DEVLETLER GENEL HUKUKU WEEK 4

38. madde  uluslararası andlaşmaları, teamül kurallarını, hukuk genel ilkelerini, doktrin ve
içtihadı
Ex aequo et bono
Jurisprudence
Bu kaynaklar numerus clausus değillerdir.
Jus cogens aksi kararlaştırılamayan teamül kurallarıdır.
1969 viyana sözleşmesi kodifikasyon metnidir. Türkiye bu sözleşmeye taraf değildir ama
Türkiye yine de buna bağlıdır.
Madde 2- Terimlerin Kullanılması 1. Bu sözleşmenin uygulanması bakımından, a-"andlaşma",
ister tek bir belgede, isterse iki veya daha fazla ilgili belgede yer alsın ve (kendine) mahsus
ismi ne olursa olsun, Devletler arasında yazılı şekilde akdedilmiş ve milletlerarası hukuka tabi
olan milletlerarası anlaşma (mutabakat) demektir.
Anglo iranian oil company
Bir siyasi taahhüttü andlaşmadan ayıran andlaşmada taraflar arasındaki hak ve
yükümlülüklerin değişmesi
Gentlemen’s agreement  soft law
Bir uluslararası andlaşmadan söz edilebilmesi için
-en az iki taraf olmalıdır.
-yazılı olmalıdır.
-hak ve yükümlülükler doğurması değiştirmesi ya da sona erdirmesi gerekmektedir.
-metnin uluslararası hukuk kişileri arasında akdedilmesi gerekmektedir.
ANDLAŞMALARIN YAPILMASI
1)Andlaşma metninin hazırlanması
Tam yetkili kişiler
Yetkilendirilmiş kişiler
-Devlet başkanı, hükumet başkanı ve dışişleri bakanı tam yetkilidir özel bir yetkilendirmeye
ihtiyaç duymazlar. (tam yetkili kişiler)
2)Andlaşma metninin resmileştirilmesi
1969 Sözleşmesi m.19
Bu yükümlülük resmileştirilmiş bir metinde andlaşmanın konusunu ve amacını ortadan
kaldırmamaktır. İmza tek taraflı olarak geri çekilebilir.
1969 sözleşmesi m.10
Tarafların belirleyeceği usulle bu usul yoksa;
İmza veya alt referandum imza yada paraf yoluyla
Kural resmileştirilmenin imzayla gerçekleştirilmesidir onayla da bağlayıcılık kazandırılmasıdır.
Metni paraf ile resmileştiriyorsak bağlayıcılık imza ile yapılır. (istisna)
3)Andlaşma metninin bağlayıcılık kazanması
Resmileştirme aşamasında geri çekilebilir ama bağlayıcılıkta kendi iradenle geri çekilemezsin!
-Basit usul
-Onay yöntemi
-Katılma yolu
Onaylama  Andlaşmanın devletin bu konudaki yetkili organınca kabul edilmesi.
Katılma yöntemi  Bir andlaşmaya yapılışı sırasında değil de sonradan taraf olmak.
(andlaşmanın hükümlerinde buna izin vermesi gerekmektedir.)

