ULUSLARARASI HUKUK

 UA toplumda faaliyet gösteren birimler arasındaki ilişkileri etkileyen öğelerin başlıcaları

şunlardır: {GASH}
1. özellikle ekonomik ve askeri olanaklar dahil Güç,
2. din dahil her türlü inanç ve değer yargısını kapsadığı biçimiyle geniş anlamda Ahlak,
3. maddi çıkarlar dahil birçok değişik amacın etkilerine bağlı olarak oluşturulan Siyaset,
4. Hukuk.

 Bir hukuk düzeni 2 temel özellik gösterir: {KY}

1. uyulması zorunlu bir Kurallar bütünü oluşturmak,
2. örgütlenmiş bir toplumsal yapı aracılığıyla bu kurallara uyulmasını Yaptırım yoluyla sağlamak.

 UA hukuk kurallarının bağlayıcılığına dair 3 görüş vardır: {DİO}

1. Doğal hukuk görüşü,
2. İradeci görüş, {KB}
 Kendi kendini sınırlama kuramı,
 Birleşik irade kuramı.
3. Objektivist görüş. {NT}
 Normcu kuram,
 Toplumbilimci (sosyolojik) kuram.

UA HUKUK VE İÇ HUKUK İLİŞKİLERİ

 Kuramsal görüşler:
1. İkici (düalist) görüş,
2. Tekçi (monist) görüş. {GN}
 Gerçekçi okul görüşü,
 Normcu okul görüşü.

 UA hukukun asıl kaynakları şunlardır: {GAT-İD}

1. hukuk Genel ilkeleri,
2. Antlaşmalar,
3. (yapılageliş) Teamül,
4. mahkeme kararları (İçtihatları), = Yardımcı kaynaklar
5. uzman yazarların görüşleri (öğreti/Doktrin).

 Bir hukuksal işlemin 3 önemli özelliği vardır: {İSK}

1. bir İrade açıklaması olması,
2. hukuksal Sonuç doğurmak üzere yapılması,
3. o hukuk düzenince böyle bir hak ya da yetkinin hukuk Kişilerine tanınması.

1
 Bir yapılageliş (teamül) kuralı 2 öğeden oluşur: {Uİ}
1. sürekli ve istikrarlı bir Uygulama,
2. bu yönde uygulamanın hukuksal açıdan gerekli olduğu İnancı.

 Bir hukuksal işlemin bir ulusal ya da UA organca gerçekleştirilmiş

olmasınn onun UA hukuk işlemi niteliği bakımından herhangi bir önemi yoktur. Bu çerçeveye
giren UA hukuk işlemlerini P.REUTER şu 3 önemli ölçüte göre sınıflandırmaktadır: {KTE}
1. hukuk kişilerinin Kimliğine göre,
2. Tek taraflı ya da çok taraflı niteliklerine göre,
3. hukuksal Etkilerine göre.

ANDLAŞMALAR

 UA hukukun andlaşma yapma yetkisi tanıdığı hukuk kişileri şunlardır:

1. egemen Devletler,
2. (genel bir biçimde) UA Örgütler,
3. sürekli tarafsız devlet vb. Kimi Yetkileri sınırlı UA hukuk kişileri,
4. (hukuksal statülerini düzenleyen andlaşma ve anayasaların izin verdiği ölçüde) Koruma
altındaki devletler,
5. federal devletleri oluşturan Federe devletler,
6. (biraz tartışmalı olmakla birlikte) Ulusal kurtuluş hareketleri.

 Hukuksal bağlayıcılığı olmayan üstlenmelerin uygulamalardarastlanan örnekleri şunlardır:{CA}

1. Centilmenler anlaşmaları, [TANIM: Devlet yetkililerinin hukuksal bir yüküm altına girmeden,
belirli bir takım konularda kabul ettikleri ilkeler ve davranışlar.] (EN TANINMIŞ ÖRNEK:
Atlantik Şartı)
2. AGİK Son senedi.

 Bir andlaşma şu durumlarda birbiriyle ilişkili 2 ya da daha çok belgeden oluşur: {EMP}
1. bir ana andlaşma yanında, onu tamamlayıcı nitlikli ikincil andlaşmalar ya da Ekler,
2. Mektup ya da nota değişimi,
3. Paralel hukuksal işlemler.

 Bir andlaşma şu durumlarda 1 tek belgeden oluşur: {TO}

1. Tek bir belgeden oluşan taraflarca imzalanmış andlaşma,
2. Ortak bildiri.

 Andlaşmaları başlıca ölçütler olarak şöyle sınıflandırmak mümkündür: {KSİU}

1. Konularına,
2. tarafların Sayılarına ya da durumlarına,
3. hukuksal İşlevine,
4. UA kimliğine göre.

 Andlaşma yapmaya yetkili kişiler şunlardır:

2
 1. Devlet yetkilileri,
 Görevleri nedeniyle hiçbir özel yetki almaları gerekmeyen kişiler,
o Genel olarak Devleti adına andlaşma görüşme/metin kabulünde yetkili kişiler,
 Devlet başkanı,
 Hükümet başkanı,
 Dışişleri bakanı.
o Devletleri adına yalnızca temsilci olarak atandıkları devlet/UA örgüt nezdinde yetkili
kılınan kişiler.
 Devlet nezdinde atanan diplomatik misyon şefi (Büyükelçi),
 UA örgüt nezdinde atanan diplomatik misyon şefi.
 Bir yetki belgesi ile yetkili kılınan kişiler.
2. UA örgüt yetkilileri.
 Herhangi bir yetki belgesine gerek kalmadan bir UA örgütü temsil ettiği kabul edilen
kişiler,
 Yetki belgesi ile yetkilendirilen kişiler.

 Çok taraflı andlaşma yöntemleri şunlardır:

1. Konferans çerçevesinde, (Oydaşma yöntemiyle kabul edilen en önemli konferans: 1975 AGİK)
2. UA örgütler çerçevesinde.

 Andlaşmalarda parafa şu durumlarda başvurulur:

1. Eğer andlaşmanın imza yoluyla bağlayıcılık kazanması düşünülmüyorsa, andlaşmanın
metnini saptamak amacıyla,
2. Andlaşma metninin imza ile kesinleşmesi işlemini daha üst devlet yetkililerinin yerine
getirmesi uygun görülmüşse,
3. Eğer görüşmedeki temsilci imza yetkisine sahip bulunmuyorsa.

 Andlaşamaların bağlayıcı bir güç kazanması tarafların bu yönde iradelerini açıklayan çeşitli
yöntemlerle gerçekleşebilmektedir. Gösterdikleri birtakım değişikliklere göre bu yöntemler 3
ayrı kümede toplanır: {BOK}
1. Basit usul ile, {İBÖ}
 İmza,
 andlaşmayı oluşturan Belgelerin değişimi, (en çok; MEKTUP
DEĞİŞİMİ biçiminde)
 kabul edilen Öteki yöntemler.
2. Onaylama, kabul ya da uygun bulma ile,
3. Katılma yoluyla.

 Bir devletin ya da UA örgütün İMZA aracılığıyla bir andlaşmayla bağlanması için şu

koşullardan en az birinin yerine getirilmesi gereklidir:
1. Andlaşmanın imza ile bağlanacağını öngörmesi,
2. Görüşmelere katılan tarafların imza ile andlaşmanın bağlayıclık kazanacağını kabul etmeleri,
3. Yetkili temsilcilerin yetki belgelerinde imzaları ile andlaşmanın bağlayıcılık kazanacağının
bildirilmesi ya da bu yönde yetkili olduklarınn görüşmeler sırasında açıklanması.

3
 1969 Viyana Sözleşmesine göre, bir andlaşmanın bağlayıcı nitelik kazanması için ONAY
yalnızca şu durumlarda kesin gerekli olmaktadır:
1. Andlaşmada öngörülmüşse,
2. Başka yollardan tarafların onaylama ile bağlanmayı kabul ettikleri anlaşılıyorsa,
3. Bir devletin temsilcisi andlaşmayı imzalarken onay ile bağlanacaklarını belirtmişse,
4. Bir devlet temsilcisinin yetki belgesinde bu koşul belirtilmiş ya da görüşmeler sırasında bu
koşul açıklanmışsa.

 Bir andlaşmaya KATILMA 3 değişik yolla gerçekleşebilir: {KÖT}

1. Karşılıklı bildirim değişimi,
2. Özel bir katılma andlaşması yoluyla,
3. Tek taraflı bir işlemle.

 Andlaşmalarin gecersizlik nedenleri şunlardır: {AİU}

1. Andlaşmanin yasal yetkililerce yapılmaması,
2. İradenin sakatlanması, {YAT-BD}
 Yanılgı (Hata),
 Aldatma (Hile),
 Temsilcinin Ayartılması,
 Temsilci üzerinde Baskı,
 Devlet üzerinde kuvvet tehdidi ya da kullanılması.
3. UA buyruk kurala aykırılığı.

 Özel hukukta sakatlanmış hukuksal işlemlerin temelde 2 tür sonuç doğurduğu kabul
edilmektedir: {YB}
1. Anılan işlemin Yok sayılması,
2. Anılan işlemim Batıl sayılması = BUTLAN.

 1969 Viyana Andlaşmalar Hukuku Sözleşmesinin “ GÖRECELİ BUTLAN” nedeni olarak

değerlendirdiği durumlar şunlardır: {İ-YAT}
1. İç hukuka dayalı yetkisizlik durumları,
2. Yanılgı (Hata),
3. Aldatma (Hile),
4. Temsilcinin Ayartılması.

 1969 Viyana Andlaşmalar Hukuku Sözleşmesinin “ MUTLAK BUTLAN” nedeni olarak

değerlendirdiği durumlar şunlardır: {TDJ}
1. Temsilci üzerinde Zor kullanılması,
2. Devlet üzerinde kuvvet tehdidi ya da kullanılması.
3. Jus cogens’e aykırı durumlar.

