranl,larl gözlenmekle;
üzerı nde amallyallar yapılmakı.a; bellrn o r-
gıınlırı çıkartılmııkIı dııği,lk durumlarde
blltı uhlrll!~ va kimyasal mııddıı.lııre kar,.
reak.iyonlın ölı;:Dlmekte; kendl.lne has
hastııllklarl Incelenmekte, mUmkOn olduGu
ıakdlrde bunlar tedayl edrlmekıedlr.
Bu Ilayeye varabilmek ıçın en modarn
tek.,i~fIhtiya eden aleıl~e Ihtiyaç olacaktır.
Bu Ihtiyacın bir sonucu olanık diL yukarıda
adı geçen EnslltO ıçınde "51101011 (hücre
bIlim) MUhendls"!)I" edı ver1lM bır grup
k.urulmuştu r . HUcrenln sırrının çözülmesi
yolunda grubun DUlrinde çıılııtıgı konulıır·
dıın bır tanesi, uhravlyole veya luer ı,ın-­
"mmn lokal radyasyonu tl!Sirlyllı hUcre
ıçındokı bazı c1s1mı;lklerln tııhrlp edıımesi·
dır.
Bu metodun prensibi ,udıır Bır ulı-
ruviyele ııın demetıyı., ııydınlatıhın ve ça·
pı 0,2 - , mıkron arnında de§1~e:n daire
şeklinde bır pencerenin If11gesl bir kandil n-
sör yardımıvla ı,ınlandlrtlacak olan nDere
aıerine doıOrUlOr. ı,ınlıır çok kısa dalga
boyunda olup 2.437 angstromluktur. Bu
ııınl.rın hücreye dokımduau yerde, protop-
launanın 5110'1 hıılden kall hııle geçtlGI gö-
rülUr. EQer ı,ık, hücre plıısmastnın sadece
belirli bır noktasına yl;5neltıımi, Ise, 1'1-
Clın geldiğI yarın cıınhlı~1fl1 kaybettığı ve.
hilerenln bu Cilnıl%. parçasını bünyesinde"
alarıık yışımaya devıım elilGI g8rOIOr.
ÖIO hücrel'lı" yapıdan nllSll dlfollrı ııtıl­
dı!)ı da EnslilO'nün diAeı- bır araştırma ko-
nusudur. inSlln hııyaıı boyunca hOcrelerln-
den blnlcra!slnln 1I1mekte olduau bitInen
bır /ıusustur. Anı;lIk bütOn bu öllJ ~[jereler
bünyeden na,ıt eıılmaktadır? .. Mlkropunc.
lure,. adı vtırllen uıulle: bu sorunUn cevabı
kısmen yorllebllmek.tedlr. Bu usule ~re dl-
er hUcrele:r tanıfmdıın etrafı serıimış bır
tıü,re öldürUlllbllrnelctedlr. Hareketleri dııha
lyi oörebllmek ıçın çabUk ~kllml, bır film
He orlamın vtt dl§e r hOcreh!r1n bu elOrm
dayranı,ları gözlenmektedIr, Bu flimlerde
QÖrUldüaUne gÖ~ 61en hGcren!n elnıfı der-
hal di~ hücreler terarından sarılmakta
ve h!!!r biri ölü hücrenın bır pıırÇll,lnl k!!!$6-
rek gClıürmekte ve bIrkaç dakika ıçınde 610
hücre ortadıın kalkmaktadır.
BalOn bu blyolojlk: hususlyet!er arı­
sınde hDcra!erln .. sosyıl hayıı it diyebilece-
ğimiz de\mınt~ları yardır. Sosyal dllYııııı,la­
rın en önemlı'i, hücrelerin topluluklar ve
dlOer topluluklarla ..sosya! mOnasebetle"
meydana getIrmesidir. Bu $Osyal ııı,ldleri
düzenleyen kırıunlıır nasıl kanunııırdır?
BugOn ıçın bunu bl1memekteylz. Fakııt ,u-
rıııı k~ındir kı bıı kanunlar, örnealn Innn
vücudundeki 81 yuyerları ahrsıık, dünyadil.
ki inun nOfuıunden 100 mbl1 deha kela-
balık olıın bu topluluğu yönetecak güçıe
kanunlardır. yüz mllyonlerea olıın bu al
yvvar nüfusu, her 120 günde bil"" yenilen-
mektedir. HUcre so!iY01ojlsl dlya bilinen
bu arlıılırJTla dalınde bugün ıçın bllJnmeyen
dahil pek çok problem mevcuttur.
Bilinmeyen vf!'(a bugün ıçın anll,ll·
mayen dığer bır husus da Inun mAIn'n mey-
denıı getlrdlOi hUcre çeşıtlerının nllSll
'Y"'
yapıdan çıkıp, rıaSlI deal,lk gamler yapa-
blldl§I heklkatldlr. Blllndl§I gıbı, kemIk
ıçindeki Ilik, hücre Imıl eden anıı hlkreler
Ihllya etmekta olup, duruma göre al vuyar
hOcNller veya ak yuvar hUereler meydana
getirmektedir. Bu I'IOkla Insan biyolOJiııını"
ıına problemine dıvıınmaktadır. Nııııl olur
da avnı kromesam ve doleyısı ile genetık
formuyone sııhlp olıın banı.er line hUcreler,
g8revleri bekımmdan çok ııyrı ı,!er yapan
"tiereler Imal edebilmektadı,.?
Bıyoklmyeeıl.r ve SltOlOjl (hücre bl·
Ilm) IJZmlınllırl, bu problemlere bırer ç&-
zllm .,.olu buimlik Uzere ıkı ayrı yoldan
ılerlemektedIrilir. Bu ilim ademlerının bi,..
le,tlklerl noktadil tıp ilmi Oıerlnde. yonl
bır ı,ığın parlııvıea~t ,üphıısizdlr.
 KADINl
ERKEKlERD DAHA COK YAS'"O'''''
• •
na karşılık dul erkek sayısı % 2.4 anlmı
Amerika'da mevcut yaşama ts- ~st.,.mı,ır, .
tatlsUklerlne göre, kadınlar
Yine Amerıka 'da, yenı do§an kız ço-
erkeklerden daha uzun bir ha· cuklerın ya,ımıı ,U rtı lar l. yenı
do§an !I r kıtk
yat süresine sahiptirler. ~ocukr.rd. n yedi yıl dııha uzundu r,
1966 yılıntlakl bulgular, kadın Nıçın?
sayısının erkek sayısını tki mn·
yon geçtiı1ini : ve, 2S yaşından
yukan her yaş grubunda, ka·
dın sayısının erkek sayısın dan
daha fazla oldutunu
mektedJr.
göster -
TürJıi~e'de
65 ya, Vii yukamı her 1000 erkek ıçı n .
1275 k.dın mevcuttur. 1980 y ıl ındı bu yı ,
durun
gurubunda olan her 1000 erkek ıçın 1500
kad ı n mevcut ol.ak ve bu bOyUme, kı . Ülkemizde de kadınl.r .rk81" , pe
dınl., lehine dahil d. a,tacaktır. 65 ve yu- dıh, f.ıI. W' . . . malctadırltr .
K,dın nDfvl"

kırı sı yafıııı bOlUn ked,nl.rın 2/3'0 duldu,; .,klk nDlıııund,n iz olm,kl, b.nber, (1965
ye her ~ dul kadını kll'1' bl, dul erkek "yımın, gö,. 31.391A21 ol,n gtnel nÜN'

mev<:ul1ur, 1950 - 1960 anı"nd. du L k.- . umutvn 15.99&.964' Q erkek. 15.3940457'11

hdındır. ) 20 ve ondın .leInr,kl ıılı r lı yı,
dın l arın ~yııı % 17.7 çcOaldıa ı halde. bu.
 Tıp hentlı;
bu soruya ka!'i bı r cevap Ana rahminde ki dl,ı cen!n!er erkek ce-
bulamemı, t ır.Anak bununla ılgılı ale nık nlnlertı nazaran daha dayı n ıldıd'r . 0 1,1 ce-
ortaya pek çok lez Biıi m ı" bunlardan bazı­ ninlerin ölOm orıın ı . erkek cenlnlan! nını·
ları ilmI bulgularta desteklenmı,; bırçofiu rıın % 50 dahııı azdır. Erken ~umll1 rda
Ise tez ol maktın ileri gidememı, t ır. Pennıvl - kız. çocukların ölUm oranı, erkek 9X1Jkl arlı
vanla Kadınlllır Tıp Koleli doktorla r ı ndan nllıza,,,n % sO ızdır. Do§umu takıp eden
Bayın Katherine Boucof.,..ıı göre erkek ve Ilk ay ıçınde meydana gelen alUmlerde kız
kadın ya,ıma sUrelı:r! arllSındıkl dengesiı;­ çocuklırın alüm oranı, erkek çoc;uklara kı ­
Ilk bızı ııbblve $Osyal fıktijrlere daytı n . yıısla % 50 daha ndır. Qoöomu t akıp eden
mıkııı dır ve bu fıkttkl.r'n bln n &ce bu- bir yı! ıçınde ölen her 100 socokdıı n 75'1
lunup, dengesl:dl!.iın gıderılmesı, Amerlkı'vı erkekdır.
çok k1511ı bı r galecekte kıdınlıırda n meyda-
80yüma ça§ında kızlar, oölınhı rdan dııı.
nı gelen bır Ulke hııllne gelmekten !eıırtın­
ha çııbu k 9&11,lr, konutur ve muııyyen bır
(Illetıl',