DEVLETLER GENEL HUKUKU WEEK 5

4)Andlaşmaların hüküm doğurması
İç hukukumuzun tercihi yayın yöntemidir.
Önce andlaşma metnine bakılır yürürlük hükmü var mı diye.
Bir uluslararası andlaşmanın ne zaman yürürlüğe gireceğine dair hüküm yoksa andlaşmanın
bağlayıcılık kazandığı tarih yürürlüğe girdiği tarihtir.
Belli sayıdaki devletin andlaşma ile bağlandıklarını belirtmeleri andlaşmanın bu devletler
bakımından yürürlüğe girmesi için yeterlidir.
Tescil ettirilmesi müessesesi
Amacı gizli andlaşmaların engellemesi ve devletlerin yaptığı andlaşmaların herkese
duyurulması.
Ayrıca gizli andlaşmaların da kontrol edilmesi külfetini/yükümlülüğünü/sorumluluğunu
divana yüklememek de amaç sayılabilir.
Uluslararası adalet divanında ileri sürülemez, götürülemez. (tescil yoksa)
Andlaşma geçerlidir çünkü tescil ettirilmesi kurucu unsur değildir.
Birleşmiş Milletler onay makamı değil tescil makamıdır.
Andlaşmaların yapılmasında Türk sistemi
1961 AY m.65
1982 AY m.90
Diplomasi temsilci şefliği
Genel kural AY m.90/5
İmzalanan andlaşmanın meclise yollanması meclisin andlaşmayı uygun bulma kanunu
çıkararak uygun bulur. Kanun ve andlaşma cumhurbaşkanına gönderilir cumhurbaşkanı
onaylar böylece ilgili andlaşmayla bağlı olur.
3 temel istisnası vardır.
1)AY m.90/2,4 birlikte okunur.
2)AY m.90/3
Asıl andlaşmanın ayrıntılarını ihtiva eden nasıl uygulanacağını açıklayan andlaşmaya
uygulama andlaşması denir.
Katma protokol ankara andlaşmasının uygulama andlaşmasıdır.
3)244 sayılı kanunun 5 ve 6.maddeleri
İktisadi, ticari, idari ve teknik andlaşmaların yapılmasında Hükümetin yetkisi:
Madde 5 – Türkiye Cumhuriyeti adına yabancı Devletlerle ve milletlerarası kurullarla veya
bunlar adına hareket eden kurumlarla yapılmış olup Türkiye Cumhuriyeti bakımından
yürürlükte bulunan iki veya çok taraflı andlaşmaların iktisadi, ticari, teknik, veya idari
hükümlerinin taşıdığı amaçların yerine getirilmesi gayesini güden iki veya çok taraflı
andlaşmalar ile Türkiye Cumhuriyetine hibe, kredi veya sair suretlerle yardım sağlıyan iki
veya çok taraflı andlaşmaları, iki veya çok taraflı teknik veya idari işbirliği andlaşmalarını, iki
veya çok taraflı borç ertelenmesi veya ticaret andlaşmalarını ve aynı nitelikteki
modüsvivendileri 2 nci maddenin 4 üncü fıkrası gereğince onaylamaya veya bunlara
katılmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir.
NATO ile ilgili andlaşmaların yapılmasında Hükümetin yetkisi:
Madde 6 – 18 Şubat 1952 tarihli ve 5886 sayılı Kanunla onaylanmış olan Kuzey Atlantik
Andlaşmasının gereği olarak bu Andlaşmaya taraf olan Devletlerle ve Kuzey Atlantik
Andlaşması teşkilatı ile yapılan iki veya çok taraflı andlaşmaları, 2 nci maddenin 4 üncü fıkrası
gereğince onaylamaya veya bunlara katılmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir.
Kuzey Atlantik andlaşması  (NATO)
9 numaralı cumhurbaşkanı kararnamesi madde 7
Bir uluslararası Andlaşmanın Türkiye cumhuriyetini bağlaması için cumhurbaşkanı tarafından
onaylanması gerekir.
Yetkisizlik hali
Yetkili temsilci değilse veya yetkilerinin sınırlarını aşmışsa.
Eğer bir temsilci yetkisi sınırlanmışsa ve temsilci buna riayet etmemişse bu yetkisini aşan
temsilci ve devleti bu andlaşmanın geçersiz olduğunu ileri süremeyecektir fakat bu
temsilcinin yetkisinin sınırlandırıldığı karşı tarafa bildirilmişse ileri sürülebilir.
Bir devlet iç hukukunda kuralları ihlal ederse bu bir andlaşmanın geçersizlik sebebi olarak ileri
sürülebilir mi? 1969 viyana andlaşması m.46
Devlet birine hazırlama yetkisi verdi ama resmileştirme yetkisi yok yani tam yetkili kişi değil
buna rağmen andlaşmaya imza attı. Meclis tarafından uygun bulunup cumhurbaşkanı
tarafından onaylanırsa yetkisizlik iddasında bulunulamayacaktır çünkü devlet bir bakıma
icazet vermiş olacaktır.
İrade sakatlığı halleri
Uluslararası andlaşma devletlerin iradelerinin buluşması sarih tezahürü geçerli
akdedilebilmesi için özgür bir biçimde ortaya konulması gerekir. İrade uyuşmasının
parçalarını teşkil eden iradeler sakatlanmışsa andlaşma geçersiz akdedilecektir.
Yanılgı (hata)  Viyana Sözleşmesi Madde 48- Hata 1. Bir Devletin bir andlaşmadaki bir
hataya andlaşma ile bağlanma rızasını geçersiz kılan bir gerekçe olarak başvurabilmesi için
hatanın andlaşma yapıldığı zaman o Devletçe varlığı farkedilen ve andlaşma ile bağlanma
rızasının esaslı bir temelini teşkil eden bir olay ve durumla ilgili olması gerekir. 2. Söz konusu
Devlet kendi davranışı ile hataya katkıda bulunduysa veya şartlar o Devleti muhtemel bir
hatadan haberdar edecek şekilde ise, 1. paragraf hükümleri uygulanmaz. 3. Bir andlaşmanın
sadece kaleme alınışı ile ilgili olan bir hata onun geçerliliğini etkilemez; o zaman 79. madde
uygulanır.
Bu hatayı kendisinin yapmamış olmaması gereklidir. Geçersizlik iddiasında bulunan tarafın
hatada katkısı olmamalıdır!
Andlaşmanın yanlış yazılması geçerliliğini etkilemez ve 79.madde uygulanacaktır.
Hile  Madde 49- Hile Bir Devlet bir andlaşmayı diğer bir görüşmeci Devletin hileli davranışı
ile yapmaya itildiyse, bu Devlet hileye andlaşmayla bağlanma rızasını geçersiz kılan bir
gerekçe olarak başvurabilir.
Temsilcinin Ayartılması  Madde 50- Bir Devletin temsilcisinin ayartılması Bir Devletin bir
andlaşma ile bağlanma rızasının açıklanması temsilcisinin başbir bir görüşmeci Devlet
tarafından doğrudan veya dolaylı şekilde ayartılması suretiyle sağlandıysa bu Devlet böyle bir
ayartılmaya andlaşma ile bağlama rızasını geçersiz kılan bir gerekçe olarak başvurabilir.
Temsilci Üzerinde Baskı  Madde 51- Bir Devlet temsilcisinin icbar edilmesi Bir Devletin
temsilcisine karşı yöneltilen hareket veya tehditler ile icbar edilerek sağlanan Devletinin bir
andlaşma ile bağlanma rızasının açıklanmasının herhangi bir hukuki etkisi olmayacaktır.
Devlet üzerinde kuvvet tehdidi ya da kullanılması  Madde 52- Tehdit veya kuvvet
kullanılması yoluyla bir Devletin icbar edilmesi Birleşmiş Milletler Şartı'na geçirilmiş olan
milletlerarası hukuk ilkelerini ihlal edecek şeilde kuvvet kullanma tehdidinde bulunmak veya
kuvvet kullanmak suretiyle yapılması sağlanan bir andlaşma batıldır.
Devletler arasında kuvvet kullanmak 1945’de yasaklandı.