4
 İkili bir andlaşmaya çekincenin geçerli bir biçimd konulmasının şartları şunlardır:
1. Bunun andlaşmada yasaklanmamış olması ve andlaşmanın amaç ya da konusuna aykırı
düşmemesi,
2. Koyulan bir çekincenin taraflarca kabul edilmiş olması,
3. Çekincenin konulma anı ile ilgilidir. Bu, ilke olarak, andlaşmanın imzalanması, onaylanması ya
da katılma anında olanaklıdır.
4. Biçimle ilgilidir. Yazılı olarak yapılması ve diğer taraflara bildirilmesi gerekmektedir.

 Andlaşmaların 3. kişiler bakımından etkileri şunlardır:

1. 3. kişilerin rızasına dayanan etkiler,
 3. kişiler için Kayıt,
 En çok gözetilen ulus kaydı.
2. 3. kişilerin rızası olmadan etkiler.

 En çok gözetilen ulus kaydının kuraldışı durumları şunlardır: {GSS}

1. taraflar arasında gümrük vergilerini ortadan kaldıran ve 3. devletlere karşı
ortak gümrük politikası izlenmesini gerektiren Gümrük birliği andlaşmaları,
2. taraflar arasında gümrük vergilerini ortadan kaldıran ancak 3. devletlere
karşı herbir devleti bu konuda serbest bırakan Serbest değişim bölgesi oluşturan
andlaşmalar,
3. Sınır ticaretine ilişkin olarak tanınan kolaylıkları içeren andlaşmalar.

 Andlaşmaların yalnızca tarafların arasında hukuksal etki

doğurması ilkesine kuraldışılık oluşturan 2. durum 3. kişilerin rızalarını açıklamasına bile gerek
görülmeyen kimi andlaşmaları kapsamaktadır. UA uygulamadan doğan ve herkes bakımından
etki doğurmaları “objektif durum” yarattıkları gerekçesiyle açıklanmaya çalışılan bu
andlaşmalara şu durumlarda rastlanmaktadır: {SADU}
1. bir devletin Siyasal Statüsü,
2. bir devletin ülkesinin tümünün ya da bir bölümünün Silahsızlandırılması, Askerden
arındırılması gibi konularda ülkesel statüsü,
3. UA önemde Deniz ya da akarsu yollarının statüsü,
4. kimi UA örgütlerin UA hukuk kişiliği.

 Gelenekel olarak andlaşmalarınYOrum yetkisinin

2 biçimde kullanılması durumunda tarafları bağladığı kabul edilmektedir: { YO}
1. UA Yargı ya da hakemlik organlarının yorumu,
2. tarafların Ortak yorumu.

 Tamamlayıcı yorum kurallarından 1969 Viyana Andlaşmalar Hukuku Sözleşmesi bu tür

verilerin en önemlisi olarak şunları bildirmektedir: {HY}
1. andlaşmaların Hazırlık çalışmaları,
2. andlaşmaların Yapıldığı koşullar.

 Andlaşmaların belli başlı yorum teknikleri şunlardır: {DBAB}

1. Dar yorum ve geniş yorum,
2. Benzetme yoluyla yorum,
3. Anlamlı yorum,
4. Belirli bir tarafın lehine yorum.
5
 Bir andlaşmanın sona ermesi ya da uygulanmasınıın durdurulması 3
durumda ortaya çıkmaktadır: {TOK}
[TOK’uz birader biz senin yapacaan andlaşma yorumuna, hadi ordan löynnnn!!!!!!!!!!!!!!!!!!!]
1. tarafların Tek taraflı iradesi sonucu, {FV}
 Fesih ve Çekilme,
o Andlaşma hükümleri bunu öngörmüşse,
o Tarafların fesih ya da çekilme hakkını tanıma niyetinde oldukları çeşitli verilerden
anlaşılıyorsa,
o Andlaşmanın doğası gereği tek taraflı fesih hakkının tanındığı kanısı doğarsa,
o Öteki taraf andlaşmayı uygulamıyorsa ya da temel
hükümlerini çiğniyorsa.
 Vazgeçme.
2. tarafların Ortak iradeleri sonucu,
3. Kimi olaylar sonucu.
 Andlaşma koşullarında köklü değişmeler (Rebus sic stantibus)
 Savaşın andlaşmalara etkisi,
o Savaş sırasında yürürlüğe giren andlaşmalar,(1907-L’Hey Kara Svşı Kuralları)
o Savaşın sona erdirdiği andlaşmalar,
o Savaş sırasında kısmen ya da tamamen uygulanması durdurulan andlaşmalar.
 Andlaşmanın uygulanmasını olanaksız kılan durumlar,
 Diplomasi ya da konsolosluk ilişkilerinin kesilmesi.

YAPILAGELİŞ (TEAMÜL/ÖRF&ADET)

 Bir yapılageliş kuralı kuramsal düzeyde 2 temel öğenin birleşmesi ile oluşur: {MP}
1. Maddi öğe,
2. Psikolojik öğe. [Örnekler: 1950-Sığınma Hakkı davası & 1960-Geçiş hakkı davası]

HUKUK GENEL İLKELERİ

 Hukuk genel ilkeleri şu adamlara göre sınıflandırılır:

1. Ch. RoUSseau’nun sınflandırması, {CUS} {DUDU}
a) İç hukuk ile UA hukukta ortak genel hukuk ilkeleri: {CUS}
 Cezai yükümlülüklerle ilgili ilkeler,
 Usule ilişkin ilkeler,
 Sözleşme yükümlülükleri ile ilgili ilkeler.
b) UA hukuka özgü genel hukuk ilkeleri: {DUDU}
 Devlet yetkilerinin kullanımı ile ilgili ilkeler,
 UA hukukun yeri ile ilgili ilkeler,
 Deniz savaşı ile ilgili ilkeler,
 UA sorumlulukla ile ilgili ilkeler.
2. W. Friedman’ın sınıflandırması. {GAY}
 Genel bir biçimde benimsenen kimi maddi hukuk genel ilkeleri,
 Asgari adalet ölçülerine ve usule ilişkin ilkeler,
 Yaklaşım ve yorum yöntemine ilişkin hukuk genel ilkeleri.
6
 TEK TARAFLI UA HUKUK İŞLEMLERİ

 Prof. Ch. RoUSseau “özerk tek-taraflı hukuksal işlemleri” doğurdukları etkileri bakımından 5
gruba ayırmaktadır:
1. Koşul işlem, (=Bildirim)
2. Sahibine yükümlülük getiren işlemler, (=Tanıma)
3. Sahibinin hakların koruyan işlemler, (=Kınama ya da
protesto)
4. sahibinin haklarını terkettiği işlemler, (=Vazgeçme)
5. Üstü kapalı (zımni) tek-taraflı işlemler, (=Susma yoluyla
kabullenme)

 Geleneksel tek taraflı UA hukuk işlemleri şunlardır:

1. Bildirim,
2. Tanıma,
3. Vazgeçme,
4. Kınama,
5. Tek taraflı söz verme. (en tanınmış örnek: 1933-Doğu Grönland Statüsü Davası)

 P.Reuter ve J.Combacau, UA örgütlerin kararlarını 3 ayrı ölçüte göre

sınıflandırmaktadır:{SHB}
1. Soyut ya da somut içerikli olmalarına göre,
2. Hazırlayıcı ya da kesin kararlar olmalarına göre,
3. Bağlayıcı güce sahip olup olmamalarına göre.
 Bağlayıcı karar,
o Örgüt içinde,
 Öznel ya da bireysel içerikli karar,
 Genel içerikli karar.
o Örgüt dışında.
 Tavsiye.

UA HUKUKUN KİŞİLERİ

 Uygulamada bir UA örgütün UA kişiliğinin kanıtı olarak şu yetkilerden bir bölümünün var olup
olmadığına bakılmaktadır: {ATA-İU}
1. Anlaşma yapma,
2. Temsil ilişkileri kurma,
3. örgütün ve görevlilerinin devletler nezdinde Ayrıcalık ve dokunulmazlıklara sahip olması,
4. örgütün İç düzenlemesini serbestçe oluşturma,
5. UA sorumluluğa sahip olma ve öteki UA hukuk kişilerinin UA sorumluluğunu ileri sürebilme.

DEVLETLER
 UA hukukta yerleşmiş bir tanıma göre devlet en az şu 3 temel öğeden oluşur: {İÜY}
1. İnsan topluluğu,
2. Ülke,
7
 3. kendi üstünde herhangi bir otoriteye bağlı olmayan bir siyasal Yönetim.
(=Egemenlik)
 siyasal ve hukuksal açıdan örgütlenmiş bir Kamu otoritesi,
 bu otoritenin Egemen ya da bağımsız olması.

 İşgal kuralına uygun olarak bir sahipsiz ülkenin kazanılması için 2 koşulun yerine gelmesi
gerekir:
1. Egemenliği altına almak niyet ve iradesinin varlığı,
2. Bu egemenliğin ülke üzerinde fiilen kullanılması.

 Devletlerin egemenliğinin doğal sonucu olarak UA hukukta uygulanan başlıca ana ilkeler:{EİD}
1. Devletlerin Egemen Eşitliği ilkesi,
2. İçişlerine karışmama ilkesi,
3. Doğal kaynaklar üzerinde sürekli egemenlik
ilkesi.

 Devletin ülkesel yetkisine getirilen sınırlamalar şunlardır: {ZS}

1. başka devletlere ve yurttaşlarına Zarar
vermeme yükümlülüğü,
2. başka devletlerin ülkesel yetkileriyle ilgili
işlemlerine Saygı yükümlülüğü.
.
 Devletin ülkesel yetkisine getirilen belli başlı kuraldışılıklar şunlardır: {DGAT}
1. yabancı devletlerin ve UA örgütlerin Dokunulmazlığı,
2. devletin ülkesinden, başka devletler lehine Geçiş hakkı tanınması,
3. devlet ülkesinin Askerden ve silahtan arındırılması,
4. devletin Tarafsızlaştırılması.