Or . Boucoı'yıı göre bu problemle u§-

ra,an bIrçok ara~tırıcı bır tU do esasa Intt-
memekte ve böylece de kııdın ve erkek ha-
yat ,Ureleri ıraıındakı fı r kı ixıh eclmne-
mekıedlrlır. Aılında pek çok ca n lının dl,ısı
1'1'1'11 canl ı nın erkeölnden dıh ı uzun tinıU rl O­
dik. Fareler, dom uzlar ve dehı birçok h ıy­
vanda gOr\llln bu husu" d/,Iı,l n biyOlojik
yapı bakımından daha kuvvetli ve dayan ık­
Iı olduCunu im' eder m ıhiytıttedi r .
Bu Ihtimali desteklıyen lstıtbtlkl Vi!
biyolojik bulgulardan bı r kısmını Incelıva­
tım :
ya,ıı kadııır daha çabuk büyUr . Be,
Ila dokuı
ya, arasındaki çoc:u~ ölOmlerinde. erkek ç0-
cuk 51ümleri kıxlııra nanran ıkı mislidir,
i 5 Ila 19 yaş arnınd. bu oran '" T45 oLa-
rak kendinI gOstermektedlr.
BülUn ya, gurupllr! ıçınde kilp hısta ­
lıklarına en f.ula yııkalananlar er keklerdır .
dO II' 70 ya, arasındıkı krltllç ya~ giJrubu
içinde bır kadına klI r ırlık iki erkek bu has·
tılıkd"," almektadir. OISllr, ka nser, uıtü r re,
tUberkUloz. ve gul hıııtalık l arına erkekler ka-
dınlardan dahil fıızla yıkılanrneklad ır!ar .
Örne§ln: Kadınlarda görülen kanser tlple-

grublırındıkl hdın nyııı ırku sııyııındın

CiNSIYET
dılm. fulı olmıktııdır. Sıfırlı

Devlııt i.tıllstlk En,tltU.ü NUful ŞubHI Vı,ler Toplem Erkık Kedın

.......
MGdUrlU§üncl huırlanın fındıkl çbelll&' _1 79D.366 410 .515 379.851
dı , 20 yı,ın ı kıdar erkak nufuıun dıhı
10 991.222 526.B13
utun yı,ımı ,ıınıı olduAu, bu yı,tan .onra 8 18.758 368 .736 450.022
20
be durumun kıdınl.r Iıth!nı deG;1,llcl ıP­
30 923.015 335.427 367.588
rOlmaktedlr. .0 711.388 300.823 410.565
Çlulgede yır ılmıyın ". yl,lırd.kl
grublı" ııfı rlı yı , gr u pı.,ını uar.
dlkk,ti
'O 593.808 240.641 353 .167
60 547.211 212.311 334.900
çakllCık cHırecede ndır. Enstitü yııtkll11.,1

..9'
70 238.709 81.717 156.992
bu durumun Olkemlt hılk ı nın yı,ını yuvar-
iık "kımlıre çık,rarlk 'tey' Indl,..r.k be-
'O 84.509 26 .387 58.122
18.856 55 ,752 13.104
yın ııım •• lndan li.rl geidiOini blldlrml,ler.
7.267 2.524 4 .743
dir.

11
r!nden rahlm ye ;öaüs klinserieri, erkekl.rde geldlOI ı.ııman her bır hOcr., birblrlne uy·
görOlen akdOer, mlOde ye prosıat kanserle· Qun 22 çıft kromasom Iııw. 23. ÇUı, yınl
rlnden deha koley tedavi edllmeldedlr. cin_lyet kromoIQmu dl§erlerlnderı ayrı bır

dıailik göııerır.
kedl"lır erkeklerden ı.lkl dıha fu-
la hıkat dehı ufık tefek hıısıalıklara Kadının 23'OncO çHtl ıkı tııne eX. kro-
yakılenmaktadırl". Kaydedilen 365 hasta· mosomdan meydana gelmı,k ..n, erkeğinkin.
Iıkdıın erktiderln 2.5. kadınların 15e sadece. de bır cX. bır de .V. kromosomunun be-
120 ıanedne dıha kolay yakalıırıdı~ı tesbiı rııber bulunduQı,J gıÖrDlmektedlr.•Y. kromo-
edllmı,ı;r. somu, .X .. kromo50mundıın çok. dahı kU·

Eskiden kadının erkekden deha fııı!.

çOk olup, IÇindeki gen/Il(, .x» Inklnden 500
veya 1000 dahı a~ır, BCiylııce erkıık çocuk,
ylfollmosının Of'l,ımsıı! leorlsl ololrak ac:llln·
dırı!ın \'tl erkeOln kadındın daha fazı. ça- kıl. çocukdıki genlerden % 3-6 dıhı az
9l'nI! uhlp olarak dOnyaya gelır.
Iı,ıığını ıeını edinmi, bır teorI üzerina Is·
paılamı yapmak Istenlrdl. Bugün bu teori· Kromosomdaki gM azlığının hayıttakl

nin gerçeklııre ye eldekI bilgilere uymadı§ı urarını i5rnek olarık. hemalill oIırak ad-
gtı;rülmekıedlr Örneğin: Kadın - erkek landırılan kın haıralıö1nı gBsterebl1Jrlz_ Ge.
yıpranmas , O ı.rlne arı,urmı vtlpın Kuıey netlk bır bozukluk 0111'1 bu hastalık yalnız

Carolina Ünıversıtesın'den iki profıısHrOn erkeı.:lerde olmaktad., Zlrl kıdının 23'üncü

(Bn. Frıncls. Mııdi;." ve Bay Rupert Van· I(romosomundıki 'aılı genler bu hastahğı
CIL) 42.000 Kıtollk rahlp Vii rahibe arasında önlemekte roloynar. DlOer blr hastalık iM
yıptıkları çalı,mallr, yukarıda bahsedilen renk kör/UııU olup, yalnız erkeklerde görOl·
tooriyl yalnı, çıkıırmakıadır. ArlJ"rmıya mekledlr
eSlıs t~kıı eden u,hlp ye rahlbelerin hepsi kadın .... erkek esırogen ye ı"drogen

beyaz ırkdan. Amerikalı, bekir, lSğrlılmen dJye bilinıın cinsiyet hormonları Ifraz etmek-
ve k~sacas, hepılıynı yı,arna "rt lırına Si' tedirler. Kadın esırogen hormonunu, erkek
hlpllrlıır. Ara,tıtma sonucunda nhlbelıırln I~ ,"drogen hormonunu daha fırlı Ifraı et·
rıhlplerden bet-buçuk yıl daha faZı. y.... mektedlr. Kadının dena fazlıı Ifru ettiği

dıklan gı!Srülrnü, 'le kadınlar ı.hlne olarak esıragen hormoniliTi, k.ndııkl yııA oranını

yarılan bu 50nllCun ortam,.ı olmaktan ziya- ııı.alımakta 'le böylece kadınlarda dımar tı·
de, biyOlOJik ofdU§u kanısına yarılmı,ur. kanmaıı ye lcalp luıstahldan dahı el. mey.
Bu bIYOlOjik DııünlOöOn sebebını rr· dıına gelmııktltdlr. Bu dı kadının erk+ n.
ıiyeile aramak Ihırrt gelır. Kıl. çocuk dün· nır.n daha: ınun ya~mlSın," belki de en
yıyı ge/dl"l zamıın hGcrelerlnde" her biri büyOk 511:bııplıırlnden biridir.
yttkdıv.rlne uygun 23 çlh kromosom ıa· BugOnkO medeniyet! bır Aıom !tarb! ka-
ıır. Bunlar.n lçl~ de gen olarak ııdıa"dı· dar korkuıması gereken bu geli,me, bır çıı­

r, ıan "o sahibinIn karakterini tayın eden re bulunmadr§ı uıkdlrde, auba erkııksiz bir
molekDller bulunur. Erkek çocuk dünyaya dünye yaraııcak mıdır?
 kırmızı bı r f1ll!re takıhırıık. orijinıIIn mavı

