• Böcekler cUsseZerine kıyasla,
aklın almayacadı kadar l.:-uvvetli ve
çeviktirler. Bacak uzunlu(fu 1.2 mm
olan bir ptre 330. müimetre uzaOa,
196 milimetre yüksede sıçrayabil·
mektedir. LucQnus Dama isimli bir
kın kanaUı böcek kendi bedeninin
120 misli U!1ırlıktaki bfr ytikil sü-
TilkIeyebUrnektedir.
·· n,las lfı1n
d U .7esrarı
• Böcekler virus, bakteri ve
mikroplan insanlara aşılayarak, ve-
ba, tifus ,sarı humma ve sıtma gibi
hastalık salgınlan meydana getir-
mektedirler. Fare piresiyle yayılan
veba saluınlarında Altıncı 1JÜZ1Iılda
100 milyon, 14 u7ıCÜ ytlzytlda 25 mil·
yon ve Birinci Dünya Savaşmda
ikibuçuk müyon Rus olmak üzere
Alman, POlonyalı, Romen milyan·
larca insan ölmüşWr.
• Insaoo(Jlu, 50 milyon yıldır
dtlnyayı istiM etmiş olan böcekler-
le olan savaşından za/erle çıkabil­
miş de(füdir. tlnlü entornolog Ho-
ward. L. O «böceklerin dünya hii1cf.
miyetini sadlamak için insanlardan
daha teşldUltlı ve daha avantajlı ol-
duklarını» bildirmeletedir.
2
• Ziraat Fak1lltesi Profesörle·
Ttnden Dr. Akif Kansu'nun «Genel
Entamology» adlı kitabında, zararlı
hayvanların Tilrkiye tarım toprakla·
rında ve ormanlarda verdikleri ztl-
rann yılda 3 milyar Urayı. bulduğu
bildirilmektedir. Zararlı hayva1li.a-
rın bUyük kısmını ise bbcekler mey·
dana getirmektedir.
İnsan OğlU
Yaratıldığından
Buyana
Böceklerle
Savaş
Halindedir
Çoaumuz, böceklerin ara sıra insaru
eden yaratıklar oldugunu dilşU­
rahat.sıı;
nUr ve bunun ötesinde insanlık için ne bU-
YUk blr tehlike ve rakip Olduklanndan
habersiz bulunuruz.
 Oysa böcek dUnyası. Ins/mhk bakı­ OrmMlık bölgede ise aynı gımlşUkte
mındnrı bUytik önem taşıyan tabtat gel'- ve 45 sanUm dcrlnllgi olan bır ııru! par-
çeklerlyle. doludur. casında 65 milyon böcek yaşayabllmekte­
Biz 1nsıuılar kend1m1z:i tablaUn sahibl dU-.
zannederiz. Oysa, llk ın..sa.ndan bu ynna Dünyada, donlder dışında kalan kam
böce:klerle sUregelen sıı.vnş!.an zafer elde parçaları cUkk:ate ahndılında. iıısan nU-
ed.c.rck çıkabllmiş detWzdlr. OOcetin in· (usunun yotunlutu ise 70 dönümc bır !n.
sandan mllYODIarea. yıl önce tabliılı işgAl san dtlşecek kadardır.
ettlll bUinmekledir. Böcekler istedikieri Lucımus Dam:ı lsı.mıı bir kın kannUı
takdirde, gıdamıza ortak olmakta, bay. böcatin kendJ bedenInin 120 misll ngu-.
vtı.n1annumn kanım emmekle. evimlule hkt.ak1 bir yUkü sürUk1eyebildtgi görill-
~amaktıı ve bizzat. bize saIduarak kB- mUştur. İnsanotlunun bu lXketJ,n Jruvve-
nı.n:ı.w sömUrmaktedlr. DUnyo. kuruldu- Une sahip olabilmesi Için 9.5 ton atıl"
ttunda,n bu yana bu olay böyle. cereyan htında. YUkU kolt\ylıklıı. çekebllınesl gere-
etmekte ve I.nsanotlu böeek.lerln kökünU Idr.
Iowyam.am.tı.ktadır .
Tablalta Un!me \0"0 çotatma rekoru da
İnsan t.UrUnfin 500.000 )'lllık geçml..şf­ böceklere aitUr. Bır QI[1. sinetfn N"ısan
ne karş!lık böcckler 50 milyon yıldır tabı· başında bıraktıkla,n yumurlo.lann hepsi
ah işgAl: etmiş bulunmak:tadu:lar_ 'Onıu ynşasa ve bunlar erginleşlIkten sonra
Entomolog 1.. O. Howard, cıBHceklerln biç zayiat venncden Urerneye devıun et.
dUnyn hakimiyetini sn#1amıik. Için ln.sa.n. seler~ AA'ustOs ayında 191.010.000.000.000.
lardan daha teşkilAtlı ve clBl1a avantajlı 000.000. lano olurlıudı. Prof HOdıs bu
olduklarmuı bUdlrmektedlr.
Böcek1er cUsselerloo kıyaslA nklın al·
rnaynctlJ:ı kador kuvvelU ve çevikUrler.
Bacak uzunllllu 1..2. ı:n.fl.lnwb'e OlM b1r
plre, 33 santlm lUOltlıktnkl bir mesafeye
atlıyabılmektc ve 19.6 santim yüksele
Norm.1 bGvüklOkte
s10nl-yabllınekt.edlr. Bu besapça bıı.cak
uzunlutu, ort.alama 90 sanUm Clvannda bırböcefiln ort. ı ..
oLan wo.nın pl.re kadar çevik ve kuv. m. unnluOu 10
vetli sa)'llabllmesJ için 21S metre uzun mm ağır/IOI 1.. 25
atlamllSl ve 137 metre YUkSete slçnyabU- il. 50 mlllgr ı m d .
mosl gereklro varındıdır.
()ysa olimpiyat şampiyonlannın elde
ettuıılerl sonuçlar, bu a.çtdlUı, ln&anog-ıunu
umutsuzluga düşUrecek kadar bu rakam- sayıda. sinegm dUnyo.nm yüzeylnl 14 met-
lı:ı.tdan uza.kLadLr. Zamanımızdil yaşayan re kalınlıAmda bir tabaka haırnde kap-
hayvan tUrUnUn sayısı 900.000 dir. Bunun IayablkıceklerlnJ. hesaplamıştır. TeselU
GOO.OOD'inl yani Uçte 1k:1S1nJ böcek tUrle- bulunacak nokta tablat ananın &Inek1ere
rı meyd.a.na getirir. 1nsa.n turU lse. sadece bu kadar çogalmak ImkAnını vermeyen
blr ı.atıedlr. konuol ve tasflye sistemIdir.
Bir böcek. tUrUnUn nU1'u.s Y02tm1l11u Böceklerln Insanlıu-Ia olan ebcd.l sa..
ise sayılamayacak kadar çoktur. ÇekIr- vaşında öldUrdUklerl msan sa.:rısı 100 mil,
gelerin SU.rU hı1llndeld u~lı:ı.rı sını.s:ında yonları qıtı1Şlır. Böceklel'le taşınan vi-
:r.z0 kilometre karellk bır alaıu kaplaya- rus~ bakteri ve mlkroj)lar. veba, titUs,
bUd.!kJorl IÔrUlml1ştn1'. '(tnlU ekonomlk san humma gibJ hastalıklar yolu,yla, VI.
entomoıoglard9.n Prof. Metcalf ve Pror. ve xıV. Uncu yUz;;yllllU'da vo udnoi df1ı:),y&
Fllnt.·e IÔre 4.4 dönllmlUk bır arazi ıçtn. savnşı sıralarında yüzlerce mllyon insa.-
de yaşıyan. böcek sayısı, deRtşlk şartlarda nın öıomOne yol açmı"laı-dır. tnsanl.lk ta,.
1 lle 10 mUyon arasınclıı deRişm&ldedIr. rlhl boyunca blObır savaş böcck.lerln ~

3
beb oldulu kadar zayiata y()l açmamış·
br.
öte yandan, Zlraııt. Fakilltesi Pro!&.
s/jrlerInden Dr. Akl! Kansu'nun HOmel
Entomolojl ll adlı kitabında, bUyük kısmı·
nı böceklerln teşkil ettigt zararlı hayvan-
lBtın tanmaal ürünlerde ve ormanıarda
mUlı gelirlmlze verdlti zarann yılda 3
milyar Urayı buldutu beUrtllmektedir.
BOYUNDAN BUYtlK ışLER YAPIYOR •..
Notnıııl bUyüklükte bit bfSceıtn orta.
lama uzunlutu 10 mHlmetre, aıtırlı2l 21)
Ue 50 mıllgram cıvarındadır. Palophus TI-
tin ad.ını taşıyan en bUyük böcetin ise
boyu 25 santim kadarc1ı.t.
İlk bakışta cesamet.lerlnin kUçUk.IUfU
böcekler için blr dezavantaj sanılablllr.
Oysa bunun tersine bÖC6kle.r canlıla.r al~
mindeki başanlarını ve ınsanogıu Ue s8r
vaş.lannda başabaş oluşlarıru kısmen bu
kUçüklUle borçludurlar. Böcek, küçük be-
den1yle her yere girebtlmekte, kendinden
çok daha fazla cUsseU dUşmanlarından
kola.ylıkla kaçabUmekte. sawnrnasmı da.
ha kolay yapabilmektedir. Beden yapısı­
nın kUçtlk1Uıu, kas sıstemının çok lruv-
veLll otmasıru bUyük 6lçUde etkilemiş.
tır.
Bir çekirge boyunun 10 mIsll yükse2e
5ıçrayabllmekte ve 20 mislI de uzun at-
layabUmektecUr. Çekirge bit tek aya~ Ile
kçndi atırlıtırun 10 misij yUkU kaldım­
bilmektedir.
Özellikle çekirgelerin bacaklarındaki
kuvvet çOk Ş8Şırbcıdır. Bit çekirge bar
caıı kendi bedeninin aJttrııg-ınm 20.000
mlsll kuvveti harcayabilecek güçtedir.
Böceklerln sahip olduklan kasla.ru::ı
kuvveti uçuş yeteneklerlyle de kend1n.l
göstermektedir. Bir kelebek saniyede LO,
bal ansı 250, ev sinegi 190 defa kanaUa-
nnı BÇ1p kapalabllmektedlr, Blrkaç mi·
limetre boyundakI blr slnekı;ttın 330 de.
!a kanat çırpması hayret verici degtl mı.
dır?
BÖCEKLERIN ERIŞILl\1EZ CSTONL1lK.
LERI
Organik evolusyon teorisi, btkıeklerin
hayvanlar alemi Içindeki gerek nüfus,
,
gerek tUr sayısı çokl$ bakımmdan eri·
şllmez UstünlUklerlnf, klsmen çevre şart­
lanna en Iyi şekllde uytı.bUmelertne bagla-
mnktadır. DUnyamızm geride bırBktl2ı
zamanlarda. ve devirlerde, binlerce canlı
tUrU telet olup tablattan sillnd.l&'i haJ.
de, (dlnasorlar vb. gibi) böcekler çolsl·
maJ!a ve farklıla.ş.arak yenı tUrler çıkar.
maya devam etmişlerdir. Tabiata uyma
yetenekleri çok UstUn Olan bu hayvanlar,
şartlat' degtştııı zaman, yeni ortama gij.
re organlzınalarını uyduracak det1şlmlar
geçirmekte, toprak içinde, karada, suda
hayvan ve bitki organlzınalantıın içinde,
sacek ı... LU sı-çl r.
meyen ..ıu. .,.1·
m.yen v. ı l kılllır­
de ç6ıülmeyın çok
dıyınıklt bı r be-
ct.n d uvarını ...
hIpU,.
kısacası okyanusun derinlikleri hariç her
yerde yo.şayabllmektedl.rler,
ASIT İçJNDE ERiMtı:ORIAR
Böcek.ler, su geçirmeyen, adi organik
eritkenletde, wUerde, alkalllerde çtizW·
mayen çOk dayanıklı bir beden duvanna
sahipllt. Kutlkula diye adlandırılan bu
dış lsk.elet, potasyum h1droksitle kaynatıl,
sa dahi çok geç eriyen, kemikten daha
sert daha dayanıklı. ve hafif blr yapıya
sahiptir. Kutllrula iç organlan dıştan 8&"
labilecek her tUrlU mekan1k: ve kimyasal
etkenlere karşı mUkemmel biÇimde ko-
nunakta<hr.
TAM BAŞKALAŞıM
Tam baş.kala.şım denilen bir tabt.at
olayı, hayvanlar alemlnde yalnızca bazı
böcek gnıblannda bulunan tlreme özelli·
tldir. Bu şaşırtıcı tablat olayı Ureme bakı·
mından bazı btıcek grublaıına kendIne
azgU bir UStUnlUk satlamıştır.
•
Pirenin Boston ve
Brumel ile Mukayesesi
Dünya yGkMJc ,ıtı",' .-ırıpiyonu V.lerl
9, ume! 'I" rekoru 2 """nı 28 M",lmdl,.
B.oılc unınh+ı ' .2 mlllrnl!'" OL," bır pir.,
196 ",ilimiiri VO!lMöe "çreyabllme11,lıtdi,.
Vı"1 plnı baı:ık boyunun 163 ..,1111 vıaf­
'lItylbllecek Q lo gOcilf>e ...nıpı ı •. Brıımel'.
In bl. plr. k.d.tr kllYWIII ohıbll","' ıçın,
btcık vıunlUCIunl,l 110 ",n ı ım kıbl,ıl ecı., •
..lı 179 mıı,. yOkMk 111.mu. o-nk"'"
ıdr.
i
OOnyl vıvn ıll.ml ,ımplyonv Rılph Botlon R.
DOny. uzun ,ıI,m. , . mplyonu R.ıph
Boıton't.ın..hıp old~ rekor 8 ITICI!'" korv a m 35 cm.
35 untlmdlr. PI... iM bfQk \lıımluOımurı
275 ml.ii 01'1'1 330 milimetre \,Iuktıe. rı,
hıt~ . ı lıylbllmelcıedl r. Vı"! Bom,"'un d,
pl... kadar ceYlk ve kwvılll wyılm.. , ıçın
ıaltrlben 302.5 meı,.. unın ıllıytbUmMl
Iltı".ıırdl .
DOn.,.
G&OYOrUı: kl I"sı n null"l" en fyi .,.
',"Iwlnln prr. ii. ımık~ı . Mmc:lınl ..
yOkNk
ıtI.ml
. Imlt ıçı n *J~ıltk ~nu yarıtKale ı.:...
,lImplyonu
<1., .Ieylııdr.
V.I.rl
Du durumctt b&cııldorln dOnyl I\&klml·
Brvmel:
v-ı1nl ele» .. mtl...ı ıçın datı. avlnl,11ı ol.
rekoru
dukı,rr n ı .&tl..,.." bUlm Ida..,ı"ı hak Y'tI"-
2m 28cm
l'rI4ıIMIr ,Id. mıdır?