 Bu kuraldışıkların barış zamanındaki belli başlıları ise şunlardır: {KYAK-K}

1. Kapitülasyonlar,
2. Yönetim hakkı devri,
3. yabancı Askeri üslere ve kuvvetlere tanınan kimi ülkesel yetkiler,
4. Koruma altında devlet statüsünün kabulü,
5. yabancı Konsolosların kimi görevleri.
 Devletin uyrukluğundan yararlananlar kapsamında özel hukuk tüzel kişileri bakımından UA
uygulamada rastlanan temel ölçütler şunlardır: {TSYDK}
1. Tüzel kişiliğin merkezi,
2. Sermayenin bulunduğu yer,
3. Yöneticilerinin, üye ya da ortaklarının uyruğu,
4. Denetimi elinde tutan merkezin uyruğu,
5. Kuruluş yeri.

 Devletleri şu şekillerde sınıflandırmak mümkündür:

1. Sahip oldukları egemen yetkilerin kapsamına göre,
 Tam yetkili devletler,
 Yetkileri sınırlı devlet.
2. Örgütlenme biçimine göre,
 Basit devlet,
8
 Bileşik devlet.
o Monarşi birlikleri,
 Kişisel birlik,
 Maddi (gerçek) birlik.
o Federatif birlikler.
 Federal devlet,
 Devletler Konfederasyonu.
 Minyatür devletler şunlardır: {MLS-A}
1. Monako,
2. Lihtenştayn,
3. San marino,
4. (biraz tartışmalı olarak) Andorra.

DEVLETLER DIŞINDAKİ BİRİMLER

 Devletler dışındaki birimlerin başlıcaları şunlardır:

1. Vasal ülke, (Osmanlı döneminde Mısır)
2. Koruma altında ülke (=ProtekToraT),
(Tunus)
3. Ortak yönetim altında ülke (kondominyum),
(Yeni Hebrid Adaları)
4. Vekaletle yönetilen ülke (=Manda),
 A türü: Arap yarımadasınn kimi ülkeleri,
 B türü: Orta Afrika ülkelerinin bir kısmı,
 C türü: Güneybatı Afrika ülkesi ile Pasifik Okyanusundaki Alman sömürgeleri.
6. Vesayet altındaki ülke, {Mİİ}
 Önceden vekalet (Manda) yönetimine bağlanmış ve henüz bağımsız olmayan ülkeler,
 2. (İkinci) Dünya savaşı sonunda düşman devletlerden ayrılan ülkeler,
 Yönetiminden sorumlu devletlerce bu rejim altına konulmak İstenecek bağımlı ülkeler.
NOT: Vesayet rejimi 2 türe ayrılır: {OS}
a) Olağan vesayet rejimi,
b) Stratejik vesayet rejimi.
7. UA statüye konulmuş ülkeler.
1. Serbest kent,
2. Tanca & İskenderun sancağı.

UA ÖRGÜTLER

 UA örgütleri şu ölçütlere göre sınıflandırmak mümkündür: {EGE}

1. Evrensel ya da bölgesel olma,
2. Genel kapsamlı ya da belirli bir konuyla ilgili
olma,
3. Eşgüdüm sağlayıcı ya da bütünleşme amaçlı
olma.

9
 UA örgütlere “GÖZLEMCİ” statüsü şu durumlarda kabul edilir: {HUK}
1. Henüz örgüt üye devletlerince
devlet olarak tanınmamış,
devlet iddiasındaki
topluluklar,
2. UA örgütler,
3. Kimi ulusal bağımsızlık
hareketleri.

 BM’nin ANA organları şunlardır:

1. Genel kurul,
 Maks. 5 temsilci, 1 oy,
 MA barış ve güvenliği tehlikeye düşürecek olan durumları Güvenlik Konseyi’ne sunar,
 Kararları tavsiye niteliğinde,
 Kararlar “oy çokluğu” ile alınır,
 Ancak önemli meselelerde (MA barış ve güvenliğin korunması, GK’ne geçici üye seçimi,
yeni üye kabulü, vesayet rejimi, bütçe meseleleri) oylamaya katılanların 2/3’ü ile karar
verir.

2. Güvenlik konseyi,
 Kararlar, 9/15 oy çokluğu ile ve kararları BAĞLAYICI,
 Usul sorunları hariç bütün sorunlarda, daimi 5 üye dahil “9” oy gerekli.
 Yargıçların seçiminde 9/15 oranı aranmaz; oyçokluğu yeterli.
3. Ekonomik ve sosyal konsey,
 3 yıl, 54 üye
4. Vesayet konseyi,
5. UA adalet divanı.
 15 bağımsız yargıç,
 Sürekli Hakemlik Mahkemesinin ulusal gruplarının aday gösterdiği kişiler arasından; GK ve
GK’nin yaptığı ayrı ayrı oylamalar sonucu seçilirler.
6. Sekreterlik,
 Güvenlik Konseyi tavsiye eder; Genel Kurul atar,
 Genel Kurul’a yıllık rapor sunar.

 BM’nin YARDIMCI organları şunlardır: {ATÖ}

1. Alt organlar, {HUT-İ}
1. UA Hukuk Komisyonu,
2. Uzayın Barışçı Amaçlarla Kullanımı Komitesi,
3. UA Ticaret Komisyonu,
4. (Ekonomik ve Sosyal Konseye bağlı) İnsan Hakları Komisyonu.
2. Teknik yardımcı organlar, {SUTİ}
1. Sığınmacılar Yüksek Komiserliği,
2. UNICEF,
3. Ticaret ve Kalkınma Konferansı,
10
 4. İnsan Çevresi Konferansı.
3. Özel yardımcı organlar.

 AB’nin organları:
1. Konsey, (Bakanlar Konseyi) [Brüksel]
 Her üye devlet hükümet üyelerinden biri katılır (genellikle Dışişleri Bakanı),
 27 üyeli,
 Konsey başkanlığı alfabetik sıraya göre, “6 aylık” dönemler halinde olur,
 Konsey’in görevi: Üye devletlerin genel ekonomik politikalarının eşgüdümünü sağlamak ve
Andlaşmada öngörülen amaçları gerçekleştirmede karar vermektir.
 Topluluğun bütçesi; AP’nin görüşü alındıktan sonra Konsey tarafından kararlaştırılır.

2. Komisyon. (Brüksel) [=BAKANLAR KURULU]

 27 bağımsız üye,
 4 yıl görev yapar,
 Komisyonun görevleri:
o Andlaşma gereğince alınan kararların uygulanmasını denetlemek,
o Kendisince gerekli görülen ve andlaşmada açıkça öngörülen durumlarda tavsiye veya görüşler
bildirmek,
o Konsey ve AP kararlarının hazırlanmasına yardım etmek,
o Andlaşmada öngörülen ya da Konseyin görevlendirdiği durumlarda kararlar almak.

3. Avrupa Parlamentosu, (785)

 Başlıca görevi: Denetim ve danışma olmakla birlikle, Maastricht Andlaşması ile bazı yasama
faaliyetlerine katılması da kabul edilmiş bulunmaktadır.
 785 üye.

4. Avrupa Toplulukları Adalet divanı,

 27 yargıç ve yardımcı savcılar,
 Üye devlet HÜKÜMETLERİNCE 6 yıl için seçilirler,
 Kısmi seçimle her 3 senede bir yenilenirler, Adalet Divanı Başkanı, yargıçlar tarafından, 3 yıl
için seçilir; süresi bitince yeniden seçilebilir.
 Topluluk organları, Üye devletler, Gerçek ve Tüzel kişiler başvurabilir.
 Divan şu konularda karar alabilmektedir: {TAK}
o Topluluk organları tarafından yapılan işlemlerin geçerliliği ve yorumu,
o Andlaşmanın yorumu,
o Konseyin bir kararı ile kurulan Kurumların ana statülerinin yorumu.

5. Sayıstay,
 Üyeleri “Konsey”, AP’ye danıştıkta sonra, “6 yıl” için atar.

11
 ÖZEL HUKUK KİŞİLERİ

 Bireylerin UA suçlar nedeniyle cezai sorumlulukları şunlardır: {SSK-DUT}

1. Savaş suçları,
2. Soykırım,
3. Köle ticareti,
4. Deniz haydutluğu,
5. Uçaklara saldırı ve kaçırma, (Uçak kaçırma konusunda ilk andlaşma: 1963-Tokyo Sözleşmesi)
6. Terörizm (tedhişcilik).

 BM 1951 Sığınmacılar Sözleşmesi ve eklerinin uygulanması şu durumlarda son bulmaktadır:

1. Yurttaşı olunan devletin korumasından kendi isteği ile yararlanılması,
2. Yurttaşlığı kaybedilen devlet yurttaşlığına kendi isteği ile dönülmesi,
3. Bir 3. devlet yurttaşlığı kazanılması,
4. Kaçılan ülkeye yerleşmek üzere dönülmesi,
5. Sığınmacı statüsünden yararlanılmasını gerektiren baskının ortadan kalkması.

 BM 1951 Sığınmacılar Sözleşmesine göre, sığınmacı şu konularda “YURTTAŞLARA EŞİT”

davranış görmek hakkına sahiptir: {DD-YİSÇ}
1. Dinsel ibadet ve çocuklarının dinsel eğitimi,
2. Düşünsel ve endüstriyel mülkiyet,
3. Yargı organları önünde taraf olarak bulunma,
4. İlköğretimden yararlanma,
5. Sosyal yardımlar,
6. Çalışma koşulları ve sosyal güvenlik.

 BM 1951 Sığınmacılar Sözleşmesine göre, sığınmacı şu konularda en az “ÖTEKİ

YABANCILARA” tanınan haklardan yararlanma durumundadır: {MMM-GOT}
1. Mali yükümlülükler,
2. Meslek sahibi olma,
3. Mesken,
4. Gezi serbestliği,
5. Orta ve yüksek öğrenimden yararlanma,
6. Taşınır ve taşınmaz mülkiyet.

