ऋग्वेद सन्ध्यावन्दनम्

ऋग्वे द सन्ध्यावन्दनम्
आचम्य
ॐ केशवाय नमः / स्वाहा Sip water
ॐ नारायणाय नमः / स्वाहा Sip water
ॐ माधवाय नमः / स्वाहा Sip water
ॐ गोविन्दाय नमः Wash left hand
ॐ विष्णवे नमः Wash right hand
ॐ मधु सद
ू नाय नमः Touch upper lip with right hand
ॐ त्रिविक् रमाय नमः Touch lower lip with right hand
ॐ वामनाय नमः Touch right cheek with right hand
ॐ श्रीधराय नमः Touch left cheek with back of right hand
ॐ हृषीकेशाय नमः Join hands in “Namaskar”
ॐ पद्मनाभाय नमः Touch right and left ankle
ॐ दामोदराय नमः Touch top of your head
ॐ सं कर्षणाय नमः Touch tip of the nose with knuckle side of right hand
ॐ वासु देवाय नमः Touch right side of the nose with the palm of right hand
ॐ प्रद्यु म्नाय नमः Touch left side of the nose with the palm of right hand
1
ॐ अनिरुद्धाय नमः Touch right eye with right-hand fingers
ॐ पु र्शोतमाय नमः Touch left eye with right-hand fingers
ॐ अधोक्षजाय नमः Touch right ear with right-hand
ॐ नरसिं हाय नमः Touch left ear with knuckle side right-hand
ॐ अचु ताय नमः Touch Navel with right hand
ॐ जनार्दनाय नमः Touch chest with right hand
ॐ उपे न्द्राय नमः Touch crown of your head with right hand
ॐ हरये नमः Touch right shoulder with right hand
ॐ कृष्णाय नमः Touch left shoulder with right hand
****************************************************
नाम धारण
् व चक् राङ्कित नमस्ते स्तु धार्णान्मु क्तिदो भव ॥

Say this mantra ॥ गोपिचन्दन पापघ्न विष्णु देहसमु दभ
saying 12 names again apply Gopi Chandana on various parts of the body.
2
ॐ केशवाय नमः Forehead
ॐ नारायणाय नमः Central abdomen
ॐ माधवाय नमः Chest (like trishula)
ॐ गोविन्दाय नमः Throat
ॐ विष्णवे नमः Right abdomen
ू नाय नमः Right shoulder
ॐ त्रिविक् रमाय नमः Right side neck
ॐ वामनाय नमः Left abdomen
ॐ श्रीधराय नमः Left shoulder
ॐ हृषीकेशाय नमः Left side neck
ॐ पद्मनाभाय नमः Lower spine/back
ॐ दामोदराय नमः Back of neck and right chest
ॐ सं कर्षणाय नमः
****************************************************
मुद ्राधारण
Saying this mantra apply Sudarshana Mudra
॥ सु दर्शन महाज्वाल कोतिसु र्यसमप्रभ
3
अज्ञानां धस्य मे नित्यं विष्णोर्मार्गं प्रदर्शय ॥
Right temple (1), central abdomen (3), Central chest (3), right abdomen (2), right chest
(3), right shoulder (1), Right neck (1), Throat centra (1), left shoulder (1),
Saying this mantra apply Shankha Mudra
पाञ्चजन्य निजध्वानध्वस्तपातकसन्चय ।
पाहि मां पापिनं घोरसन्सारार्णवपातिनम् ॥
Left abdomen (1), Left chest (3), left shoulder (3), left neck (1), right shoulder (1).
Saying this mantra apply Gada Mudra
ब्र्म्हाण्डभु वनारं भमूलस्तं भो गदाधरः ।
कौमोदकी करे यस्य तं नमामि गदाधरम् ॥
Forehead (1), Left chest (3), Left shoulder (2),
Saying this mantra apply Padma Mudra
सं सारभयभीतानां योगिनाम्भयप्रदम् ।
पद्महस्ते न यो दे वो योगीशं तं नमाम्यहम् ॥
Left chest (2), right shoulder (2)
Saying this mantra apply Naama Mudra
नारायण नमस्ते स्तु नाममु दर् ां कितं नरम् ।
दृष्टवै व लभते मु क्तिं चां ण्डालो ब्रह्मघातकः ॥

4
Lower forehead, center chest, center throat, right abdomen, right shoulder, right neck, left
abdomen, left shoulder, left neck, lower back, back neck.
****************************************************
आचम्य
ॐ नारायणाय नमः / स्वाहाSip water