Tam baŞkalq:ım yeteneCfne sah1b ~ Ü1LEME REKOltV DA BOcEKLERDE

ceklerde el'lfnln döllenmedeD sonra bırak:· Tablatla Ureme ve çoRalnıa rekoru
b it yumurtadan çıkan larva (yavru) hiç. böoeklerin eHndedJ r. Bir cllf1 bftoek. tu.
blr baJWndan anaınna benMmMl Hayvan. rllne göre, blr yılda Ud, Uç ve daha !az,
lar alemlnde!d dller eanlıla.rm tersine, la döl vereb1lmekte4!r. Bırakılan yu..
ana&ıDa ben%emeye.n larva (beslenme dev· murta say11n I 'den 1 milyona. kadar da.
re:sl.n)den pupa ( gelişme de.vresJ.) devre.. t1şebUmekted1r. Bir an otuıunun eces1
sine girerken haraketalı görünÜfOne rat· gUnde 2QO.300 yumıırtA bll"llkabUmekl,.edJr.
men, mUthbl blr gellşbn faaliyoti 1ç1nt:lı>­ Fakat çeşitli e tkenler dolaY1sıyla bu yu.
dir. Pupa devresInde, tam bir detişlm go. mu.rta1ann lıopaJ ıı.çılamamakta, veya ~
çiren larva. ergin hale Cf.mı1ştlr artık. Bu· llşme d8vrelerln1 tamamlaYıP ergin hale
na, bil' kele~ larvasl olM elma kurdu· gelememektedlrler. Yukarda. bir Q1ft sine-
nu örnek cÖsterebllJrb::. Elm.e. kurdunun RIn çoıaıma yetenetl hııltkında verilen ör-
larva devreslnl elmanın Içinde gec;1rUlp nek, Ureme rekorunun da Mce1t1erde ol·
beslendlkten sonra. pupa dlSnemJn1 de ta.. dutunu kesinlikle ortaya koym..aktad.ır,
mamlayıp kelebek baUne p1erek kanat-
ÇlI't)lp UÇtuIunu blrçoklanmı..ı, belki de İNSAN.8OCEK SAVAŞJ
bllme:ı, K.1.raz kurdu da &Slında bir s1n& 1nsanoIIu yaratı.Idıfmdan bu yana bG-
lin Y8.'11"USWldan bafka bir teY dııIIJdir. ceklerle savaş hal1ndedlr. Dünya dur,

s
dulcça cin bu ıava.şı.n devam ectecett an- len böyle bır veba salgınında ıOO mllyon
lqı1maktadır. t])'gıUhRm ve teltnOlojlnin inSaıUn, 14'üncü yUzyı].dald iklnd bUYUk
bUtUn gelişmelerine raltmen,. insan ZCLtA.. salgmdn tse :ıs mllyon kişinin öıumU
fa·
aı, blSceklerln hakkındtın gelememiştir. relerde paraz:l.t. olarak. bu bO--
yaşıyan
BeIJd de Imnnlar bıçbl! za.ınıı.n böcekle- cetın IstrmB.51 sonucunda meydana gel,
rln kökUnU kazıynmayacakln.rdır, miŞtir.
Bununla. btrllkte. bllim adamlan, tn· Vi.rU5 enfeksiyonu olan Yello", F~
EmnolUunun xelecekto de varlıtmı d"om ver (sarı bummal sivri SInCtLn ıs.ırmıısıy­
ettırmestnın. herşeyden önce böcekler la meydnnn gelır. Mrlka'CIn uyku hasta-
Umrinde LBm baklnıIyet kutmaaUlıı bR~h hıuun ıım1JI oltın protO'Z08.. <;e<:8 slnet1n1n
o1ac&tm1 bildirmektedirier. 50 milyon yıl, ısmnıısıyla ~r. 1896-~906 arasında 50()..
dır dUnyayı istilA etmiş oi1ln böcek.Jero 000 Alrlkal.ı
bu hnsiahkt.an ölmUşlUr. Gene
karıı 500.000 yaşlDM olan .1n.sa.nlık t1atUn bir protozoanın
sebep oldulu malatya
~Iebllecek midir? (s.ıtmıı) mlkrobu anofel s1vris1ııelfn1n 85
tUrU tarafıDdan Insana lSlm1a ne geç-
BÖCEKLERİN Z..'\.lt.A.RJARI mektedir. Sıtma gtlnUm.U..ıe kııdar milyon..
Btk:ekler bitkilerin yapraklannı, çi.. iarca insanın ölümUne yol açmı.otır. Ev
çekle.rin1. tomurcuklannı fiUz ve meyvele. .sinetl Muscn Dom~tlcn birçok hastalılın
rini c:1Cneyerek. ez sulannı emerek, mekanlk taŞlyıcısıdı.r, 1nsnnlardn.n başka
ötclllkJe gövde, meyve, yaprak ve to- birçok .hayvan basta1lkla.nna sebep olan
humlnr ıçınde tUneller acıırnk. ~ bakterı . vtnıs ,m.n.ntar vs. böceklerle ta.
Inrı yerde pller (şlşldnUkler) teJldl şuuna.ktad.ı.r,

ederek yumuttalannı biLki dokuau içtne

bırakırlar.
YA FAYDALARI ..
Bakteri. mantar ve vlruslann sebep .B&eklerl bu kadar kötWedikten son·
oldukjan bıtkı hastalıkla.nnı da beraber· ra blra:z dn taydsla.rındru:ı söz edellm:
1 erlııda taşıdıklan lçln. blUdlerln kök İpek. Ipek böce~ larvB8.lrun, bal.mu·
ve toprak altındald nk.samlanna saldıra. mu, bal ansının sa.lgılann.dan meydana
rak zarar verirlor. Anbarlnnmış boslnler. getir. Bundan başka. b&cklerln blıldlOJ"o
ku.ınaş, kıljfıı kltap. mObtlya, telırat di· de meydana get1rdtkl.erl ve Itgalıer» adını
reklerl wl balta eyler böceklerln zarar· taşıyan bazı blrildmlerden boya elde ~
InrındM kurtulaT1UlZlar. cIillr.
Gerek salgıladıklıın maddeler, ve ge- Böcekler clçeklerl zfytı.reUe tozıa.şma.
rekse kendllerlne bannn.k aramanı.n ya. )0'1 saııarltır.
En bilinen meyve tılrlerin­
ruılm yemek suretlyle tAhrlp edici olur. de tozIaşmıL böcekle.rle mUınki1ndUr. Fa.-
lar. Bunlardan baska böeekler lnsan.lııra SUlye, kabak, domates, kavun. bezelye
19 ve dıŞ pn.rar:lt şeklfnde tnUD1JBt olur· meyve ohışundıuı önce muhakkak böcek
lar. VordJkIorl acıdan. riıhaı.sızlı1rtan ziyaretine lbtlyaç gtSsl.8rlr. SUS neblltla-
başkB, bakteri. mantar ve virus naklede- nndB. dn dölltmme lIUyUk l:SlçUde böeek·
re.k. cok tehl.Dr:elt hastalıklara yol açar· lerle mümkündU)'.
llU".
OLDÜREN BöcEKLF4t Bu ~i h!ı:ı,l.rıırktln .,-Dıdıkl kııy­
nıtkl.rdıın yt,.,lanllrnltıır
lnsnn blUn1n lSJnnıwyln nak1edllt'tı i _ Mtıul" C. L. .nd Alnı W. P.
til11s mlkrobw:ıdan meydann gelen ep{de.
1962 DaırueıIYe and useM I"'!KU
mik ı.tıUs, blr.tnel dltnya !lav",mdo
2 _~. H. H. 19~6 it. lU bOOIC
2.5 milyon RU5'Un \'0 Alman, Potanyalı, ROO
of .,ıomolı:ıcH
mon mUyonlarca Insanın OlUmUne yol
1 - Mııheton, it. 195\ Enıomolcııgy
açuuştır.
for lnıroducıory CD.In.eJ
Bakteri ba&talıCI oları PUbOnlc pıa.
" - "'NII, IL 1967 ~ E/'Iıon-oo-
sue'nln mIkrobu [anı pl.resln1n ıaınnası)',
la I1AkJcdillr. Altıncı yüzyılda meydana ge.

6
 Bkıkl.r hıra'ı n ·
dın 101.111'111'1 bıtkı­
iM Qlntılllk lı 101.
I . nm.yı yıpın b6-
Bıtkı ıOrlerl t,rlFındın üretııen polan. cefjl Sıkıcı bır t a-
I.rln uyısı ı Ordı n
tUrl değı,mektı Vi kım lIn lllklıre i i·

ın ii. polen sıkı,ın tOrler dıhl b ın ın· kıp ıır lı, ; bun l arın
ce polınl fl1:lkl ortınılırını yıymıktı. bı,utd, koku .,.
dıriır. Resimda 1-400 Mh bOyUttilmii, renk gııılmıklodlr.
bır polın tanedaını varDyorıvnvl .

Çıçek tozlarının

,oOLENı..e.f\
bitkilerin
Uremesindeki
rolleri nedır?

çIçeklenmayt satııYan. toz gibi ufak,

erkek Jenetlk maddesı olan polen. Lablat.
takJ en az. ya.şıylUl ba/tlmsız elsimlerden
bır tanesı olmasına tatmen. yapı.suun
bUyUlc bır kısmı çOk dayıınık.lı tabii blr
maddoden yapılm.ıştır, Polenlerln Ttlrk.
çede adına ç10ek tozu demek mllmJdln,.
dllr. Ciçek tozunun, dıŞ cJdan yoıtunl&ş­
tınlını., asit. ve alkalilor lQlnde b<n;ulm.a.
mı:ı.ktıı v~ 260- 0 , ısıya kadar tahammül
edebUmektedir,

Çıçek toz1annın blUille.rln Unınıesln­

Çi.çek lozlannın bitidierin
iJ.remesindeld rolleri nedi.r .
morfolojik yapılan nasıldır ve
olgunlaşmaIan ne şekflde ol·
malctadır? Çiçek tozları _i·
len polenler, çiçeklerin erkek
organlarmdan dışarıya. döktl·
liir ve çeşitli yollarla, ç ıktı klOr
rı çiçellin veya başka çiçekle-
rin. dişi oryll11lanna. yönelerek
dönerler.
deki rollerl nedir; morfolojık yapısı n&o
$lIdır ve nasıl olgunl.aşmaktadı rlar? Bu
yazıda. Cambrldge Üniversitesi Bot.an1k
FakWt.61'01n araşbrmalanna dayanarak
yukarıdald soruları lnce11yecet1ı.
1ncelcmemlze. çiçek toz1annm ı-e.r
ILldıR'ı
erkek organla başlıyalım, Erkek
organ veya erc1k. bir sap üstüne inşa
ed.llmlş Olup. çlÇE!!1n dışına gelen kısmı·
na ercik bILŞl denmeklodlr. Erclk başı.
Içinde çlçek tozlarının bÜyUdütu dört
torbaclktan meydana gelmlşt1r, OLgUn-
laşma =nam <=ik başı aoıhr ve çiçek
dökWmete baŞlar,

7
 Qlçek tozJan çeş1Lll yo1larla Qtktıltlan
çlçolin veya dlIer çIçekledn dJ,1 orpnla.- .nı

.,
.
nnn yöneltrlcr. Dişi Organ (pistU> hemtln
hemen çlçeg1n ort:a3ınds olup, O da bır
sap Ustunıiedlr. Sapın
bir maddenin yer aldtaı
UstUnde ya~k.an
tepeclk 1usım
-; '. -,
bulun:mnkta.dır. E~rır çıçek tozu tepe.
c1k Uzerine
diL
gelebilm!ş
yardımıyla
ve yapıŞkan mad.
oraya tutunabUınıı, Lse e -, ,
;;
döllenme baş1anuş demektir. Qiçek tozu
kendı bünyesieden uzattılı polen tu.-
pll ve lln:ı.z ctUıı bır mayf vasıtasıyle te- j
peclltn yUzey1nl dele:r.
Bundan SOl\l'8 »Olan tUpU, çiçek . .
tcmmun iki çcldrdekqJııım beraberinde
uzatarak yumu.rtD.lJia doitru yol almaya
bo.şlnl'. Yumurtalı~ vannış
olan çekil"
deklo.rden döllenmeye aJt olaru yumurta Yukardaki r"lm bır polen cld.
Ue bIrleşerek enıbr!yonu. dilterl de iki rı n ı gö. ıerlyor. M-Iva pol. nlnln

adet _potaT. çeklrdekçlJtIerle. besleyici 2500 ıMF. bOyütUlmO, cldarı tl-

cndosperm dokuyu meydnna. getirmek
tlzerc birleşlrler.
Döııenme OlÇek to%unun ynpınış ol·
du~ görevlerden bır tanesi Olup, dJ#erl
Qlçek: meyva.sının tlzyolol1k oluşumunun
ba.şlııtJlmıwdır. Çiçek tozunun k:1ı:nyevf
yapıSlnm esası protein ve yal olmakla
bm'nbet. bu yapının içinde vlt.amınler.
serbest amJno.a.sitler, boya maddelerl ve
az miktarda 1kJ bUyüme bormonu bulun-
maktadır: ında asetik asIt. ve glbbelerln.
Bu maddeler bitkinin ~I organında hor·
monlımn ve bC5yleçe yumurtalık cidan·
mn bUyUyQrek -meyvanın meydana gel·
meslne ",rdım ederler.
Çiçek tozlanrun Uyısı bitkinin tUrti·
ne göre dellıpnekte --ve en az qlçek tozu
Çıkılrtan ~Urler dahi dönenen her çiçek
tozu Için binlerce polenı tlzlkl ortamla.n-
na ynymaktadırlar. Pındık aga.eı: hor döl,
lenen polen lçfn 2.5 mUyon tanec1k. çı­
karlmaktı:ıdır. Kendir otu fse bir defada
600 mllyon Çiçek tozunu etrnbna gönder.
mektedIr. Olltcr taraftnn keten bltkisl
2000 Çiçek: tozundan fazla çıkartmamak.
t:adır. Polen btlrllklüklerl dellşmekte,
knbak polenlerı 250 nrlkron (0.25 mm.)
çapında tken. Unutma Beni rmfy07.ot)
blUrlsl.nln polent ancak ltd De beş mlkron
çapn sahip buıunmaktadır.
Genci ka.lde oLarak çıçek toz.lannın
da~ şeklllerl bllyllkIWtterlne gOre ol·
rOld060 gı b ı çıkın !I I.,I. ka plı.
. dı r.
makta, 2(1 ne 60 mllt.ron anı.sı çapa sahıp
pol6Illıır rüzgAr, bu çaptan daha bUyUk ve-
ya. kUçük polenler de böcek1er \"&Sıtasır·
le tizi1t1 ortamıanna cıaııımaktad.tr. Ba·
zı bltkUer iSe çiÇ(lk: tozlı\rını daeı,tmak için
no rilzglra ve ne de böceklere Ihtıyaç
gösterirler. Bunlar kendi erclk başlann.
daki po1enlerl. gene kendJ dJŞ.L orgıuılan
yani tepcclk Uzerine dUşOrtJ.rlcr.
BltkUe:r toıJaşma-yı yapacak böeeti
çekici bir takım özelliklere sahiptir·
ler. Bunların başında koku ve renk gel.
ınektedIr. Togıık1amR.YI yapacak böoett
çekici diler bır husus da palentn böcek
tarafından ycnllebillr nlteUkte olması·
dır. Böcek:ler t.ara!ından toılaştınlaD bit.
k:llerd.ek1 polenler rUzgAr ta:ra!ından uçu.r·
tulamamak:tıı. ve bltk1n.tn. ancak bOcek ta·
nı!ından alınabUocek blr yerinde bulun-
maktadır.
Tozlaşmarun rüzgAr ya.rd.unıyla ya..
pıldıgı. bit.ki1er ba.s1U!k1erfyle tanınırlar.
Bu blt.ldler gösterişslı olup. balözU Çl.
ka.rtm.n.zlar ve gcnelUkle de bol mIktarda.
tozumsu polene sahiptirler. BU bitkilerin
pek çotu çıçek tULL&nrUn _ , . . , . . . ,
rruyla ~ engelolmasın dlye po.
~enlerin1 yapraklan n.çılmndan dBRlb::rlnr.