• bır rıegiJtlfl
elde edilir. Aynı ıekııde, bukı·
$1 yapılecak olan orlllniJl resimden elde adı-
len dBrt ayrı rerık ıçın negatifler. Ofs4!ll,
Upc veya ıIfduruk bukı teklll~lne gBre
kııltplıındırılır. Kalıphmn (metal
tabaka-
ııır) yUzey!. yIne özel bır de-
metodIe Irıım

d l§lmh: nokta nokta. hale getirJldlkıen son-

riJ, baskı içIn kU ..ler nllZır deme"'tlr.
Bukı dört ııyrı slıfhiJdıın geçer. Yanı

Renkıl
bas!etSJ
,~s!ı'l'l baskısı, renlt ııv1rrn'\1 ya·
h nırfanıın darı ayn kılfe, dört ana rengI
vermek Uıara mtlreklceplendlkıen sonra, te.
ker teker ve O$t liste gelecek ~kllde baskı
yapılacak: dilrııye basılır , Burada en çok
pılrnı, klifiller Iırac;II~1 ile, 3 veyııdön ey- d ı kkat edllmlUl gı!I/'1!ken noktıı. kHffllerln
rı baskı safhuındıın QeÇerek elde edlleıı ıım temınıı 051 Uıta gelmesi. kaymıımasıoır .
ba skı şekırdlr. BaylllCe d&t ayrı renk Ile mCrekkeplendlrll.
ÖrneOln : Bir düzeyI san, kırmızı ve. mi. dörı ayrı kır~, Ost üsle aynı dUuye bıı­
m av ı renkleri kullanlırıık mozaIk gıbı nok· sı Idıkdlin sonrı elde &dilım baskıdil görUle-
tı nokta doldurup, uzaktıı" bakacıık olur- tekllr kı , kullanılan dört ana renkden bat·
sak, düzey gri gI:IrOIOr . Halbuki aynı düm- ka, bunların karııımından meydana gelml,
yı ıkı ııyr! renk Ile ııynı p!kllde doldurıcıık çe,iıll renk kompozisyonları dı mevcutt u r.
Olııık, kullanılan ner ıkı renk de ayırT edi.
lebilir.
ı,ic renkli resim baskısının ınıı pren-
sibi budur: Yınl . üç veya dikt ayrı renk
kıırı"mrndıın dııhıı baıkıı renk görOnüml..
rı elde ederek ıstenılen kompoılsyonu Sıl!}
lamık.
Bu fiileilde baskı yapılırken lık adım.
baskısı yapılııcık renkli resim Veyıı fot*
rııfln crenk ııyırımı:. nı yapmaktır . Renk
ayırımı kll$!!: makinasınil ıııkılın çetltıı A·
titraler ",aSlIlI" lle mümkün oLur. Örn~ln :
Bukıdı kullanılacak dart ııtta renkelen bI-
r! (clyan) mavı Ise, fotoöref maklnıııınıı Ofsat 11 ...111 Makın ...
 Klın•• d_ ınır yoluyıı l.k,l,n pll'ln hUb
Içindeki chm.. ınv (ml,.., )

... ve niçin takılır?

«1714 senesinde 3 yaşında bir
çocnk alçak bir pencereden be·
ton Uzerine düştü ve öylece kaL·
dı . Derhal çafınlan komşu h e·
kim çocutun ölmüş oldufunu
söyledi. Orada hazır bulunan
bir centilmcn elektrik verilme-
sinin denenmesini tekllf etti •
ve Ililenin muvafakaH ilzerine
iki telle vücudun muhtelif yer· DO~'
lerine teryan dokundurdu. Hil·
diseden yirmi dakika sonra
telJerj göğse tutiufu zaman ,
ı ldkl. &IlmOto edilmesine. dair mevcut en
birdenbire nabız peyda.b oldu.
eskI notlardır. 20 deklkıı geçmesine r*
çocuk nefes a1mafa başladı ve
men beyinde bır Ir,a olmııdan bu çocU§Un
zamanla tamamlyle dOzeldl. '
dlhelmesine bakılacak olursa. muht.erne-
Bu saıırlar Royal Humline Cemiyetin!" Len kllb hlı; durmamı,u .... çok: ywat bır
ın ..de senelik ıoplantısı ndakl John Aldın\'. dolaşım devam ediyordu. Ne olur'" olsun
nın raporla rından alınmı" tır Vii kalbIn el ıık- dıık ı rlOln bu husuıte ku llanllablleeeClnln
dU,UnDlmesln! ve Ilk uıı.blk~unı ptermesi
yanOnden bu notların t~rihl kıymeıı bOyUk.
tür. Mnlum ııılıııktrl§ln kalb stlmUlısyonu"",
dı tekrar kullanılması ıçın aradıın 178 son.
Ilk bır zııman geçmittir. 2011 IsImli mOeIlClf
1952 de, kalb durması "'e kalb blokuna ~
CO. dıtı~an uıtblk edn"n .Iektrodarl. mü·
dıhel. eııi.' GöOUs duvarındakI ıdeıılerin
devamı. konırıkslyonları ve eIerl yanıklırı
dolayıııylı çok rahatsız edIci ol.n bu m..
101, vzun sürmesi Icabeden tedavılerde tal·
blk edilemedi.
Ull.,ı,.ı 1957 de açık kılb .meıryatla·
rı sıraıındı huıul. gelen blokların ledl... ls!
Için dlrekı myekardlal ıtlmUlasyon kullın·
dı.' Bu uıul, elekıroılar klllb ıdeiiliine dıklll
olmakla beraber, uçları ... ücut dııındaki bır
pacemııker'e lakıh old~ ıçın, Ihlkab! ha·
dlHlarln ıık görülmesine sebebiyet veriyor-
dI,!. BütUn bv mıhnırlar, gidermek ıçın
yapılan uıun hayv~n tecrübel.rlnden sonra
18 Nısan 1960 da thardack Ilk defa olarak
Implanlablıı pacemaker'1 (halk lIf. . ında kı·
saca .lalb plll .. diye tlnlnen cihaz) kullan·
dı:'
Bu ,Ihıız ıemamen ... ücut ıçınde oldu·
öu ıçın hem IItlhabt hadlsel.r önlenell hem
de hııtlll" bunu moral bakımından daha
kolıy benlmsıııdHer.
Bu suretle bugün k4lb pJII olarak lanı·
nın clhn Insanllöın hIzmetine glrrnl, oldu
O ııman kalbin bır pll 11. çıı.,tırılması bU.
tün dOnyada bOyük yınkılar yaraltı ve her
takılan pll genl, 116ka ve ne~rlvatll sebebi-
yeı verdI.
TOrklve bu hususta Avrupanın birçok
ülkelerinde" daha .0r'lıllI dıvrandı ve mem-
!ekeılmizde Ilk pıt 66 ya,ında bır ıhtıyarı
4 Aralık 1962 yılında Hac:ettepe Hastanelin·
da takıldı .o (Üçündl Ortado§u - Akdenlı.
Pledlıırl Kongresındıı ıabııo edildi. &yruı
28 NIsın _ 1 Mıyı. 1963). Sonradan pllll
dede adıyılı ,8hral yapan bu IhtIyar hillla·
yı Ilkılı" pH, 1960 dı Chardac.k'ın Ilk defa
olarak taktıGı pl1den dahı mOlekAmil ve ii·
1<1"1" ak$lne 2 seanıh bır amelly~ta Ihtiyaç
göstermeden bır sefıırda lak.lml,11. Hiliı,
nın sol g5ösU ameliyatla açıldı plilln ıkı
-ıakıroc! kılbl" sol Ic.artncıatna dikildI, dlAlr
uçlırı dı karın du ... arı Içine yerle,tırlldl ....
hariçte ilgisi tımamen kesJldl.
Bunu tıklben 1963 .... 1968 yıllırı ıçı'
cie pek çok kııııyı memlekellmlzdıı pll ta·
kıld ı .
"
 Pil (Implıntable pacemakır) bugOn
ıçın buı kSlb hastalıkların,n ıedavlslnde
kullanılan ,.~ özel bir clhnd,r. Noı-mal
.. rıl.r .hında kalbin hızı 'uperlor venı ka.
va denen bayUk karadımır Ile, soa kulak·
çı§ın blrletıl01 ye~ bulunan bır d~Um ta-
rafından Idare edlllr. Yani oormel In,ındı
klıbın plll bu dUaOmdDr.
Fıkaı baı, hastalıklerı teklben bu
kontrol daha ... ~I wılyedekl dOOUmlere ~ ,
••
çer. Bu konırolU kuı.kçıklıırl., kar,ncıkl.r
anısınd.kl ~üm
mın k.lbtn hıZ) da 30 _
y.pmaDa ba,ladlGı n·
-40 arasında dü'
~r . Kalb bır $eferde: pompaladıOI kan mık'
•
ıarını artırmak 'ureliyle bu y.va,lam.yl i .
IlfI etme§e çalı,ı,. Fakat benıı buna rağ;·
men vey. bSlb hıtı daha çok y.v.,lııdIOı
ıçın, beyin. giden k.n miklin klfayeıılı
olur. Bunıı ba§h olarak bayılm. ve çırpınma
nöbetleri gelrne§e batııır (Tıp dlltnde Adım
_ Stok•• nöbetleri dedı~'miz bu korkunç
krizler umumly.!tle beynin 10 liniye k.dır KALBF. MUVAIUUT OLARAK
k.nıız k.lmasıyl. kendini gaııerır). Bu ~ TAKıLANPIL HASTADA
beller Çlayel ıehllkell olup. ölüme Hbebiyeı (KALB DVZELDIKTEN SONRA
verebilir, PIL ÇıKARıLıR)
I,ıe pll bu ılp hısııııarıı takıltr ve kııl ·
bTn hııını .rtırmak suretıyle bu krltl.rln Pii, IçindekI bır bllta'Ya vasıtasıyı. de·
gelmesine manl olur. Kalbin bu $ekilde ya· vamlı olarak elektrlk stlmOlasyonları veren
va,lamesına kalb bloku ııdı Yernır. ıı:.alb küçük bır c ! hazdır. Slfazlk. 2 mlllsınıyeıık
bloku baz.n Infarkıns, url.r, yaralanma vs. darbelerle ve dakikada ortalama 60 - 70
neticesI husul. gelirse de ba:ı;ıın da do§u,tan hızJa çalı", ve dolayısiyl. kalbi de IIrfnl
olabilir. Har bloklu huıının pH'. Ihtlyıcı hızlı çalıtıım. Elektrlkt kuvveti 10 ma
yoktur . PiI sadece hız, çok: yav;ıı~ladIOI ye olup, 1000 Ohm'luk bır direnci yenebilecek
beyninı klfl kıın gllmediOI ıçın biraz: ıvvel durumdadır . Kıılb ıdel.,,'nln Ise normal
tarif ettlOlmlz nbıletl geçirmektıolan direnci 350 Ollm civarındadır. Maam.flh bu
hlSıala,..a ıakılır ve kalf olarıık onları bu direnç eleklrotlıırın yerl~tırllmi, oIduau
krrzlerden vı onun tehlikesInden kurtarır. kısımda ı;ıımanl. artabilir.
Yoksa kalb arısında bir ara yını" olarek H.len pH fabrıkasyonu çok Ilerlemltllr
nnnedildıaı gibi her hasta kllbe pJl tak ıl· Yenı plller tak,ldıkıın sonra hızı dı,ıırdan
ması ıçın sebeb yoktur ve faydası da 0111' lıyarlanııbHmektedlr. Keı.ıı verilen elektrik
maz. Mesela InfarktUs geçiren hastalırın pek gOcO de dı,.rdıın ayarlanabllmek.ıedlr. Su
çcOunda. k6lb bloku olmadıAı ve kalbin hızı suretle ancak ıcııbatılğl kedar elektrIk har-
favlı,lamadr§1 Için bu tekllde: bır pll teda· tınmakııı ve bataryanın 8mrO IlUmaktadır.
visine IOı;um yokıur. Eöer :nmanla kalb adelesinde direnç ar tar·