5
6
****************************************************
प्राणायाम
प्रणवस्य परब्रम्ह ऋषिः परमात्मा दे वता । दे वी गायत्री छन्दः ।
सप्तानां व्याहृतिनां विश्वामित्र जमदग्नि भरद्वाज गौतम अत्रि वसीष्ठ कश्यप ऋषयः ।
अग्नि वायु आदित्य बृ हस्पति वरुण इन्द्र विश्वे देवा दे वताः ।
गायत्री उष्णिक् अनु ष्टु प् बृ हती पं क्ति त्रिष्टु प् जगत्यः छं दां सि ।
गायत्री शिरसः प्रजापति ऋषिः । ब्रम्ह अग्नि वायु ं आदित्या दे वताः । यजुं छं दः ।
प्राणायामे विनियोगः ।
Breath in
ॐ भूः । ॐ भु वः । ॐ स्वः । ॐ महः । ॐ जनः । ॐ तपः । ॐ सत्यम् ।
Hold
ॐ तत् संवितु वरें ण्यं भर्गों दे वस्यं धीमहि । धियो यो नः प्रचोदयांत् ॥
7
Breathe out.
ओमापो ज्योति रसोS मृ तं ब्रह्म भूर्भुवः सु वरोम् ॥
(Bramhachari = thumb and ring finger; Grihasta = thumb and little finger).
****************************************************
संकल्प
श्रीगोविं द गोविं द श्री विष्णो विष्णो श्रीमद्भगवतो महापु रुषस्य विष्णोराज्ञया प्रवर्तमानस्य
आध्यब्र्ह्मणः द्वितियपरार्धे
श्रिश्वे तवराहकल्पे , वै वस्वत मन्वं तरे , कलियु गे प्रथमचरणे , भरतवर्षे (अमे रिकवर्षे ), भरतखं डे
् पे (अमे रिकद्विपे ), दण्डकारण्ये (अमे रिकारण्ये ), दे शे गोदावर्याः दक्षिण तीरे