DEVLETLER GENEL HUKUKU WEEK 6

Bir teamül kuralı bir devlet tarafından ihlal edilir ve diğer devletler de bunu takip eder ve yeni
kural oluşur.
Yetkisizlik
İrade sakatlığı
Jus cogens
Yetkisizlik, hata, hile ve temsilcinin ayartılması  nisbi mutlan halleri
Temsilci üzerinde zor kullanılması, devlet üzerinde zor kullanılması veya tehdidi ve jus
cogense aykırılık halleri  mutlak butlan halleri
Hata halinde ayrılabilir işlem uygulanmaktadır.
Temsilcinin ayartılması halinde de ayrılabilir işlem uygulanmaktadır.
Önemli maddeler  44,52,64,65,66
Andlaşmanın uygun olup olmadığına uluslarası yargı karar verir.
Önemli ilkeler
1)Pacta sunt servanda ahde vefa, madde 26
27  Hiçbir devlet kendi iç hukukunu uluslararası taahütlerinden kurtulmak için ileri
süremez.
Uluslararası hukuk egemen devletin iç hukukuna müdahele edemez ama ahde vefa ilkesi
şeklinde olabilir.
Örnek  Türkiye kolombiyayla bir öğrenci değişimi programı yaptı 10 yıllık, darbe yapıldı
türkiye andlaşmayı uygulamama kararı aldı kanun çıkarır öğrenci değişimi andlaşmaları
iptaldir diye ama kolombiyaya uluslararası sorumluluğu doğar.
2)Uluslararası andlaşmaların geriye yürümezliği  madde 28
Örnek  1948 soykırım suçunun önlenmesi ve cezalandırılması ile önlenen soykırımın
uluslararası hukuka girmesi suçu
3) Uluslararası andlaşmaların uygulanmasında mülkilik ilkesi  madde 29
Bir andlaşma taraflarca aksi öngörülmediği takdirde yalnızca taraf devletlerin ülkesinde
uygulanır.
Loizidou-turkey case
Extra-territorial
Andlaşmaların üçüncü kişiler bakımından etki doğurması  madde 34
Üçüncü bir devlet için hak doğuyorsa susmak, itiraz etmemek yeterlidir.
Madde 34’ün 3 istisnası vardır.
1.İstisna Yükümlülük doğuyorsa yazılı bir şekilde bunu kabul ettiğini bildirmesi lazımdır.
2.İstisna En çok gözetilen ulus kaydı  Bir andlaşmanın tarafları ,bir hükümle, belli bir
konuda yurttaşlara ve üçüncü devletere tanıyacağı ayrıcalıkları/avantajları/hakları/en iyi
muameleyi birbirlerine de tanıyacaklarını öngörebilirler.
3.İstisna Üçüncü kişinin rızasına gerek olmadan etki doğuran bazı andlaşmalar  erga omnes
yükümlülük
Objektif durum yaratan andlaşmalar.
Çekince
Çekince konulabilmesi için andlaşmanın buna müsaade etmesi gereklidir.
Sadece çok taraflı andlaşmalarda anlam ifade eder ikili andlaşmalarda çekince yoktur.
Çekinceler andlaşmanın metnine dahil değildir.
Andlaşma çekince konulmasını açıkça yasaklamıyorsa çekince konulabilir ama andlaşmanın
amacına aykırı olmamalıdır.
Bir uluslararası andlaşmayı imzalarken ve onaylarken çekince konulabilir ama bağlayıcılık
kazandıktan sonra konulması mümkün değildir.
Cumhurbaşkanının çekince koyma yetkisi yoktur.
Madde 22 önemli.
Çekincelere yapılan itirazlar yazılı olmalıdır.
Çekinceye 12 ay boyunca sessiz kalmak kabul edilmesi demektir.
Çekinceyi koyan ve bunu kabul eden devlet arasında andlaşmanın çekinceli hali kabul olur.
Çekincenin kabul edilmemesi basit itirazdır. Basit itirazda bulunan devlet ve çekince koyan
devlet arasında andlaşmanın çekincesiz hali uygulanır.
Nitelikli itirazda bulunan devlet ve çekince koyan devlet arasında andlaşma uygulanmaz.
Sadece çekinceye değil bütün andlaşmaya itiraz edilmesi  nitelikli itiraz
Lafzi yorum  bir andlaşma metni kullanılan terimlerin ve kelimelerin ilk anlamlarına uygun
olarak yorumlanmalıdır.
Sübjektif görüş bir andlaşma yorumlanırken taraf iradelerinin ortaya çıkarılmasına yönelik
olarak yorumlanmalıdır.

