ARALIN 7:

TEKSTONG ARGUMENTATIBO: IPAGLABAN ANG KATWIRAN

PAGSASANAY C
Huwag Maniwala sa AlDub:
Ang Paglaban at Pag-Ibig ay Laging nasa Tamang Panahon
Raymond Palatino
Una sa lahat, salamat at andito kayo kahit may AlDub ngayon. Huwag gawing obvious ang
pagsilip sa AlDub hashtag.
Pangalawa, salamat sa College Editors Guild of the Philippines (CEGP) para sa karangalan
na maging keynote speaker. Saludo ako sa CEGP, matayog na sandigan ng kilusang kabataan
sa bansa na patuloy ang paglaban hindi lamang para sa karapatang magpahayag kundi kasama
rin ang demokratikong karapatan ng mamamayan.
Nagagalak akong makita kayo na aktibong kalahok sa pagtitipong ito. Ibig sabihin kasi
may extra effort kayo na inilalaan para sa pag-aaral. Hindi naman lahat pinipiling maging bahagi
ng student paper; hindi lahat nauunawaan ang halaga ng tinatawag natin sa akademya na
extracurricular activity. Kung ako ang inyong tatanungin, at ako ay nagsasalita sa punto de bista
ng isang guro, kasing halaga ng pormal na kurikulum o minsan nga higit na mabisang learning
tool ang mga aktibidad sa labas ng klasrum. Kapag aktibo kayo sa mga ganitong samahan,
lumalawak ang inyong network, nabubukas sa inyo ang maraming oportunidad, at nadadagdagan
ang inyong praktikal na kaalaman sa maraming bagay.
Marahil ngayon ay napansin na ninyo ang inyong espesyal na status bilang mga mag-aaral
sa kolehiyo. Sa ating bansa, mataas ang drop-out rate mula kinder, elementary, at hayskul. Ang
problema natin ay hindi lamang ang maikling high school system kundi ang mas pundamental
na usapin na marami ang hindi nakakatapos ng hayskul. Alam yan ng DepEd pero tinuloy pa rin
nito ang pagpapatupad ng programang K to 12, isang reporma na maaaring magpalubha sa halip
na resolbahin ang krisis sa edukasyon. Kung hindi K to 12, ano ang alternatibo? Ano ang ating
isusulong?
Bigla kong naalala ang 1987 Constitution dahil nakasaad dito na dapat libre ang hayskul.
Sa 1973 Constitution, nakalagay dun na elementary lang ang libre. Panahon na siguro upang
isakatuparan ang matagal nang sinisigaw ng mga kabataan na libreng edukasyon kahit sa kolehiyo.
Imposible? Sundin ang nakasulat sa konstitusyon na dapat ang pinakamataas na gastusin
ng pamahalaan ay nakalaan sa edukasyon. Ayusin muna ang mga pangunahing problema sa
batayang edukasyon tapos pag-usapan natin kung paano hakbang-hakbang na ipapasok ang
mga nilalaman ng K to 12.