(अमे रिकाखं डे), जम्बु दवि
(अमे रिका दक्षिण तीरे ), शालिवाहनशके, बौद्धावतारे , रामक्षे तर् े (अमे रिकाक्षे तर् े ), अस्मिन् वर्तमाने ,
चांदर् माने न, ________ सवत्सरे , ________ अयने , ________ ऋतौ, _________ मासे , _________
पक्षे , ______ तिथौ, _______ वासरे , ________ नक्षत्रे, ________ योगे , _______ करणे , ________
एवं गुण विशे षणविशिष्टायां , शु भतिथौ श्रिमु ख्यप्राणां तर्गत श्रिविष्णु पर् े रणया श्रिविष्णु प्रित्यर्थं
प्रातः सं ध्योपास्तिं करिष्ये ।
****************************************************
8
मार्जन
् प ऋषिः ।
आपो हि ष्ठे ति तृ चस्य आं बरीषः सिं धुदवि
आपो दे वता । गायत्री छन्दः । मार्जने विनियोगः ।
Take water in the aachmani and springle water over your head.
ओं आपो हि ष्टा मयो भु वस्ता न ऊर्जे दधातन ।
महे रणाय चक्षसे । यो वः शिवतं मो रसस्तस्य भाजयते ह नः । उशतीरिव मातरः ।
on your feet with following line
तस्मा अरं ग माम वो यस्य क्षयांय जिन्वं थ ।
And forehead again
आपो जनयधा च नः ।
****************************************************
9
मंतर् ाचमन
Take water in your right hand.
सूर्यश्चे ति मं तर् स्य हिरण्यगर्भ ऋषिः सूर्य-मन्यु -मन्यु पति-रात्रयो दे वताः ।
प्रकृति छन्दः । मं तर् ाचमने विनियोगः ।
ओं सूर्यश्च मा मन्यु श्च मन्यु पतयश्च मन्यु कृते भ्यः ।
पपोभ्यो रक्षं ताम् । यद्रात्रिया पापमकार्षम् मनसा वाचा हस्ताभ्याम् ।
पद् भ्यामु दरें ण शिश्ना । रात्रिस्तदवलु ं पतु । यत्किंच दुरितं मयि ।
इदमहं माममृ तयोनौ । सूर्ये ज्योतिषि जु होमि स्वाहा ॥
Sip the water.
****************************************************
10
आचम्य
11
****************************************************
द्वितिय मार्जन
् प ऋषिः ।
आपो हि ष्ठे ति नवर्चस्य सूक्तस्य आं बरीषः सिं धुदवि
12
आपो दे वता । गायत्री छन्दः । पं चमी वर्धमाना । सप्तमि प्रतिष्ठा । अं त्ये द्वे अनु ष्टु भौ ।
मार्जने विनियोगः ॥
Take water in aachmani and keep sprinkling water over your forehead.
ओं आपो हि ष्टा मयो भु वस्ता न ऊर्जे दधातन । महे रणाय चक्षसे । यो वः शिवतमो रसस्तस्य भाजयते ह
नः । उशतीरिव मातरः ।
Sprinkle water on your feet, with following line.
तस्मा अरं ग माम वो यस्य क्षयांय जिन्वं थ ।
Keep sprinkling water over your forehead.
आपो जनयधा च नः ॥
शं नो दे वीरभिष्टय आपो भवं तु पीतये । शं योरभि स्रवं तु नः ॥
ईशाना वार्याणां क्षयं तीश्चर्षणीनाम् । आपो याचामि भे षजम् ॥
अप्सु मे सोमो अब्रवीदं तर्विश्वानि भे षजा । अग्निं च विश्व शं भुवम् ॥
आपः पृ णीत भे षजं वरूथं तन्वे ममं । ज्योक् च सूर्य दृशे ॥
इदमापः प्रवहत यत्किं च दुरितं मयि । यद्वा हमभि दुदर् ोह यद्वा शे प उतानृ तम् ॥
आपो अद्यान्वं चारिषं रसे न समगस्महि । पयस्वानग्न आ गहि तं मा सं सृ ज वर्चसा ॥
सस्रुषिरित्यस्य आपो दे वता अनु ष्टु प् छं दः मार्जने विनियोगः ॥
सस्रुषिस्तदपसो दिवा नत्कं च सस्रुषिः । वरे ण्यक् रतू रहमा दे विरवसे हुवे ॥
13
****************************************************
अघमर्षण
Take water in right hand and say the following and at the end sip the water, & sprinkle
over left shoulder
ऋतं चे ति तृ चस्य अघमर्षण ऋषिः।
भववृ त्तो दे वता अनु ष्टु प् छन्दः ।
14
पापपूरुषविसर्जने विनियोगः ॥
ओं ऋतं च सत्यं चभिध्दात् तपसोS ध्यजायत ।
ततो रात्र्यजायत ततः समु दर् ो अर्णवः ॥
समु दर् ादर्णवादधी सवत्सरो अजायत ।
अहोरात्राणि विदधद्विश्वस्य मिषतो वशी ॥
सु र्याचं दर् मसौ धाता यथा पूर्वमकल्पयत् ।
दीवं च पृ थिवीं चां S तरीक्षमथौ स्वः ॥