Çatışan andlaşmalar durumunda eğer bir hüküm varsa üstün olduğu yönüyle hükümler ihtiva
edilir.
Genel çatışma kuralları
Sonraki kural öncekini ilga eder.  Lex posterior derogat priori
Özel hüküm genel hükmü ilga eder.  Lex specialis derogat generali
Önceki andlaşma özel hüküm sonraki genel hükümse özel nitelikli andlaşmaya öncelik verilir.
 Lex posterior generali non derogat priori speciali

DEVLETLER GENEL HUKUKU WEEK 7

Sınır andlaşmalarında ileri sürülemez.
Tadil herhangi bir çok taraflı andlaşmanın bütün taraflar bakımından değiştirilmesi,yeni bir
andlaşma yapmaları m.40
Tarafların bazıları için değiştirilmesi m.41

DEVLETLER GENEL HUKUKU WEEK 9

Teamülle gelenek-görenek arasındaki fark bağlayıcılıktır.
Teamül kuralları bağlayıcı niteliktedir.

İradeci görüş  teamül zımmi andlaşma, devletlerin iradesi teamülün kaynağıdır

Sosyolojik teori teamül uluslararası toplum içinde var olan birlikte yaşama ihtiyacı

Teamülün iki temel unsuru vardır maddi ve psikolojik (maddi)

Maddi unsur Devletlerin tekrar eden davranışları, uluslararası hukuk kişilerinin
davranışlarını ifade eder, bazı davranış biçimleri tekrarlanarak emsal oluşturur bu davranışlar
teamülün maddi unsur konusunu teşkil eder.
Devletlerin yasama işlemleri uluslararası teamül kurallarının oluşumuna sebep verebilir. Yargı
kararları da. İç hukuk işlemleri teamül hukukunun maddi unsurunda yer alabilir. Uluslararası
tahkim ve mahkeme kararları da yer alabilir.
juriprudence
zaman içinde süreklilik bir teamül kuralının oluşabilmesi için bir davranış biçiminin, geçmiş
örneklerin tekrar edilmesi gerekmektedir.
Mekan içinde süreklilik bir devletin uygulaması yeterli değildir birden fazla devlet
uygulamalıdır.
Wimbledon
Ani teamül kavramını uluslararası hukuk reddetmektedir. Bir uyuşmazlıkta devletler aynı
tutumu almış olabilirler ama bu tekrar etmezse teamül olmaz tekrar etmelidir.
Uti possidetis
Bölgesel yerel teamül kuralları
Teamül kuralları ihlal yoluyla değişir. Bu ihlalin geniş katılımlı bir biçimde, devletlerin geneli
tarafından benimsenmesi gerekir.
Önalıcı meşru müdafaayı uluslararası hukuk kabul etmez.
Önleyici meşru müdafaa
Manevi unsur (opinio juris) Hukuk kuralına uygun davranma bilinci. Tekrar yetmez bu
davranış biçimine uygun davranmanın hukuki bir zorunluluk olduğuna inanmaları gereklidir.
Devletler bu davranış biçimine kendilerini bağlı hissetmelilerdir. Ne yaptıkları değil ne
düşündükleri de önemlidir. Devletlerin düşüncelerini ifade eder.

Jus cogens nitelikli kararları uygulamak zorunludur, işkence yasağı kuvvet kullanma yasağı
gibi.
Teamülden söz edilmesi için sabit uygulamanın zaman ve mekan içinde sürekliliği yeterli
değildir, devletlerin bu davranışa inanması gereklidir.
Genel teamül kuralları kendisine itiraz etmeyen devletler için geçerlidir.
Israrlı itiraz Bir devlet teamül kuralı oluşmaya başladığı andan itibaren ısrar ederse, bu
ısrarını tekrar ederse, sarih bir biçimde ortaya koyarsa ve devletin yetkili kişileriyle bu itirazı
ortaya koyarsa ısrarlı itiraz vardır. İtiraz teamülün oluşum safhasında olmalıdır. Israrlı itiraz
aksi kararlaştırabilir nitelikteki kararlara yapılabilir jus cogens’e yapılamaz.
Susanları ve aktif katılmayanları da bağlar yalnızca ısrarlı itiraz yapanları bağlamaz.
Yeni kurulan devletlerin teamül kurallarıyla bağlılığı
Yeni kurulan devletler teamülün oluşum aşamasını kaçırmıştır dolayısıyla itiraz
edemeyeceklerdir. Teamül kurallarıyla bağlıdır ama ihlal ederek kuralların değişimini
sağlayabilir.
İhlali diğer devletler takip ederse sorumluluk olmaz ama diğer devletler takip etmezse ihlal
eden devletin sorumluluğu doğar.

Teamül kuralları-Uluslararası andlaşmalar ilişkisi

Eşdeğerlerdir.
Metrukiyet ilk sonuç eşdeğer olmasının
Teamül ve andlaşma üst üste gelebilir ikinci sonuç. Aynı hükmün hem teamül hem andlaşma
hükmü olması.
Teamül kuralları kendi aralarında çatışırsa genel çatışma kuralları uygulanır jus cogens hariç
jus cogens diğer teamül kurallarının ve andlaşmaların üstündedir.

