Uçak Bakım ve Onarımı

Sistemleri Vize Ödevi

Adı – Soyadı: Numarası: İmzası:

Uçaklarda Yapılan Programlı ve Programsız Bakımlar

İnsanlar için uçak ile yolculuk etmek her zaman önceliklidir bunun en önemli nedeni daha emniyetli ve
ulaşımın daha kısa süreli olmasıdır. Güvenli bir uçuş sağlanması için uçaklar sürekli olarak yıpranmamış
ve hazır halde olmalıdır. Hava araçlarının uçuş elverişliliğini ve emniyetini sağlamak bu anlamda bakımın
en temel amacıdır.

İlk zamanlarda bakım işlemleri sadece düzeltici işlem olarak uygulanırken emniyet kavramının önemi
arttıkça için önleyici işlemlere de ihtiyaç duyulmuştur. Kazaların ve oluşan hasarların fark edilip edinilen
tecrübeler ise uygulanan bakımların bir programa bağlı olması ihtiyacını ortaya çıkarmıştır.

Servis, onarım, modifikasyon, yenilenme, durum tespiti ve muayene ile bu işlemlerin tümü uçak bakımı
adını alır. Bu işlemlerin belli dönemlerle yapılması veya hasarın boyutuna göre önceliğinin olması
süreklilik ve durumun takip edilmesini gerektirir. Bu takibi kolaylaştırmak için uçak bakımı
sınıflandırılabilir; düzeltici bakımlar veya önleyici bakımlar olmak üzere.

Önleyici bakım; zamana bağlı parça ömrü veya yıpranmaların giderilmesi için yenileme işlemidir. Belli
dönemlerde yapılması gerekir. Önleyici bakımlar programlı bakımlardır ve bir programa bağlı tekrar
etmesi uygulanması zorunludur.

Programlı Bakımlar

Programlı bakımlarda uçak yapısındaki sistemler ve tüm elemanlar arızalanmamış olsalar bile üretici
firma tarafından bakım el kitabında belirlenen aralıklarla kontrol edilmelidir. Bu bakımlar günlük aylık
veya yıllık olarak belli sürelerle uygulanır.

Her bakım önceki bakımdan daha kapsamlı olduğundan daha uzun sürebilir. Bakımlar bazı kodlarla
belirtilir. Kodlar uçağın cinsine göre ya da bakım uygulayan şirketin bakım planına göre değişiklik
gösterebilir. Ancak genellikle A,B,C,D,E gibi harfler tercih edilir.

Önleyici bakımlar programlı bakımların kapsama alanlarının tümünü kapsar. A,B,C bakımlarında tüm
uçak sistemleri kontrol servis ve test işlemlerinden geçirilir. Yolcu kabini içinde ya da dışında kanatlar,
motor, kuyruk bölgesinde dışarıdan görülemeyen yerlere erişilerek yenilenmesi gereken hasarlı parçalar
yenilenir.

Bakım sonlanacağı zaman tüm sistemler ve uçak motorları detaylı test aşamasından geçirilerek hepsinin
sonuçları kontrol edilir. Eğer sonuçlar uçak bakım kitaplarında açıklandığı tariflere uygunsa uçak sefer
verilebilir.
Büyük bakımlar D ve daha sonraki bakımları kapsar. Bu tip bakımlarda daha çok yapısal kontrol ve
tamirlerin uygulandığı ağır bakımlardır. Uçağın bu bakımlarda yere kalış süresi uçağın yaşı ve uçuş saati
ile doğru orantılıdır. Bakım süresi 15 günden 3 aya kadar değişiklik gösterebilir. Korozyon kontrolleri
varsa giderilmesi, iniş takımı gibi büyük komponentlerin değiştirilmesi ve yenilenmesi uygulamaları bu
bakımlarda yapılır.

Bakım sonra erdikten sonra bakım esnasında yapılan tüm işlemler yapan kişinin imzası, lisans numarası,
iş yapılırken kullanılan dokümanların ismi, işin yapıldığı tarih ve çalışılan toplam süre kaydedilip yazılı
belgelerle uçağın siciline kaydedilir.

Devam

Başka bir uygulama ise bir uçakta bakım sırasında karşılaşılan aksaklığın başka uçaklarda olup
olmadığının kontrol edilmesidir.

Düzeltici Bakım; bazen tahmin edilmeyen zamanda beklenmedik durumlarda bir arıza ortaya çıkabilir
bunlar düzeltici bakımlar gerektiren arızalardır. Böyle durumlar için programsız bir bakım uygulanır.

Programsız Bakımlar

Programsız bakımlarda arızalı veya arıza yapması olası parçalar düzeltilerek tekrar iş görür duruma geri
kazanılması için yapılan uygulamalardır. Programlı bakımdan farklı olarak beklenen durumlarda
yaşanacak sorunları kapsamaz. Uçuş sırasında uçuş emniyetini tehlikeye atacak bir arızanın oluşması
durumunda acil yapılmalıdır

Devam

Programsız bakım gerektiren bir arıza halinde uçak, bakım yapılmadan asla uçuşa çıkamaz. Örneğin kuş
çarpması, yıldırım düşmesi, sert iniş sonucunda oluşan hasar, kötü hava koşullarında uçmak gibi
durumlarda uçağın programsız bakıma girmesi gerekir.

Programsız bakımlarda uçağa hangarda ne kadar bakım onarım yapılacağı ve ne kadar süre boyunca
uçuşa çıkamayacağı belli değildir. Firmalar uçak satın alırken uçağın programsız bakım sürelerini göz
önünde bulundururlar. Örneğin uçağın programsız bakım süresi toplam uçuş süresine bölündüğünde elde
edilen değer büyükse o uçağı satın almayı tercih etmezler.

Şirketlerin bakım veya uçuş planlarında programsız bakım uygulamaları yoktur.

Özetle bir havayolu şirketi için en önemli konu uçak bakımlarının yapılmasıdır. Bu yüzden belli
periyotlarla planlar yaparak işlerini kolaylaştırırlar. Şirketler günlük haftalık veya 5 yılda bir olmak üzere
dahi program hazırlayıp uçağı daima hazır tutmayı amaçlarlar.

Programsız bakımlar ise planlanan arızaların dışında bir sorun oluşunca uygulanması gereken
bakımlardır. Örneğin bir uçağa 5 yılda hiç yıldırım düşmemiş olabilir 5 ayda iki kez düşmüş olabilir bu
öngörülemez.
Bakım Kayıtlarının Tutulması

Bakım kayıtları logbook denilen kayıt defterine kaydedilir. Bir uçakta 3 adet logbook bulunur. Gövde,
motor ve pervane için ayrı ayrı defter tutulur. Teçhizat bakımı, malzeme değişiklikleri vb. uygulamalar
uçak gövde kayıt defterine yazılır. Teçhizat için ayrıca kayıt defteri tutulmaz.

Kayıt defterine; uygulanan bakımlar, AD (Uçuşa yeterlilik), SB, SIL (Görev Bilgilendirme Mektubu)
talimatları, İşlevsel parça değişikliği Landing sayısı, TSN (Uçak imal edildikten sonraki toplam uçuş
saati), TSO (Uçağın son büyük bakımından sonraki uçuş saati), motorun uçuş saatleri CSN ve CSO gibi
bilgiler zorunlu olarak kaydedilir. SHGM denetimi sırasında bunlar incelenir.

http://slonder.tripod.com/bakim.html

https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi / Yücel Bozkurt Uçak bakımında insan faktörü ilişkili göreceli verimlilik

https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi / Arif Nail YÜCEL Uçak bakımında hasar analizi uygulamaları