•
Polenlerin çok uzak. yerlere ril%gAr ya.rd.J.
Olll'la dagddılt tesbit edl1mlf. blr keJ"6.
sInde cde en yakın kara parçasından 600
Km ötede, Kuzey AUantık Dentzı Uzerln·
da toplMan hava nilinunelerllqlnde Alous
vlridia çlçek ı.ozJan bUlunmuştur.
ÇlQek tozları modoloJik yapı ba.
kımındn.n lki ana sınıfa ayrılırlar. Bl·
rinc1 5ULIftaId weelitler tek yanklı,
Iklnd IIınıftakl tanedkler ise uç yarıklı.
dır. Oller bır morfolojik ayırım l6e, ta.
ne ctcta.n Uıerindeld dellkleı1ll şekll, yeri
ve ctd.ımo.ın gesterm1ş oldUlU <1eI1Ş1k.
ÖD!lllklerdl.r. Çiçek tozları bUyWclUklerf.
ne Köre aı.nıllandırılnulya başlandıltlann.
da göze çarpan özellikler. ldiçUk boydakl
polen ciclarla.rmırı şek1lsb: olmuı. rtız..
gArla. t8.f1na.n orta. boy polenlertn YU\'ar'O
Lak '1e düz blr cIda.ra sahip olm.ıw ve bU.
yük boydald, böeek.ler taralından tqma.n
potenterin cldar yapılarının ise çok ~
ldl11 bı r m1marI tarzı göste.rmesld1r.
Cldar mortoh:ıjlsindeki bu dettşlkllk·
ler n.aaıl meydana. gelmektedl.r? Ban&1
raktörler bu dett,Udllf yanıtmaktad ır?
lrsIyet. mlkro-onam el.k.lIeri veya llda1
bırden mı? Bu ıonıların cevaplannı '1~
rebllmek lçln araşı.ıncılar, de~ çI.çek
tczlanrun temeL yapı oluşumla.nnın ol·
gunlaşmaya. kadar olan gellŞme&lnl inCI)-
ıemlşl er ve Borbllk bitkIsi üzerinde yap.
tıklan Incelemeleri bu konuda en lyl ml·
sal ola.rak vermı,lerdir.
QIçek tozlan diil:eT bIr çok canlı
bitkilerin hUcrelerlne benzemekledlr. Ta.
nec::tgln tıftoplhınuı aelWoz bir duvarla
çe'1rllm1şt1r. Bu duvara polende inMe
ve intlnenin dışındald ildncl bir tabakaya
da exlne denmektedlr. Ex1rıenln yapt
maddesf, potene daha önce bahsetUıunız
muazı.am dayanıkhltlt vennekte ra-
kat bu ynpı maddesinin kimyasal tabi atı
kesin olarak blUnmemektedir. BununlB
beraber gaz ktomotogra!fsi, maddenin
esas olarak yUksek monoldller atırlıkw
monokarbokalllJt veya c1!karbokslUk yag
asıtlerinin pollmerlerinden meydana pı.
dlfl,ni &&LennlşUr.

başı) Erkek organ

'if-f-· ~rC:lk sapı (ercik)

dışı organ i ,
~.,

cı.e~ln kesiti ve polen Wptı,

 Polen bUyUmMlnin lık sa!halan, er·
kek organ (erclk) sonundald ert:1k bt.şı .
nın pU,mestne batlıdır. Ettik başındak.1
On hücreler, blrblrlnden cleli4lk yapı t.1A
eni buluşlar
LU 81r1 parçn meydana getirir. Bu PıL.tÇ&­
larc.1nn bır t.ıınesi &na doku hnllnde erclk
başmm dış cldaruu ve tapetuın den1len
Iç cidanru teşkil eder. .Birkaç tabB.ka
hUcredcn meydana gelmiş olan tapetum
çiçek tozlımnm oluşumunda bUyQt bır
roloynar. (Bu dokunun normal oltruyao
geı~t polım Olgunlaşmamu önl$J
nlteUJdedit,)
Etcik b~lndnk1 ön hücrelerin mey.
dana getirdlgi Udncl parça, $pOrlI'" ya..
ratan • parça olup, çiçek tozIanna ha.-
yat veren, poLen ana hUcrelerlnl Ure~lr.
Her ıma hilere, hücre çek1rde~lndo bu·
lunan koromozomlann yan ya. bölUn·
mosl)lle çogallr, Bu Oluşumun sOnunda,
orljtnaı ana hücre dört mikrospor haline
ge1mI.ş.Ur. KollekUl olarBk: tetmd veya
dftrtıu olarak blUncn bu dört mlkrospor
enillt bo.şı ~tuJtunda dört adet çiçek
tozu olarak olııunlaşır.
Şimdi )ıuımwn başında sonn~ ol·
dugumuz soruya dönelim.. Polen cldann-
dnkl IfCkUler hnrig:l oluşum dahilinde ol·
maktadır? Bunun cevabı, elektron mtk·
roskop t.ek:ntll bır araştırma aletı olma·
dan Cince verflmIşU r.

Artık blllnmektedlr kı, bUha.ssa Bu·

bak blt.k.l51ndekl polenin dış cJdat şekll·
81.2 Gramlık Mını Rad~o
leri, her ana bilcrenIn dört m.1k.rospom Yukardaki foıo§rafta, bayan sekreterin
ayrılırken aldı.k.lan
im sonuçtur. 1911 kutlandJ ~1 dhaz, ingiltere'de yapıımı,
yılında RudoI[ Beer . Boru elçetf çl-
olan ve istenilen mc",lıır. cep alıtl
çek t.oılan çc1dtdelinden çıkan ince
rnyosvnı gıeçlrebHıın E7 Encxıdar adlı
~ç1kler gönnUştUr. Beet'e göre bu Ip.
UkçUder blllnm.lyen bir şek.1lde exinen1n bır yenı bulu,ıu,.. Bu cıtııız it merk&-
yap mını tayin etmektedir. Elektron mlk· ıinde bulunmakta ve Istenlldı~ı andı,
roskobun ya.rdınuyla yapılan ~l1Mna.­ aıp radyolarını masııl kaydedebIImek·
larda, Bcer'm Boru Çlçetindo gördUtu ıedir . Alttıı görUlen Ise merkezdeki
Ipl.lkçlkl8l'e beı:UıIYen vaı1ıklar, .Ha.rbak E7 Encoder clhıwndın mesalı alabII·
bJLk1slnln polen s1toplAzmuı.oda çekir.
mektedlr. Tamamen merkezden mU.·
dakton çıkan ndltrotilplnr halinde (ÖrW.
ıııkil bır ,ekilde ve her türlü mesai
mtlftUr. Anl~dıttna atSre, dlkt.oaamlar
denilen sltoplllzmlk maddeler ve mUtrO- verici sistemle kullan ı labilen bu mını
tÜpler ,polen taneclklerlnin eXiDe dokUSu radyo, atUmlnyum muhafua ıçınde
şekillerinl tAyin eden faktör ler olabilir. olup, e§ırlı§ı 81.2 gramdın lbareıtlr,
(!ldu lirı . Amerlca. ııı ecı:ıu. ... ııda. abııı:ıuı ıı r,)

10

iRAN'DA
tarihi
-""'"
yoııar,
3000 yıl önce eski Jranlılar d4/1.
lann altındaJet yer altı sularını
kurak ovalara oetfrmek için su
YOlları yapmayı ö(Jrenmişler­
di. Bugün daM bu sistem Iran'-
da kullanılan suyun % 75'ini
sanlarnoktadır.
İran'ın Ustünden uçakla geçen her-
kes memleketin ne kadar kurak bir ikU·
me sahlp oldugunu açıkça görebilir. Yıl.
lık yatış, kuzeyba.n bölgeleri ve Hazar
Denlzln güney luyılan hariç olmak
üzere. 15 ne 25 cm. arasında deJişlr. Dün-
yada bu miktar y&g1ş alan yerlerde (me.
selA Avusturalya'nın orta kıaunlan) ta-
rım yapmak ınUı:nkUn alInarugı halcle
İran sadece kendı ihtiya.Qla.nn1 karşıla­
malda kalmayıp. bır çok tanm UtUnUnü
de llıraç etmektedir.
Bunun tek sebebi yer allı suların!
kullanabUecek dahıyana bir bu1uşun mev.
cudlyet1d1r. Buluş Qanat denilen ve bin-
lerce yıldan berl kullanılmakta olan yer
altı suyu naldl sistemidir. Sistemln çok
basit ve kullaruşlı olma.sı . Orta DoRu'·
nun bir çok yerlerinde taklit edllmesIne
yol açmıştır.
Qanaı. sisteminin esasını yükseklerde,
yer albnda biriken sulan, yer çeldm1
yardunıyla dUzlUle ulaştıran bir seri su
kanalı meydana ıeUnnekt-edlr. tran Qa.-
natları 3000 yıllık kullanıştan sonra dahi
görev yapabilmektedir. Bugün 1rım'da
bulunan 22.000 Qanat ünitesi yaklaşık
olarak 272,000 km. uzunlultında yer altı
su yoluna snh1pHr,
Bu sistem !ran'da lrullanılan suyun
°ft 75 1nJ sajtla.maktad.ır. Karay Barajı'nın
yapurundan önce 2 milyonluk Tahran
şehrinIn tüm suyu Elbumz daltının eteK-
lerinden gelmekte olan Qanaı. sistem1 Ile
saglanma1ttaydl.
Eski M.ısı.r yazılarından nnlaşıldı~
göre bu tür yer altı su kan.a11annm Mı­
sı r'da kullanılması,
tnrıı.!ı:nd.an M.
Mısır'ın l. DaryUS
Ö. 518 yılında lşgaU esna..
mnda ba.şlarru.ş ve Da.ryUs'un subayların.
dan birisi Kıı.rg vahasına. 160 km. uzak·
lıkta.k1 NU nehri yer altı yataklarından
Qanat kan.aIlan inşa eUmrek su getir-
ml.ştir.
Bu Qn.natın kalıntılan hAlA. aynı
ıımaçla kiıilAnılmaktadır, MısırWar \.arn..
lından DaryUs'e Firavun ünvanının veril-
mesinde bu su yolunun büyük katkısı
oldugu muhakkakbr.
Qana,t sLstemlnln eski İran'n alt bir
bulll.$ oldultunu gösteren başka bır belge
de M. Ö. II, asırM yaşıyan Yunanlı ta-
rihçi Polibtls tara!ından verilmektedir.
Tarihç.I İran çöllerinde Inşa edJlmlş bir
Qanat hakkında .Pers1ar zamanında bü·
yük emek ve masnıCla yer altına Inşa
edllmlşti; çtne, kullananlann dahi bUme-
dik.leri esrarengiz kaynaklardan su geti-
riyordult demekteydj.
Qanatlar eskI lıan İmparatorluıu·
nun killtUrel etkı alanına giren Pttkfslan'_
da, Türkistan'daki Cinlllerin yerleşmiş
olduıtl vabaıarda, Rusya."nın gtiney ke-
simlerlnde, Irak'ta, Suriye'de, Arabistan
ve Yemen'de bulunmuştur. Roma ve Arap
LstilAlarl yoluyla Qanat slstem1 ba.tıya
Kuzey Afrika, İspanya ve SIcilya'ya doR"-
nı yayılmıştır. Sahra b ölgesindeki bır
çok va.halar bugün. dahi QnnaUarla su-
lanmaltta ve buralardaki insanlar bu yer
altı su kanallarına .İran eseri. demek-
tedirler.
İlk sistematik teknoloji tarfhçlsl ola-
rak. bllinen Vitnıv1us M. Ö. 80 yılında
11
Resimdı tarıhı
bır su kln.II.
nın temiziı"',
teklı"' g6rDyor·
sunu•. Gıyet

,ik• 1 pkildı!

yepılın bu ıme­
lIyede +r k.·
"ılın Içine 91.
rilmili' leap •
dene çok dır
0111'1 10" kı ..
mındın bu it
çocuklu tırı·
f,!'Idl" yıpıl.
mıktıd,r,

yazmış olduıu ıDe A.rchitecturaıı ıu:11ı Eget Işçiler sanslıysı:ı. 17 metrede &u-
eserinde Qana.t sistemlnin bUtun teknık: ya rastlnmr. Fakııt, zaman zaman su bu-
detaylarını vermiştir. M. S , IX. yUzyı.lda. için kuyunun 65 ile 100 met-
lunabil.ıne.s!
eski han val1lednden Abdullah İbn!· re derine inmesi gerekir. O zaman, ber
Tahir'in emir1ertyle bir grup yıuo.r Qa. 30 metrede bir bocu.rgat konulmak ge-
DaUula Ug1ll olarak dtttab-ı Qun1yl adlı rekmektedlr.
bır eser meydana get.i.mı1şlerdlr , M. S. Kazıeılar kuyunun dibinde çamur
1000 yıUa.rtDda Hasan el·Hasib'.lı:ı Qanat- tabakfısına tabakanın içi bir kep-
gellnce
lar hakkında yazmış oldufu teknik bir çe şeklinde oyu1ur ve bır kaç gün sonra
kitapta eski QanatlanD inşa ta'r zl ve ha· [Ileşin torbıı.1ar kUyuya lnd1rtlerek kuyu.
kımıyla. Uglli bir çok bUgi bulunmak· nun dibinde toplanan su alınarak bakılır.
tadlr. Bu şekilde muayyen zamanlarda kuyuda-
ki suyun ölçülmesi. teknisyene su kay'
Bugün Qanatlann :yapımında. lrul.la.ru. natına vanp varmadıtını gösterecektir.
lan sistem eski İran'da kullanılandan pek Bundan sonra. teknisyen tec.rUbe ku-
detışik detUd1t. ilk adım ollU'tlk Qana,tın
yu.sundıuı başlıyarak diıer açılacak ku-
ınşa ediLeCeI1 arazi d.lkkatle. bir teknis-
yulann ve bunlann dUzIute in1ııc8ye ka-
yen taraImdan incelenmektedlr _ Qanat dar arazı Uzerinde Lakip edeceg:i yolu ka·
s1st.eml genelUkle alUvyon deposiLlorinin ratlaşunr. Aşatı gidecek su yolu tCIn
blrlkUtI daı veya tepe ramaOlan Uzeri· her 170 lle 510 metre mesafe arasında 30
ne -yapılır , Bu yam.aQlardald alUvyon de- cm. Ilk bU- eytm ayarlamata çalılfllır.
p ositleri dikkatle incelenerek altında su Ey1nlln az olması suyun yavaş akmasma
yata.klannın bulunup bulunmadlll araş­ ve böylece geçtiRi kanalı tahrip et:ıne.m&
t::ın1ır. Göstergeler su yataklatuun varlı· sine yardımcı olaca.lttır. Bu ölçüler için
tım Işaret ediyorsa. ilk olarak bir dene- teknisyen uzun bir Ip ve taban t.erazısı
me kuyusu açılır. gibi basit. aletler kı l Jlanmaktadır.

12
 Teknlsyen eUndeki tpl kuyuya, suya
dettnoeYe kadar sarkıtır ve kuyunun at-
'EI hbasındao Ipi Lşa.reıUyerek derinUt!
Oloer ve böylece yeraltı su yolunun ~
nu.ııdak1 agız luıunııun nerede açılma.sı
ge.rektltfnl hesaplar.
Kazıcıl.ar, ka.ııya mtemln aıtız los-
nundan başlıya.rak yeraltı su yataima
dotru nerIerler. Dış etldlerden ve ını bas-
ınalanndan korumak Için, atwıan IUba.-
ren açılan tUııalln beş metrelik k:ı..sın.ım
taşlarla kapatırlar. AÇllan tünelln eni bır
met.re ve boyu l.se: bir metre yetrn1ş sanLL
metre kadardır. Çıksrı tILJ ve topraklar,
en yakın hava.lan4ınna. deUlin1n a..l1lna
meşln lOrbalara konularak ,ukandl\k.l
ark.ad.aşlarının çekmesi için hazır bırakl·
Lu". TIlne1ln sert toprn.klan geçen lusun.
Ian için takvtyesine ltızwn yoktur.
Yön bulmada kavcılann en büyQ.k
yardımcısı llerdBl bava deUaını ka:ıan.
lann çıkartrruş olduıu sesler ve ke:ndlltt-
rin1n yHn bu1madald haasalandır. Kazı.
oıla.rm, kazı C1lDBSında başlarına gelebl.
lecek on bUyUk t.e.hllke yuntUŞIlk, kumlu
bir tabekaya rastlamak ve böyt.ece tava·
nın başlann& ~b!lmesl Ihtımalldir. Bu
gibi tabakalanı gellndJg1rıde kazımlar,
kazd.ılclen tünel boyutlarında pl.şlrllmb,ı
topraktan yapılmış OVa} kUnkJcr yerle..
tirerek tünelin o kısmuu ı.akvlye ederler.
Ti1ne1 kazımmda diger bir tehllke de
turıu gazla.rla oks.Jjenl az havarun varlı·
lıdır. Kazıcılar ya# lAmbal.a.nna bakarak
bu tehlikeyi zamanında haber alabilirler.
Su yatatına yak.!848ll kazıcılan son bir
tehUke beltIemcktedl.r:: Suyun arsdak1
ıopnJtı de1erek UmeU baamA8l. Bu tehJ1.
ke öıelllk1e tUnelle ana ku;yunun bırleş.
url1mes1 anında çok. bUyük olup, bunu
Onlemek 1çtn ana kUYUlılın suyunun ön·
ceden boşaltılması gereloneldedlr.
Su ya.tatının derinlJtfne ve ana ku·
yudan ıtıbaren dUzlut& Inen meyile bal·
lı olmak Uzere tuneun uzunluIU det1tlr.
Genellikle uzunluk 9.5 ile 15 kın.. arasın.
da detıJınelrted1r. Qanatların vermiş ol.
dugu su m1k:t.an da Qanattaıt Qanata de-
~ektedlr. MeselA Tahran'ın atıneY do-
pundald 200 Qanattan bıwlan sanly&
de YaLrJaŞık
01B.mk 290 Htre su verirken ba.-
mları da bir Utre vermektedJr.
Qanatm balo.nuna da bUyllk Onem
vermek &erektlginden bavalandınna ku.
yulannm aıuıan dlPndan gelecek taş.
toprak: ve ıru baskınlanna k&rll yt1kseltl.
ur, :zaman zam.an kazıcılar tilnele lnd.lri.
lerek su yatagının getlrdJli tq. toprak
gibi tllnon tıkı,yabUecek şeyler ve çök.
melerin meydana pUrd.l1i yıkıntılar ~
mizlet.i11r•
Binlerce yıldan bert 1rulJanı1makta
olan ve bir ulwrun hayatında çOk önemlı
yer tutan QanaUarın yapımı ve elde edJ·
len suyun d.o.itlmU (eleneklare dayanan
kanunlara ve ortak anlayışa batlıdır.
Qanııtı yaptıracak olanlar, Qanatm p.
çecegı topratın sahlbln1n mtısaades1nl al.
maıa mecbur oIdutu glb1 topratm aa.-
lUpleri de bu mllSaadeyt keyfi hareketle
vennem.ezUk edemezler. Eter yenı lnf&
edllecek Qana.t, daha önce yaPı1mıt Qa.
natm vertmlnl azaltn1ıyacaksa -bu cıa
yeraltı tünellerinin bttblrlerinden bir kae
yüz metre uzakta lnşa edilmesi demek
olacakttr- bu fS,rUar allında mUsaaı.1e.
nin verllmemes:1 ıçın lUo bır sebep yok-
tur. Eger t.a.rallann aralannda anlqa.
mamalanm Icap ettiren bir durum var
ise tarallar yargı ora;anının gÖ!itereceil
tarafSıZ bir tekn.Lsyenln aracı1ıtını kabul
ederler.
QanaUann varlıımdan dolayı elde
edUan tJra1 UrUnler Qanabn yapunuıda
\'8 ba.kımında yatınlan sermayeyi kat
kat lta.ff11amaktadır. Yapılan bir hesaba
göre. elde ed.1len ürUnUn delerlne lJUfULL
kalkl.sı ve satılan su miktannın getir-
miş oldUlu ıeUr yapılan )'atınının
~~ 10 • 25'1 arasında detlşmektedlr. Yak-
laşık olarak 9,5 km. u.ıunluJun,d.ald bir
UzunlU#U 16 lle 24 ion. arasında olan bır
Qanabn nıa11yetl arazInIn şekline Böre
135.000 TL LLe 340.000 TL. ara.s.ınc1adır.
Qanatın maliyeti ise 900.000 TL. sına )'&-
lun"".
Son yıllarda hayat atandartl&nnın ve
aynı paraıelde olarak işçi UcreUertnln.
yükselmesi, lnŞnat. Ayallarının artmasına
sebep Olmuştur. Yeraltmdan su çı
kartm.ak IhUyacında oLan köylU, bUyU1I
tn8.S1"ILfLar tutan Qanat. sbteml 1rışaat1 16-
rlne açuıı kuyuya bir diUıI pompa.sı. kOy,
mayı daha elverişU bulmakt.adı:r.
il
 MATEMATiK oyunu S4328~
- Artık orid.n Sılaıblllrtlnla- •• yın
profesör; hırkn gitti.
14
KAÇ DAl UR çlzlmlılııslNlz ?
KdlJıttan yapılmış beş adet dik·
rJ.ört.:;en( bir tanestnin köşesi ko-
partılmL1 ) ve altı dedre. şekflde gö-
rüldtl/fU gtbı masanın üzerine atıL­
mıştır. Dikdörtgenlerin her bir kö-
şesi ve kesişen her kenar bir nokta
meydaJıc. ge/lnnekied!r.
Problem: dört noktanın bir
daire çemberi üzerine dilşt111fü kaç
daire çfzffebmr? Mistil: şeklin saD
alt kl$şesinde bıdunall dikdörtge-
nin köşelerinden bir daire geçe·
cektir. leJa,.b, I'ııılotô _.,.ula,
GENÇ KIZ NASIL KURTULDU?