****************************************************
आचम्य
15
16
****************************************************
सप्तानां व्याहृतिनां विश्वामित्र-जमदग्नि-भरद्वाज-गौतम-अत्रि वसीष्ठ-कश्यप ऋषयः ।
Breath in
17
Hold
Breathe out.
****************************************************
अर्घ्य प्रधान
Join hands and say the following:
प्रणवस्य परब्रह्म ऋषिः । परमात्मा दे वता । दे वी गायत्री छन्दः ।
व्याहृतीनां प्रजापतिः ऋषिः । अग्नि-वायु -सूर्या दे वताः । गायत्रीउष्णिगनु ष्टु भश्छं दां सि ।
गायत्य्रा विश्वामित्र ऋषिः सविता दे वता गायत्री छन्दः प्रातरर्घ्याप्रदाने विनियोगः ॥
ॐ भूर्भुवः स्वः । तत् सं वितु वरें ण्यं भर्गों दे वस्यं धीमहि । धियो यो नः प्रचोदयांत् ॥ Give arghya.
say with hands joined.
सु र्यनारायणाय इदमर्घ्यं समर्पयामि । दत्तं न मम ॥
Give arghya in east, south, west, and then north direction, while saying the following.
18
हृदयस्था तु गायत्री ह्रुग्दुहामु खनिस्सृ ता ।
हत्वा ह्यादित्यशत्रुंश्च विशस्व हृदयं मम ॥
असावादित्यो ब्रह्म,
****************************************************
तर्पण
Pour water at the base of your palm and let it fall onto the plate below.
केशवं तर्पयामि । दामोदरं तर्पयामि ॥
नारायणं तर्पयामि । सूर्यं तर्पयामि ।
माधवं तर्पयामि । चन्द्रं तर्पयामि ।
गोविं दं तर्पयामि । अं गारकं तर्पयामि ।
विष्णुं तर्पयामि । बु धं तर्पयामि ।
मधु सद
ू नं तर्पयामि । बृ हस्पतिं तर्पयामि ।
त्रिविक् रमं तर्पयामि । शु क्रं तर्पयामि ।
वामनं तर्पयामि । शनै श्चरं तर्पयामि ।
श्रीधरं तर्पयामि । राहुं तर्पयामि ।
हृषीकेशं तर्पयामि । केतु ं तर्पयामि ॥
पद्मनाभं तर्पयामि ।
19
****************************************************
आचम्य
20
****************************************************
21
Breath in
Hold
Breathe out.
****************************************************
भूतोच्चाटनम्
अपसर्पं त्वित्यस्य वामदे वः भूतान्यनु ष्टु प् भूतोच्चाटने विनियोगः ।
22
Click fingers 4 times at the left ear.
अपसर्पं तु ते भूता ये भूता भु वि सं स्थितः ।
ये भूता विघ्नकर्तारस्ते नश्यं तु शिवाज्ञया ॥
अपक् रामं तु ये भूताः क् रुराश्चै व तु राक्षसाः ।
ये चात्र निवसं त्ये व दे वता भु वि सं ततम् ।
ते षामपयविरोधे न ब्रह्मकर्म समारभे ॥
****************************************************
आसनम
पृ थ्वीति मं तर् स्य मे रुपृ ष्ठ ऋषिः ।
कुर्मो दे वता । सु तलं छं दः ।आसने विनियोगः ।
23
पृ थ्वी त्वया धृ ता लोका दे वी त्वं विष्णु ना धृ ता । Touch mother earth and do namaskar.
त्वं च धारय मां दे वी पवित्रं कुरु चाS सनम् ॥
मां च पूतं कुरु धरे नतोS स्मि त्वां सु रेश्वरि ।
आसने सोममं डले कुर्मस्कंधे उपविष्टोS स्मि ।
अनं तासनाय नमः ॥
****************************************************
24
Breath in
Hold
Breathe out.
करन्यास
तत्सवितु ः अं गुष्ठाभ्यां नमः । Touch the tip of the thumb.
वरे ण्यं तर्जनीभ्यां नमः । Touch the base of the forefinger.
भर्गो दे वस्य मध्यमाभ्यां नमः । Touch the tip of the middle finger.
धीमहि अनामिकाभ्यां नमः । Touch the tip of the ring finger.
धियो यो नः कनिष्ठकाभ्यां नमः । Touch the tip of the little finger.
25
प्रचोदयात् करतलकरपृ ष्ठाभ्यां नमः । Rub the right knuckles with lefthand fingers and vice
versa.
अङ्गन्यास
तत्सवितु ः हृदयाय नमः । Touch your heart.
वरे ण्यं शिरसे स्वाहा। Touch the top of your head.
भर्गो दे वस्य शिखायै वषट् । Touch your “shikha”.
धीमहि कवचाय हुम् । Cross your hand over your chest.