DEVLETLER GENEL HUKUKU WEEK 10

Bir çok ulusal hukuk düzeninde yer alan ve uluslararası hukuka aktarılmasında herhangi bir
mantık problemi yaşanmayan ilkeler  hukuk genel ilkeleri
Bir ilkenin çok sayıda devletin ulusal mevzuatında benimsenmesi yeterlidir (hukuk genel
ilkeleri)
Teamül somut hukuk genel ilkeleri biraz daha soyut.
Teamül kuralının ispatı bu kuralın varlığını ileri süren tarafa ait.
Hukuk genel ilkesi hakime kural koyma yetkisi vermez hakkaniyette taraflar yetkilendirmede
bulunursa bu mümkündür.
Devletlerin ulusal hukuk mevzuatında benimsedikleri uluslararası hukukta uygulanmaları
mantıken mümkün olan ilkelerdir. Uluslararası hukukun üçüncü bir kaynağı olarak dikkate
alınır.
38.madde adalet divanın statüsü  divan önüne gelen uyuşmazlıkları…
Asli kaynak divanın uyuşmazlığı doğrudan kendilerine başvurarak çözebileceği kaynaklardır.
Devlet teorik olarak suç işleyemez ve ceza verilemez.
Ex aequo e bono  hakkaniyet
Hakime verilen ciddi bir yetkidir. Pozitif uluslararası hukuku kenara bırak vicdanına bak.
Uluslararası hukuk düzeninde bir kuralın bağlayıcı olabilmesi için ya altında devletlerin imzası
olması aranmıştır ya da soyut bir imza aranmıştır yani aynı yönde davranmak ve bunun
hukuk kuralı olduğuna inanmak. Bu iradecilik üzerine kurulu uluslararası hukuk anlayışı
1945’den sonra değişmeye başlamıştır.
Devletler tek taraflı irade beyanlarıyla da ua hukuk altında bir takım yükümlülükler altına
girebilir.
Tek taraflı işlem devletlerin tek bir ua hukuk kişisinin irade açıklamalarıyla hukuki sonuç
doğurdukları işlemler olarak tanımlanır.
Rehber ilke dendiğinde kodifikasyon yok demektir.
Bağımsız tek taraflı işlemler  bildirim, tanıma, kınama, vazgeçme, tek taraflı olarak söz
verme
Bildirim  devletler diğer devletlere ya da ua toplumlara bir olay ya da bir durum hakkındaki
tutumlarını beyan edebilirler.
Hukuki sonuç doğurabilecek bir durumu olayı veya bir eylemi üçüncü kişilerin ua toplumun
bilgisine resmen sunmaktır.
Tanıma  Bir ua hukuk kişisinin çoğunlukla bir devletin belli bir durumu belli bir iddiayı belli
bir olguyu ua hukuka uygun kabul etmesi ve bundan böyle ilişkilerini bu kabul temelinde
yürüteceğini beyan etmesidir.
Kınama  Devletin belli bir davranışı durumu ya da iddiayı olguyu andlaşmayı ua hukuka
uygun bulmadığını beyan etmesini ve ilişkilerini bu kabul temelinde yürüteceğini beyan
etmesidir. Kınama tanımanın karşıt işlemidir.
Vazgeçme  Devletin tek taraflı bir irade beyanıyla bir talebinden, bir hakkından
vazgeçmesidir. Tek taraflı olarak devletler yükümlülüklerinden vazgeçemez.
Tek taraflı söz verme  Bir ua hukuk kişisinin belli bir konuda belli bir biçimde davranacağını
hiçbir karşılıklılık koşulu koymadan ve öteki kişilerce kabul edilmesini aramadan belirten tek
taraflı irade açıklaması.
Klasik ua hukuk ahde vefayla meseleye bakar. Tek taraflı söz vermenin bağlayıcı olmadığını
kabul etmiştir uzun bir süre 1974 yılında ua adalet divanının verdiği nükleer denemeler
kararıyla bu konuda anlayış değişikliğine gidilmiştir.

Uluslararası hukukun kişileri

Bir hukuk düzeni altında hak ve yükümlülük sahibi olan ve bunları ileri sürme kabiliyetini haiz
olan kişiler o hukuk düzenininin kişileri adledilirler. İç hukukta gerçek ve tüzel kişilerdir. UA
hukuk kişisinden söz edebilmek için ua hukuk altında hak ve yükümlülük sahibi olması ve
bunları ileri sürme kabiliyetine sahip olunması gerekir.
Asli ua hukuk kişisi devlettir. Yukarıda bahsedilen iki unsura sahiptir.
Uluslararası örgütler de ua hukuk kişileri oldukları tartışma götürmez bir gerçektir ancak ua
örgütlerin ua hukukun tali kişisi olduğu kabul edilir. UA örgütler belli bir amaç için kurulur bir
işlev yüklenir. Sadece bu işlev dahilinde işlevsel bir hukuk kişiliği sahibi olurlar. Her alanda
faaliyet gösteremezler.
Devletin unsurları  ülke, insan topluluğu, siyasi iktidar ve bağımsızlık.
Bağımsızlık unsuru westfalianın sonucu.
1)İnsan topluluğu
İnsan topluluğunun sayısı önemli değildir. Önemli olan insa topluluğunun sabit ve sürekli
olmasıdır. İnsan topluluğunun kendini devam ettirebilecek olması önemlidir.
Vatikan bir istisnadır. Kendini devam ettirebilecek bir nüfusa sahip değildir ama vatikan
devlettir.
Minerva devlet değildir. Ülke unsuru eksik sabit ve sürekli insan topluluğu eksik.
Türdeş olmanın bir önemi yok (ırk).