Genç bir kız, taUlini, tam bir çember

eni buluşlar
~ltllnd.e 01<1$ lçm etDAiRE GÖLO,. d&
nllen bır su kena.nnda geoçl.r:mekteyd.1.
Bir ıUn. genç mm pqlne bir adam ta.
kıldı. Genç ku: adnmdaıı kaçmanın çare.
sl.n1 ararlten, IÖI kıywndald bir kayııta
binerek, aı:lld1. Genç kız glSlUn tam orta·
sına, dubalann bulunduıu yere gekU.
glnde, adrurun b~ kayık bulıunadıtı
Için kendisini kıyıda. beklemekte OlduRu·
nu ıördll. Adam, genç kwn kıyıya. Çık.
mak WI'Ullda oldutunu. kendWnln de
kwn kUrek çekme hızından dört mlsll
h.ı.z.1ı koşac&#ınt blIcUtlnden, kızı, kıyıya
Çıktı!1 an yakalayacaamdan emtn bekli·
yordu. lUr ma~em.aUk ötrcnc1sl olan genç
kız da IçInde bulundultu ctunımdan na.
sıl kurtulacagını hesaplıyordu. Dalıa genç
oldulu 1ç:\D ada.mdı:m daha hızlı Jtoşaca.
tım bilen 10%. esas problemln adamdan
önce karanın herhangi bir nokasuuı. ula-
,abUmek oldulUnu hesapladı. Kısa bir
hesap tŞ!mnlndcn sonra, kendi kendine
BABA KALe!: E"ylld MYıılıl, l~lt.,.·.
aulUınsedi ve buJdulu çareyi UY8\11aya.
dt! v.,ıyın ve yar. ~ı r bır oOlu 01.1'1
rak adamdan önce kn.tnya çıktı ve kOşa.
Walk.,. oclh bır IfI$IltIZın, muc:ld olma"n.
rak kurtuldu.
yol .ı;mı,tır. Walklır. yan :Mf,r çocukların
Problem; Genç kız bu işl nasıl yap. norm.1 ,tkııda koNı'mal'rınl .... oIıuld.
tı, neyi hesapladı? (Genç kızın gölUn tam dınlwl ı:ı ....... ı.,.ını ntIhy.n eRulS.lcI. adlı
ortasmdil oldugunu unutmayınız. 1,lım. elhllZ,nr, alekıronIk h.lo:kınd. hIçbIr

ıee.-.bı ırt'l~k I\aJ'lıJ.I bılgl.ı oIfl'lldıa, halde lad .tmltılr. OOlvnu

ç.ıkııaı .upı.n kurtarmık ıçın .ı.kıroıılk
hııkkıncı. UT:Un .Ure kluıplır okuy.n W.Lket-,
uf!'il IGI'IU('\lnda yarı NAır çoeukları oluıl.
c;ltmi Imkinın. kııvu,ıurmu,ıur Kı" o-
m.ncb _i kıtldl, ImAl acllIlMY' IH,lanan
bu eltı.z, ÇlXuk i~n bk .hcı YIL öar.lrıwnl
lç;n De bır r.cıyo mlkroforıcf.ln IlMrıtılr .

çocuKLAR ıÇıN ELEKTRONIK 8EYIN -

Normal bo-,odIkl kompOttrlNı. hemctl he-
""'" -vnı hı sı&"ebIl-n bır cıyuııak kom-
pGÜ'f', ÇOC\Ikl.,.,n .... &t.vlarln! ~pm.ları~

cı. Imdadl.r'IM '(Itı,tl.

~ yuırıc!akl ÇOtuklMın leullll'lıbl·
ı.cakl.,ı bu elhllZ ı5
Il. 18 vıtr.nndald
çoeukl.r {ırıfındın tT\OfIlI edILebilmektedir.
KDçllk ylfl.kl çocuklar Ikili veya tıçlO ra·
kamlarlı bu dhuı kull.nlrık lopIım., Ci.
karma 1,IImI....lnl v.pabll"",kıadlrl.,..
 ELEKTRONIK KAVIT ALmERINE
GIDEN BAGLAllTILAR

Beyin

Mememerln boyn1, bIyolojik oluşu­

mun en rıiUk.et:n.meI bir aşamuıdır. Bu
Vücudun qamanın yanında.. insanCılunun bütun
bqa.nJan , -uzayın keşfi, elektronik 1)&.
- dışında ytnler--. ıerl plAnda kalmakt:adlr. Buna
ratmeo beynin, canlı organltmanın ~.

y~şat,~n
da yaşal.1lm.w, oyuncak bır elektrlkll
trenin Lşlemeslnden daha karıışık oJ.ma..
yan mekanizmaya sahip mekanik a.rao-
lar ta.ra!ından sal:1anabllmekt.edir.
Beyni gömlUU Oldugu kalal.a.sı boşlu­
atmdan a)'lrarak ya.şaı.abl1mek organla.r
Uzerinde 50 yıIdlr yapılagelen çaJı..emnla.
nn yenı bır sonucudur. Bu yönde aW·
mış önemlı adımlardan bir tanesi, 1930
Ka/atasının dışında. yaşa­
yılı.nda Dr. Alexis Carre! ve Charles
ttlan beyin azeriTlde yapılan Q. lJndberg'ln klAslk çalışmalandır. Bu
araştınetlar, mlktOptan an.nmış Ortam-
raştırmalar felçler ve Utf1ıa~
lam yerıeşU.rdik.1er1 kAlp ve t.rold beılerl
lan17Ull4r hakkında ~eni görüş­ gibi ÇOfIW organ1an, kendllerinin hazır..
lerin ortaya konmasına. yol aç- lad.ı.k.Ian cihazlaıla ve öul besin ma.c:ld&.
leriyle beslem1şlerdlr. İki bUg1n, blr süre
mıştır. Bu araştırmalar sonu- sonra, bu organlardakl doku m:fmatisin.ln
cımda yeni ameliyat metodla" boıulmadı.ıuu ve dokuJ.a.nl, &.It. hUore kUL·
türlerl kullanılınası suretıYle de hücre
ve muhtemelen «organik kom-
bUyUrne:s1njrı devam ett:ıımı görmu.,hı:r.
pUterler» bulunacaktır. hemeo hemen beyin hariç bUtun orga.ıı-

16
 'I1k"1 dl,lnd.kI t.ynIn
Qkalje-neralor itili'lIk ort.ImM y...tıı..
)ERECE blll'llHi ''11'1 ,,-kıl .,...
nı ....,d.lıl ,.kııa p
ı.nlmitkledlr. 8eyfnden
topl.n.n kın bı r ciepoyii
0,
gItmek. w.
..,..ıc ı ılın ..
bur,d. ,,,,,hp .ofvıııl ..
bllmpladlr. ~." , ..
bn lun lul pampııl.,
y.nfınııyl. okıılj ... J -
,.larGM f6nGowllmMt. "
"'..,..,''"'111'1
.kd..,....'
yerini hıı.n bu .ı.t .,.&!.
tau,ı. ISlttelıtkl brirıofto
dfolnl! plrnı okllj.......
ii n. d.§i,U,..... ıemll.
ı.m.kıedlr. TtmbIlIMIn
TEMIz KAN kan dı..,. lut bIt pom.
p. ,"dımı,ı. beyne .,sit-
(.. 3 KIRLI KAN .,HIIMIıt. qo bayıec.
Mynln Ihıly.ı::ı 01,1'1 kan
_ı.,ımı tanılll'lnmn" oı.
malrt»d".