धियो यो नः ने तर् ाभ्यां वौषट् । Touch each eye with right hand fingers.
प्रचोदयात् अस्त्राय फट् । Click your fingers over your right shoulder, head, and left
shoulder.
भु र्भुवस्स्वरोम् इति दिग्बं धः ॥ Clap your hands at your chest level.
आह्वानं
Join hands in namaskar.
आगच्छ वरदे दे वी जपे मे सन्निधौ भव गायं तं त्रायसे यस्माद्गायत्री त्वं ततः स्मु ता ॥
आगच्छ वरदे दे वी जपे मे सन्निधौ भव गायं तं त्रायसे यस्माद्गायत्री त्वं ततः स्मु ता ॥
व्याहृतीनां प्रजापतिः ऋषिः । अग्नि-वायु -सूर्या दे वताः ।
26
गायत्र्या-उष्णिक् -अनु ष्टु भश्छदां सि ।
गायत्र्या विश्वामित्र ऋषिः ।
सविता दे वता । गायत्री छं दः ।
जपे विनियोगः ॥
****************************************************
ध्यानम्
ध्ये यस्सदा सवितृ मंडलमध्यवर्ती नारायणस्सरसिजासनसन्निविष्टः ।
केयूरवान् मकरकुंडलवान् किरीटी हारी हिरण्मयवपु ः धृ तशं खचकरः ॥
रक्तो वर्णः, Show your right palm outward. अग्निः मु खं, Put the palm to your face.
ब्रह्मा शिरः, Put your palm on the top of your head. विष्णु ः हृदयं , Put your palm on your
heart.
27
रुद्रो ललाट, Put your palm on your forehead. पृ थिवी कुक्षिः, Touch mother earth.
त्रैलोक्यं चरणाः, Touch your both feet.
प्राणापानव्यानोदानसमाना सप्राणा श्वे तवर्णा, सां ख्यायनसगोत्रा गायत्री, Do the action of pulling
prana inside with both hands thrice.
सावित्री सरस्वती, चतु र्विंशत्यक्षरा, त्रिपदा षट् कुक्षिः, पं चशीर्षोपनयने विनियोगः ।
सवितृ नामक श्रीलक्ष्मीनारायणप्रेरणया सवितृ नामक
श्रीलक्ष्मीनारायणप्रीत्यर्थं यथाशक्ति गायत्रीमं तर् जपं करिष्ये ॥
****************************************************
गायत्री जप
ॐ भूर्भुवः स्वः। तत् सं वितु वरें ण्यं भर्गों दे वस्यं धीमहि । धियो यो नः प्रचोदयांत् ॥
28
****************************************************
Breath in
29
Hold
Breathe out.
करन्यास
तत्सवितु ः अं गुष्ठाभ्यां नमः । Touch the tip of the thumb.
वरे ण्यं तर्जनीभ्यां नमः । Touch the base of the forefinger.
भर्गो दे वस्य मध्यमाभ्यां नमः । Touch the tip of the middle finger.
धीमहि अनामिकाभ्यां नमः । Touch the tip of the ring finger.
धियो यो नः कनिष्ठकाभ्यां नमः । Touch the tip of the little finger.
प्रचोदयात् करतलकरपृ ष्ठाभ्यां नमः । Rub the right knuckles with lefthand fingers and vice
versa.
अङ्गन्यास
तत्सवितु ः हृदयाय नमः । Touch your heart.
30
वरे ण्यं शिरसे स्वाहा। Touch the top of your head.
भर्गो दे वस्य शिखायै वषट् । Touch your “shikha”.
धीमहि कवचाय हुम् । Cross your hand over your chest.
धियो यो नः ने तर् ाभ्यां वौषट् । Touch each eye with right hand fingers.
प्रचोदयात् अस्त्राय फट् । Click your fingers over your right shoulder, head, and left
shoulder.
भु र्भुवस्स्वरोम् इति दिग्बं धः ॥ Clap your hands at your chest level.
ध्यानम्
ध्ये यस्सदा सवितृ मंडलमध्यवर्ती नारायणस्सरसिजासनसन्निविष्टः ।
केयूरवान् मकरकुंडलवान् किरीटी हारी हिरण्मयवपु ः धृ तशं खचकरः ॥
रक्तो वर्णः, Show your right palm outward. अग्निः मु खं, Put the palm to your face.
ब्रह्मा शिरः, Put your palm on the top of your head. विष्णु ः हृदयं , Put your palm on your
heart.
रुद्रो ललाट, Put your palm on your forehead. पृ थिवी कुक्षिः, Touch mother earth.
त्रैलोक्यं चरणाः, Touch your both feet.
प्राणापानव्यानोदानसमाना सप्राणा श्वे तवर्णा, सां ख्यायनसगोत्रा गायत्री, Do the action of pulling
prana inside with both hands thrice.