DEVLETLER GENEL HUKUKU WEEK 11

2)Ülke
Devletin ülkesinin büyüklüğünün hukuki gücü etkisinde bir etkisi yoktur.  devletlerin eşit
egemenliği ilkesinin sonucu
Enclave  vatikan
Exclave  deniz yoluyla ulaşılabilen ana ülke parçasıyla arasında başka bir devletin ülkesi
bulunduğu (alaska)
Devletin ülkesinin bütünlüğü ilkesi  Devletin topraklarının dokunulmazlığını ifade eder.
Devletin egemenlik yetkisini bilfiil kullanmasını ve kendi rızası dışında başka bir devletin
iktisadına konu olmamasını ifade eder. Bölünemez ve parçalanamaz. Üçüncü devletlerin bu
bütünlüğe saygı göstermek zorunda olduğunu gösteren ilke.
Aksi kararlaştırılamayacak bir karardır yani jus cogens.
Coğrafi bütünlük uluslararası hukukta aranmaz ülke bütünlüğü böyle değildir.
Daha önce hiçbir devlete ait olmayan veya terk edilmiş terra nullius nitelikteki bir ülkenin bu
ülke üzerindeki egemen olma kastıyla (animus occupandi) ve ülke üzerinde fiilen egemenlik
kullanılması işgaldir.
Debellatio
Kazandırıcı zamanaşımı  başka devlete ait ülke söz konusudur. ülke üzerinde barışçıl
egemen yetkiler kullanılır.
Arazi oluşumu  doğa olaylarının sonucunda bir ülkenin karasularında yeni bir ada oluşması.
Karasuları devleti adanın da egemenidir.
Uti possidetis
Badinter
3)Başka bir otoriteye bağımlı olmayan siyasi yönetim
4)Başka devletlerle ilişkiye girebilme yeteneği

1)Devletin egemenlik yetkisi hiçbir başka otoriteye bağlı olmadan kullanması

Wimbledon
Devlet ua andlaşma akdedebiliyorsa ve ciddi yükümlülükler altına girebiliyorsa egemen
olduğu içindir sadece devletler bu tür ua andlaşmaları imzalayabilir. Egemenlik devletin
başka hiçbir otoriteden buyruk almamasıdır.
2)Devletin ülkesi üzerinde münhasır egemen olması
Devletlerin egemenlik eşitliği ilkesi  ua hukuk bakımından bütün devletlerin nüfusu ne
olursa olsun ülke bütünlüğü ne olursa olsun siyasi güçleri ne olursa olsun devletlerin hukuk
bakımından aynı statüye sahip olmaları aynı hak ve yükümlülüklere haiz olmaları. Haklar
yükümlülükler bakımından bütün devletler eşittir.
İçişlerine karışma yasağı  bir devletin başka devletin iç işini teşkil eden meselelere
karışamamasını onun yerine yasama yürütme yargı işlemleri yapmamasını ifade eder.
Doğal kaynaklar üzerinde sürekli egemenlik ilkesi 
Devletin ülkesel yetkisinin istisnaları
Yabancı devletlerin ve ua devletlerin dokunulmazlığı ve bağışıklığı
Devlet ülkesi üzerinde münhasıran yetkilidir ama bazen kullanmaz.
Devletler uluslararası mahkemeleri önünde diğer devletleri yargılayamaz.

DEVLETLER GENEL HUKUKU WEEK 12

Nottebohm
Genuine link
Barcelona traction
Uluslararası hukuk bakımından federe devletlerin kişilikleri yoktur.
AB tüzel kişiliktir.
Federasyon konfederasyon değil kendine özgü  AB
Halkların kendi kaderini tayin hakkı
Bir halkı başka bir halk yönetiyorsa bu yönetimden kurtulunsun.
İlkenin içeriğinin oluşumunda sovyet doktrinin katkısı vardır ama çoğunlukla ABD.
Birleşmiş milletler şartıyla nitelik değiştirdi. Bağlayıcı hukuk kuralı haline geldi.
1.madde 11 ve 12.bölüm  birleşmiş milletler
Her halk kendi kaderini tayine ederse kimse kimseye karışmaz.
İkiz sözleşmeler bütün haklar otodeterminasyon hakkına haizdir.
Bu ilke teamül hukukunun bir parçasıdır.
Bir andlaşma hükmü ve teamül kuralıdır.
Etnik yorum kabul edilemez ülkesel yorum uygun olandır.
Bu hak bir ülke üzerinde yaşayan halkın tamamıdır.
Azınlıkların kendi kaderini tayin hakkı yok.
İkiye ayrılır iç ve dış olarak.
İç kendi kaderini tayin hakkı  devletlerin iç örgütlenmesi, halkın dilediği yönetim biçimini
herhangi bir baskı olmaksızın seçmesidir. (siyasi yönetimle alakalı)
Dış kendi kaderini tayin hakkı  bir halkın bağımsız devlet kurmakta dahil dilediği devlete
bağlı olmayı seçme hakkıdır.
Devletin rızası varsa, halkın rızası varsa dış kendi kaderini tayin hakkı kullanılabilir.
Rıza yoksa  sömürge altında yaşayan hakların kendi kaderini tayin hakkı vardır.
Yabancı devletlerin işgali altında yaşayan toplumların kendi kaderini tayin hakkı vardır.
Apartheid rejimi altında yaşayan toplulukların da vardır.
1993’de viyana konferansı sonuç bildirgesinde Halkların kendi kaderini tayin hakkı ülkesi
üzerinde yaşayan halkın tamamına eşit davranan, halkın bütününü ırk, inanç, dil, renk
gözetmeksizin temsil eden hükümete sahip devletlerin ülke bütünlüğünü parçalayacak
şekilde yorumlanamaz. hükmü kabul edilmiştir.
Quebec
1991 yılında yugoslavya dağılıyor