 Genel olarak insan haklarının korunmasını düzenleyen andlaşmalar yanında, ugulanan UA

hukukta insan haklarının belli yanlarına ilişkin kurallar içeren birtakım “ÖZEL
ANDLAŞMALAR” DA BULUNMAKTADIR. Bunların başlıcaları şu konulara ilişkindir:{SIK-ÇİSS}
1. Soykırım gibi belirli suçlara karşı kişilerin korunması,
12
 2. Irk ayrımının önlenmesi ve ortadan kaldırılması,
3. Kadınların korunması,
4. Çocukların korunması,
5. İşçilerin korunması,
6. Sığınmacıların ve uyruksuzların korunması,
7. Savaşanların ve savaştan zarar görecek sivillerin koruunması.

 İnsan haklarının güvence altına alındığı belli başlı andlaşmalar şunlardır:

1. Kişisel ve Siyasal Haklara İlişkin BM Sözleşmesi (1966),
 Rapor,
 Devletlerin başvurusu, İnsan Hakları Komitesi denetimlerini 3 şekilde yapar.
 Bireylerin başvurusu.
2. Ekonomik, Toplumsal ve Kültürel Haklara İlişkin BM Sözleşmesi (1966),
3. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (1950), [en eski & en önemli]
4. Amerikan (1969) ve Afrika İnsan Hakları (1981) Sözleşmesi.

 UA hukuk çerçevesinde ele alınan başlıca tüzel kişiler şunlardır:

1. Ticaret ortaklıkları,
2. Hükümetler-dışı UA örgütler.

UA HUKUKUN MEKANSAL KURALLARI

 1921 Barselona Statüsü ile kabul edilen UA rejim statüsüne sokulmuş kanallar şunlardır:
1. Süveyş (1888-İstanbul Sözleşmesi),
2. Panama (1903-Hay-Bunau-Varilla Sözleşmesi),
3. Kiel (1919-Versay Andlaşması).

 Hukuksal rejimi bütünlük gösteren suyollarının ulaşım-dışı kullanım yollarının neler olduğu
araştırıldığı zaman, 3 ana yararlanma yoluyla karşılaşılmaktadır: {BTE}
1. Balıkçılık ve canlı kaynak avcılığı,
2. Tarımsal yararlanma,
3. Endüstriyel yararlanma.
 Enerji üretimi,
 Endüstriyel yıkama ya da üretilen ürüne katmak üzere su kullanılması.
I. Tüketici ya da yoksun bırakıcı faaliyetler,
II. Suların niteliğini değiştirici ya da kirletici faaliyetler.

UA DENİZ HUKUKU

 Savaş gemilerinin hukuksal durumunda 3 özellik üzerinde durulur: {SAM}

1. Silahlı kuvvetlere ait olma ve dış işaretlerini taşıma,
2. Adı subaylar listesinde yeralan bir deniz subayının komutasında olma,
3. Mürettebatın askeri disipline bağlı olması.

13
 1958 Cenevre 1. Deniz Hukuku Konferansında kabul edilen 5 sözleşme: {KABK-U}
1. Karasuları ve Bitişik Bölge,
2. Açık Deniz,
3. Balıkçılık ve Açık Denizlerin Biyolojik Kaynaklarının Korunması,
4. Kıt’a Sahanlığı Sözleşmesi,
5. Uyuşmazlıkların Zorunlu Çözümüne İlişkin İhtiyari Protokol.

 1996 yılında yürürlüğe giren B.M.H.D.S. ile şu yeni kavram ve kurumların UA hukukça kabul
edildiği görülmektedir: {UUU-MAT}
1. UA Deniz Hukuku Mahkemesi,
2. UA deniz yatağı,
3. UA deniz yatağı Örgütü,
4. MEB,
5. Arkeolojik bitişik bölge,
6. Takımada devleti.

 Bugün uygulanan hukukta ada tanımının 4 temel öğesi vardır: {KDSS}

1. Kara parçası olması,
2. Doğal olarak oluşmuş bulunması,
3. Sularla çevrili olması,
4. Suların en yüksek zamanında Su yüzünde kalması.

 Devlet ülkesinin bir parçasını oluşturan deniz alanları şunlardır: {İKB-T}

1. İçsular,
2. Karasuları,
3. Boğazlar,
4. Takımada suları.

 İçsular kapsamında, şu coğrafi öğelerin varolduğu durumlarda, birtakım koşullara bağlı olarak,
“DÜZ ESAS ÇİZGİ” yöntemine başvurulabilir: {KALDM-SÇK}
1. Körfezler,
2. Akarsu ağızları,
3. Limanlar,
4. Doğal özellikler nedeniyle kıyı çizgisinin çok değişke olduğu yerler,
5. Mercan adaları ya da serpiştirilmiş kayalıklara sahip adalar,
6. Sular çekildiği zaman ortaya çıkan yükseltiler,
7. Çok girintili ve çıkıntılı kıyılar,
8. Kıyıya çok yakın takımadalar.

 Devletler çoğunlukla şu 3 durumda limanlarını devletlerin ticaret gemilerine kapatırlar: {HAK}

1. yagın Hastalık (geçici),
2. Askerilimanlar (sürekli),
3. Kamu düzenine ve güvenliğe aykırı davranışlar ve tehditler (geçici).

14
 Kıyı devletinin karasularından zararsız geçişyapan yabancı devlet gemileri üzerindeki yetkisi,
kıyı devleti zararsız geçiş hakkı dışında kalan tüm konularda bütün egemenlik haklarını
kullanma yetkisine sahiptir. Bu yetkiler şunlardır: {BCUDD-BÇG}
1. Balıkçılık,
2. Canlı kaynakların korunması,
3. Ulaştırma güvenliği,
4. Deniz ulaşım araç-gereçlerinin korunmaı,
5. Denizaltı kablo ve boruları,
6. Bilimsel araştırmalar,
7. Çevre korunması,
8. Gümrük, maliye, sağlık ve göç.

 Kıyı devletinin gemide işlenen suçlarla ilgili olrak,yalnızca şu durumlarda cezai yargı yetkisi
vardır: {SUS-G}
1. Suçun sonuçları kıyı devletine kadar uzanıyorsa,
2. Uyuşturucu kaçakçılığı söz konusu ise,
3. Suç, kıyı devletinin barışını ve düzenini bozuyorsa,
4. Gemi kaptanı veya geminin bayrak devletinin diplomasi temsilciliği ya da konsolosluğu kıyı devleti
yetkililerinden yardım istemişse.

15
 MONTRÖ’YE GÖRE BOĞAZLARDAN GEÇİŞ REJİMİ
Ticaret Gemileri
1. Barışta daima serbest geçiş hakkı,
2. Savaş zamanı;
a. Türkiye tarafsız: serbest geçiş hakkı,
b. Türkiye, savaşa yakın: Ticaret gemileri gündüz geçebilir.
c. Türkiye savaşan: Düşmanımız olMAYAN gemiler, düşmana yardım ETMEMEK şartıyla; SERBEST,
Savaş Gemileri
BARIŞTA:
- Askeri tankerler; kimi silah sınırlarını aşmıyorsa, ön bildirime gerek kalmadan ve tonajları hesaba
katılmadan “tek başlarına” geçiş hakkına sahip,
- Bunların dışında kalan yardımcı gemiler, hafif suüstü gemileri ve küçük savaş gemileri; gündüz geçmek -
gerekli ön bildirimde bulunmuş olmak - geçiş sırasında kuvvetinin tüm kuruluşunu bildirmek ve toplam
Boğazlardaki yabancı savaş gemisi sayısı 9 gemi veya 15,000 tonu aşmamak koşulu ile: SERBEST
- Karadeniz’e kıyısı olmayan devletlerin uçakgemileri, hattı harp gemileri ve denizaltılarının Boğazlardan
geçmsi: YASAK,
- Karadeniz’e kıyısı olan devletlerin 15,000 tonu aşan hattı harp gemileri ise; “TEK BAŞINA ve EN ÇOK 2
TORPİDO EŞLİĞİNDE” Boğazlardan; önbildirim ve geçişte kuvvet bildirimi şartıyla geçebilir.
- BARIŞ ZAMANINDA Karadeniz’e kıyısı olmayan devletlerin geçiş yapacak yardımcı gemileri, hafif suüstü
gemileri ve küçük savaş gemilerinin Karadeniz’deki tonajı: 30,000 ton (Bu sınırlama kimi koşullarda 45,000
tona çıkabilir)
- Bu gemilerin toplam tonajı en çok verilen toplam tonajın 2/3’üne kadar varabilir,
- Karadeniz’e kıyısı olMAYAN devletlerin gemileri; 21 günden fazla burada kalamaz.
- SAVAŞ ZAMANINDA:
o Türkiye TARAFSIZ:
 Tarafsız savaş gemilerine: barış zamanı kuralları uygulanır,
 Savaşan devlet savaş gemileri: YASAK ----2 istisna hariç:
 1) MC çerçevesinde alınacak önlemlere ilişkin geçişler,
 2) Bağlama limanından ayrılmış gemileri buraya dönmesi.
o Türkiye SAVAŞAN: Türkiye istediği gibi davranabilir.

16
DEVLETİN EGEMEN HAKLARA SAHİP OLDUĞU UA DENİZ ALANLARI

 Devletin egemen haklara sahip olduğu alanlar şunlardır: {BBKM}

1. Bitişik böge,
2. Balıkçılık bölgesi,
3. Kıta sahanlığı,
4. MEB.

 Bitişik bölgede kıyı devleti tartışmasız biçimde, yalnızca şu 4 konuda denetleme ve

cezalandırma yetkilerini kullanma hakkına sahiptir: {SGGM}
1. Sağlık,
2. Göç,
3. Gümrük,
4. Maliye.

 Deniz yatağı, kara ülkesi ile okyanus tabanı arasında yukarıdan aşağıya doğru şu yerbilimsel
öğeleri kapsar: {SYY}
1. yerbilimsel anlamda kıta Sahanlığı (shelf),
2. kıta Yamacı ya da şevi (slope),
3. kıta Yükselimi ya da eşiği (rise).

 Kıta sahanlığı konusunda bir deniz alanının sınırlandırılması söz konusu olunca, kuramsal
düzeyde şu 3 tür sınırın saptanması gerekir:
1. İç sınır,
2. Dış ön sınır,
3. Yan sınır.