31
सावित्री सरस्वती, चतु र्विंशत्यक्षरा, त्रिपदा षट् कुक्षिः, पं चशीर्षोपनयने विनियोगः ।
अने न प्रातःसं द्यां गगायत्रीमं तर् जपे न सावित्रंतर्गतभारतीरमणमु ख्यप्राणांतर्गत श्रीलक्ष्मीनारायणः
प्रीयतां प्रीतो भवतु ॥ श्री कृष्णार्पणमस्तु ॥
****************************************************
उपस्थान्
ॐ जातवे दस Join hands in namaskar.
जातवे दस इत्यस्य मं तर् स्य कश्यप ऋषिः,
जातवे दा अग्निर्दे वता त्रिष्टु प् छन्दः,
सं ध्योपस्थाने विनियोगः ॥
ओं जातवे दसे सु नवाम सोममरातीयतो नि दहाति वे दः ।
स नः पर्षदति दुर्गाणि विश्वा नावे व सिन्धुं दुरितात्यग्निः ॥
तच्छं योश्शं योर्विश्वे देवाश्शक्वरी, उपस्थाने विनियोगः ॥
ओं तच्छं योरा वृ णीमहे गातु ं यज्ञायं गातु ं यज्ञपतये ।
दै वी स्वस्तीरस्तु नः स्वस्तीर्मानु षेभ्यः ।
ऊर्ध्वं जिगातु भे षजम् शं नो अस्तु द्विपदे शं चतु ष्पदे ॥
32
नमो ब्राह्मण इत्यस्य प्रजापतिः ऋषिः विश्वे देवा दे वताः जगती छं दः प्रदक्षिणे विनियोगः ।
ओं नमो ब्रह्मणे नमो अस्त्वग्ने ये नमः पृ थ्विव्यै नम ओषधीभ्यः ।
नमो वाचे नमो वाचस्पतये नमो विष्णवे बृ हते करोमि ॥
****************************************************
दिक्क नमस्कार
stand hands joined in namaskar facing east.
ओं नमः प्राच्यै दिशे याश्चं दे वता एतस्यां प्रतिवसं त्ये ताभ्यश्च नमः ॥
stand hands joined in namaskar facing south.
ओं नमो दक्षीणायै दिशे याश्चं दे वता एतस्यां प्रतिवसं त्ये ताभ्यश्च नमः ॥
stand hands joined in namaskar facing west.
ओं नमो प्रतीचै दिशे याश्चं दे वता एतस्यां प्रतिवसं त्ये ताभ्यश्च नमः ॥
stand hands joined in namaskar facing north.
ओं नम उदीच्यै दिशे याश्चं दे वता एतस्यां प्रतिवसं त्ये ताभ्यश्च नमः ॥
stand hands joined in namaskar over your head, facing east.
ओं नम ऊर्ध्वायै दिशे याश्चं दे वता एतस्यां प्रतिवसं त्ये ताभ्यश्च नमः ॥
stand hands joined in namaskar touching earth, facing east.
ओं नमोS धरायै दिशे याश्चं दे वता एतस्यां प्रतिवसं त्ये ताभ्यश्च नमः ॥
33
stand hands joined in namaskar facing east.
ओं नमोS वांतरायै दिशे याश्चं दे वता एतस्यां प्रतिवसं त्ये ताभ्यश्च नमः ॥
Sit with hands joined in namaskar facing east.
सं ध्यायै नमः, सावित्र्यै नमः, गायत्र्यै नमः, सरस्वत्यै नमः, सर्वाभ्यो दे वताभ्यो नमः,
दे विभ्यो नमः, ऋषिभ्यो नमः, गु रुभ्यो नमः, मातृ भ्यो नमः, पितृ भ्यो नमः, आचार्येभ्यो नमः,
कामोकार्षिन्मन्यु रकार्षिन्नमो नमः ॥
यां सदा सर्वभूतानि स्थावराणि चराणि च ।
सायं प्रातर्नमस्यं ति सा मा सं ध्याS भिरक्षतु ॥
सा मा सं ध्याभिरक्षत्वों नमो नमः ॥
ब्रह्मण्यो दे वकीपु त्रो ब्रह्मण्यो मधु सद