DEVLETLER GENEL HUKUKU WEEK 13

Tanıma işlemi genellikle devlet tanıması, hükumet tanıması, devlete baş kaldıran kişilere belli
statüler tanıması şeklinde karşımıza çıkar.
Devlet tanıması (bir devletin başka bir devleti tanıması)  bir devletin ua hukuka uygun
olarak kurulduğunu kabul etmek ve bundan böyle bu siyasi birimle ilişkilerin bu kabul
temelinde yürütüleceğini beyan etmektir.
Bir siyasi birimin devletin unsurlarını içerdiğini kabul etmek.
Tanıma devletin kurucu unsuru değildir. Devletlerin var olup olmamasını etkilemez. Devletler
arasındaki ilişkiler açısından önemlidir.
Kurucu teori  tanıma devletin kurucu unsurudur.
Beyan edici teori  tanıma devletin kurucu unsuru değildir. Tanıma devlet olduğunuzun
beyanıdır devletler arası ilişki kurulmasını sağlar. Tanıma var olan bir devleti yok kılmaz
olmayan devleti de var kılmaz.
Bir devletin siyasi varlığı diğer devletlerce tanınmasından bağımsızdır.
Tanıma tek taraflı, hem siyasi hem hukuki hem iradi bir işlemdir.
Bazen toplu olarak tanıma işlemi yapılabilir.
Kolektif tanıma yapılsa bile intersubjectivedir özneler arası hüküm doğurur.
Tanınmayan devletlerin hava sahası, deniz alanı ve kara ülkesi saygı görür.
Tanımanın temelinde diplomatik ilişki vardır.
Bir devlette diplomatik temsilcilik açıyorsanız o devleti devlet olarak tanımışsınız demektir.
Bir devleti tanımıyorsanız da konsuler temsilci bulundurabilirsiniz.
Hans Kelsen’in ifade ettiği üzere actus contrarius (karşıt işlem)  Devletin ölümünü beyan
eden işlem. Tanımanın tersi. Halefiyet meselelerinde devletlerin ilişkilerini kolaylaştırır.

Hükumet tanıması (bir hükumetin başka bir hükumeti tanıması)  Bir siyasal otoriteyi
hükumet olarak tanımak devletin ülkesi üzerinde egemenlik hakkını o siyasal otorite
tarafından kullanıldığını kabul etmek demektir.
Olağan dışı hükumet değişikliklerinde yapılabilen bir işlemdir. Olağan hallerde yoktur.
Etkin kontrol sağlamayan bir grubun hükumet olarak tanınması iç işleri işlerine müdahele
eder.
Muhalifler de facto yerel hükumet olarak tanınabilir.
Estrado doktrini  Meksika dış işleri bakanının attığı teori. Tanımada siyasi kriter iç işlerine
müdaheledir. Olağan hükumet değişikliklerinde tanıma yapılmaz.
Tobar doktrini  Ekvator dış işleri bakanının ortaya attığı teori. Demokratik meşrutiyet
uygulanmalıdır. Seçimle iş başına gelmeyen devletler tanınmamalıdır.
Tinoco tahkimi etkin kontrol kriterinin yargıya yansıdığı önemli içtihatlardan biridir.

Tanımanın hukuka aykırı olduğu haller üç tanedir.

İç işlerine karışma yasağını ihlal ederek yapılan tanıma
Kuvvet kullanma yasağını ihlal ederek yapılan tanıma
Halkların kendi tayin hakkını ihlal ederek tanıma

De facto  fiilen
De jure  hukuken
Tanıma hariç bütün konularda böyledir.
De jure kesin tanımayı ifade eder.
De jure aslolan tanımadır de facto istisnadır, bu yola gidilecekse açıkça belirtilmelidir.
De facto tanıma fiili durumun geçici ve sınırlı olarak tanınmasıdır. Yapıldıktan sonra de jure
tanımanın bütün sonuçlarını doğurur. De facto işleminde tanıma işlemini geri alma hakkınız
saklıdır ve de jure tanımaya da çevrilebilir.

Sarih-Zımni tanıma
Sarih tanıma  Açık tanımadır. Bir devleti sarahaten tanırsanız hiçbir şüpheye yer
bırakmayacak şekilde tanımışsınız demektir.
Zımni tanıma  Ben seni tanıyorum demeden dolayılı eylemlerle tanımadır.
İkili andlaşma yapmak, diplomatik ilişki kurmak zımnen.
Zımni olmayan işlemler  çok taraflı andlaşma, tanıma konusnda görüşme, çok taraflı
konferans, diplomatik temsilci dışındaki temsilciler.
Şartlı-Şartsız tanıma
Koşullu tanıma  Ben seni bu şartlar altında tanıyorum demektir.