lan ayn LLS'"- lnce1em1ş1ard1r. ymden blr parçanm kesil1p alı:nınası ha-
Son zamanlara kadar, beyinle Ugtll linde ise incelenen doku yaralı nlt.elll1
a~tumalıır yapabUmek Için, kafataşı. t.a.şı.dıaı için kesin bir denemeye girmek
nın acılıırak çok zor şartıann göze alın­ gUçleşmek:leydJ. Bu yüzden, kAlp, akal
ması , veya bey1nden çıkarılacak. bazı do- ler, böbrek vUauddn.n syn olarak stan
ku pıırçaoıkIannın çok kıao. süre için. dnrt. nzyolojlk ve blyolı:1myasal modaUet
öıel ıntıar Içinde incelenmesi zonmlu haUnde RÇlk kalp ameUyafla.n. organ
ldl Bu lk! calışms. tekn1R1 de bazı sa. naldllEni yolunu açarken, beyin, ~br
k:mcalan bt1nyes:indo ~Laydı ve mac:ıların dlrekt gÖ%leminden uzak kal
beynlı:ı oldllJU gibi incelenmea1ne bnkAıı .... tadrr.
vermfyordu. Kafatası açıldılı takdirde CC ONEMLI FaOBLEM
beyin dokusu yabancı maddelerle kirlen·
Beynin kafatasından çıkartıldıktan
mek tehllkosJyle Itatflla.şmalrtayd..t. Be-
SOnr& ca.nJılıltm devam etUrtnes1ndo Uı;
önemlı problemle karşılaşılm.aktadıt
Probıemıerln Ilki; met.aboUzm.astnı devam
et.ttrebUrnek 10in beyn..fn sürekli olarnk
Norm.1 bı r In- oksIJen ve gl1koz alması zorunlutuctur,
.,n btynl bD- Beyne uç dak.lk:adan fazla. bir lIUre ıçin
,OldGQOnd. blr kan gelmed1li ıakd.lrde g1deri1meSI mUm-
bey,.. "hıp o- kOn olmayan doku bo%uIduklB-n başgös..
lın Rh ..... tennektedlr.
m.ymunu b u İldnd problem, beyindeki kan dola·
yDrden .,1" şımının, kafatasının tabanında ve boy\m.
.",.Iı,.tI.rl ,- da birbirleriyle serbestçe kan a.ıı,verlşt
ii" ldul bı, y&paıı çok karışık bir s1stem üı:erlne ku·
kobıy olm.k- rulmuş olma.sından doJmnktadır. Eu
tıdır. ÖDemIJ ve gI.rlJ't sJstemJ, beynl vUmı.tt.en
a.mellyatla alırken zedelememek. ve mu.
balam .etebUrnek çok lleri cerrahl tek.
nikleri gerckttrmekted1r, Oysa başka or.
ganlurda kan do1aşı.mıru.n anatom1sin1n
bu kadar kanflk olma.rnası ve giren çı.
kan damarlann azııg, dolayıstyJ.a.. ıŞ çok:
daha kolaydır.
OçUncU problem de organlı:'rnanın
tUrnUnUn işleyişinde çOk önemli bir gd..
rev yapan beynlıı bedenden aynlmBSI 51·
raslOdıı, ölUm meydana gelebUecetınden
bunun OnUne geçebllmek Için gOrekU cer·
rahi detiş.lkllltlerln yapılması hususudur.
Maymun Uzerinde yapılan ilk doney.
lerde bedonden a.ynl.nu.f olan beyin ulak
pll\5Uk bonılarla canlı bir maymunun
dolaşım aistemlııe baitIanmı.ş ve böylece
mm'l bır hidrolik pomps. alstemine ihtiyaç
kalmadan, her ud beyin de aynı maymun
VB kan dolaşımından faydalanrruşlardır.
Bu teknik eskl ve basıt olmakla bember,
gUnUmu.tde kullanılan mekanik sistem-
lere göre dahil. irleal kabul ed1lebillr.
SUN'I KAN DOLAŞ IM SISTEMI
Bugün maymun beyninj, oyuncnk bir
elektrtkll trenden daha az kanşık, lnsan
yapısı at8Çlarla, 1:)edenden aynIdıktarı
sonra sRaMerce canlı balde muha!aza
edebilmek mllmkUn olmaktadır. truıan
)'&pw bu sIste.min başlıca elemanı. kapa.
lı bir slUndlr lçIne yerleştJrUmlş döner
mntal dJskli oksijen Jenerat.drUdUr. Diak.
ler, dönerken slllndlrln all. tarafındatl
geçen Jr.ann balar ve yüıeylerfnde devam·
lı ola.rn]c- kandan bir fillm tabakaSı la,
şırlar, SIlindire gönderilen yüksek 00·
5ınçlı oksijen, silIndir içinde olWjerı
karbon <UokslL detfşlı:ttlnl Mılar. Bu
Unlte maymunun akdieri yerlne geç.
mektedlr. ~den ~ kan dolaşunı,
nın lde! gücü, okS.ljen JenerllWrUnUn iki
yanındald motorlar ve ince plAstik boru
llU'la sallanır. Motorlardan birl beyinden
gelen lt1rll kıını oksijen jeneratörline gön.
derlrken, 6t.ekls.! oksljenle tCmtZI~
tem.lı: kanı özel bir metalden yapılmış
kanal Ue beyne giden damarlara gön.
derir. Bu pompalama araçlan maymunun
yUtel! !Örevini yapmakta ve her pompa.
l aYlSota yaklaşık olarak yanm ı;anUmet..­
re kUp kan g6ndermekte, hUcro yıpran·
ması da. asgari seviyede tutulmaktadır.
Her deneydedolaşmun tam Ye ek·
sıksizoldulU tesbit edll1r. Bundan emin
olmak için örnocm; bellrU zamanlarda do-
laşım iÇindeki ok.stJen ve karbondJoks1t
miktarlan, gllkoz birikmesi ve PH 'h1d.
rojen Iyon akUvUesı) ölçülUr. Beynin 80n
derece hMSl\S bir orı:an olm.ası dolayısıy·
la, doıaşım karışımının ve sistemin eksik·
siz, hel" ba.\nındft.n mUkemmel olması ge.
rekmektedlr. Aynı zamanda, beytnin için·
de bulundutu ortamın da vtıcut.tan ayrıl.
mazdan önceki p.rtlan <lNJımMI ve çeper.
terin kurunıasının OnUne geçllmesI için,
devıunl.ı kontrol altmda tutulan· Idmyasal
yapı ve ısı bııkı.mından·blr Slvı hıwrla.
mr. Beyin bu IIMmn Içine batınlıt. Kor.
teksln ko runmasında kullanılan baş.kı\
bır metod lsu (korteks yUze.ylnln direkt
ola.rnk göılenmcsl gereklı olmayan haller·
de) kafalası k.apı$ru kapalı tutmakbr ,
Beynin vUcuttJın ayrılm.asından, yanı
ameliyat gUnUnden bir kaç hafta önce
kortekSO ve ~ evveice tesbit edUmlş
nOktalardaki beyin dokusuna elektrodlar
yerleştirillı. Cok hassas elektronik clhaz.
!arabalıMan bu eloktroc:Ua.r, vücuttan ay·
nlmasından önee ve sonra, beynin elekt-
rik! ~1em1 hnkIunda devamlı bUgl verir.
HUCre me~oboUzmasındakl herhangi bir
anI delışıkllk derhnI bu kayıtJar aracılı·
!tıyla haber oJınma.kta, beyin islsi ve kan
basıncı devıunlı kon~rol ed.1lmektedir.
BEYIN BEDENDEN NASIL
AYRlLlR?
Rhesus maymunu zeki bakışlan olan,
şirin görüntişın bir hayvandır. BeynI. nor·
mal bir tnsanın yumrulu bUyUkluıunc1e­
dir. Deneylerltı bu maymun tUrU üzeri!].
de yapılmastom bntllıca sebebi, beyn1n1n
imıı.n beynine OldUkça benzemesidır.
Ameliyata, maymuna pentot.hal mad·
desi verilerek b:ıyılttlmasıyla başlanır.
Bayılan bayvaron kafatası ve knmı ~
edlllr. Hnyvanın beynine önceden yru'1~
Urlımı.,: elektrodl.aI1l t.eller baglanır Bu
maksat için kafatasımn UStU baft:alar ön-
ca kaldırılmış, elektrodlar baglanllWlUr,
Böylece DllLynıUDUO beyin sinyalleri, haf·
talarea önce amell,yaltAn sonrak:11erle
kftrş:I1aştınlmak üzere kayıt ed.Umeye
bBfı anır.
 LabonItuvarda aca1p aes1eJ'
A1eUcr, kompU.terler ve Ç8fiW Jc.ay:ıt cj.
bular:ı çalış m akt.adJr. Rbesus Ufak bir
amellyat ma.sasına battı yatmakta, kalça
arterlne bir tüp 50lWlu bu1unmakta.ı:1ır.
Ameliyat. boyunca, hayvanın devamlı ola·
rak tansiyonu, ateşi. terlemesi ve beytn
sinYalleri kayıt.. edll.mıikte ve ııöılenmek·
ıedlz.
Opern\ör. ellm1ek.i özel ameUynt. bı·
cnIlyla maymunun ense dokula.ruu kfı:s..
mete b"fl.ar. Eler, her şey ptfuılandı.
11 gibi giderse ~ saat sonra ameliyal
bitecek. Rhesus'un beyni vücudu dışında
yaşamaya devam edecektir.
Maymunun eUnl kesmek bu ıamanın
QOtunu alm.akt.adır. Doldonın bu zor m~
sırlalndeJd 1l1TlnÇ, mekanlk kAlp ve akcl ·
aarlerln, esas orgsnlat yerlni a.1tncaya ka·
dar beynJ maymunun kendi sistemindekI
temls, Oksljene doym;u", kanla beslem~
51dlr.
MAYMUNUN KADERI
Eme dokulannın kesilmesl bitmek
Uıeroyken, nefes borusuna mekanik bir
- Uı.U l m_ koko onl., n_ le ıdı r gOluluN gli lıOnler ben Mnln ı yı bir bulu,
yıptılj , n ı Inın 'yorum .
çıkartan solunum sistemi batlanır. Bundan IlOn nl
curah derbal maymunun YUZUnde apo-
rasyona prı.ştr; şekI.11er teker ı.eker 10k
olmafa. başlar, BItz. yanaklar ve gOzler
gitmiş, ortada gövdeye batlı karauı..sm­
dan başka bir şey kalmamıştır.
Beyne kan akımı . şabdamarlat ara.
cılı,ıyla gitmekte ve amelJyatm bu
!afiuı.sındil , şahdamarl.a.r boyun )os,.
trunda g(JtUlmek~. Bu damarlar bey.
DB giden knnın ,., 80 ini sallBdıluıdan,
cerrahın en ufak bır yanlıŞlılı damarın
kesnmesine yol açabUecekUr. Bundtın
sonra1d adım, ameUyatın en tOT ve krltik
sa!ha.sıru kapumakt:adır. Maymunun
oeynJ, şahda.rnara yerleşUrllecek bir ka·
nu! Ile mcko.nJ.k s1sı.eme ba#1an.acak ve
bu ıuneUya Uç dı\ldka ıçinde tamaın]a,n.
mo.dıltı takdlrde maymun öle<ıektlr,
Kanul mekanlki sisteme bal:ta.nm.ış.
tır. Derhal damatlar ve omur 1llk kea~
lir: rruı.ymun başSlZ kamlışbr. KesIlen
daıruu'lardan fışkıran kan bo7n1 beslJye.
cek depolarda t.oplnnırken. mekanik s.1s-
tem beyne kan göndermelte başlarnı,tır
b!le.
 MUk n:ıaymumm vücudu ölmÜf. ra-
kat beynj karışık bir t;alo.m teller ve tüp-
ler lU'8SLI1da. yaşa..maia devam etmek·
ıedb-.
AMELIYATıN AMACı NEDIR?
Butün zorluklann yanısıra genellikle
sorulan soru şudur : .Beyni vtlautt,an n1.
çin ayırmah? Buna PUr bilim bakımın­
dan oldulu kadar. klbıü:: tababeU baln·
mından da bir cok cevaplar verllebllir.
Hücre yapılışJan a.nı.smda, beyt..
n1nk:I Jcad&r bUglm1z dışında kalan bir
başkw ,oktur. Beyin dokwiunu lta.rakt.&
rize eden belirli biokimyasal. ve fu;Jolo-
jlk oluşunılar beıu detUdir. Vücudun dı·
~r organları 'kolaylıkla anlqılabUecek
"örevler yaparken (kalbin pompa1aıuna.
sı , akçlterlerln gaz dillzyonu ve böbrek·
lru1n sUzgec; vBZHesi gönnesi gibi) beyfn,
batı.ıa, ze1t4. akıl ve ruh gibi ince kav-
ramlara !izi.k1 devamlılık sa/t1am&ktadır,
Bedenden ayrıImı.ş boyn.i model ota.
rak irullana.rak orpmn Uç kab metobr>
ük thtlyaçlannı anlamak mUmkUn otabı.
lecektir. ortamsal dellşkenler yaraımak
YOluyla. da beyin dokusu Uzertndeki de.
t1şmeler gözlenebUecektlr. MeselA, sı·
fır C dereceye kadar soautulatıı.k yaptlan
deneylerde, beyin doktısunun canW.ı11·
nın devam ettlgi g(lrlllmUştUr.
Bllindftf gibi, insan beynlnfn en krl.
t.1k zama.n.ı ölUmU .weyen Uç d.akikıı içln-
dedir. Bu SUre dolunca, beyin dokus\m·
da. ı.amLrL ltabil ~ bOzWdIuklar
meydan& gelmektedir. !nsan beynl Uzertn·
bUyük (ÜÇIUkIor m.,.,..,.
de tnce1eme yapılmAsı bu yüzden cak
çW.rtmaktO-
d.ır. öte yandan Insan beynine çolı:
benzlyen maymun beyni ile yaptlAn ince.
leooeler. ortak problemleri ortaya çıkar·
tarak, beyin 1şlemeslnln, dumıasının,
bIl1nuel olarak., kAlbin veya nefes aım.a..
nın dun:na.sl hallnde1d ölUmden daha. ger·
oek bir ölUm hall sayı1abJlecellnl Ispat
odecekUr.
Bcyin1e UgUl bir çok ba.st:a1tklara bir
tedavi şekll bulımmad1tı eibl, bOWan
benliz t.arli bUe ed1lememi,tfr. Vücuttan
aynhtıı, beyin t1ıertnde. yapılan çalışma..
lar ve bunlardan öRrenllecek bllıtıer1e bu
hastalıldann tOOaYl.sI ve anla,ılmM' mOm·
kün olabUecelt6lr. Btt model beybıde
de suni ola.tak ,.arablan ve program halin·
de dUztmlene:n. -uyannalarta beynin dav.
raruşlan gözlenebUecektir, BUt.Un bu ça..
lıfmalann .son hedefI insan olduıundan,
!nsan beyn1n1n de blr gün modelolarak
kull.anllma.sı zoruntu kabuı ed.llırıekt.ecl1r,
ruıesus maymunu Uzerindeki ameliyatı
)'apmış olan Cleveland Metropoııtan H....
tahanest do1ttorlanndaıı Robert. J . Wh1te'~
m 1965 de bır köpetfn beYnLnJ. deI14UrdJ·
it! "",,dM bu yana bır ııun insan _
nin da detıştirllcbUece«1 ihtimali kuvvet.
ıenmıııtir.
OllDANIK KOMPUTER'E DOCRU
VUcutıan aynlm1.ş maymun beynlnin
en Ug!Dç yanlarından blrl de hafızanın
depolanma.s:t ve bllg1nJn işIeı::ı..me:sf. için
komple bir dolruya sahlp olın&sıdır, Ea.
t:ırltyalım kı, beyne giren ve beyinden ÇJ.
kan s1nlr UQlan ameliyat sonucu kestı
miş bulunınaktadı:r. Bu eksIkl1k, c1aha
'rilcuttan aynlmadan rnaymunwı beyn1n.e
batlanan olekt.tOcl1arla gtderllebfimekte,
yanf bunıar uya.nna.l&n gefuen ve beyin.
den ç.ıkan emJrlerl Ueten sinlrlor yerine
geqmektad1r. Dr. White, yaptıtı deneyler.
den birinde, vUcuttan aynImış beynin
görme merkezine ba~1ı e1ektrodlBr vası·
taslyle beyne bir tşaret göndemı1ş ve be-
yin bu Işaretl llia.rak korteks1eld görme
merkeı1ne Uet:ı:n1şt1r.
Mevcut. bUtUn elektrl..ld bBRmtılar
çözWdutU takdirde dahi, beynin göster.
miş oldugu elektrik! ritim bu halde ,uu.
ta sahıp olduguoa bir Işaret sayılabllir,
BelJrıı gidiş devrelerine bastt kodlaNa
sinyaller verilerek. beynin elektriJd röle
s·lstemlerlnde yapılacak çalışmalar ba!ı·
za depolanması ohı,umu hakkında bize
pek çok bUgt venıbnecektlr.
Bedenden aynlmı.ş beynln.orp.ı:ıl.Jı;
komputer. olarak 1o,n'nılmıun~ bu gUn
için uzak bir plecelin konusudur, An.
cak yapılan araştırma ve meydana cett·
rilen yen! tcknlkler, belki de bu nesli
lçlnde «billnmiyen beynb diger organlaı
kadar bl11nen hale getlrebUecekUr,
 yeni elementler araştırılıyor .
Bilim ed.mllrl yenı yenı el ıımen , l.r
.rıı,tırmıl .r ıonucu .I.mentl.".i" •• yıt. gOn ~ ı ık'i' ırım.ktadı r .
Bır kaç vıl l:Inceslne Icadıır
adamlarının ço§u 92 .llIlTltInll" ötesIn-
de yenı elementlerin bulunamıyaaıa_
O%erh,de hemflkrrdlt.r. BugOne kııdıır
yapılırı .r/l,t ı rmalar sOnucu uranyum-
dan sonr. dııha 1 ı yenı Innn yapısı
elemanı in bulunmasıyı. bu g6rOfOn
ne kadar yanlif oldu§unu Ispat edlldı.
Dubne'daki MUttarek Arattırm.
EnslltOsünde çal1111n Rus Ilim ııdaml.­
rı 1967 yııı.ındıı Amerikalı m&slekdıış­
Iı rını geçerek en yenı trıınsurınyum
elementı"! buldulıır ve TO.4 OncO
yı alınbu elemente IChurchııtovlum
minI verdiler.
Şımdı Ise demır perdenin her Iki
yanıııda 104 OncU elemenlten 126 ncı
elemente geçlT\e'k lçlf! gereklı ptımlilr
tamamlanmak Uzeredir, Ruslar, 1.6
metre çapında ve a~ır Iyon l arı ıstenılen
yOk ..k ener/llere atacak bır slklotro-
nu tamamlama çalı,muı Ozerindedlr'
ler. Amerıka'da Ise Dr, Robert J.
Van de Gnıaff pl ıın l adığı merhıılenln
çok önünde bulunmaktadır, Yüksek
Voltal Mühendltllk Şırketrn!" ye tkIH-
IerInIn bıldırdiklerine ~re yenı len.
rıısyon V<ıın de Graaff hızlıındırıeı 16
milyon voh üretecek takııtıadır, Ar,
manln mUdOrD Dr. Dı!nls M, RobIn-
pe,lnde. Dev Iıbontuatı. rd. yepılın
bilim son'a ~re yeni Oretld hıılen ku!lıınıl ·
rmıkta OlılO 12 MV aletlyle takviye
edl1diClnde ,imdiye kadar eldı! edU.
mlyen yübek enerırde a§ır Iyonlar IJ.
retmek mümkün olabilecektir.
YUksek Vollııj'ın kuruevlır1ndıııı
Van de Graaff' ın ümIdi 92 elementlıı
hepsinin iyonlarını hızlandırmıık idI.
BugünkU Imkinlarla bu, ancak Argon
a§ırlıaındıın daha a~aaı elementler ıçın
mümkün olmakuıdır.
Or, Robinson, .Hlçblr lôm5e han-
Slf.- gi yenı elementin çıkaeıı~ını ve hangi
is- fiZ/Id olu,vmun meydana gelgeceğlnl
bilmemektedir; i~te bundan dolayıdır
kı. yapılan I, bu kader enteresan va
yapılmaöıı ıayıktır. dam~tedlr , Bu
lirada yenı hızıandırı~ının bır &t!lII-
ğinden daha behseden Robinson, uran-
yum iyonlarının 1.3 GoVenerJısInde
tııhrık edileceğini bildirmektedIr, Iki
urıınyum çeklrde§Inln kontrollu bir
;ekilde çırpı,abllrnesl ıçı n bu enerll-
nın ku ılını lması mecburi Dla~ıktır.
Roblhson'a göre kUl'lun-20e den
",onra gelen en ağır çekirdek 184 nöt-
ron tl!~ıyıcak, bu da ya lL4 O~Ü ve-
yahutta 126 ncı elementte oı.~aklır .
(.Ir"JuırlaJ K_n:ıh _TU.Jl..Dılaı.
aJı~ .1
RHlmde görülen f.,.I.,ln ikisi da 900 gOnlOkıOr. Anuk ,,§dıkı f.nı Ihti
yıcının Oı ı andi!, yiyebildığı
kıd.r. _In .Im,kt.n dol.VI Ihılyırl.mı .Ii-
tMII.,.1 gösterdiAl h,lde .old'kl f.,..
gıd. nıjımı .. .,.,.Indı y.,ltınd.n çok
d.h. 9"nli hl,bUml,tlr.

Yaşlılara rrerkedUen steroid

hormonllln özellikle adale do-
• kulannda bir dereceı;e kadar

ınsan
gençlik yaratmıştır. Yaşlı ~
dınlara verilen seks hormcnv
lan bir çok faydalart yanında,
•• •• bu kimseleri damar tıkanıkIı­
(lıM karşı. da korumuştur.
CJte yandan ihttyarlık üzerin-

uzaya. de yapılan çalışmalar sonuç

verdirtl takdirde, insan 120 ile
130 yıl yaşayabilecek ve belki
bilir de bu ömrü Uıtiyarlamadan ge·
çirebUecekttr.