ू नः ।
ब्रह्मण्यः पु ं डरीकाक्षो ब्रह्मण्यो विष्णु रच्यु तः ॥
नमो ब्रह्मण्यदे वाय गोब्राह्मणहिताय च ।
जगद्धिताय कृष्णाय गोविं दाय नमो नमः ॥
क्षीरे ण स्नापिते दे वी चं दने न विले पित ।
बिल्वपत्रार्चिते दे वी दुर्गे S हं शरणं गतः ॥
श्रीदुर्गे S हं शरणं गत ओं नमो नमः ॥
आकाशात्पतितं तोयं यथा गच्छति सागरम् ।
34
सर्वदे वनमसकारः केशवं प्रति गच्छति ॥
गायत्रि द्वासनं
उत्तम इत्यस्य वामदे व ऋषिः, गायत्री दे वता, अनु ष्टु प् छन्दः, गायत्र्यु द्वासने विनियोगः ।
ऊतमे शिखरे जाते भूम्यां पर्वतमूर्धनि ।
ब्राह्मणे भ्योS भ्यं नुज्ञाता गच्छ दे वि यथासु खम् ॥
गच्छ दे वि यथासु खमों नमो नमः ॥
स्तु तो मया वरदा वदमाता प्रचोदयं ति पवने द्विजाता ।
आयु ः पृ थ्विव्यां द्रविणं ब्रह्मवर्चसं मह्यं दत्वा प्रजातु ं ब्रह्मलोकम् ॥
सर्वे दे वेषु यत्पु ण्यं सर्वतीर्थेषु यत्फलम् ।
तत्फलं समवाप्नोति स्तु त्वा दे वं जनार्दनम् ॥
वासनाद्वासु देवोS सि वासितं ते जगत्त्र्यम्
सर्वभूतनिवासोS सि वासु देव नमोS स्तु ते ॥
नमोS स्त्वनं ताय सहस्रमूर्तये सहस्त्रपादाक्षिशिरोरुबाहवे ।
सहस्रनाम्ने पु रुषाय शाश्वते सहस्रकोटियु गधारिणे नमः ॥
भद्रं न इत्यस्य ।
इं दर् ो विमदर्षिः अग्नीर्दे वता ।
35
विराट् छं दः ।
शां त्यर्थे जपे विनियोगः ॥
ओं भद्रं नो अपि वातय मनः ॥
With crossed hands touch your ears with open palms.
ओं शां तिः शां तिः शां तिः ॥
सर्वारिष्टशां तिरस्तु ।
सं स्तमं गलावाप्तिरस्तु ।
चतु स्सागरपर्यं तं गोब्राह्मणे भ्यः शु भं भवतु (गोत्रमु चार्य) ___________
गोत्रोत्पन्न _________ शर्मा अहं Touch mother earth ऋग्वे दस्य आश्वलायन सु तर् ानु यायि
शाकलशाखाद्यायि __________ शर्मा अहं भो अभिवादये ॥
यस्य स्मु त्या च नामोक्त्या तपस्सं द्याक्रियादिषु ।
न्यूनं सं पर्ण
ू तां यति साध्यो वन्दे तमच्यु तम् ।
मं तर् हीनं क्रियाहीनं भक्तिहीनं रमापते ।
यत्कृतं तु मया दे व परिपूर्ण तदस्तु मे ॥
अने न प्रातः सं ध्यावं दने न भगवान् श्रीमन्मध्वाचार्यणां
ह्रुत्कमलमध्यनिवासि अनं तकल्याणगु णगणपरिपूर्णः
सच्चिदानं दात्मकः सर्वकर्मकर्ता सर्वकर्मकारयिता
36
सर्वकर्मफलभोक्त सर्वकर्मफलभोजयिता सर्वकर्मप्रेरकः
क्षीराब्धिशायी सवितृ नामकः श्रीलक्ष्मीनारायणः प्रियतां सु पर् ीतो वरदो भवतु ॥
॥ श्रीकृष्णार्पणमस्तु ॥
****************************************************
आचम्य
37
38
****************************************************
आचम्य
39
ॐ हृषीकेशाय नमः Join hands in “Namaskar.”
40
****************************************************
जपस्थल प्रोक्षणं
अध्यान इति मं तर् स्य श्यावाश्व आत्रेयः सविता गायत्री जपस्थानप्रोक्षणे विनियोगः ॥
Sprinkle water over the worship/sitting place.
अध्या नो दे व सवितः प्रजावत्सावी सौभगम् ।
परा दुःस्वप्न्यं सु व ।
विश्वानि दे वसवितर्दुरितानि परा सु व ।
यद्भद्रं तन्न आ सु व ॥
Place your right hand on your heart.
यदक्षरपदभ्रष्टं मात्राहीनं च यद्भवे त् ।
41
तत्सर्वं क्षम्यतां दे व नारायण नमोS स्तु ते ॥
मध्ये मध्ये मं तर् तं तर् कर्मलोपप्रायश्चित्तार्थं नामत्रयमं तर् जपं करिष्ये ।
Hold your thumbs in your fist and say:
अच्यु ताय नमः अनं ताय नमः गोविं दाय नमः ।
अच्यु तानं तगोविं देभ्यो नमो नमः ॥
नाहं कर्ता हरिः कर्ता तत्पूज कर्म चाS खिलम् ।
तथाS पी मत्कृता पूजा तत्प्रसादे न नाS न्यथा ॥
तद्भक्तिः तत्फलं मह्यं तत्प्रसादः पु नःपु नः ।
कर्मन्यासो हरावे वं विष्णोः तृ प्तिकारः सदा ।
इदं ज्ञानं हरे ः पूजा हरे रे वोदितं सदा ।
हर्यधीनं च सर्वत्रेत्ये वं न्यासो हरौ स्मृ तः ॥
॥ इति ऋग्वे दिया प्रातःसंध्या संपर्णा