22
la, gene dı~ardan bal6ryanın elektrik glkO bır uçaktarıöbUrü.,. yerlıerek (o liradil di·
yenı dırend yenebilecek ~kııde yObelıllebl1-. rekt uçıık yoksa) Amerlkıı'dı yolı ç,kııliı
rnektedir. Son zamanl.rda iıe birçok hn· şehirden Ankıırı'Vı ulaşmaktadır. Normıl
ıad., bllhl$A ya~lıl.rdıı göO,O hiç açmadın olı,.,k talep ıııikıen 30 - 36 $lIlt sonra pl!
damar yoluyla elektroı kalbe g6nderl1mekte hauaneye glımı, olmaktadır.

ve ucu gene Cılt IIltlndakl bataryaya iıkıl· Piller durduOu yerde de. elektrik ha r·
nııklodır. Bu mUdahele hem dahil kol.y, adıgından ve bır senede 'fağı yukerı % LO
hem dı lokıl anestezi Ile yıpllıbllrrnı,1 vö' glkvnU yitirdIAlndıın birkaç ııne elde yedek
nOndan çeL( iVI durumda olmavın hlSlllar bulundurma prallk olmamaktadır. Hasıaya
lç!n bOyUk bır ı"ıntal Ifade ıtmektedlr. ull1umlveıle. haııen~ yetııklıın birkaç gUn
PH 160 gm kadar ~ırlıli' va bır .. igırı sonra ameliyaı yııplldlOrndan pll dıim. yıık·
pı~eılnden kuçOk oIu$u dol"V'''IYll "ucuı ıinde. ylllfmekıedlr. Maımınh herhangi bır
Içınde: tatınması çolc. kollV olın bır clhu- gecIkmeye kıır"ı, heılıyıı asıl pıt yeti,lnceye
dır, Hahtn kullandığımı:. pWler (gerek dı· kadar hariçten kullanılıbllecek geçici plller
mar yoloylı, gerekse ıımeıryıllı tııkıhınl.r) dilime I1I'%ır bulundurulmakıı ve bu suretle
orlıılamı olarıık 5 Jene çahtm.ktadır. :; $6- her tUrlu tedblr alınmı, olmaktıdı r.
netıın u>n\Jndl pll'ln deği,m.,ı Icabeder.
Bu sureıle bır
cUml. ile öıı!ıtlanmek
Snon pwı" gmrü dıha evvel bilmektedIr.
Isıenlrse kalb pUl 5eflflleraı çalı,mı gOcO
O umın de§1,llrme 1,leml de dıha evvel
olıın 'I'It munlllZllm elektrik ıllmOIDsları w-
yapıhr. Pinn ömrü sonuna yaklı,ınu bit·
rarek kalb edeleslnl uyııran bu suretle, çoıc
meye 2 _ 3 harıı kala, nıbıl. hı%ı % 15
ya"a~hım., kalbIarın normal hızda çatııme.
arter bu ıurııle bu husus kendIıine si5ylen.
sını temin eden. hayet kurterıcı k(}ç{lk bır
mit olan hasıı. tektır müreaıt eder ya
cihııı:dır dernek Icabeder.
pll'l de§1,llrl1lr. Bu ~ı,tlrme 1,leml, 1. mU·
dıhılenın fIIkll ne olur~ olsun (Isıer da·
mıır yolundlin. Isterse göÖUs ıçılarak tııkıl·
mı, olsun) kalble Ilgili deO"dlr. Yanı ame-
IIvllın k.lblı ilgili kısmı tekrar edilmez, 1- Gıbbon, Jobn U. Jr ed..: SUrpry ot
lhe dı... PI1U/ldlllphı.a. W. B
SacIcıc:. beıarya kısmı çıkarılır va yenı IM·
8IUln4~ eo.. 1962. p ı.w
ıııryıı eskI elakıroılara tuttun.ılur. Dolayı.
:ı - Zoll. P .. : R_ı.:lt.aLloıı ot me
slVla çok bash bir ı,ıemcıfr ve haslanın pll'. ru..rt hı ... lılnrieular ~ii bY
ının 6mrD anlıyor diye endlte eımesj Için
_Ulman ehlı;u1tai ııt.bnıılIıUaıı. N••
Eııgland J. )(ed. , . , : 7r.a. LG
hiçbir sebep yoktur. ., _ L11hıbcl. C. W, Goıı, V. L. Had"""
Hastaya plI iakılması ekSlr!vlı acıı bır r c.. LOD", M. D and rukan. ıı. ııı..
TnıuIIator tor tNatmont
pıırcrımııltl',"
müdaheledır. BugOn memleketlmlı.de kul· of eomplııt.e ılırto _ ..nlTleutu dı.·
lanılan plller umumlye ı le Amerlkı'dın gel- IıoclııttOIı, J A..M.A.. 172: ~ ıoeo