Uzun YBŞ.U'M herkes lhUyarbk denen

dUnyevi hastaıııa muhakkak yakalanır.

ihtiyar. 1nsanı1lJ' için mukadde.r olan bu oluşum.

bilinen bütUn hast.a.lıklardan dAha kAn·
şık. sonucu tse hepSinden kesindir: öıum.

Iıgın . İbUyarlt~ ve ölUmUn önlenmesı in-

san tarafından her devircle konu alUlOUŞ,

seoeplerı .GençlIk Çeşmesı. ve IlHayat İks.lri» ıt­

bt insanın o günkü Imkanlanyta çözem1.
yeeeti özlemlere yol açmıştır. organik
araştırılı. hastalık ve 'oGzuklultlann bir çotuna. ça.
m bulan modem tıp, Ihtiyarlıra karşı
yor savunmasız vo çareslz mi kalmıştu1 Bu-
günkü bUlJ1lere dayaııarak bu soruya
muhtemelen .hayın demek mlimklln-
dUr. Tıp, belki de şu anda, yaşlanmaDt"
iuzmıı kontrol eden ann mekanızmanın
nedenlerinI çöm1C yolunda bUYÜk baş.
l.ıı.ngıçlar yaratmı.şur. Böylece. ytlŞlanma.
yı gec1kttrerı veya gençlıli devam etllien
tedavi şe1tillerlnin buıunDUW imkAnIan
belirmola bllflanu,tır.
BIR ORNEK
Insanın nonnal hayaL süresini 70 yıl
olarak alalım. Verilen yaş UmIU WIt&-
miz. ıçin OllSukça. yUksekili. Bu :z.ıı.ınnnı.n ,
J.nsanollunun yetişmesi . tahslll ve orta..
mına verecett eotellektllel, manevi ve
hatta madd.1 Imkanlar lçln ne kadar ıc..
sa. Oldugu lrendU1gtoden meyc1ana çıka.
caktı.r. .A.rqtırma öncelikle blrksı; degerI!
InSnnın kafasına bagı! oldutund.an Ilerle·
meyi luz.landımıanın eo emm yolu böyle
parlak zek4lı ve yaratıcı Idm!ıelerln ve-
rlnıli hayat sürelerlnl uzatmaktır.
RoWerler (mikl'oskoblk blr su hay.
varımaıı Uzerinde yapılan deneyler bu
sorwıla ilgili bir takım yen! bUgiler
venncktedlr. Hayat sllresl 24 aun
olan
bu tck hUcrc.ı1 ~-a.raWtla:r eter yaşlı an·
nelerden Urem1şlerse, anornıal bir MyaL
kısalıgın&. sahlp olmaktadırlar. Normal
Y848Jll& sUrclerin1n altında yaşıyan bu
roillerler yaşlanruJrıtan sonra döllenme-
ye tAbi tutulunca bunlardan çıkan roU-
terlerin hayat süre1or1nin daha da kısa
olouiu görülmUştUr. Bu şek1llSe devamlı
olarak yaşlı analar kullanılarak: olde edi·
ten genenısyonlarda hayat süresi netlee.
de okadar kı5alnu.ştı.r k:1., bunlann Ure-
yerek varlı.klannı devam etttnnelerine
tmkAn kal.tna.mıştı.r. Yapılan 1U1I.Ştırma.
lara göre. erken ölüm, bUyümesi ~
ya.şıı rotUerlerde oluşan ve bl1eflnll bi.
Il.nmcyen blr zehir 80nUCU meydana. gol·
""'Ur.
öte yanISan aynı. ~tırmB kapsamı
Içinde yaptlan deneYlerde genç Ma roU·
rerlerden Ureyen nesiller nonnaUn dört.
ml.sll bir ya.şama, sUteslne sahip Olmuş­
lardır. (Insanın hayat süresıyle luya.sJa.
nabIUrse 280 yıllık bir ömür.) ~U buluş­
lar (insan protoplazması rotifertnkine
çok bcnıemekt.ed.lt) insan yaşl..anma.sıy.
la Ugfil yeni bır çok ip uçlan venne'ıtte
ve tabIatia. yllfıan.ına,yı ve hatta ölUmU
geclktinıbUecek. bloldmyasal reW1yon
veya yapl.lı beUl olmıyan maddeloriı:ı
\wlıtıns lşa.retetmektedir. Araştırmalar
Dr. A. 1. Lansing taro.!ından ya,pılmış ol·
du~dc.ıı. Renç annenin dölUnUn dahn
ıwın ya.şayacatı egtllmfne d.ans1ng te.
Slı1D denmektedjr.
BESLENAfE • IHTIYARLIK BA·
eTNTTST
lhtlya.rlaına De ilgiJl olarak yapılan
dl2el' btr y6nU tamamlyle de.
çalışm.a.n.ın
tişik olup, burBdak! ana tema memeııı&­
rin beslt'IUJ1CSI Uzerlno kurulmuştur . Dr.
Cllve M. Mc Co.y, 30 yıl önce yaptıtı bu
deneylerde fareleri kullanmış ve ud gru-
ba ayırdJtı ha.yvıınlar üzerinde beslen-
me • IhUya.rlık ba,tıntılan lrunna2& ça.ıt.ş..
mlştır. Birinci ,ruptak! fBrelere ıerekll
mineraller, proteinler, vitamlnler ve faz.
ladan şeker-yaı karışınu halinde UmU.siz
ka1oı:i verilm.lştır . Bu gruptald tıırelcrin
pek ço2U 730 güne kadat ölmüş ve ancak
bir tanesı 965 gün ~'lI.Şıyabllmlşt1r. tldncl
gruptaki farelere ancak lUzumlu prolmn,
mlneral ve vit.am1n1er Ue bUyU.ı:neyt d&
vam ettltmeye yeterli olmıyan kalod ve-
rUm.J.şt1r. Bu şeklide beslenen fareler
1000 gün yavrulu devresinde kalm.ışla.t
ve normal bcslmuneye başlamnca bUyU·
yUp, seksUel b&klrnınd:ı.n olııun1a4mıt
lardır. (Bu gruptaki farelerden bir tane.
SI 1463 gUn ya.şa.m..ı.şUr). Fare . insan yaı.
lanma muka)'eseleri hmıUz bugün Için
tnm olarak anlaşılmış deftldlr. Fakat, bu
mukayesenJn yıl olarok Ifadesi 1n.sana
lJO.l40 yıllık. bır yaşama sUres1 tnnırrıa):·
tadır.
Dr. Mc Cay'ı.n a.raştmnaaının deI1Ş1k
blr şekil tavuklar ve fareler üurinde ya.
pılmi.ştır. Bu bayvıınla.rn uygulanan sen.
tetüt gıda rejlmtnden trıpopan denilen
bir amlııo asit nevi çıkartı.I.mJş ve bu
uygulama. hayvanlann. olgunlaşma. sllr&
Ierlnl dolruz ay peiktlrm1ştfr, DoJruı; ay
sonra ha)'Van1ann gıdalanna trtpopaıı
kablmca olgunlaşmRRa başladıkjan 'nı
fa.relerin normal sayılan ömUrlerlnln 1ld
m1sli :yaşadıklan görlil.mil.ştUr.
Ote )'Melan temel geneLik maddeler US
tUnde yaptl.malcta olan araştırmalar in-
san hayatını uzatabUecek bir takım bu-
luşlar getirebUecektlr. Bu genetut &raf'
23
 OPTJK SES FiLM /}ZERINE NASIL KAYIT EDJLMEKTEDiR?

-----
Elektrik siny_1I

Ses
d_Ig,lan Amplıfikatör

SES PROJEKTÖRDE NASIL MEYDANA GELMEKTEDIR?

ProıekSlyon I,mb"sı

Işık ses
şerldı
uzerıne duşer

"and! çekml, oldubıınvı: II~LI flU ml.rl nl

Evinizde saytedatkMl, çekIm ınındlkl ...ıırı pıı rd.nlrln yı­

nında duymayı ',tertın ml,lnl,? MHIII.... ndıılı n ıı
~LI mctoronuzl. gıearluırı tekml, olduaunuz rı·

Sesli Film IImlltl"dtP,

mıın
kQ~k _, ~ motGrım fKI: .....,..
mandolIn çal.rk8l'lkl RlIrn l...lne lllveWl. ç.1·
m ı, oldudu pa~ı 1,1Iebflmak. ı,ta ~i bv"''''"
k ızı .

AmaWr 1cullanış için çOk ırtı k hakIkı' olabılecek. Vınl bı r bulu, U)'fllrıdıı
8 mm, lik 111Iml_ ...,l<lm ı"ındalcl orijinal _ıerı
T1UJ.8rallı
olan optik-kavıt, yeni
byddmok ı",ldirı ~rı ı..,. gel mı, t l r.
bir buluş ile 8 mm'lik çok ucuz Yenı buluJun IIHII kibrit çL!PU bq ınden dıhı
bir ses sistemini arftk evinizde kaçtık bı r dlaı' tur . Sırrıyum karbllte!\ mam ul dlod
/cUUan./al>!lIr ıu.ıe getlrllmiştfr. ~i oIatllk .Jelc ır lil .,.§oi ,...,ıl'lMlt!1ld1 r~ 86y1_ .

urmaJa.rın salladılı deUUere göre, yaşı.­ meydana getirmek ve tUm bır DNA mı>
yan varlıklann ana madı1esl DNA olarak lekilln ola.bilmek ıÇin ihtiyacı olan ber
bilinen deok.sirtbonükleik asittir. DNA şeye sahiptir. Bu ise hayatın işleyiş me-
molekWU. blrbtrlne sa.nlmı..ş ikJ uzun ör· kanizmasıdu".
gUden meydana gelmiştIr denHebUir. Bu Bazı geronkolojlSUere gtlre !bU·
ild uzun örgU birbirinden aynldılı za.. yaılamaya sebep, DNA molekilllerl Için·
matı, her aYnJ.an parça. dlterini yemden de m.eyda.na. geleu zıt oluşumlardır. İb-

24
 Elektnk cereıanını
ışıli_ çev;", dlod

N'
BuyulUlmDş
sinya! ses şeridi

Elekı". BUYUlurmüş
sl"yall si"yal

- ~N
Amplıfıkator Hoparlör

8 mm. av .lneml makınl~l ıç ın çok mur,n, 01111 eıu . ,ık d.ı~ı'rı meydlllo. gııılnntkıtdlr. Bu
_ ıımı Mılet"uı Ofııdln klı~kUtdl,. ı ,ılc d.rOlI'" loto-elıktrllc Unıba tıırıfınd4rt . !ek.
trlk 11"""U"I,. (8YrlllTlek l., bunl.r de ses de L·
0I0d 'llIMlII'IT" .sUı
mlktofoM y&.lılll!\ ses ıpi.,., ollr,lı percl«ıtıı yı"' ''' kOfImu, hı::ıptd""',
delıp'ı" t arafındın meydana ıı-11I1I .lo1cı rlk slnyıl.
dan duyulm.kıadı r.
l.rlnln 1"11. d&nO,meldlr, hık mlkı.,ı SJIII""
~.mln ~ ıa Jetldlnın tytll .ncıe mm oz&.
eI.ktrlkll ılnyll1.. ln mIktarına gör. de!lı,melcte­
,Ioe 1,lonmeal, lel I,nnlzaqoonu m OkıımmeJleş ı l l'"
dı r . aı:ı.,.IIKC dlod'dafı çıkın .,ık d"ıı-I.r ı, fUmln
mektıı \fe eyrı bı r mııgneı lk HS ıer ldl ,.. Ihtiyaç
kan.rmi açıkı ,' koyulu bIrtakım çld"ler k.aydeı.
götıetTl'lel'l'lllkı.dJr. Bu buluJ kullınılmakııı olan
rnek ıedır.
8 mmılk .IMm' mıklntl.rının flyatındın 250
Film O)IlUIIIC:I ,"",kı... ıle g5stııırlllrkero prG- IJr. gıbı bır .rtmı y.r.tKak .... bvhj~rı Si~
ııkı&- ı,I!1doki bır ı.mbııdıın çıkın ı"klar OImln IN\ffıkl.llr l ı"dındın kullanılıN" . ıkı yıl Için-
Iı.lII1IrırxUikl ıı~,kh koo,'ulu çl.ılglmlen o-;mekte ve de, mOmkOn ole aı kı ır.