Tanımanın sonuçları
Önemli bir siyasi güç. Siyaseten kurucu bir işlevi vardır. Tanınan devletin iç işlerine saygı
gösterme sonucu doğuruyor.
Makable şamil etki doğuruyor. (geriye etki)
Tanımamanın sonuçları
Siyaseten elverişsiz duruma düşülür. Hukuki tecridin sonucu olarak siyasi ve iktisadi tecridle
karşı karşıya kalınması. Uluslararası düzeyde destek alma imkanlarını önemli ölçüde yitiriyor.
Uluslararası sorumluluğu vardır. İç işlerine yine de müdahele edilemez. Tanınmayan devlete
de kuvvet kullanılamaz.

DEVLETLER GENEL HUKUKU WEEK 14

Ayaklanan (Asi) Statüsünün Tanınması
Ayaklanan statüsü sadece tanınırsa vardır yani bu baş kaldıran grup açısından tanıma
kurucudur. Siyasi-idari-askeri yapısı vardır. Tanınırsa ua hukuk devreye sokulmuş olur, silahlı
çatışma hükümleri uygulanır, iç çatışma hükümleri uygulanır.
Aynı zamanda isyan çıkardıkları ülke üzerinde belli bir bölümün kontrolünü ele aldılar.
Ayaklanan statüsünün varlığı halinde belli bir devletin ülkesi üzerinde etkin egemenlik
kullanılmıyor.
Muharip statüsünde egemenlik merkezi devlette değildir egemenlik muhariplerdedir ama
muharip statüsünün tanınması gerektir (Tanınma burada kurucudur).
Muhariplik statüsünün tanınmasının en önemli sonucu tarafsızlık durumunda kalınmasıdır.
Örnek  Fransa PKK’yı tanır ve Türkiye ve PKK arasında tarafsız kalmak zorundadır.
Bu tanımadan sonra adi suçlu muamelesi görülmez savaşan (asker) muamelesi yapılır.
Etkin egemenlik bölgesi üzerinde gerçekleştirilen bütün eylemlerde bu bölgenin egemeninin
sorumluluğuna gidilir. Yani tanındıktan sonra asi statüsünün artık uluslararası sorumluluğu
doğacaktır.
Normalde destek devletedir.
Ayaklanan statüsü tanınırsa destek yine devletedir ama azalarak.
Muharip statüsü tanınırsa destek çekilir ama gruba da destek verilmez.
Ulusal kurtuluş hareketinde destek tamamen gruba verilmeye başlanır.  kendi kaderini
tayin hakkı sonucunda devreye girer.

Halefiyet
Bir ülke üzerinde uluslararası hukuktan kaynaklanan hak ve yükümlülüklerin ileri sürebilme
kabiliyetinin bir devletten başka devlete geçmesini ifade eder.
1978-1983 sözleşmeleri bu konuda iki temel sözleşmedir.
1978 22 taraflı 1983 7 taraflı yürürlükte değil
Devlet halefiyeti demek devletin ortadan kalkması. Halefiyette hükumet değişmiyor hak ve
borçlar el değişiyor.
Selef devletin devam ettiği halefiyet vakaları-selef devletin sona erdiği
Devam eden devlet selef devletin hiç ortadan kalkmadığı üzerine kuruludur.
Devam eden devletin tespitinde sınır değişikliğinin başkentin devletin adının önemi yok.
Belirleyici uluslararası toplumdur uluslararası toplum ne kabul ederse odur.

Devletlerin birleşmesi,dağılması,bir devletin başka devlete katılması selef devlet ortadan

kalkmıştır, devam eden devlet yoktur (katılan açısından).
Demokratik almanya fedaral almanyaya katılmıştır.

Her iki metin de teamüle dönüşmedi (1978-1983).

1978 sözleşmesinin sonuçları
Halef devlet selef devletin ülkesel statüye ilişkin andlaşmalarıyla bağlı olmaya devam etmek
durumunda. (baraj andlaşmaları)
Halef devletler sınır andlaşmaları gibi andlaşmalarla bağlanmaya devam ederler. (objektif
statülü andlaşmalar)
Siyasi nitelikte andlaşmalar halef devlete intikal etmez.
Bunlar halefiyet hukukundaki nadir teamül kurallarıdır. (objektif ve ülkesel nitelikte
andlaşmalar zorunlu olarak intikal eder siyasi nitelikteki andlaşmalar halef devlet arzu ederse
intikal eder)
Genel kural eski andlaşmaların yeni devlete intikal etmesidir.
Kural gayrimenkullerin karşılıksız olarak halef devlete intikal etmesidir.
Borçlar ya halef devletlerin nüfusu ya yüzölçümü ya gayriresmi milli hasıla oranınca
paylaştırılır.
Arşivin bulunduğu toprak üzerinde kalması ve halef devlete intikal etmesi kuraldır fakat
isterse diğer halef devletler arşivin kopyasını isteyebilir.

Bir devlet parçalanmadan önce ua hukuka aykırı fiiler gerçekleştirmişse bu sorumluluk halef
devlete intikal eder mi?
Ademi halefiyet doktrini (halefiyetin yokluğu)  bir devlet ortadan kalktığında o devletin ua
hukuka aykırı fiillerinin sorumluluğu halef devlete intikal etmez.
Ua hukuka aykırı eylemler şahsidir. Selef devlet sebebiyle halef devlet sorumlu tutulamaz.
Halef devlet hukuk genel ilkeleri üzerine kurulu onarım yükümlülüğüne sahiptir diyen bir
görüş vardır.