mektedir. Memleketler arasındakı bTr ıınlı~· " - OhlU'dııck", W. M., (;ag.... A. lı. and
G rııatlıe.r.<,lı, W ! Tranltlllatorised. Mır
ma ve teblt bır Insani ınlııyı, neılceısl ol .. talitainf(! Imple.ııtabl. p&efrıWı:er tor
rık bu plller hiçbir posta {,Iemine Iıbr ıu­ tM iQi~ lftTll eorreetlQn ol eOlnpletıı.
bNlt't black. 8ıUPrJ' of8.: id, L9IIO
tulmadan oÇıık pilotlarına eJden t..tım edi·
Ş - AYı..;;, A.. The ' ....unıml ot ıOUJ
lerek ıDr'atle hedefe ulıı,ltrllmıktadır. üze- h~ bloı::lı. by 1rtıpWıt&bl ıı. rı~·

rınde cölüm _ kalım meseleıI. MUmkDn Ur. The 'L'tU1dIh Jawıı&I ot p...u-
4tricıı Aprll ll1!i3. Valıımı, 6, Numhff
olıın en ,Ur' atıl likIIde hedefe ula,lınnız..,. ~
teklinde bır etiket bul')"ın bu küçOk paket
Bilim B iii",
Gııl~
matleıtlren
dOnyasının en bOyOIı; &ıcOlerlnde" biri oIl1n
Gıtllel'nin edı adeseli lelHkopu mUkom·
ve Inııınlı§ı göklerin yenı ufuklarını IÇ1In bu·

Dünyas,\\,n yUk ıstronoml bHgln! olarak y.,emıktedır. Fakıt, dün-

yının gOnq etnrıfında ~ndüi:iO ~lindekl Kopemlk ku.

'ımmı duteklıımeıl Geııreo'yu KI/senin .flfOZ\lnl ~rilt •

.. BÜL~\
mit; YIIl<1nllslnt ye ba,ıırrlıınnı g6lgıılem1ılir . Gallleo'nun
mekanık ve dInamik koouhırındııkl çllltm.larda kat.n.
dlOI başıırılır ııslronomlk bulgularından dana d. enli""

Dncüs\\
ıldır; matematiksel analızlerı fl:lkf problemlere batarıyla
uygulamı, ve cisImleri., hareketı konusundaki çalltmallı­
,ıyle Newton 'ıı VOlu lçml,l ı r.

1633 yrıının 22 HI'Ilrın sabahı. Romıı', kadar KHseye kar" savunduOu bUtOn dO·
dı Mınervı Mana,ıınn," bır odlSmda, Vi" ,Oncelaıi ve fikirlerinden yeminle vıı:ıgeçmek
lı ve saygıdeğer blr adım Englzisyon Var- ve bunları Ilnetlamak fIIrtıyll affedilecek. "
gıçlıırınrn önünil çıkırılmı,tl. ve Yüksek Mahkemenin dUe§1 sDraslnce Iı"?­
Papazları" vcırdl~1 ClWlyl çekenlerin ııly­ H mahkOm olacaktır .. • '
sIIeri olıın ç\,lllarıı .-arınmı" 50lg\,ln yOıU, tlt-
Monoıon leS 1\'111\'1. Sııygı~r 4uı;lu
~n tMlcaklarıyla bu ylı~1t kl,ı, verılecek
dllÜSıD çaklO ..,. Kılseye kar,ı doktrlnlerlnf
hUkmOn nhellğinl okumak istercesine or.
da toplanan karcllnıll.tln Ciddi yOılarına Or· btmdan böyle hiç bı r uman savunmayııa­
kık bakl,lır fıdaııyordu . En nihayet bu sı­ Oma ve ~r.ınıey'lCtlğine dair yemIn odel'ıık
kınulı uul:ıllk bozuld\,l. Yargıçlar Iırlsıl"­ Tıınrıdan yıırdım dHedi, Doktrlnlerlnl bırer
dın biri kalkıı ve dUmdılı, duygusin: bır blret sıyıverdu, bunlerın
ba,ltc.. ı ve Mııh·
ıonl. okuma§a 1>ıı,lıdl. kemenln en faı.fa iiıerinda durduğu diL dün-
c ••• Fakat. bUtOn bunlırdın tonra. suç. yıının gOne, etrafında döndUOU teklindeki
Lu IçtenlIkle ve ~Çllk bır Imanla ,Imdiye gOlOnç (I) nklrdl. Sonr. 011 titreyerek ııOnııh.
ı.,ını bal9I'1-ren k&§ıdı Imııılıdı. Kırdinıiler
toplucı .ya~e kalkııhı r, töYbeldr suçlu od.
dın çıkarıldı . Gıderkım, cüretkir bı r $ekil-
de ş8y1e: mlrlldand.~ı söylenir: .. Epur li mu-
cwe._ (Fakat. dönüyor I,ıe.) Bu ki,ı Galloo
Idr. amm adamı, büyük &sıronom, altınısel
bulu,l.r alanında dOnyının en bUyUit billın.
sel llderledrıden biri olan Galleo.
Gılleo 1564 yılının Şubı, ayındı ital·
yının Pls. kentinde do§du. Babası soylu bır
kl,1 ve deOerll çılı,mal.rı olıın bır filozofıu.
Galfoo çocuklU§unda bof vakitlerini kUçOk
arıçlar ve mliki nalar yaparak geçIrir .... yıp.
iiöl .Ie ı lerle okul arkıd. ,I.rınl eö1endlrı r ve
"'ayren. bırakırdı. BabaSı çocukdıkl saklı
de"'anın IJllretl.rlnl sezinleyerek, medt du-
nırnu .Iverlı" olmadlOI h.lde, Gallee'yu
1581 de PIH Üniversitesine kaydettirdi.
Genç Ö§nıncl Onlverslt~ tıp ~renıml
yıpm.k niyetiyle glrmif, fıkaı Öklld'ln es.:>f·
lerlnl Incelemek GılJeo'nun flkrlnl dljlıar
yönlMe çevlrml,tl. Kafasında ol o.ın yenı
verç~lorlo kendınden geçen GaUeo tıbbı bı-
raku w basit geometri ~rlerinden Ar1}.
med'ln çıılı,mel"rın. geçıl. OkudU§unu ça.
buk kavrıyor. Ö§rendlklerlnl kendı gözlem·
leriyle s~lemhlfıırıyordu. GOnUn ~rıı
rebe'.'1 olen Arl510 falsefeılnl Inceledı; va
onsekizInde bır genel n C01kunluğtJ ve MYln·
cl rçltıda. Ariıto felsefesInin. daha o y.~la
gözüne ,..rpen, yanll,lIk!lr ve tutarsızlıkı.·
r,nı buIlillI( bu konuyu kendisine entellek.
tüel av edindI Arlsıo tarlherlerıne uygı"z·
h§a yalda,an bır ıldde.tle saldırdı va bunla-
rın yerlııımi, ekılyomların!ı karf' kendı
manukl ilkirIliriyle çürUtıO , Ve Arlstoeular
k.mdi fikIrilirini kabule yenııımeyınca de-
neylerle Kizlerini doğrulamek yoluna gittI .
lS83'de kaıed,..li" çatısınden s.rken
lambanı" gIdip gelmesini seyrederken her
sellanı"n, kıpsamı l'Wt olur,. olsun, dman
,Oresl bakımınd.n birbirine a,1l olduğunu
ferkederek. gefçek zımen 51çOmu ıçın sar-
kaçın deOer!nl keffen!. Yine bu ıarihlerde,
hidrostatik denge konusundeki çılı,mılar,.
na ba,lııdı , Fakıt, bethca ilgisi millemliılk
idı ve 1588 de Pin Ünlverıııeslnda M.ıe­
matlk ProfasörU oldu. Bundan sonra da eO·
rı duran PI" Kulesinde meşhur deneyini
yapı!.