 Uygulamada ve mahkeme kararlarında Kıta sahanlığı sınırlandırmalarına ilişkin olarak

üzerinde durulan hakça ilkeler şunlardır:
1. Yerbilimsel öğeler,
2. Coğrafi öğeler,
3. Bölgede saptanmış başka sınırların varlığı,
4. Devletlerin yaşamsal çıkarları,
5. Bölgede ortak petrol yatağı varlığı,
6. Tarihsel hakların varlığı.

 Kıyı devletinin MEB üzerindeki hakları ylnızca ekonomik nitelikli haklarıyla sınırlı
kalmamaktadır. Kıyı devleti bu deniz alanında ayrıca kimi “egemenlik yetkileriyle” de
donatılmıştır. Bu çerçevede kıyı devleti özellikle şu 3 ana konuda yönetsel ve yargısal
yetkilere sahip bulunur: {ÇAT}
[yiyosa çiğne bakiim devletin haklarını, ÇAAAAAAAAAATTTTTTTTT diye züküverir valla]
1. Çevre korunması ve düzenlenmesi,
2. bilimsel Araştırma,
3. her türlü Tesis, araç-gerecin bu alana yerleştirilmesi ve kullanılması.

17
 Devletin AÇIKDENİZDE herhangi bir uyrukluk ayrımı gözetmeden denetleme ve kimi
durumlarda kovuşturarak, cezalandırma yetkilerini kullanabileceği konular şu UA suçlara
ilişkindir: {KUDA}
1. Köle ticareti,
2. Uyuşturucu maddeler kaçakçılığı,
3. Deniz haydutluğu,
4. Açık denizden ses ya da görüntü aracılığıyla yapılan izinsiz yayınlar.

UA HAVA HUKUKU

 Şikago’da (1944) imzalanan 4 andlaşma:

1. Sivil Havacılık Geçici Anlaşması,
2. Sivil Havacılık Sözleşmesi,
3. Hava Servisleri Transit Anlaşması, (=2 Hava Serbestliği Anlaşması)
o Yere inmeksizin ülkesi üzerinden geçme hakkı,
o Ticari olMAYAN amaçlarla ülkesine inme hakkı.
4. Hava Ulaşım Anlaşması. (=5 Hava Serbestliği Anlaşması)
o Yere inmeksizin ülkesi üzerinden geçme hakkı,
o Ticari olMAYAN amaçlarla ülkesine inme hakkı,
o Hava aracının uyruğunda bulunduğu devletin ülkesinden aldığı
yolcuyu ve eşyayı indirme hakkı,
o Hava aracının uyruğunda bulunduğu devletin ülkesine gidecek yolcu
ve eşyayı ülkesinden alma hakkı,
o Herhangi bir taraf devlet ülkesine indirme hakkı.

UA HAVA ULAŞIM REJİMİ

 1944 Şikago UA Sivil Havacılık Sözleşmesi, sözlşemeye taraf

bir devlet ülkesi üzerinden gerçekleştirilecek yabancı sivil hava aralarının uuşlarını 2’ye
ayırmaktadır:
1. Tarifeli uçuşlar,
2. Tarifeye bağlı olmayan uçuşlar.

 1944 Şikago UA Sivil Havacılık Sözleşmesi ile, uçuş güvenliğini sağlamak amacıyla u hava
trafik hizmetlerinin verilmesi düzenlenmektedir: {AHU-HU}
1. Arama-kurtarma hizmetleri,
2. Havacılık bilgi hizmetleri,
3. Uçuş bilgi hizmetleri,
4. Hava trafik denetimi hizmetleri,
5. Uyarı hizmetleri.

 Askeri hava araçlarının uçuşları 2 sınıfa ayrılır:

1. Harekat hava trafiği,
2. Genel hava trafiği.

18
 UZAY HUKUKU
 BM Gnel Sekreterliğince tutulan uzay aracı tescil kayıt kütüğüne zorunlu olarak kaydedilmesi
gereken veriler şunlardır: {GAYTN}
1. Uzay aracının asıl Görevi,
2. Fırlatan devlet ya da devletlerin Adları,
3. Yörüngeye ilişkin temel veriler,
4. Fırlatma Tarihi ve yeri,
5. Uzay aracının belirtici işaretleri ve Numarası.

ÇEVRENİN UA DÜZEYDE KORUNMASI

 UA hukukun çevre sorunları konusudaki gelişimi 3 konuda UA toplumun anlayışında ortaya
çıkan değişikliklerin sonucudur:
1. UA Sorumluluk konusunda,
2. UA alanların Rejimlerine ilişkin düzenlemeler konusunda,
3. Devletlerin kendi ülkelerindeki çevrenin, öteki devlet ülkelerinin çevresi ile Bağımlılığı
konusunda.

 Bugün uygulanan UA hukuk, çevre üzerine şu konularda birtakım düzenlemelere sahiptir:

{KED}
1. Kirlenme,
2. Ekolojik dengenin korunması,
3. Doğal güzellikler ve kültürel varlıkların ve anıtların korunması.

 Nükleer kirlenmeye yer veren başlıca nedenler şunlardır: {SAR}

[Çernobil patlamış, SAR’cılar gelmiş, yardım etmiş]
1. nükleer santraller, gemiler ve maddelerin taşınması sırasındaki Sızıntılar ve kazalar,
2. Açıkta yapılan nükleer denemeler,
3. atılan Radyoaktif artıklar.

 Günümüzde denizlerin kirlenmesi 5 ana nedene bağlanmaktadır: {G-ADAK}

1. Gemilerden,
2. Atmosfer kökenli,
3. Deniz yatağının ve toprak altının işletilmesinden,
4. gemilerden ve uçaklardan boşaltılan Atıklardan,
5. Kara kökenli.

19
 UA EKONOMİK ÖRGÜTLER

 UA ekonomik örgütler:
1. Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) {BG}
 Bakanlar Konferansı, (en az 2 yılda bir toplanır)
 Genel Konsey. (yürütme organı)
2. UA Para Fonu (İMF), {BYY}
 Başkan,
 Yöneticiler Kurulu,
 Yönetici Direktörler. (yürütme organı)

3. Dünya Bankası (DB). {BYY}

 Başkan,
 Yöneticiler Kurulu, (üye ülkelerin bakanlarından oluşur)
 Yönetici Direktörler. (yürütme organı)

UA HUKUK DÜZENİNDE YERALMA

 Devletleri tanımada şu ilkelere aykırı tanımada bulunulmaması gerekir: {ÖKH}

1. Öteki devletlerin içişlerine karışmama ilkesi,
2. Kuvvete başvurmanın yasaklanması ilkesi,
3. Halkların kendi kaderlerini belirleme ilkesi.

 Üstü kapalı tanıma yolları şunlardır: {BOKDA}

1. Bağımsızlık törenlerine resmi temsilci gönderilmesi,
2. yeni devletin yalnızca devletleri üye olarak kabul eden bir UA örgüte üyeliği ya da temsili için
olumlu Oy kullanılması,
3. yeni devletin Konsolosuna Exekutur verilmesi,
4. Diplomasi ilişkileri kurulması,
5. tanıma anlamına gelmeyeceğini bildirmeden ikili Andlaşma yapılması.

 Şu durumlarda üstü kapalı tanıma OLMADIĞI genellikle kabul edilmektedir:

1. Aynı UA konferansa katılma,
2. Çok taraflı bir andlaşmaya taraf olma,
3. Tanıma konusunda görüşmeler yapılması,
4. Diplomasi temsilcileri DIŞINDAKİ temsilciler aracılığıyla temas kurulması,
5. Ticari ilişkiler kurulması.

DEVLETLERİN ARDIL OLMASI

 Bir devletin öteki devlete göre ardıl olması 3 durumda olanaklı olmaktadır: {ABE}
[ABE, gel ardıl devlet olalım senle be!!!!]
1. bir devlet egemenliğinden Ayrılmak suretiyle 2 ya da daha çok devletin ortaya çıkması,
2. 2 ya da daha çok devletin Birleşmesi,
20
 3. bir ülke parçasının, bir devletten ötekine El değiştirmesi.

 Bağımsızlığa yeni kavuşan devletin belirlenmesinde 2 ölçüt vardır:

1. Bağımlı ülke olma,
2. Dış ilişkilerinin başka bir devletçe yürütülmüş olması.

UA İLİŞKİLERİN VE FAALİYETLERİN YÜRÜTÜLMESİ

 Diplomasi temsilcilerinin grupları şunlardır:

1. Merkezdeki yetkililer,
 Devletbaşkanları,
 Hükümet başkanları,
 Dışişleri bakanları,
 Öteki uzman bakanlar ve Kamu kurumu yetkilileri. {G-MHDT}
 Genelkurmay Başkanlığı,
 Maliye ve Gümrük Bakanlığı,
 Hazine Müsteşarlığı,
 Dış Ticaret Müsteşarlığı,
 Turizm Bakanlığı.
2. Diplomasi temsilcileri. {BEM}

 1815 Viyana Kongresi Yönetmeliğine göre, diplomasi temsilcileri önem sırasına göre şöyledir:
{BEM}
1. Büyükelçiler ve Papalık temsilcileri,
2. devletbaşkanı nezdinde atanan Elçiler,
3. dışişleri bakanları nezdinde atanan Maslahatgüzarlar.

 Dışileri meslek memurlarının kategorileri şunlardır:

1. Büyükelçi,
2. Müsteşar,
3. 2. Katip,
4. 3. Katip,
5. Ataşe.

 Bir devletin diplamasi temsilciliği personeli şu 3 sınıf temsilci ve görevliden oluşur: {DİH}
1. Diplomatik personel,
2. İdari ve teknik personel, {İHSD}
 İdari memurlar,
 Haberleşme teknisyenleri,
 Sekreterler,
 Daktilolar.
3. Hizmet personeli.