Uyarlıyan hayvanların h ÜCre.lerine taze YA1ŞLANMA TEORISI

DNA molekllilorl vermek. uzeı:e bir ta- Son 24 yıldan berl Dr. Johan BJork·
şten lbl:iya.rlamayl& LLgUI bir teori gaı.t.ş­
kun _ " ' " gtrl>ıilml>tlr. Burada Urmcktedlr. Bu teoli1O göre yaşıanma..
karşıl aşılanbUyük gUçlUk., canlının hUcro canlıda. tUm bllcrelerdek.l moleldller de.
çcldtdeg1ııe DNA molekilltinU .koya,bU· R1şmeden ve 'bu dettşm& ise, yaşamak
mel<tlr. Için gereklı olan protein ve nWdeik a.s1~
moleküllerinln yavq takat devamlı, kar-
şılıklı klmyıı.sal çaprn.z ba,tlnnlılarmdan
meydn.nıı p1mektedlr. TesadWl çapl"lU
batlaoblann bir Çt)ıu, bUnyenln çıkaı1.­
ıruı; olduıtı Cermcntlar tarafından bozuı..
dul!Undan 1.Arıı.raıı-. • sayııabUlr. Bununla
beraber bcllrU orandaki baıuant.ııann bl!
kunu, lennenller ulralından da aynln.
m:ımakLa. \'l!: böylece molekllUcr görevle-
rini normalolanık )'apo.nıamalCt.adı:dar.
Bu oluşum devam ettikçe, protein ve
nUklcIk uU moleküllerı çiftler halinde
bır topluluk meydMa getirmekte ve böy-
lece hllteket edemez hııle ge.l..mektcdir1ar
Notlcede. meydana ırelen ııdonmuş m&
tabollzma kUmesb bUc reyJ tıkar; diger
serbest molektiUerin görev yapmasma
engelolur ve bUCreyl öldürtir.
1svicmlll gbrontoloji uzm.ıun Dr. Pm
derlck Vermr ve HtekI bilim adamlan
'eollagm' d€!Dilen ve vucutta.1d proteinJn
i\.fı 40'01 meydana ı;ottren bir proteln cin,
sinin, Insanlar ve hııyvanlann ynşlanına·
my1a ÇRP~ baııanntaya uj:n:Ldıtun- i.s-
paU&mış1ardır. Dr. BJorkstBn !.le, vücut-
taid öteki proteinlerin de çapraz bagla.n.
maya ugradı.ttnı lspat eden deneysel de-
IIller vemıJşUr.
eollagen 'in önemf, kemlklerln sert.-
1eşmesJ ıçin gerekll kalsiyum lu:z.lannın
depolandılh bir maddeyi meydana. go.
Utm06idLr, ecıllaprl , baa lantı dokulllo
nna SIlglamlık verme görevini yapmak·
ta ve adele dokulanyle blr çok dlger or·
gan hUerelerl arasındaki bOşlukian daL
durmaktadır. couagen aynı zamanda lu
kırdak ve tendonun ana maddesı olup de-
tlYl meyd.ans. twUren maddelerin başın­
da gclmektedIr, (deri progres1l ya.ş1an­
maoın aynası sayılabillr,) BUtUn bu se-
beplerden dolayı molekWer ÇDPnı.z bat:
ınnma vUout lçlnde sadece collagen'l et
kflese dahi, bu yaşlanma.d.a lSnemll roJ
oymya.cakbr.
Dr. Bjor~t.t>n , çapraz ballanma)'j
koutrol nJlına aJabUecek ...e ~ınırh ola·
rak da çapraz baıııannuş molekWleri
serbest. bıra.ktıracak bır tedavi şekli tek·
li! etmektedir. Bu tedavi. hUcre lotndekl
bUtun çapru baiUı molekU! P'IIPlanıu
ÇÖ'zee!k, böylece onlan hUcre dışına Çı­
kattanok, bU'akınış oldukları boşlukto
26
yenl normal molekülletin sentezinI yapa.
pabUecek ve bu oluşum bilinen bazı (el'
menUer yardımıyla gerçekleştirilebU&­
cektir.
Toprak bakterUorl, toprakta çapru
ba#;lı protEı1nler bulunmadJ.ltndan istenl·
len termmUerl aaıbyabUecektit. Bellrll
top.ra.k bakterlsi terment.ıerl, yq.lı hay.
vanlardakl çapru ballı protein maddO-
Sini bilinen CennenUerle parça1ı:yarak,
bunlar Içindeki eritllebillr maddelerı yı.
kayıp ertteret ve geli kalan kısmı. t0p-
rak rnlluoorganfnnMJDID kanşık kül·
tUrU ıçınde
tek nH.roJeo kaynatı olarak
bırakam.k e1de edUeblllr. Böylece. an·
cak çapraz bagb maddeJerl ayırabilecek
orgaııiY.malar hayatta kalabilecektır.
Pumıentıerbı. 9I1pru batlantının
k.endl&.1nl veya ayırması ge-
bOmnaSı
rekmez. Çapraz batlantl".V1 meydana. ge-
tiren molektll1erln böcredtm atıı.o.bI.lecek
kilçükI.Ukte Cngınanlar hıillne gelmesi (le
ıstenılen sonucu verecektır. Eter ter--
menUerl aynı ı.amanda normal protein
mole.kUIleı1ııe saldınrlarsa. buıilar, pa.rça.
lanan kJsunların bUcre ıÇlndeld normal
sentezJe yen1lenmesJne 1mJtLn bırakacak
yavıışlıkla velilebUecekUr. Yenileme if.
leminl uygun hormonlar kullanarak karn.
çılam.ak ınUmkUndUr.
D1ıer bır geront.oıoji uzmanı DI'.
Harry SObel'e göre coUagen ve dlAer pro-
teinler!n çapraz ba~ııı.nm.ası . ballayıcı
dokunun )'BpUın4a esaslı d~ler
meydaNı. getlrcrok hUcreye hldroJen. besi
maddeleri "e hormonlann glnnesine en-
gel olmaktad.tr. Yeni protein sentezlnde
hayaU rolU olan hUcre Için bUyt1m.e bor-
monu ve insUll.nln ıızalması da özel bir
önem taşır. Dr. SObel'e gtsre hlberb&rlk
baı;mç odalarında yaşlı ldmSelere beUrIl
nmlık1Ilt'IIL ver!1obWr. VUeut.takl
oksijen
InsWin ve bUyUme bormonunu takviye
bakımından yapılacak hormon aşılan eSa
yaşlarunayı geciktirebilecekUr. Yaşlan.
madn görUlen dJler bir oLuşum !.sc, be.
UrU öneml! bezlerin çıkarmakta oldukla.
n hormon miktarındaki bUytlk dUşmed1r.
Bu bormon-derıgt!S1 ~lklItt muhak-
kak: id ~ia.nmıı.da bUyUk bır rol oyna.
makt.adır. Bunlar amsındakl kanşık mu'
nasebeUerln anlaş1lmssı, uzun ya.şa.ma
 Bir
Denel'lniz
Adlı.,. bIIl~ı..
ru.dıf, ,,11IiW h.-
"-1..-1.,.,. . 11t ıık
t6yr. c:i!mı.ı.,.
Aııllrıııı
.. 01.,.11 c. it
ıı&rgG ....Idl bu
konuda 'i/n' .,., $ekildekI beyaz çlı.gllerln
blrle,tl§1 yerdeki gri noktalar sızı ra·
.ayrıml"Ir:_
hııısl:t ediyor değiL rtıı?.. Bır kô}8Clekl gri noktaya dikkatli bakmak
'G4reO .ahlı!'
Iıteylnc:e o nokıa bayboluyor, dığer kö~lerde d[~rlerl orlaYD Çıkı­
tl Cın.ynln ı,ı.
yor,.. Gözünaz o nokıııılarla kö~ kapmaca oynuyor sanki. Bu
nl,In' .nl"ml,l.r
Bı,. X·I oyunu daima sb: kııybeıme§e mııhkumsunu:ı •.. Zira ~klln aslında hIç
gri nokta yok ... Hepsi göl.ünüzijn sizi aldatması •.. Sebeb•.• Slyakla
I lmI,"'"
sınırlıın.n beyaz yoll.r parlak. beyaz!a $1"lrhınan beyu yollar daka
dır ••
Hukuki • .., bii. a~ parlık görünür ... Kötelerde sınır beyu oldu~u ıçın buralardı da·
hıı ar. ~rI8k. dııhıı cl~rı."u gri hıyaller orUyı çıkıyor ...
,Ilk delil, lIft III.
Mrl. kl,ı lJLSrVO
.. hllI.rldlr, ~ıın­
kO ..
.aa..", ,&r p- -'ı.
......\.
nı lmı.. cMml,1w
.taI.'lm......
Amı bıılun pal.

kolog/ır ıynl rı.

-
klrclıı d-OII. . in- H ~.
ii" gOıOrıO" ın
fnl. ,antimay.
mO.." 0f1p"1'"
du hlrI . Idvtunu .> O
IddI. e41ywl.,•••
if,ı onı."ıı h. Öndeki karpuz Iımbah direk, arkııdıklnden kOçtık. diye yemin
•• rladifı
blnt_ edersIniz herhıılde sonırlaru ... Tıpkı en öndeki mını dlre(iln. en ıır·
ckrı'Y* Ikbl... kadıkl dlN!kıen daha kı" oldu~una Iddia ettlOln1ı. gıbı ... Ama dık·
SI. • ;!ıliniıtO kaı !!ldln ... Hem karpu~ular. hem de k.arpunu~ar birbirlerine I!J1ı.
bır """'Yılı bııb­ ılrler ... cBen lefa de§1I. gözOme Inanırım_ dıımoden. cetvelı ılıp
lım .•• ölçün .. .

Için bulunacak ImkAnlara yeni bir gUrlLş da, bu Jdmseleri damar tıkaruklıtma kar·
bretlrecekUr• şı da korumuştur.

BugUnkll hnkU..nlar lçindo lotllanılatı

bazı hormonlar, sını..rh da olsa bUore ye-
nIlenmesi U1.crlndo olumlu sonuçlar ver·
mektedlr. MeselA. yaşlllar.ı zerkediItılı
sterold hQnnonlarl özelUkle ndelo doku·
lannda bır dereceye kadar gençlık geliş­
tinnlştlr. Yaşlı iUld1n1ara verilen
seks honnonlan bir çok faydalan
RADYASYONUN ETKISI
Yaşlanmayla UgUI dilcr bır çalışma..
dAk1 deneyler lyoniı& raillyasyonun meme.
U1e.rdc yaşIanmnyt hWnndırdıguu göster.
miştir. Bu kabll radyasyonun aynı za-
es~gen manda genettk Ani d~meler (mutas.
yanın- yonlar) yanıttıı, bU1mnekt.edir. Orta}'R

n
aUıi1len bır teoriye göre, Anı genettk d.,.
glJlkıık1ervücuttak! hUcrelerde umanJa
zararlı genlerln t.oplMIJUWna sebep ol·
makUl ve böylece hUcrelerin ve tUm or-
ganiunanın daha. az verlmll ça 1 ı,maılına
yol açmaktadır. Bu zarar. hUCren1n Ç&-
klrdetinde toplarunakt.a. ve böylece çekir.
dok. )'apı:n.ıı& gereken dlb.en1eyfd loııkıl.
yonu yerine gettrememekledir. önem ta.
"""' _ blT bul'" Ise, _ _
meye Sl!:bep olan kımyasal maddelerin
(bwılar _,tu ı.amanda çapru baglantıyı
y:ıratan maddelerdir.' deney hayvanlan·
nın bayat süresini radiyasyon kadar kı·
snlUılı IUrçot1dlr.
Genotık delfşmeye UtraYan hUcrele-
rin oynadı" rol th:crlnde: yapılan spe.
ldllAsyonlar. ihttyo.rlamıı.yla ilgili kendi
kencllne batışıklık teorl.sinl ortaya çı.
kaı1;maya yardım etmiştir. BlllndIl1 gl.
bl. 1ru;an vOcudu yabanoı hUcrelere lu\rşı
alerjtk bfr karşı koyma. yaratır. Buna
'nakil ba#lŞıklılt· denmektedir. Normal
/'uıya~ süresi lçlnde vUcut bUcrelerinin
'... 20 sf gcneUk deI1şmeye ufnyarak"7 or.
ganizma. ıçinde bır dereceye kBdar ya-
banCl bale gellrler ve genetık deILfmeYe
uirnyan bu hüere1or. vUcudun bagıŞtk.Lık
savunmasuu uyllJ'llJ'&k antikortar meyda.-
na 18t1rlrler. Genetlk defişmeye ufra,in
hUcreler CUaer bilerelere benzedlJfnden
meydana relen antikorlar h em bu hUc-
relere ve hem do beıwı:r normo.l hUcre-
lera sa1dıracaldardır. GeneUk hUere cl&.
tlşmesi arttıkça, alarjik reakaiyon laz1&.
taşa.eak bu şekilde normal hUcrenln da-
hi yok olması ve OTgtlnIzmıuun ölme5J
kaçınıl..aıoz bırsonuç oIa.caktır.
Eterkend1 kmıdlne batışıklık. lhU·
,arlamarun ana sebeplerinden blrt be.
bu Oluşwnu kont.rol I\lbna alacak yolla.-
nn bulunması şnrt olacaklır. Kan kan·
&erinfn tedavisinde kuUa:nı1an llAQıar.
kendi kendine bnRışıkWt yaratan hasta.
llklarda, b8iışıklık Oluşumunu önlemek
LLtere kullanılmaktadır. öte yandan eter
kendi kendine bB#tşıkWttan doAan IhU·
yarlık, vUcuUak:1 tUm hUcrelarln genetUC
de#:1şmes1nden meydana geliyor !.se, bu·
nun kontrolu çok zor olacaktır.
Ancak, bu durumda yaPı.1acak şey,
vücudun tUm olarak batışı.klık 8&VUDD'l.I.-
28
sını yıkmak. ve hastalıta karşı dıf&rtdan
ant1kor vennektlr. Bu işlemin yapılabU­
mes1 ~,bbtelcn1kte bUyük ıellşme1e­
re Ihtiyaç gösterecektir. Ba&ışı.k..lı.k sa.-
vunması geçlcl olarak ortadan kaldınlan
hastanın dış m1kroplardan korunabilmo-
s.i amacıyla nıUuopt&n arınmış odalarda
tutulma.sı ve bu tür odalann geliştlrU·
mesl. YaPı.J.ma.Sa gereken işlerin başmda
yer almaktadır.
BUwn bu ça.lışm.a.larda ana tema ola.
rak yer alan rlldr, gı!net.1k detfşmeye tıi·
ra.m.ış hIlı::reıert normale döndUrmektlr.
DNA takviyesi veya. çapraz batlantıyı
bozacak belirli rermentler bu SOJ"'WllL b1r
cevap olabillr _ Devamlı olarak organiz.
ma.ya ithal edilecek saltıam hUcreler Ue
vUcuttAkl butUn dokular. büyUmedmı
canlılıklannı
devam ottirebUeeeklerdlr.
HenUz bilim bu. Işin nasıl yapılabileceRI·
nı bUmemeldedJr.
INSAN OMRO UZAYABILIR
Bllimln, özelllkle gerantolojinln. bu
konuda blr dar botu içinde oımaaı.
araştıneı ve bWPl adam.ıntn bulabilecek·
Lerinin son noktas.1I1ll vıı.mıış olmalann-
dan detll, f:e.kıı.t a-rqlınna Imklnlannı
yaratan maddi kaynaklann bu konudaki
çalıŞmalar Için yeterli olmamasındandır.
Tahm.InL blr hesapla biyolojik a.ra.ş­
t..ıtma. için harcanan miktarın ancak % 1'i
1htJya.dıkla. Ilgilı Rraşhnna.lara plmekt&
dir. ERer geri kalan 'il 99 onnmdak1 pa-
nl lle yapılan tıbbi &ra$tırmallU'la. kan·
ser, böbrek, kAlp ve 8Olunwnla: ııaru has-
talıkların hepsi tedavi edllebl1ae Insan
hayatı ancak ve &nCak 15 yıl kadar uza·
yabUecek ve 85 lle 90 yq ortalama: ya·
şama sUresi olablleCektlr.
Dlfer yandan lhLlyarlık Uzerinde ge.
llşUrilm.ekte olan. çal.ıfmalar blr sonuç
verd121 takdirde Insan 120 lle 130 yıl ya..
şıyabilecek ve belki de bu ömrü ihtlyar-
Jamadan geçirebllecektir.
Bu ölümsüz blr hayat mı demek oıa.
ca.ktıl'? Verilecek cevap, 1n.samn kendini
yöneten !.abfat lwuınlannı anlamad& ve
kullanınada gösterecetı b1ıSIrete bag:1ı
Olacaktır.
bdaııml ~rdı .tt.m.1IMI.d. . al&.....'hr••