Arlsto dekırınının rnekanlkle ilgili .k-

siyonlarından biri, dU,rnekte ol.n iki elıim·
den a§ır olanın yere ötekinden daha önce
dU$ec~1 ye clslmlerln dO,me hızlarının aOır­
lıklarıyı. orantılı olduOu ldL. Ate,1I genç fi-
lozof bununla al.y etti ve bOtUn elslmlerln,
farklı bır atmosfer dIrenci otmacllOI takdIr-
de, .ynı yOksekIIkten aynı zam.nda dO . .
ceklerinI ilerI sOrdU. "tisto taraftırlarının
Ileri gelenlerini toplay.rak ne demek Iıtedl·
Olnl gösterdI. MOslehz! bir t.yıda Pin ku·
lesinin tepesIne çıku ve farklı aOırlıkta ıkı
elımi l,eOıy. bır.ktı. DOimanlarl ıkı elımin
aynı zamand. topra§a değdiCini kendı gen.
lerlyle gördüler. Galiee nferinden emın a,a·
Cıya Ind! vii hayret ve nefretle dU,manla.
rrnın kararını ı,ltti . Arlsto'cular gayet ıoöuk­
kanlı , bu sonucu bitrnmeyen ba,ka bır ne-
dene baOladllar ye Inançlarında sarsılma­
dırar . Buna r~men Galieo fizikte önemlı
bır prensip ke,fetmı,tl. Gallee Isılfa edIp
Floranıayı çekllrn+ ıorlındı, f.kat glıme­
dı ve 1592 de Padua'ya profesör olarık
atandı , Artık OnU bUtün Avrupıyı yayıı,.
yordu. 1604 de ilgisini astroncmlye YÖnehtl.
Bu t.rihıe astronemların ilgIsini çek.n yeni
bır yıldız belltmi,t!. Bazıları bunun bır
meteor olduGunu söylerken, diğerleri açıkça
,a,kınch.

K.labalık konferans salonlarında Gallee

bunun bır meteor olmadıCını ye dlOer s.-
brt yıldızlar gıbı bl1inen güne, sııtemlnın
Iln"lırı ötesinde bulvnd~unu ııpatlıdı. Ko-
nu çok ilgi çekmi, ve binlerce kl,ı Galleo'·
yu dlnlemeOe koımuJtu. Salonlar ııklım uk-
lım dolvyc»", Insanlar Galreo'yu "Ilabılrnek
amacıyla birbiri Uzerine ylOllmlı. adeta n6- lard.n kiılier: askerler, :z:enginler, fakirlar;
feı .tmadan bekl"lyorlardı. Salonda her hark" hareketsiz, nefeslerini lulmu,. ıad.
ıınıftan Insan yardı; soylular, ııJIOı tabaka· ce dinleyen bir k.l.balık. Gelenlerin arka·
 si kesılmıyor, her an yenı kl,ller Içeri gir.,...
j}e uDrl~lyordu. Nihayet GallllO konufR1au.
nı açık hıvada yapmak zorunda kaldı.
Gerçekten çarpıcı bır pUntO. GUne~
kavrYk topra~ı ve bUyOk Insan kalebl l ı~ını
ıı!lıyor. BUyUk fllenof bır tepe DurInde.
Orta boylu, Icaba fakat uyumlu bır yapıya
sahıp , Saçlın kemen hemon kırmızı, gijıle­
ri Innnı delip geçiyor, Vakı,ıklı denemlllZ,
çOnkO burnu genl~ ve yanı: fakal konuf-
tukça yUzu canlı enlaıımlar kauınıyor w
gOıelleşlyor . Dlnıcyıcıler her kelimeyI yuıar·
cuına dl""yorlıır ve konufMaSI bitince Gıı·
11110 dınleyıcHerini, devaml ı gözleri önünde
bulunan bUyOk harlkihırı unutarıık Rl!Çlcı
brr olıy Uwlnde bu kadar c~klJnluk p.
ıerdıklerı ıçın, azırlamık cOretlnl gtIllerl.
VO' ·
Galleo artık kuraml.rını yayınlam-öa
bo,ladl. Mekanık konusunda, harekeı kc-
nu.unda, evrenin sl'temı konusunda, ıes
ve konuşmı, ı,ık ve renk konusunda eMr·
ler yuıyordu . Ve T609'da bUyük ",nsaıyen
oldu. Bu yılda Galleo bOlUn &.811101 uuık
cI.lmlerl yıkındın genıeren acalp bı r optik
ıleıIn verlıaım 1,ltu. Deneyler yaplı, yapıı.
(jını bo.ı:du, yenıden denodı. v. sonunda bır
fikir geldi ıklına. BIri ko"vekt (dl,bUkey),
dlo-rı konkav (lçbOkey) iki cam yaptı. Bun-
Iırı kur,u" bı,. tOpOn bırer !KUnl yerle,.
flrdl . Camdan bakıı ... .. Eureka; buldum ...
Alet lamamdı . Galleo bır ıeleskop yaprnı,
ve gökl"'ln bUyOk kJıabınl Okuyacak had.
kı.ılldo bı.. pencere açml,U gökler•.
Galleo yııptıgı yenı ııieıI Venedl§a g5-
ıurda va Senatoya ,undu, Senato, GalllO'ya
haylltı boyunca Padue'da profesörlOk hak_
kı tanıyarak ve Ocre1'nl 520'don 1,000 flOf'I'
ne yOkselterek mOftlfıtlındırdl .
Teleskop aylarca bUyOk sıınsasyon ya-
raıtı . Halkın co,kunlUOu çılgın'ık derecesıne
ula,ıı Vü:ı:lcrce, blnlerat kı" ılhlrıı ale t ı
QÖrmok ıçın GaHleo'nun evine ııkın etti. NI·
hayet bır gOn bır .rkada,ı ıeleskopu Sı .
Merk kulesine çıkar.blldl. Burada GalllllO,
mOdahale olmıkıı:ı:ın yenı ıletlnl kullanabi·
lecelul, Fakat, 50kakıan ~erı kalabalık bır
grup Iırıfı ndan tanındı . Öyle bır haylIClIn
ve ca,kunluk hilı i oldu kı, kalabalık hari-
ka tüpü eline geçIrdi ve nbırs ız derıeyclyl
altı saaı ı,lnde" alıkoydu, ıa kı herkes iii.
tın etkilerini bırer bl,..r görenıı kadar.
Artık Gıılleo,gellltirllmi, bır tal..kop
Ile dünyayı ,aJitıacik, utronomi bUmini
bafıın ioilii de§1,lireaık ve p81lnden kendı
ylltlll'lll" ıçın her IOrlO fellkell getirecek
olıın bulu~larınl yııpma(iıı koyuldu.
Inını l maz bır sevınç ıçınde ayın yü-
z:eylodekl daa sıralarını \iii derin çukurlıırı
kqfetcl. Evinin tepeıln~1 kOçOk oct.ıının
karanlık ,OkOnu ıçınde, durmadan &ıDn·
deki muaıuım gökleri Izliyordu. Plalades'de-
ki (SüreyyolJ Buretl) yıldızlırın sayııını ke,-
'etti. Jüpiter elrafında dönen Ikıncı dere.
cede dört gezegen oldU§unu buldu ve Sa·
tOrn yıldızının \Le halk.larının yerine ah Ilk
I~areılıırl elde etıl.
Pqlpe,lne yayınladı§ı bu bulu,lar bO·
yük bır protesto fırtınası yanıttı Ye GallllO
kendlsrnl bır ,OrD dU,mınllı çıwrilmı, bul.
du. Ba:ı:ıları. kendınden lSnce yapıımı, olıın
ke,ruerl kendisIne maletmek/e ~uç'uyor, ba-
zılırı L.se doktrlnl.rlnln Kılseye ka'11 oldu-
ğunu ileri sOrUyordu.
161 ,'de Galleo Romıya glıtl ve bUVOk
iılber gördLl. DU,mınlık henüz ıımacını ger·
çekle,llremoml,tl. çürıkLl pransler, k.rdlnıl.
ler, ylıksek rOtbell kllse adamları devrin bu
entellekuıel devını kıır~ılamak O%ere koş­
mu,lardl. Yanında en ıyı te'.skopunu ta,ı·
yan Galleo, bu seçkin kl,He,. en 501'1 bul.
gusunu, gOne,ln yOzDndekl lekeleri gHster.
dı.
Galieo'nun çalı,ma ~kl, olayları nO·
fuz eıme kabJltyel! Ye adeta fınııtlzme Ya-
ran gerçek tuıkusu düşmııniarını çiloden Çı­
karıyordu. Ve Ga1reo dU~manlarını yumu·
şatacak hiçbir şey de yapmadı. Aksine, öy.
Le bir karakteri vardı kı, pervesız bir cU·
retle düşmanla r ını kendı buluşlarına inan-
dırmalia u§raşıı. Onu sık sık - Rönesans
mUnakıı;aları sl111nde - yirmi veya ~aha
fazla insanla tartı,ırken ve fikir mücadelesi
ederken gClrmek olalian bır görünüm olmuş­
tu. Çevresindeki kişilerin ço(Iu diL gizliden
gizHye ondan nefrel eden kimselerdı. Gal!eo
onların konuşmasına müsaade ediyor, ciddi·
yede enlattıklıırım dinliyor, teker teker
hepsini konuşturdukıan sonre birkaç basıt
kelimeyle kar~ı saldırıya geçiyordu. Onları
ve fikirlerini öyle gülünç duruma sokuyor-
du kı, düşmanları hiçbir şey yapamaksızın
şaşkın bir halde dudaklarını ısıranık birbir-
lerine bakmakla yeUnıyorlardl.
Fakat. artık KHse de Galleo'nun ku-
ramlarını ooaylamııma~a başladı . Domlnlcan
KUseslnden Cacdnl, yüksek kubbeH Goıhlk
kılsıının mlllrabından Gıılif!O'Yu ve tanıftar­
ııırını öyle kellmelerle zemmelıi ki, dinle-
yenler şa;kınıı döndüler. Fakat, bu "Idırı
KUse"in ho~unıı gitmedi ve Deminkan Kıl­
sesi Bıışkanı binat Galleo'dan özür dUedi .
Ve Galleo yııklıı~an fırtınanın bu ıık belirti-
lerinden ders almayıp tuttuliu yolda devam
elıL

