Báo cáo nghiên cứu về bài ca dao :"Trong đầm gì đẹp bằng sen"

I. Đặt vấn đề
*Ca dao là gì?
-Ca dao là những lời thơ trữ tình dân gian; được sáng tác nhằm diễn tả thế giới nội tâm của con
người và kết hợp với âm nhạc khi diễn xướng.
-Những câu ca dao Việt Nam được sáng tác và truyền miệng bởi người dân lao động.
-Ca dao có ý nghĩa quan trọng trong đời sống sinh hoạt, sản xuất và văn hóa truyền thống của
người Việt Nam.
-Trong cuộc sống hiện đại ngày nay, ca dao thể hiện nét đẹp truyền thống của người Việt Nam.
Đó là sự mộc mạc, giản dị và tinh thần lạc quan vượt lên mọi hoàn cảnh của nhân dân ta
*Đặc trưng của ca dao
-Nội dung: Ca dao diễn tả đời sống tinh thần, tư tưởng và tình cảm của người dân trong các mối
quan hệ như: tình yêu quê hương, gia đình, đất nước,… Ngoài ra, ca dao còn phản ánh lịch sử và
các phong tục tập quán truyền thống của người dân Việt.
-Nghệ thuật:
+ Ca dao là những lời thơ ngắn gọn; được biết bằng thể thơ lục bát hoặc lục bát biến thể nên rất
dễ ghi nhớ.
+ Ngôn ngữ giản dị, quen thuộc, gần gũi với lời ăn tiếng nói hàng ngày.
+ Giàu hình ảnh ẩn dụ, so sánh.
+ Cách diễn đạt mang đậm sắc thái dân gian.
II. Tìm hiểu chung
1. Thể loại: 
- Nghị luận văn học.
2. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác:
- Được in trong “Bình giảng ca dao”, NXB Giáo dục, 1996.
3. Bố cục:
- Gồm 3 phần:
+ Phần 1: Từ đầu đến “nhân dân Việt Nam”: Mở bài giới thiệu bài ca dao
+ Phần 2: Tiếp đến “thanh cao, trong sạch”: Phân tích bài ca dao
+Phần 3: Còn lại
Hình ảnh cây sen nhằm phản ảnh trung thực lẽ sống cao đẹp của con người Việt Nam từ ngàn
đời nay.
4. Giá trị nội dung: 
– Nhằm phản ảnh trung thực lẽ sống cao đẹp của con người Việt Nam từ ngàn đời nay qua hình
ảnh hoa sen: “Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn”
5. Giá trị nghệ thuật:
– Dẫn chứng, lí lẽ, lập luận logic, chặt chẽ, sắc bén
– Cách triển khai, phân tích các luận điểm rất khoa học, hợp lí
III. Tìm hiểu chi tiết
Phẩm chất thanh cao của con người Việt Nam đã được thể hiện qua bài ca dao:

“Trong đầm gì đẹp bằng sen.

Lá xanh bông trắng lại chen nhị vàng
 Nhị vàng bông trắng lá xanh
Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn”

Hình ảnh hoa sen với những nét đẹp giản dị được tác giả dân gian khéo léo khắc họa. Với gam
màu chủ đạo là màu xanh của lá, màu trắng của hoa, màu vàng của nhị. Đây đều là những gam
màu sáng, tươi, hòa quyện với nhau một cách hoàn hảo. Hoa sen sống trong môi trường bùn lầy
hôi tanh, nhưng vẫn thơm ngát hương sắc.
Con người Việt Nam cũng như vậy. Lối sống giản dị mà thanh cao đã trở thành đạo đức nhân
cách, thành nếp nghĩ, nếp suy được truyền dạy từ đời này sang đời khác.

Trong xã hội phong kiến xưa, nhiều bậc trí thức vẫn luôn giữ cho mình được tâm hồn thanh cao.
Họ cho rằng “đói cho sạch, rách cho thơm”, dẫu “giấy có rách” cũng phải “giữ lấy lề” để sống
một cách thanh bạch, giản dị nhưng vô cùng cao quý. Dẫu cho xã hội còn đầy rẫy những cái xấu,
dẫu cho môi trường xung quanh bị ô nhiễm, càng ngày càng nhiễu nhương – cái ác, cái xấu lan
tràn, thì con người lao động chân chính vẫn không bị lây nhiễm.

Trong xã hội hiện đại, kinh tế ngày càng phát triển, vai trò của đồng tiền được lên ngôi. Do vậy,
hơn bao giờ hết, chính ngay lúc này đây, những bài học đạo đức làm người, bài học xem trọng
nhân cách cần được thường xuyên nhắc nhở. Đất nước đang cần những con người đạo đức cách
mạng, hết lòng vì dân mà phục vụ. Nối tiếp truyền thống của cha ông, không ít những cán bộ
chân chính hôm nay đã sống đẹp, có nhân cách như đóa hoa sen. Họ là những tấm gương sáng
cho cuộc sống mới chúng ta noi theo. Để làm một đóa hoa sen cho mai sau, ngay từ bây giờ ta
phải tu dưỡng đạo đức, rèn luyện tinh thần, học hỏi thêm nhiều điều bổ ích. Ta cần phải có
những suy nghĩ đúng đắn, biết đi theo con đường tốt đẹp mà người xưa đã vạch sẵn đồng thời
còn có những nhận thức mới phù hợp với thời đại. Tất cả sẽ giúp ta trở thành người công dân tốt,
là đóa sen làm đẹp cho đời góp phần cải tạo "môi trường” có nguy cơ bị cuộc sống vật chất làm ô
nhiễm. .

Là con người Việt Nam, chúng ta có quyền tự hào về tất cả những gì tốt đẹp mà người xưa
truyền lại, nhất là lẽ sống cao quý ở tâm hồn. Cũng chính vì thế ta buộc phải có suy nghĩ, có
hành động một cách nghiêm túc để không làm mai một đi những truyền thống của dân tộc.

Chúng ta - những người con đất Việt, hãy ghi nhớ bài ca dao này như một lời nhắc nhở chính
mình để sống trong sạch, tốt đẹp hơn.