LE f7
ıkı düşünüT arasında, ild
muhasebeci arasında olandan
fazÜl bır anlaşmazlı~a ltlzum
yok. Yapılacak ş"ll IId düşünü·
rün de kalemlerini ellerine
alıp. «Hadi hesap edelim» de·
meleri olacaktır.
-Goıtfried Wilhelm Letbnfz·
İşte, Leibniz'in rüyası bu idi : genel-
teşıirillniş sembolik bir Usanla beraber
yürüyecek bir cebir metodu .ki herhangi
bir ara.şunnndak.i hakikat basit bir he-
stıp ile meydana çıkarolabilsin. Rliyası
muhakkak ki gerçekleşmedi fakat bu yol-
dak::i çalı.şmalan keşfetmesine c:leIişme ve
hareketin matematik analıll ilc incele-
me yolu olan diferansiyel ve Integral be--
sabı notasyonunUl) bUyük bir kısmını öne
sUnnesine ve yayılmasına sebeb oldu.
Leibzjg şehrinde 1646 da dolmuştu.
Babası aynı şehirdekl üniversitede m0-
raL felsefe ötretmeni idl. 8 yaşında ken-
di kendine latinceyi ~CIl L.eibzig. 14
yaşında Yunancayı Okuyup Aristoyu e-
leştiriyordu. Bir müddet sonra eleftii--
dili üstadın tesirlerini benlm.semiş ola-
rak fikirlerini sawnaca.k.tl. Lei.bnlı'in
matematik felsefesi de metafIzik ve Ioji.lı:
teorilerin arasında sıkı biT ilişki bulun-
dulu merkezjnde idi.
Aristo'ya göre lojikman her mescle
özne - yüklem balınbsıyla ifade edilebIlir-
di. Lcibniz. ise her meselenin yük.lemi.n.in
6zcllikJeıi olan bir çok maddeden yapıı­
nuş oldUlu- metafizik doktrinlne parelel-
- _ _- - ..... .,..u ......._ . -
ZlLIIlaJIlllU ..daltl &-
IdUN.ılı ~ i.·
ebi. LelIlal& ıanı.­
"ad.. ııı.ııaı..n Clal-
Len bD .......... Carp-
11:l11 Ye bılme 1Jııe.­
luı-ı lelıı.n.t' eıUln
IDPı.... 'fe ,ık&rı •
•• Iarı. ,..p.ul,.d".
i)a ......... Lelbııh.'.
i. bınktal'ı lallmst
__ liDee, .au.k ...
"'...1&1' ..,ara., 1.tQ Y'-
Iıııd. lınal edUetıll.
mI,dr.
dir. Leibn1z. ise her meselenin yüklerninın
özne içinde ifade ed.Udiiline belirtiyor ve
mctafi7.ik doktrinini _dÜJıya daha ewd
kararla.şunlıruş bir bannoni içinde han!:-
ket eden entegre noktalardan me'jtt....
gelmiştir. diyoTdu. Ona göre metaft7Jlıe
giden yol matematiktcn geçmeli idi. Fel~
(esini özct1ediıti Monııdol ogy isimli escriır
de iki tUT hakikatten b:ılıseden Leibıili,
bunlardan birinin muhııkemeye dayn.naıı
hakikat diterininde olaylann hakikati 0-
larak sınıflandmyor. Muhakemeye daya-
nan hakikat önemli idi ve aksi varit ola-
mazdı. Olaylann ha1dkati ise tati[e veya
görüşe göre de~şebHecetindeo aksi müm-
kündü.
Kendi anlayışı içinde muhakemeye
dayanan haki.k.at olarak bütün matematik
nksiyonlann k.arzlye tarif ve teorcmlerl
görmekteyiz.
Plato ile teoride anlaştılı nokta geo-
metrik şekillerin ve işaretlerin matemalik
düşüncenin ifade edilmesinde yarduno
oldugu fikri idi. Fakat Leibniz için maı~
maıik dUşUnemin ifadesi o şekilde yapıl­
malı idi ki dUşUnülcbileni tUm Uade ede-
bilsin ve üniversal olsun. Bu yöndeki ça~
lışmalan ile matematik dilnyasına Leon-
bart Euler hariç zamanın matematikçil~
ri içinde en çok i.şaret ve sembol getiren
Leibniz. parentezin kullamlmasıru, çarp-
mn -işlemleri için X işaretl yerine nok-
tanın kullanılmasını, ondalık noktasını,
eşil işaretinin ve d iler bir 5uril işaret ve
fikri semboUeştlrerek Idealinln hiç hiç
olıruızs.abUyük bir parçasını gerçekleştl­
rebildi.
Mistik bır taraf da bulunan Lelbniı.
matematiksel işaretlemeyi i1ahf realitenin
bir yansıması olarak da düşünmüştlir. Çin
kültUrUne olan yakınlıtı pratik kullanış­
lar için ooa çeşitli fikirler vermiş bu ara-
da Çince de kullarulan işaretlerin sesler
yerine fikirleri ve düşünceleri yo.nsuması
Çin'cede "mdıj, VnivCTSaI ljsa.nı bulabl-
leecAi dli$ünccsini veımlştir. çın kUlıütil­
ne karşı duymuş oıdu~ yakınhltın dl!tt"r
bır işareti de Avrupa ile Çin arasındaki
milnıısebetleri geliştinnde için göstermış
olduAu gayrettir. Rusya'yı bu iki topluluk
arasındıı. bir aracı o larak gören Leibnlı
Çar Petro'yu bu mesele üz.eri.nde ilı:nıı ct-
meye çalışmış ve bu arada 17U senesinde
Rusya'dn bir ilim Oo:nıiyetinin kurulması
iM t~bUslerde bulwunuştur.
Çarn ynpmış olduCu tekliflerden biri
efR1 .J!!.isy.ı diplomatik heyet göndcnnt:}i
d~e bu heyetin göti1rece1ti hediye-
ler arasında kendi yapmış oldugu hesap
mıaldnasınında gijnderilmesidir. Lci.bnlzin
~p makinesi daha evvel Blaise Pascal
ı.andındnn Inşa edilen ve toplaro.ı ile Çı­
Jc:ırtma ışlemlerı ıçı n kullauılmakta olan
hcs..'lp makinaS1nın prensipleri üzerine inŞQ
edilmiş: olup, ç"rpma ve bölmcyi, tekmr
eclllen toplama ve çıkarmalarla yapmak-
tadır.
Inşa etmiş oldultu hesap makinasın­
dan du gijrilldllAü gibi mühendisllle cil
rr.nılplerl - ulpnlı. h... p makinaıının Çllltmı prlllllplırl yubrdı göıterll.n
bır XiX .
y" tkın ol"n Leibni:!:, pekmu kullanma
sahası bulamamış pek çok krokl ve re-
sim yapmıştır. Bu tclmlk resImler ara-
",'m.lıı çamurda arobanın yürumesine yar-
dım edecek tekerlek reslm.Ieri, modern ge
mi tekneleri ve bacalan bulunmakbdır:
Zammı 1.:lman bu teknolojik ynr.ıdıhş em-
rinde ırılış:mış olduRu insanınrıo işleri
için kullanılmış , mesela Hann(J'\ler dükü
JohnFredeTik için. Dükün mııdenleriııde.n
!tU çekecek ve yel de~eninin yaraııııtt
güçle çalışacak pOmpalar inşasına giri$~
mişlir,
1685 de çeşidi nedenler altında yrı
deAirmeni projesi ıl!rkedilnılş ,,'c yenı bir
p::ıtron Dük Emst August, Lclbni?,'c dü-
kalı~ın ıru-ih çeslnl yazması talebinde
bulunmuşıur. Dllk politik görüşlerinin
akseıtirlll.'t.~ bir döktiman isterken, Le-
ibniz verilen vaıifcyc. bir düşllnUr ol3.ıılk
bakımı "c tarihi \-'esllmlııra day::ınıırak Uç
cilılik bir eser mcydana gctinniştir, O-
kuyucular meydana gelen eserde belde-
diklerini bulamamışlar ve kendisine niçin
eserlerin tarihi "esiknlaı'la. dolu olı:unma·
.sı zor bır tarzda. yazıldıklıınnı sorduklan
J&kilde
.,ır fen kıtıbındı )'ff .Imlttır.
\-aklı Leibnlz. geçmişin olaylanm yenI bir
ışık altında gösıcrrrek eslriye sadakati"
yeDiye. h17mcl haAın-l1Smı meydana ııcLir­
dillini böylı:oe de milleılernnısı müna$\."!.o
beılere bır ıazcUk verdilim Iddia etmış'
OKUYUCUYA
ti •.
Leibnlz, bir takım menularda geh! .
neksel yaradılışh idi. Mesela KutsaJ Roma
MEKTUP
Genncn Impa.ralOrlul;unun kalıoulnnnda· SI'l8Id.ter okıı,ıımın.,

ki aynıııma onu rah:ı.1SIZ etmekte idi. GU' OwvIml&l1ı

lsln'" bııl.u§ını. bl, ıllbt
nunOn dlltcr politik ıeorlstJcrl gibi. o'da kan' II., lll"" ,. &ıstıcı. doyıırlKlI bır ....
Avrupanın aynlmış bit takım MiUl de... · gl ,"""lIdlllmll.l ıtablı .. moHı: l'II'f'OlIlL in-
leıler yenne BirleşıK Avrupa olarak. mey· u'llllın .... ıılıı,I"1n y;;k _ _ '.... " ' ..
daıın çıkmosında bUyük rayd.:ılar görüyor ,,*,In. blrlncJ ...... rol aynıpn bııı","
ve bu yünde politik bir takım arabulucu' ... ... ı.lııılk ıı...ı.m.ı...ı nmuoy1lllfl d...
luklara d:ı. zamıın uıman glnşmekren "re- yııtmık, Mrılm .. ımek:
m.kı. olın elıiM
l"'lcl II. yayıı"~
.. TUNıkı .lbIrlIDlyl.
rı kalmıyordu. Politik sahadaki bh-Ieşıi"·
milkemm,1 ,...11". knıı,ıunn.yı ....,
cl nhelllll dinde de kendin1 gi}Slennekıevc III

.Imı, bulıırıu~
kalollk Ile protesıan ayrımını onadnn
k:ıldımenk yazılar yazmakla idI. Vurdvmıııvn çtfd., ıı".,lık d!beylna
"'i'mfil lMr.-YdIn Inca bL1lm~ vi .... Ik
Diplomafideki bıtleştirlel cf;iliminln In,lI,mll.rın h",ı. ..ımu'n.... if! ton
aksine fızik, maıematik ...e relsefe .konula' ı.l<nlklerl'l,bul!lJlN'tn enc!lIttriy.. IIkMıomllr
nndu tlvınmet \'e iddiacı ldl. M.escla IInl~ uygulanm..ını baII,.r.
Bunun
NL'Wton'l:ı yaplIA;ı dileransiyel ve enıegrnl Isln ... ilik_ Wr bill", .ı-'erlnln r-ra-
hı'S.'\bl hangisinin daha ev\'CI buJdulu ko' ,.........,
"""l'IIıtkf*l',. v... ı ptl.... IIvpk-
nu .. undaki iddialar bu çeşitlendlo Newton Iırı blUmMi .,..,urmıl.,.. .,.... hmtk, bv
ilc: l.eibniz ar:ısında.ki bir iddia da yer Irl,lırmll.,ln .... bmm ıdımlllın,n a-ı..

çekimi konusunu kapsamak'ta idı' Sonra- nı hlkın bilincin'" y.'tI'nı.,ıırmık. bıı ll'

dıın. Alben Elnsıeln'ln da belirttili &Ibi mOlr...ln 'I'.nlllma,ın, hll.lMt .o.e.Ittlr.

Lcibnl:ı.·ln idcüasındaki dOiruluk meyda- o.olml. bii 6Mm1l ~i .,..1". p-
na çıknuşıır. II......,. plı'ırk.... hıır .,.,.ı .ayı. bır ......
ltı .... gl... üh. ıyı.,., dıımı eıı_ı. uı,JlftIıı.
Huygcnıı ile bember Hk der-a mdı:ı.· liln .ıaı-In y,""lI'Iınll;ı.. uyumııı,ıırıu
nikf enerjinin b:ıbsı pn:nsibml IlÇlkca IhllylS dVflr\v'ltK. DıwvIIIbdt .,., ıla" ....
rormule etmiştir. l.eibni7lıı enerji anlaYl' .,.. ılm .. ını I,ı.dlllııı. k..... IıI.~ mıkluncll
ŞI sadece rWki kanunlann çerçevesinde p;ı,ı.,1nl:d ınk.. tonılanırma ""'ıCı' ... _
kalınamış, Allah fikrine kadar uzanan bir mek ,,",,-.tıyı. ıçıklı,.,n ... b1l:1," iii" hm-
fdsefenln parçası h:ıJ.lne gelmiştir. ii bır •.,"kt. bıılunmil, oIlc.ıuınl.ll.
Bu ... yım!.d, I1glnW ~~nı uorıdy.
John Lockc'ln yauruş oldutu .. İnsa' Ovmuı koııuı., ...1 Ittildl«)'lii' atm.kIRır.
nın unlaşılmıısı iiı.c:rine mektuplar.. Ure· a.ı.cak ..yıı., 1,111 cı. ıhı- dıh. doyu.
nne yaımı, olduAu fakat blısllmamJ$ bir rvtu p,,,ır hwrl.m • .,. ,llıımıkııyıL .....
tc:ıiyle insan pisikolojislni ne kadar iyi )'In' ""fImw bı, 6~lndotn daht ıyı ht ..
an1adı~nl 011"ya koymuştur. I...dbnlz, '"lrnıK 1,ln glrlı,"lıd,1 bMUya ....:L
Lockc'm fikirlerine bUrmct cdlyor fakat Sa.,.lırını.W • ••
bafız.nyı tecrUbelerin yaz.ıldılı boş bir $a- elllM YI nKNlk
tıh olarak kabul etmiyordu. O'na göre
had1sclerin beyinde depolanması beJirU
oluşuın1ru:IB meydana gelme.kte idI. Leib- UstU hadiselerden deJLI aynı zamanda şu.
nil. Dekarı'ın ve Lock'un bilarına fikri ur altı b3dlse ve davranl$lardan da mey·
davnınış ı :ın.m.ı.ı.tn tümünün sadece şuur dana geldilini savunmuştut.
«Mavi kU/,e dayanıklı Türk tUWn dı. bullınm\IJllrdlr. Ou!llkt. yebıncı uzmanların
I"ıflı açıklımalırı toplanııdı bulunıın bOtOn Li-
çeşitlerinin ıslahı» konusunda bir
g1l11er ıçın son derlC$ faydalı olmuştur.
bilimsel toplantı yapıldı
Vıpıl,nS1QrÜJmlI.r ve t.,lada yapıtın mG-
T.S.T.A.K. Tarım ve OrmlfK,lIk <Kubu, ımı'
f ıheder., lQr!undl b t ol.rak 'f~ıdakl flklr1~
YI kure (Per.ncqpon T.bKln. Ad.m) dıyınık.
lı TOrk ,OtOn çeıltlerlnln ,1111'1, tçln TOrkıye'cM
"'01 Çıkrnt,tı, :
I _ Mu' KOf'ı mııkıvlm tOrk 1010" ç..
v-pılıın çılıımaı.,ın hıngl safhad, bıılundı.ıklırı.
,hl.,ı ı.ı.hı I~I". :i .yrı 1.I,lırıcl"l"
n, .... burıden sorırl takıp edılecek yolu ıbbl!. yı' bltıblrlndııın fırklı yollardin sılttnet...ı
pılerı çalı,mıla, atuındı 1/&Akll koordlnlSYonlı
Vi yıptıklu, ,"ıh,mılı, çok 'ard.h
s~lımık amıııc:ı Ilı IS· 17 Tanımııı. 1968 Itrlhl.
otmu,ıu',
rlnd. Istanbul'dıı bır ıoplantl yapmı,tı, .
2 - 8u ye"dı bUyilk bır _hll""I" 1',1-
Toplantıyı konu üzerındı arı,rltml yapan
mı, oldutu YI otumili bır lIIticıııl"
lIIrl,urıcıl.r Ilı ye.tklli Tii rk IIZITI.nl.r. O.E.CD. ıl,"mlıl", yıkll" Iml, bulıırıdutu e-
Tı,knlk Vırdımll'lÔl" "tlfede edilerek dıvet eclften
1011 ıdllmı,tlr .
ıkı y.bancı uzmıın (Dr . Harold LH, Dr. 19or
3- Mtlul.melırıı. mlikavIm to.l.
flrklı
8olıunov) "" kurum mıruupluı katılmııl.,-dır.
rı" kıılıınıımı, olmııı, bı.ıgDn
çok ~
LS Temmuz 1968 PUlrl.,1 gGnO Erenköy
ZInl MOc6dııle EnlllıUsOndo SlIlm KuNlu ÜyesI
y..... kıymılll mlikavIm ll .....ln . .
Ql'imeılnı Imkan vırmı"lr.
Prof. Dr. M. Nimet Özelı,-ın !IÇI, konu,mnı nı
ba,layın topfınlldı, Prof. Cr. ıbrahIm Karacıı, ol _ Dr. Hlvl" Öıkı" .... ıınııt Yilk. MOheıı­
konurıun en.mlnl belirıen bır '11«:1111'l konU,lTIlil
.n.ı HO...,ln Ödıa,"" ıılıh çah,m'llrt
~fI'tll olmu, Vı kıymılll tıpı., ılda
yıpmı, ve dahı sonra, Ege ÜnlYerlltesl ZIr.. ' fa·
kahesindan Prof. Dr. FethI lneıkııra. Tırım 81· edlfml,llr. Ancık tw tlp"'ln k_i
kıınhAı V.,llköy Zlr.1 AtI,tlrlTlll EnııllOıOndln bölgıalerlllÖl .... oriJinıi ~.,1tI1H'11 m.
ZIr.. , YDklek MOhendl.ı HOıayln ~, ve Telcel k.ylMlI ...nm vi kalll. dııınıı.m.. ı,.. LI-
81luınlıAı CeYlıIT Tekel EnllllDlerlnden Dr. N.vln
bl 11ı1",lm.., ~Ir.
Öıkıın y.pııklırı ~1ı,m.I.,lı ilgili tebllGierini .5 _ Çok yık'n bır gallUkıe mıvl kllf'ı
vermlılen:tlr . mlikavIm TOrk lOtOn ~.,Iılerlnın, PtI,..
16 TemmIA: 1968 Salı gllnU toplu olınk, ,Inclnl" h\lhcı..ırıe ar'ıadIlK" dunı­
mlvl kOrl mukavlm TOrk IOtOn çe'lltl.-l 1.lah' mı gıtIml, bvlul'llf;ll' him yıbancı vi

ç.lı,malarının yıplldlAı OOıce'ye gıdıımı, ve erı,· him cı. TDrk Ilmını.,. taraf,ndın __
tıncılırın flIPukl." çalı,m.lır hıkkınde yerin. bit Idllmı,tlr.
e» bll;t ılınınk elde etılkl..ı bıtkıı.. blmıt Lıl" 6 - Htlen davıım .tmutı 0I11t mııknlm
ltd. gllrOlmO,IOr. ÇlJIt .,Iah, çaı"mılı"na gıKKM. cıa
17 TenımIA: 1968 ÇerJambııı gOnO ~ldl "'ım adll_1 rorunlU§U dıkb.. .ı"
Tıkel En.tltOlerlnde flIIHncı uznı,nllr, flIPII.n ,. nauk, mıyl kGf ~ılı,mılannın k~
h,mılar hakkında ge5tO,lwlnl ıçıklamı,'" v. nliyonlinı IhllYli blılıınduDu bır " -
burıcf.n a.on ... 'flIPıl.c:ııık çalı,mılır ıçın tırvılytl .. dıhı _plt .cıılmlJllr.

Bu mlistesna insan dUşilncderlnde o kendini sadece matematiRe vennedi,

sembolik mantıktan kompilter çalışma
teorisine. relativile teorisinden Freud pi·
slkolojisine kadar geni.ş bir dUş{lnce uf-
ku mevcuttur. Bir çok bilim adamının
iddiasına gBre eler Lelbniz kendini sade-
ce matematfle verebllse ldl. çok daha
bUyük bir matematisyen olabUirdl. Fakat
tek konu üzerinde çnhşmak yaradılışına
aykın idi. Gennek. insanlarla tanışmak.
onlan anlamak ve onlara kendini ve dil-
şüncelerini anlatmak istemişti . 1716 da
öldillü zaman çaitdaş bilim Alemi iyi bir
matematisyen, insanlık ise bir dUşünUr
kaybetmişti.