YENI
BULUŞLAR

Mlnl"Hlsota'dl Rosavl1le'de Ho-

neywelle Ara,lIrmlı Marked tı­
rafınd.n Amerlken Deniz Kuv-

vetleri h;in geıı,tirilmekte olan

bu tüplerle kıplı termıl balıkl­
ğı Iç ılbilalnin Çlıyni bir pııo­
tu ıthr uçu, ,lbilHI içeriılnd.
rahat ettlrmektir. Elbhenln Için_
d,kı çok sıı;ak Vücut ııııını e_

zaltmak gayeliyle ıüpler Içerisin.

den ScOğutuı;u bır mayl dolı,tı­
rılmıktadır. KUçUk ıiyıh kutu-
Iırdılcl hanıı elemınl.r ı akı ,ı

kontrol etmektedlrl.r. Balık .ğı

biçimindeki mıteryıl uçu, elbi-
seıin' giyen klmuyl, .Iblle dı·
,ındııcı "ırı iii değl.,llcliklerlna

kır" korumak gıyesiyle bir hı­

Yıl I:ı.oluyon tıb.kııı tetkl! eı.
mektedlr.
 ~lIfOve KUse arasında bOtOn çatı .. hıtta söylenıiv- göre Papa vın. Urban ka-
ma, Galleo'nun güne,ln abit olup, dOnyanın rıkalürlıe edilmi,ı!.
dandliCO ~Ic"ndekl gOne,l merkez ktıbol
Sonuc; k.çınılmal.dı ıırtık. Galieo Ro-
Drı kuramı 18vtJnmlısuıden Ila ööroımesln­
mıy. Engızilyon Mıhkemeslne: çaOrlldl.
den çıktı. O günlerin kııbul edılen kun,mı Sorgu ıırııında, hiçbir umıın .dünyanın
i~ Bııılamyus larafından Orlııya atılan iili
dörıdOOO ve gOnClllI sabıtoldugu fikrinde
.dUnyenın ublt oIduau '18 bOtUn semalif olmadı§,nı, bu fikrI sııvunmadı§ım, ekli".
cl,lmlerln di)nya eırııhnde dörıdOOOnU. u- Kopernlk'lıı flkl,lerinln liIV1f va eksik ol·
ııun!)n kurlim idi. Gü~ı merkn kebul d~unu gfbtermeOc çalıtiıDini. beyın eı­
odan slılem daha ance Kopernlk tarafından ti. Bu kaçamıkh ıııııunmadan oç gOn son·
ııerl IOrOlmO" anca.k hpatı yapılamıımı,tl. ra, Ikıncı IMgu lirasında GellllO tamımen
Fakat GaHeo Jüpiterin peyklerl"l ve gUnq!n fikir deöl,Urlp, 6QOt I.Izerlne, IıOnql mar·
yUzOndekl gOrıe, lekelerInin hanıklıle,!"1 k& alan ,istemi AvundUCunu ve suçunu
plııdlkıen sonra kurlimm slvunmaSlnı y. kabul etti. Suçlu bulunanık hapse mahkOm
peblldl. ediıdi; fakıt sonradan srena'ya tıltmeslne
ve Artetrl'dekl kendı ıılIIuında tam bir in.
BOyük bır proll!sto fırtınııı koptu.
ı:lvııyıı çekllmul"e mUsailde edildi.
Bıtlıımyus shtemlnl savunaniır, GılJeo ku-
nım,"," Kutsal Kllıba aykırı olduGunu U'" BUıUn bilim aleyhtarı tutumuna raŞ.
ettII., Ile Kuull Kııapcfan aldıkları çqilll men, &gllisyonun Gilltıo'ya illitılmıımı, bır
$Örlerı. bunu ortaya koydular. Örneöln, yumu,aklık g6stıırdlOlnden fOphe edllemeı..
~otınya ılelebet sakın durmekuı. GOne~ dOO- Gerçekte, aydın bır ki,! alın ve bUtün olay·
m.kta. gGneş batmekıa 110 aceleyle do§d~u da önemi! bır roloynayan kırdınal BelIer-
yere varmakta ... mIne .orıredan fÖYiıı yaı:ıyor. cEoıır gü,.
,In sablı olduOu Vıı dUnya etrafında d!5nma-
Çatı,mı gltllkçe bUyüdU ve 1615 de
dl~I , fakat d01ıyanın gUnq etrafında dOn·
Pıpa V. pauL Gal11eo'ya yarı resmI bır ıhtar·
düöü gerçekten "patianıNa, bu tııkdlrde:
da bulundu. ErteıI yıl, Kulsal Ofisln dIn
!liutSllI Kitabın bu konudaki paulla"nı .,...
bIlginleri gOne,In dünyanın merkeılnde h..
niden Inceleyerek açıklamak gerekecek, 'le
r~etsiı: durdU§u ve dUnyanın VOne, etr ..
bu durumda da bu pasajların, Ispatland ıaı
fında oOnltlk devirler yaptı§ı ~kllndekl ku-
gıbı, yanh, olduCUnu ~ii deı bizim bunl..
ramuı kHteye 'le dlne aykırı oIduGuna ka-
rı yanlı, anledlOımm belirtmek doöru oLa-
nır vt!rdl1ar. GeUeo ylWlklenen kuramı cbe-
cak, sanırım .•
nimMmek, ~n!llmek ye savunmak. da" me-
nedlldi. Duru,manln ba,ladlOI tarihten itibare"
Galhıo'nun va,ıınlııı ıra/edi 110 dolu. Serbeıt
Uzun bir süre astronom kendini g/Sı..
olduğunu öGnınlp kendı ırvlnda aHeslyle bu-
!eml.rlne verdi..... sessJı: sednız Çfıl',ıı.
lu,ıuktan kısıı bır sUre sonra, an sevdıoı
ı632'cIc bOyOk eseri cOU~nın Başlıca Iki
kızı aniden huıelandı ve öldü. Bu darbe,
Slslemf Hıkkınde Dıyalog~ adlı kltabı"ı y.
gençll§lnde yakılancııöı bır lII.tln zattın yıl .
yınledı E$er bUyük bir kayna,ma ITM!I'fdlına
lardır çökerıılGi ya,l, adamın Omrinde çok
ge-tlrdı. Eıar. eanh ve zarif bır iislOpl. açık.
derın etkı yaptı ..... onu faz..laslyle yıprattı.
kolay ınla,ılır ve kuvvetli bır b1tımsel an·
I.tım, blrleııırmlttl. Fakaı, a~lkça 1616 afa· Buna raOmen çal"ma§a devam etti.
tozuna kafa tutar bir tandı Yal."llml, ve 1936'da mekanık konuıuıldakl gençlık de-
neylerini ve sooredın iyice olgunla,an dU-
ıUncal.rln! en!elan .Yenl Bilim Konusunda
Diyalog .. adlı eserını yazdı. 1637'de son
estronomlk bulu,unu yaptı; ayın IIbrasyon.
ları olerak bilinen ayın çwres!ndekl garip
OKUYUCUYA
gI:IrUntUlerl !ceıfatti.
kör oldu.
Birkaç ay .sonra da
MEKTUP
Kederli ve meddl maneY1 faiikeıleri.
Bilim ve Teknik dergisinin eli·
Iyice çökmO, fakat haıa cesur olıın GaIJeo,
nizde tuttuğunu.z bu sayısı. sizin de
bOyük bir çaba Ile bır arkada,ına mektup
muJıakkak dikkat e tti ğiniz gibi, ye-
yızdı : _Tamımen ve tedavi edilemez bır ~
ni ve değişik bir tarzda hazırlandı.
kllde körUm. Geçml, yılların Inançları öte-
5inde, harlkullde gI:lzlemlerle binlerce defa İlkön ce sizlerin ilginizi çekebi.