21
 1961 Viyana Sözlşemesine göre diplomasi temsilcilerinin başlıca görvleri şunlardır: {TİGHB}
1. devletini kabul eden devlette Temsil etmek,
2. 2 devlet arasında İlişkileri geliştirmek,
3. devleti adına Görüşmeler yapmak,
4. devletinin ve yurttaşlarının UA hukuk tarafından tanınan Hak ve çıkarlarını korumak,
5. yasal yollar çerçevesinde kabul eden devlet hakkında Bilgi toplamak ve değerlendirmeler
yapmak.

 Devletin diplomasi TEMSİLCİLİĞİNİN şu konularda diplomatik dokunulmazlık ve

ayrıcalıklardan yararlanacakları kabul edilmektedir: {BAH-GV}
1. elçilik Binasının ve araçlarının dokunulmazlığı,
2. elçilik Arşivlerinin dokunulmazlığı,
3. elçiliğin Haberleşme serbestliği,
4. elçiliğin Gümrük ayrıcalığı,
5. elçiliğin Vergi ayrıcalığı.

 Devletin diplomasi TEMSİLCİLERİNİN ve aile mensuplarının şu konularda diplomatik

dokunulmazlık ve ayrıcalıklardan yararlanacakları kabul edilmektedir: {GYV-KK}
1. Gümrük ayrıcalığı,
2. Yargı dokunulmazlığı,
3. Vergi ayrıcalığı,
4. Kişi dokunulmazlığı,
5. Konut ve araç dokunulmazlığı.

 UA örgütler nezdinde sürekli temsilcilik şefinin ve diplomatik personelin görevi 2 değişik yolla
sona erer: {BK}
1. gönderen devletin örgüte Bildirimi,
2. gönderen devletin temsilciliğini kesin ya da geçici olarak Kapatması.

 GEÇİCİ diplomasi temsilcilerinin gönderilmesi başlıca şu konularda olmaktadır: {GÖT-K}

1. bir ya da birkaç devletle belirli bir konuda Görüşme yapma.
2. UA Örgüt toplantılarına geçici olarak katılma,
3. belirli bir devlette Törene katılma,
4. UA diplomatik Konferanslara katılma.

 Özel hayetlerin görevleri şu durumlarda son bulur: {GSGAK}

1. Görevini yerine getirmesiyle,
2. öngörülen Sürenin uzatılmadan sona ermesiyle,
3. Gönderen devletin göreve son vermesiyle,
4. tarafların bu yönde Anlaşmasıyla,
5. Kabul eden devletin görevin sona erdiğine karar verip bunu karşı tarafa bildirmesiyle.

22
 Konsoloslukların görevleri şunlardır: {NAH-DYP-Ö}
1. Noterlik görevi ve kişisel statüye ilişkin kimi kayıt işlemleri,
2. Adli belgeler ile öteki resmi belgeleri ulaştırmak ve.....................
3. gönderen devletin uyruğundaki gemiler ve Hava taşıtlarını denetlemek.............
4. gönderen Devletin çıkarlarını korumak,
5. gönderen devletin Yurttaşlarının çıkarlarını korumak,
6. gönderen devleçe verilen ve kabul eden devletçe yasaklanmayan ya da anlaşmalarla
düzenlenen Öteki görevler.

 Konsolosluk personeli şunlardan oluşur:

1. Konsolosluk memurları,
2. Yönetsel ve teknik işleri yürütmekle görevli görevliler,
3. şoför, kavas vb. görevleri yerine getiren Hizmet personeli.

 Konsolosluk ŞEFLERİ kendi aralarında 4 sınıfa ayrılır:

1. Başkonsolos,
2. Konsolos,
3. Muavin konsolos,
4. konsolos Ajanı.

 Konsolosların görevleri şu hallerde sona erer: {BEP}

1. gönderen devleti, kabul eden devlete bu yönde yazılı bir Bildirim göndermesi,
2. kabul eden devletin buyrultuyu (Ekzegutur) geri alması,
3. kabul eden devletin istenmeyen kişi ( Persona non grata) ilan etmesi ya da konsolosluk
personelinden saymayacağını yazılı olarak gönderen devlete bildirmesi.

 KONSOLOSLUKLARIN yararlanması kabul edilen başlıca dokunulmazlık ve ayrıcalıklar

şunlardır: {BAH-GV}
1. Bina ve araçlarının dokunulmazlığı,
2. konsolosluk Arşiv ve belgelerinin dokunulmazlığı,
3. konsolosluğun Haberleşme serbestliği,
4. konsolosluğun Gümrük ayrıcalığı,
5. konsolosluğun Vergi ayrıcalığı.

 Konsoloslukların görevlerini serbestçe yerine getirebilmesi için ayrıca başlıca şu kolaylık ve

ayrıcalıklardan yararlanmaları kabul edilir: {BURKT}
1. ulusal Bayrak ve arma kullanma hakkı,
2. gönderen devletin kabul eden devletin ülkesinde bir Uyruğunun ölümü, bir reşit ya da
mümeyyiz olmayan yurttaşı için vasi ya da kayyum atanması, gemi ya da hava taşıtlarının
kaza geçirmesi durumlarında haberdar edilmesi hakkı,
3. gönderen devletin mevzuatında öngörülen Resim ve harçların kabul eden devletin ülkesinde
tahsili hakkı,
4. Kabul eden devlet makamlarıyla temas serbestliği,
5. gönderen devlet uyrukları ve özellikle Tutuklu ya da hükümlülerle temas serbestliği.

23
 UA SORUMLULUK

 Bir UA sorumluluğun doğması için gerekli 4 koşul şunlardır:

1. UA hukuka aykırı bir fiilin ya da sonuçlarına UA sorumluluk atfedilen özde UA hukuka uygun
bir faaliyetin varlığı,
i. Kusurlu sorumluluk,
ii. Objektif sorumluluk. {DUN}
 Denizlerin hidrokarbürle kirlenmesi,
 Uzay araçlarının neden olacağı zararlar, Objektif sorumluluğun kabul edildiği
 Nükleer enerjinin barışçı kullanımı. alanlar
2. Bu fiil ya da faaliyetin bir zarara meydan vermesi,
i. Korunan hak ve çıkar (menfaat) ayrımı,
ii. Doğrudan zarar ve dolaylı zarar ayrımı, Bir zararın UA sorumluluk doğurabilmesi
iii. Maddi zarar ve manevi zarar ayrımı, için şu 4 koşul gerekir:
iv. UA hukuk kişisine doğrudan ya da yurttaşları aracılığıyla verilen zararlar.
3. Bu fiil ya da faaliyetin bir UA hukuk kişisine bağlanması, onun fiili ya da faaliyeti olarak
değerlendirilmesi,
4. Bu fiil ya da faaliyete ilişkin olarak UA sorumluluğu ortadan kaldırıcı ya da etkilerini silici
herhangi bir nedenin bulunmaması.

 UA sorumluluk doğuran bir zararı onarılması amacıyla zararın niteliğine göre, 3 değişik
yönteme başvurma olanağı vardır: {ZEM}
1. Zarar giderim (tazminat),
2. Eski durumuna getirme,
3. Manevi onarım.
UA ÖNLEMLER VE ZORLAMA YOLLARI
A. Hukuksal önlemler,
1. Fiilin hukuksal etki doğurmasını engelleyen önlemler, {TKY}
 Tanımama,
 Kınama (protesto),
 Yargı kararıyla hukuksal etkinin reddi.
2. Andlaşmaların hukuksal geçerliliğini durdurma ya da ortadan kaldırma
B. Baskı ve vazgeçirme önlemleri, {EHUD-UU}
 Ekonomik ve teknik yardımın kesilmesi,
 Hukuka aykırı fiilin duyurulması,
 Uyarı ve kınama,
 Diplomatik ilişkilerin kesilmesi,
 UA örgütlere üye kabul etmeme,
 UA örgütlerde üyelik haklarının durdurulması.

C. Karşı önlemler ve zorlama yolları, {ZM}

1. Zararla karşılık, {MAF} [MAF edicem olum 06 T 6526’yı!!!!!!!]
 malların ve gemilerin zapt ve Müsaderesi,
 Ambargo,
 andlaşmaların uygulanmasının durdurulması ya da Feshi.
2. Misilleme.

24
  Zararla karşılık yöntemi olarak eskiden başvurulan ve bugün BM Andlaşmasının kuvvet
kullanma yasağına aykırı düştüğü kabul edilen yollar şunlardır: {BBB}
1. Barış içinde abluka,
2. Barış içinde işgal,
3. Bombardıman.

UA TOPLUMDA UYUŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜMÜ

A. Geleneksel çözüm yolları,
a. Yargı-dışı çözüm yolları, {ADAGU}
1. Arabuluculuk, (3. bir devlet giriyor)
2. Dostça girişim, (3. bir kişi giriyor)
3. Araştırma ve soruşturma,(İlk düzenleme:1899-LaHey
Uyuşmazlıkların B.Yollarl.Ç.S.)
4. Görüşmeler,
5. Uzlaştırma. (Taraf devletlerin, kurdukları bir organa sorunu sunması
yöntemi)
b. Yargısal çözüm yolları.
i. UA Hakemlik (Tahkim),
ii. UA Mahkemeler ve UA adalet Divanı
B. UA Örgütler ve işbirliği örgütlenmeleri çerçevesinde çözüm yolları.