ू ॥
42
॥ श्रीकृष्णार्पणमस्तु ॥
43

ऋग्वेद सन्ध्यावन्दनम्

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ऋग्वेद सन्ध्यावन्दनम्

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ऋग्वे द सन्ध्यावन्दनम्

ॐ केशवाय नमः / स्वाहा Sip water

ॐ नारायणाय नमः / स्वाहा Sip water

ॐ माधवाय नमः / स्वाहा Sip water

ॐ गोविन्दाय नमः Wash left hand

ॐ विष्णवे नमः Wash right hand

ॐ त्रिविक् रमाय नमः Touch lower lip with right hand

ॐ वामनाय नमः Touch right cheek with right hand

ॐ श्रीधराय नमः Touch left cheek with back of right hand

ॐ हृषीकेशाय नमः Join hands in “Namaskar”

ॐ पद्मनाभाय नमः Touch right and left ankle

ॐ दामोदराय नमः Touch top of your head

ॐ पु र्शोतमाय नमः Touch left eye with right-hand fingers

ॐ अधोक्षजाय नमः Touch right ear with right-hand

ॐ अचु ताय नमः Touch Navel with right hand

ॐ जनार्दनाय नमः Touch chest with right hand

ॐ हरये नमः Touch right shoulder with right hand

ॐ कृष्णाय नमः Touch left shoulder with right hand

् व चक् राङ्कित नमस्ते स्तु धार्णान्मु क्तिदो भव ॥

ॐ नारायणाय नमः Central abdomen

ॐ माधवाय नमः Chest (like trishula)

ॐ गोविन्दाय नमः Throat

ॐ विष्णवे नमः Right abdomen

ॐ त्रिविक् रमाय नमः Right side neck

ॐ वामनाय नमः Left abdomen

ॐ श्रीधराय नमः Left shoulder

ॐ हृषीकेशाय नमः Left side neck

ॐ पद्मनाभाय नमः Lower spine/back

ॐ दामोदराय नमः Back of neck and right chest

Saying this mantra apply Sudarshana Mudra

॥ सु दर्शन महाज्वाल कोतिसु र्यसमप्रभ

Saying this mantra apply Shankha Mudra

पाहि मां पापिनं घोरसन्सारार्णवपातिनम् ॥

Saying this mantra apply Gada Mudra

ब्र्म्हाण्डभु वनारं भमूलस्तं भो गदाधरः ।

कौमोदकी करे यस्य तं नमामि गदाधरम् ॥

Forehead (1), Left chest (3), Left shoulder (2),

Saying this mantra apply Padma Mudra

पद्महस्ते न यो दे वो योगीशं तं नमाम्यहम् ॥

Left chest (2), right shoulder (2)

Saying this mantra apply Naama Mudra

नारायण नमस्ते स्तु नाममु दर् ां कितं नरम् ।

दृष्टवै व लभते मु क्तिं चां ण्डालो ब्रह्मघातकः ॥

abdomen, left shoulder, left neck, lower back, back neck.

ॐ केशवाय नमः / स्वाहा Sip water

ॐ नारायणाय नमः / स्वाहाSip water

ॐ माधवाय नमः / स्वाहा Sip water

ॐ गोविन्दाय नमः Wash left hand

ॐ विष्णवे नमः Wash right hand

ॐ त्रिविक् रमाय नमः Touch lower lip with right hand

ॐ श्रीधराय नमः Touch left cheek with back of right hand

ॐ हृषीकेशाय नमः Join hands in “Namaskar”

ॐ पद्मनाभाय नमः Touch right and left ankle

ॐ दामोदराय नमः Touch top of your head

ॐ अनिरुद्धाय नमः Touch right eye with right-hand fingers

ॐ पु र्शोतमाय नमः Touch left eye with right-hand fingers

ॐ अधोक्षजाय नमः Touch right ear with right-hand

ॐ अचु ताय नमः Touch Navel with right hand

ॐ जनार्दनाय नमः Touch chest with right hand

ॐ हरये नमः Touch right shoulder with right hand

ॐ कृष्णाय नमः Touch left shoulder with right hand

प्रणवस्य परब्रम्ह ऋषिः परमात्मा दे वता । दे वी गायत्री छन्दः ।

अग्नि वायु आदित्य बृ हस्पति वरुण इन्द्र विश्वे देवा दे वताः ।

गायत्री उष्णिक् अनु ष्टु प् बृ हती पं क्ति त्रिष्टु प् जगत्यः छं दां सि ।