bOy(ltlüöüm.... gCSzlediölm bu gökler, bu lecek pekç ok konu tarandı ve bir

dOnya, bu evren ır l ık sadece bedenimin I'.
gal eti/iii dırilcık yer. ı ıOacıık kııdıır kü·
çüldü. Madem kı Tenrı böylıı Istiyor, o hal·
CIe ben de memnunum bundan.»
Bır din ıdımı olın arka dı,ı Peder Cas·
telli hemen ırkasındın ,un l arı yazıyor: .eo.
öanın yarauıaı en SOylu gözler karardL.»
Galleo yine devam '"11. Kendisini bl·
IImSflI heberle,meye ....erdl. Saatin 1,lernesin!
düzenlemek üzere ıırkııçden yırarlanma
yollarını dü,OndU. OnbeJ yıl ıonrı bunu
Huygens gerçekle,lirdJ.
Öl\im geldiÖI zaman, Galleo 6Grencllo-
rı Vı .... ]ıınl ....e Torrlcel1l'ye maddenın sıkıt­
ması konusundakI en son kuremlarını dikte
ettiriyordu. BedenI Iskelet haHne gelmı"
faket GeIJeo, 8 Ceek 1642 yılında ye1mif-
sekiz yaşında 61dO~0 ana kadıır evrenin sır·
I ı r ıyla uAretmektıın .... azgeçmemi'ti.
Mekanık, dinamik .... e manyetIk konu·
larındaki deney .... çalıımaları bir yana, ıy·
daki d~lıırı, SOreyya burcundaki yı ldız i ı rı ,
Jüplter1 n uydularını, VenOs hlllHnl, Satü rn'·
On halkalarını ve güne, üzerındekı [ekeı.rl
orlaya koyın bulv,larıy!ı Gal1eo dO,Unce ve
bllJm dünyasında bır devrım y a ratmı,t ı,.
lis te yapıldı . Bunlar hir komite ta.-
rafından tetkik edildikten sonra bir
kısmı tercüme edilirken diğerleri
için türlü klşilerıe temaslar yapıldı
ve milliiknUn!" hazırlandı. Kapak
kODumUZ olan «Beyin Akımı _ için
Orta Doğu Te knik tlniver s Uesi
R ektörü , çeşitli Ilim adamı ve öt·
r et.im üyeleri ile gürüşü1dü. Ankara'·
daki İstatistik E nstitüsü' nden bazı
bilgiler alınırken Amerikan Muha·
eere t Dairesinin tUrlü yayınlan ta·
randı .
Bizleri e n çOk düşündüren ve
sonunda en m emnun eden konu
derginin kapağı oldu. Gayemiz be-
yin akımı fikrini grafik san'atma
uyan bir tarzda göstermekti. Bir
arkadaşımızı Kızılay'da yüksek bir
bina üzerine çıkartarak türlü re-
simler çektik. Nihayet, uzun çatış·
malardan sonra çeki l miş resimler
ortaya kondu ve arkadaşlar kapak·
ta gördüğ"ünÜ% resmi seçtiler. Bunu
SıZin de beğeneceğinizden eminiz.
"Bu arada, dı ğer bir konu olan
"'e memleketiıniıin düşündürücU
t»ir soruuu haline gelen yer sarsın·
:ıIaf. olay ve. sebeplerini en iyi bir
;eJdIde nrebllmek için l\'Ieteoroloji
:ienel Müdüründen Kandilli Rasat-
tanesi mensuplan ve İmar ve İskAn
3akanlığı sorumlu kişilerine kadar
ıekçok ki.mse Ue konuştuk.
Diğer bir konu olarak. kadın·
ann erke.k.lerden daha çok yaşa·
dıkIan hakikauru aldık ve bunu ge-
ne istatistiklerle 8J'dınlattık.
Kısacası. sizlere. isteyerek aldı­
ğınız bu dergiyi çıkışını her ay
m.erakla bekllyeceğinb: bir bilgi
kaynağı olarak sunmak istedlk.
Başarı sağlayıp sağ:byatnadığı­
MLZI ancak sizin bizlere ileteceğlniz
görüşleriniz cevaplandıracaktır.

, sKI BAKJR OlJRUFLAl\lNlN DE- mlr, Adını , En.urum va Dlyırbıkır 111..

lE RLENDİRlL!Imst : ri nde yıpıldı . Derece .Ien Ö§rencllert:
ürkiye: Bilimıol ve Teknık Ara,tırma Kuru· ldüileri 1968 • 1969 de,. yılı ba, ınde
'u. Türklye'de!<1 eskI bakır lzabe curulla- okullerındı törenle "erIlKekti,.
ından, ekonomık cle§erl olan bakı r ve pik - Orııokul .on ,ınıf &ör.ncHert ır.ıındı­
emir elde edilmesiyle ilgili olıırıık, teblığ kı mıtemıtık Ylrl,mlSı dı 9 hulrındı
Ozenlcml,Ur. yepılmı,tır. $ın."" .t.melırl kuenın 94
IJIm kurulu OYe.SL MetlılOrJI YOksek MG- 6ğrencl klıltml,lır. Der.c. ılın ~....,_
endisi Dr. E,ref Zeki Ak. tarıfından .sunu- eliM odOllerlni önUmOı:ciekl d"n yılı b ••
ın tobtı~e , Olkemlzdekl eskI bakır ocak- ,ındı ıl.c:ık Ilrdı,.
ırındı çok çeıUII karıtıml.r h.llnde bırik·
I" bulunan Ifuklardan, bazı teknIklerin NATO BURSU
tslUlıınmasl sureıIyle bııkır ve pik demır - 1968 Nılo yurt dı,ı doktora burs PrGi-
de edııebll~1 bıldlr llm l;tlr. Orta DoOu ramı gereflnc:. 23 Hatl tındı yıpıl.n
aknlk ÜnIversitesi'nde Vi! Istanbul Teknık sc'tme sın."ının iJOnuslırı bllli olmut-
n!ve"lteSı'nde verllen teblliiln QÖrO,Olmesl lur. Sın ...... kllıl.nlırdın 20 kl,ı bı,e,ı
nSlnd., ar.,tırma konularının TBTAK nı· ku.nmı, v. kendilerine bun verllme.1
ıfındıın gOdOmlO projeleır haııne getlrllnıe­ hnrllfıırılmı,ıır.
ne çaba harcıınmıısı kanrla,tırı l ımı,tır.
J (uruflıırın lçlndıın önca bakır, d.hıı son·
, diL döner kobalt kalslnnyon fırını va ÖZÜR
ektrlk ırk fırmı Ile redOkleme teknlOI De~erlt okuyuculanmı2, bu
JlIa"llerak pIk demır elde edilecektir. yımlZda yazıların çokluDu dolayı".­
J 1,lemln en ekonomık olenlerı dı tebllO· sıyla, 7'incl sayımızda yayınla­
i t.vslye edllml;tlr. nan bilimsel bilmecelmn çözU.m·
IATElIrA'I!I:K YARışMALARl ler!nl yayımlll1lamadı4ımlZ gibi,
• 321 ÖilrtJIdntn ka1lldl§1 ""I ....r ...' M.·
yeni bilmece de veremiyoruz.
tımaıik V.rı,m ... ı, Anker., Iltınbul , lı.
OzUr dileriz.
Boğaz Atlama Pro·
jesi Türk mühendisi
ve teknisyeninin kur·
duğu dünya çapında
Yurdumuzda
bir teknik anıttır.

Maden
ve
Enerji
i lerinin
· Önderi ·
etibank Başnur Matbaası. Ankara - 1968