******************************************************************************************************
UA Adalet Divanı
 15 yargıç,
o 1: ABD,
o 2: Güney Amerika,
o 2: Eski Doğu Bloku ülkeler,
o 4: Batı Avrupa,
o 6: Asya ve Afrika.
 Yargıçlar; Süreki Hakemlik Mahkemesinin adatları arasından, BM Genel Kurulu ve BM GK’nce
yapılacak ayrı ayrı oylamalarda seçilir,
 Seçilmek için, Genel Kurul’da “oyçokluğu”, GK’de ise; “8” oy alması gerekir,
 UAD’da bir devletten 2 yargıolamaz,
 Yargıçların 1/3’ünün seçimi her 3 yılda bir yapılır,
 Yargıçlar 9 yıl için seçilir ve yeniden seçilebilirler,
 Divanın toplantı yeter sayısı en az 9’dur.
******************************************************************************************************
 UAD önünde davalara taraf olma hakkına sahip bulunan devletler bakımından Divan’ın belli bir
davaya ilişkin olarak yetkisi otomatik değildir. Devletler, Divan’a bu yetkiyi şu yöntemlerle
tanıyabilir:
1. Tahkimname,
2. önceden yapılan UA Andlaşmalarla,
3. tek taraflı bir Bildiri ile,
4. Forum prorogatum yoluyla. {CÖY}
 Divana verilen Cevapta yetkisinin kabul edildiğinin bildirilmesi,
 Davanın özüne giren sorunların Divan önünde cevaplanması ve Öze ilişkin bir karar
alınmasına karşı çıkılmaması,

25
  Divan’ın Yetkisizliğinin ileri sürülmemesi ya da dava sırasında bu yetkisizlik savından
vazgeçilmesi.
 Güvenlik Konseyi’nin uyuşmazlıklara yönelik karar vermesi durumunda şu 3 durumla
karşılaşılır: {SDT}
1. GK.nin 34. madde uyarınca uyuşmazlıkların ve durumların UA barışve güvenliği tehdit eder
nitelikte olup olmadığı konusnda Soruşturmada bulunmaktadır,
2. Uyuşmazlığa taraf devletleri uyuşmazlıklarını barışçı yollarla çözmeye Davet etmektedir,
3. 36-38.maddeler uyarınca uyuşmazlıkların ve durumların çözümüne ilişkin olarak Tavsiyelerde
bulunmaktadır.

 Evrensel düzeyde düzenlenmiş bulunan ulus-ötesi nitelikli hakemlik kurumları şunlardır: {LİT}
1. La Haye Sürekli Hakemlik Mahkemesi,
2. UA İmar ve Kalkınma Bankası çerçevesinde oluşturulan hakemlik merkezi,
3. UA Ticaret Odası Hakemlik Mahkemesi.

 Ulus-ötesi hakemliklerde öze ilişkin olarak başvurulan başlıca hukuk düzenleri ya da kurallar
şunlardır:
1. Herhangi bir devletin ulusal hukuku,
2. Ulus-ötesi hukuk düzeni,
3. Hakkaniyet,
4. Dostça çözücülük.

******************************************************************************************************
Avrupa Toplulukları Adalet Divanı
 27 yargıç,
 8 hukuk sözcüsü
 Yargıçlar ve sözcüler, 6 yıl için; her üye devletten en çok 1 kişi seçilir,

 A.T.A.D.nın görevleri şunlardır:

1. İhlal,
2. İptal
3. Hareketsizlik/Tespit,
4. Tazminat,
5. konsey yönetmeliklerinin uygulanmasını sağlamaya yönelik Cezalara ilişkin uyuşmazlıklar,
6. AB örgütleri ile görevlileri arasındaki Uyuşmazlıklar,
7. Avrupa Yatırım Bankası ile ilgili uyuşmazlıklar.

Avrupa Toplulukları İlk Derece Mahkemesi

 1988’de kuruldu,
 27 yargıç,
 8 hukuk sözcüsü
 Yargıçlar ve sözcüler, 6 yıl için seçilir,

 A.T.İ.D.M. şu davalara bakabilir:

1. İhlal,
2. İptal
3. Hareketsizlik,
4. (Zarargiderim) Tazminat,
5. Yetki sözleşmesindeki hakemlik koşuluna dayanarak açılabilecek davalar,
26
 6. Ön karar yöntemiyle açılabilecek davalar,
7. Temyiz davaları.
KUVVET KULLANILMASI VE SİLAHLI ÇATIŞMALAR

 İkili silahların denetimi andlaşmalarının en önemlileri şunlardır:

1. 1972-Anti-Balistik Füze Andlaşması,
2. 1974- Anti-Balistik Füze Protokolü,
3. 1972-SALT 1
4. 1974-SALT 2

 UA silahlı çatışmalar şunlardır:

1. Devletlerarası silahlı çatışmalar,
a. Savaş,
b. Savaşa varmayan sınırlı silahlı çatışmalar. (Örnek: Silahlı Karışma’nın koşulları: {İİDA})
 İstila,
 Bir ülkenin İşgali,
 Denizde kuvvet teşhiri,
 Abluka.
2. Uluslar arasılaşmış silahlı çatışmalar.

 UA OLMAYAN bir silahlı çatışmanın varlığına karar verebilmek için şu öğelerin

değerlendirilmesi gerekir:
1. çatışmaların süresi,
2. çatışmalara katılan başkaldıran grup elemanlarının sayısı ve örgütlenmesi,
3. Ülkenin bir bölümünde yerleşme ya da eylemde bulunma durumları,
4. Güvensizlik ortamının derecesi,
5. Mağdurların varlığı,
6. Hükümetçe düzeni sağlamaya yönelik başvurulan önlemler.

 İç silahlı çatışma niteliği gösteren çatışmaların 2. Protokol anlamında UA OLMAYAN silahlı

çatışma kabul edilebilmesi için şu 3 koşulun yerine gelmesi gerekir:
1. silahlı çatışmaların hükümet silahlı kuvvetleri ile başkaldıran bir örgütlenmiş grubun silahlı
kuvvetleri arasında geçmesi gerekmektedir,
2. Şiddet eylemlerinin yoğunluğu ile ilgili olup; iç gerginlikleri ve iç karışıklıkları 2. Protokol
kapsam dışında bırakmaktadır,
3. başkaldıran silahlı kuvvetlerin ve grupların askeri örgütlenme düzeyleri ve eylemde bulundukları
ülke parçası üzerindeki denetim güçleri ile ilgilidir ve 3 alt-koşulu vardır:
 başkaldıran silahlı kuvvetler ve gruplar sorumlu bir komutanın yetkisi altında olmalı,
 anılan kuvvetler ve gruplar, Protokolde yer alan SÇH kurallarına uyulmasını sağlayabilecek
durumda olmalı,
 anılan kuvvetler ve gruplar, ilgili devlet ülkesinin bir bölümünde sürekli ve düzenli askeri eylemler
yapabilmesine olanak veren denetime sahip bulunmalı.

 1949 Cenevre Sözleşmesi belirli kişilere birtakım olumsuz muamelelerin yapılması kesin olarak
yasaklanmaktadır. Madde ile korunan kişi kategorileri şunlardır:
1. Çatışmalara doğrudan katılmayan kişiler,
2. Çatışmalara katılıp da silahlarını terketmiş bulunan kişiler,
3. Çatışmalara katılıp da hastalık, yaralılık, tutuklanma ya da başka bir nedenle çatışma dışı kalmış
kişiler.

27
 Anılan bu kişilere karşı nerede ve ne zaman olursa olsun yasaklanan muameler ise şunlardır:
1. Kişinin yaşamına, vücut bütünlüğüne ya da onuruna karşı her türlü saldırı,
işkence ve kötü muamele,
2. Rehin alma,
3. Hukuka uygun bir biçimde kurulmayan ve işlenmeyen mahkemelerce
verilen mahkumiyet kararlarının tenfizi.

 1949 Cenevre Sözleşmesi 2 sayılı protokol ile UA olmayan silahlı çatışmalarda başlıca 3 temel
amaca yönelik düzenlemelere gidilmektedir. Bunlar şunlardır:
1. Herkesin insanca muamele görmesi,
2. Yaralıların, hastaların ve deniz kazasına uğrayanların özel bir biçimde korunmaları,
3. Sivil halkın askeri operasyonlardan korunmasıdır.

 UA silahlı çatışmalarda savaşçı statüsü tanınan 2. grup kişiler; birtakım koşulları yerine
getirmeleri kaydıyla, bir devletin ordusunda yer alan “milis kuvvetleri” ve “gönüllü birlikleri”
mensuplarıdır. Anılan kişilere savaş kurallarınn uygulanmasını öngörmek suretiyle üstü kapalı
bir biçimde savaşçı statüsünün tanındığını ilk kabul eden andlaşma olan 1907 La haye
sözleşmesinin ek yönetmeliği uyarınca bu grupların şu koşulları yerine getirmesi
gerekmektedir:
1. Başlarında astlarından sorumlu bir kişinin bulunması,
2. Sabit ve uzaktan seçilen ayırdedici bir işaret taşımaları,
3. Silahlarını açıkça taşımaları,
4. Harekatlarda savaş yasa ve kurallarına uymaları.

 1907 La haye sözleşmesinin “çatışanlar, düşmana zarar verme araçlarının seçiminde sınırsız
bir hakka sahip değildir” ilkesi aracılığıyla, silahlı çatışma araçları ve yöntemleri şu ilkeler
aracılığıyla uygulanmaya çalışılmaktadır: {GSG}
[GSG-9’cular, düşmana sınırsız zarar veriyolarmış olum!!]
1. çatışmalarda Gereksiz acıların ve ölümlerin yasaklanması,
2. çatışmalarda savaş dışı kişiler ve Sivil yerlerin hedef alınmasının yasaklanması,
3. çatışmalar sırasında kimi Güven suistimali nitelikli davranışların yasaklanması.

 UA hukukta yasaklanan silah grupları şunlardır:

1. Grup:
a. Aşırı derecede yaralayan ve ayrım gözetmeyen etkileri bulunan kimi Konvansiyonel
silahlar,
b. 400 gramdan aşağı fırlatılan patlayıcı ve yanıcı maddeler,
c. vücutta yayılan Dom Dom kurşunları
2. Grup: Kimyasal silahlar,
3. Grup: Biyolojik ve bakteriyolojik silahlar.

 1981 tarihli protokol yakıcı silahların kullanımına getirdiği sınırlamalar şunlardır: {SOS}
[e sen atarsan napalmı, yakıcıyı; ormanlar SOS verir tabii, dangalak herif!!!
1. Sivillere ve sivil mallara karşı kullanılmaması,
2. Ormanlara ve benzer türden bitki ötrüsüne karşı kullanılmaması,
3. Sivillerin yoğunlukta olduğu hedeflerin siviller yeterince ayrılamıyorsa ya da verilecek zararlar çok
aza indirilemiyorsa bombalanmaması.

28
 UA silahlı çatışmalar sırasında başvurulacak araçların yanında birtakım yöntemlerin de
yasaklanması belirli koşullarda mümkündür. Bu yöntemlerin başlıcaları şunlardır:
1. Sadakatsizlik ve casusluk,
2. savaşçılarla, savaş dışı kişilerin Ayrılması, (sivil kişi ve hedflere ve kimi korunan kişilere
saldırılması ve kentlerin sarılması gibi çatışma yöntemlerinin yasaklanmasıdır)
3. özünde Gereksiz acıların ve ölümlerin önlenmesi ilkesinden kaynaklanan birtakım
davranışlardır. (kişilere karşı gereksiz zor kullanımı ve sivillerin mallarının yağmalanması ya da
askeri ereklilik dışı nedenlerle yok edilmesi yöntemlerinin yasaklanmasıdır)

 UA hukukta açıkça izin verilen savaş aldatmacalarının başlıcaları şunlardır: {KSGT}

1. Kamufle etme,
2. Sahte bilgilendirme,
3. Gösteri,
4. Taklit eylemler.

 1907 1.Protokolüile,1907 Yönetmeliğinden kimi farklılıklar sergiler ve açıkça yasaklanan

kurallara sadakatsizlik durumları şunlardır: {GYSB}
1. Görüşmeci bayrağı ya da teslim olma kisvesi altında eylem yapmak,
2. Yaralı ya da hasta kisvesi altında eylem yapmak,
3. Sivil ya da savaşçı olmayan kisvesi altında eylem yapmak,
4. BM ya da tarafsız devletler işaretleri ya da üniformaları altında eylem yapmak.

 1949 Cenevre Yaralıların, Hastaların ve Deniz Kazazedelerinin Korunması

Sözlşemesi şu kişilerin bakım görmesini ve korunmasını öngörmektedir: {SÖS-TAD}
1. çatışan karşı tarafça tanınmayan bir hükümet ya da başka bir otorite olma iddiasındaki bir
birimin düzenli Silahlı Kuvvetleri mensupları,
2. UA silahlı çatışma tarafı durumundaki çatışan taraflara bağlı Öteki gönüllü birlikleri
mensupları, direniş hareketine katılanlar,
3. devletlerin Silahlı Kuvvetlerine bağlı milis kuvvetleri ve gönüllüklü birlikler mensupları,
4. UA hkuk kurallarınca daha iyi bir muameleden yararlanamayan çatışan tarafların Ticaret
filoları ve sivil havacılık mürettebatı, savaş muhabirleri, askerlerin yaşamlarını kolaylaştıran
hizmet ve çalışma birimleri mensupları ile, malzeme ve gıda teknik birimleri mensupları,
5. silahlı kuvvetlerin doğrudan mensubu olmamakla birlikte, bu kuvvetlerin izni ile onlarla gezen
Askeri uçakların sivil personeli,
6. Düşmanın yaklaşması üzerine, düzenli bir ordu kurmaya zaman bulamadan ülkede
kendiliğinden silahlanan işgal edilmemiş bir ülkenin halkı.

29
 1949 Cenevre savaş Tutsakları Sözleşmesine göre şunlar savaş tutsağı
statüsünden yararlanabilir: {SÖS-TAD-ST}
1. çatışan karşı tarafça tanınmayan hükümet ya da başka bir otoriteye bağlı düzenli Silahlı
Kuvvetleri mensupları,
2. çatışan taraflara bağlı Öteki milis kuvvetleri ve direniş örgütleri dahil gönüllü birlikleri
mensupları,
3. çatışan bir tarafın milis kuvvetleri ve gönüllü birlikleri dahil, Silahlı Kuvvetler mensupları,
4. UA hukuk kurallarınca daha iyi bir muameleden yararlanamayan çatışan tarafların Ticaret
filoları ve sivil havacılık mürettebatı,
5. silahlı kuvvetlerin doğrudan mensubu olmamakla birlikte, bu kuvvetlerin izni ile onlarla gezen
Askeri uçakların sivil mürettebatı, savaş muhabirleri, askerlerin yaşamlarını kolaylaştıran
hizmet ve çalışma birimleri mensupları ile, malzeme ve gıda teknik birimleri mensupları,
6. Düşmanın yaklaşması üzerine, düzenli bir ordu kurmaya zaman bulamadan ülkede
kendiliğinden silahlanan işgal edilmemiş bir ülkenin halkı.,
7. işgal edilmiş bir ülkenin serbest bırakılmış ve çalışma yürüten ulusal silahlı kuvvetlerine
tekrar katılmaya çalışan Silahlı kuvvetler mensupları,
8. bir Tarafsız devlette gözaltında tutulmalarının ilgili tarafsız devletçe kabul edilmesi
durumunda, yukarıda sayılan nitelikteki kişiler.

 Öğretide çevre korunması konusunda başvurulan başlıca ilkeler şunlardır: {MASG}

1. Gereksiz acılara neden olunmaması ilkesi,
2. Silahların ayrım gözetmeyen bir biçimde kullanılmaması ilkesi,
3. Malların yok edilmesinin yasaklanması ilkesi,
4. Askeri gereklilik ilkesi.

 Geleneksel UA hukuk 2 tür deniz alanınn savaş alanı oluşturamayacağını kabul etmektedir:
1. Tarafsız devletlerin içsuları ve karasuları,
2. UA andlaşmalarla tarafsızlaştırılmış bir rejim altına konulan deniz alanları.

 Savaşan tarafların savaş gemilerinin TARAFSIZ TİCARET gemilerine elkoyma yetkisi

yalnızca şu durumlarda olanaklıdır: {SADD}
1. Savaş kaçağı taşıma,
2. Ablukayı delme,
3. Dur işaretinde durmama ya da ziyaret ve aramaya izin vermeme,
4. Düşman kuvvetler için tarafsızlığa aykırı hizmette bulunma.

 1907 La Haye Ticaret Gemilerinin Savaş Gemilerine Dönüştürülmesi Sözleşmesine göre,

ticaret gemilerinin, savaş gemisi haline dönüştürülebilmeleri için şu 6 koşul gereklidir:
1. Bayrağını taşıdığı devletin doğrudan otoritesi,
denetimi ve sorumluluğu altına girmesi dolayısıyla özel gemi niteliğini kaybetmesi,
2. Bayrak devletinin savaş gemileri işaretini taşıması,
3. Kaptanın bayrak devletinin deniz subayları
listesinde bulunması,
4. Mürettebatın askeri disiplin altında bulnması,
5. Savaş kurallarına uygun davranması,
6. Bayrak devletinin değişikliği savaş gemileri
listesinde belirtmesi.
30
 Konvoy düzenindeki TİCARET gemileri şu 3 değişik biçimde ortaya çıkabilmektedir:
1. Düşman savaş gemilerinin refakat ettiği düşman ticaret gemileri,
2. Düşman savaş gemilerinin refakat ettiği tarafsız ticaret gemileri,
3. Tarafsız savaş gemilerinin refakat ettiği tarafsız ticaret gemileri.

 1923 La Hey kuralları, zoralım işlemini şu koşullar gerçekleştiğinde TARAFSIZ devletlerin

SİVİL hava araçları için de olanaklı görmektedir: {BZ-DADS}
1. Bildirilen yoldan sapma,
2. Ziyareti engelleme,
3. Düşmana yardım,
4. Abluka yarma,
5. Dış işaretlerin ya da hava aracı belgelerinin noksanlığı ya da yokluğu,
6. Savaş kaçağı taşınması.

SİLAHLI ÇATIŞMALARIN DURDURULMASI, SONA ERMESİ VE HUKUKSAL DURUM

 Silahlı çatışmaların durdurulması şunlardır: {AST}

1. Ateşkes, [YEREL askeri komutan yetkili]
2. Silah bırakışımı (mütareke), [önceden hükümetçe yetkilendirilmiş kişilerce
imzalanması ve onay gerektirmesi, kısmi silah bırakışımını, yerel bir
ateşkesten ayırmaktadır]
3. Teslim.

 Kişilerin UA cezai sorumluluğu nun kabulü aşamaları şunlardır:

1. 1945 Londra Andlaşması’nın 1. maddesi,
2. 1946-Uzakdoğu İçin UA Askeri Mahkeme Yasası,
3. 1993- Eski Yugoslavya’da 1991’den İtibaren İşlenen UA İnsancıl Hukukun Ağır İhlalllerinden
Sorumlu Suç Faillerinin Yargılanması İçin UA Mahkeme,
4. 1994-Ruanda İçin UA Mahkeme Statüsü,
5. 1998-Roma UA Ceza Mahkemesi Statüsü.

 Savaş suçları şunlardır: {BİS}

1. Barışa karşı suç ya da saldırı suçu,
2. İnsanlığa karşı suç,
 Kasten öldürme,
 Toplu yoketme,
 Köle etme,
 Sürgün,
 Hapsetme,
 İşkence,
 Irza geçme,
 Siyasal, ırkçı ve dinsel nedenlerle zulmetme,
 Öteki insanlık dışı muameleler.

31
 3. Savaş suçu.

 Sözleşmelere taraf devletler, “ağır ihlaller” olarak anılan savaş suçlarının faillerini
cezalandırma konusnda 3 tür yükümlülük altına girmişlerdir: {MAY}
1. anılan suçların fiilen cezalandırılmasını sağlayacak biçimde Mevzuat oluşturmak,
2. bu suç faillerini Araştırmak,
3. uyruğuna bakmadan, anılan suç faillerini ulusal mahkemelerde Yargılamak.

 Mac Arthur’un kurduğu Tokyo UA mahkemesi, şu devletlerin yargıçlarından oluşmuştur:

{FYAK-HH-BM Güvenlik Konseyi}
1. Filipinler,
2. Yeni Zelanda,
3. Avustrala,
4. Kanada,
5. Hindistan,
6. Hollanda,
7. ABD,
8. SSCB,
9. İngiltere,
10. Fransa,
11. Çin.

32