1
 Sana bago matapos ang pagtitipong ito ay maaari na kayong makapagbigay ng inyong
sariling kasagutan sa mga tanong na ito: Bakit ba tayo nag-aaral? Bakit ba tayo nagsusulat?
Tila simple, napakasimpleng mga tanong, hindi ba? Pero sa totoo, hindi. Sabi ng mga
nakakatanda, kailangang mag-aral para magkaroon ng magandang kinabukasan. Susi raw ang
edukasyon para makuha natin ang trabahong ating inaasam. Tama. Subalit hindi ba ito makitid
na pananaw? Bakit natin ililimita ang misyon ng edukasyon sa paghahanda sa atin kung paano
magtrabaho sa hinaharap? Wala namang problema kung tuntungan ang edukasyon upang
maabot ang ating mga pangarap pero bakit kailangang nasa unahan ang mga indibidwal na
mithiin? Mainam sana kung ang pokus ng lahat, kung ang tinataguyod ng mga paaralan ay hindi
indibidwalismo o kompetisyon kundi panlipunang kagalingan din.
Iwan muna natin ang usaping ito at babalikan natin ito mamaya. Samantala, pag-usapan
natin ang pagsusulat.
Mayroon akong pagtingin na nasa peligro ang batayang kasanayan sa pagsusulat. At ang
banta ay nanggagaling sa popular na teknolohiya na ang tawag natin ay internet. Oo, maraming
positibo ang mababanggit patungkol sa internet—mabilis na komunikasyon, instant na palitan ng
impormasyon—at marami pa itong potensiyal na pwedeng magamit sa pag-aaral; subalit dapat
din nating kilalanin na may epekto ito na hindi nakakabuti.
Maaaring sabihin na lahat naman ng disruptive technology ay may ganitong katangian tulad
ng mga pagbabagong idinulot ng libro, makinilya, at TV noon. Tama ulit. Subalit nasa maagang
yugto pa lang tayo ng internet at kaugnay na teknolohiya sa tinatawag nilang Knowledge o
Information Economy. Ibig sabihin, mahalaga na matukoy agad natin ang mga binabagong gawi
at aktitud ng internet sa ating pang araw-araw na buhay upang maagap din tayong makapag-
adjust o makahanap ng karampatang aksiyon o reaksiyon.
Bilang mga millennial o henerasyong nagkaisip sa panahong halos mainstream na ang
paggamit ng smartphone, maaaring hindi na kakaiba sa inyo ang paggamit ng internet o paglahok
sa social media. Dapat nating maunawaan na lahat ito ay naging popular sa nakalipas na dalawang
dekada lamang. Subalit sa maikling panahong ito, nagbunsod na ito ng maraming pagbabago sa
mundo ng tao. Wala tayong kakulangan ng mga babasahing pumupuri sa IT; ang kailangan natin
ay mga kritikal na talakayan hinggil dito.
Mayroon akong mga mungkahing paksa kung paano natin ilulugar ang mga pagbabagong
ito sa distribusyon at pagdebelop ng kaalaman sa lipunan:
– Ang internet bilang search, email, blog, social media at app o kung paano umusbong,
yumabong, at naging bonggang plataporma ang internet sa mundo. Kaugnay nito, ang
social media bilang gatekeeper ng impormasyon. At ang susunod na default technology:
paggamit ng apps na gagabay sa ating bawat pagkilos;
– Pagbasa sa panahon ng realtime, instant info o kung magiging mas prangka tayo: may
nagbabasa pa ba o simpleng tumitingin na lang ng mga visual?;
– Ang bilis o instant ay pinagkakamali bilang totoo;
– Malikhaing pagsulat gamit ang 140 characters. Malikhain ba ito? Pagsulat ba ito?;
– Kailan kulang at sobra ang impormasyon? Bakit trending samantalang kay bilis naman
makalimutan?;

2 PAGBASA AT PAGSUSURI NG IBA’T IBANG TEKSTO TUNGO SA PANANALIKSIK

 – Totoo bang may diversity ng opinyon sa ating timeline?;
– Self-surveillance bilang bagong privacy; at
– Fact-checking bilang expertise ng lahat kaysa pagsusuri sa lipunan. Gusto ba nating
tumingin sa paligid o mas hangad nating makita ng iba? Paano ang social responsibility
kung abala ang marami sa self-representation?
Habang pinag-uusapan natin ang internet, huwag nating kalimutan na malaking bahagi pa
rin ng bansa ang hindi online. Ang tawag nila dito ay digital divide o digital exclusion. Ang mahirap
ay higit na nagiging marginalized dahil sa mga serbisyo at impormasyong pwede lamang makuha
gamit ang laptop o smartphone.
Sa tingin ko’y pwede na nating pag-ugnayin ang dalawang tanong na nabanggit ko kanina:
Bakit ba tayo nag-aaral? Bakit ba tayo nagsusulat? Sa panahon na may internet, nagbago na rin
ba ang mga dahilan kung bakit tayo nag-aaral at nagsusulat?
Eto ang aking pagmumuni-muni sa mga tanong na yan: Ang pag-aaral at pagsusulat ay
dapat nakaangkla sa paghahanap at pagtatanggol sa katotohanan. Ang katotohanan ng lipunan,
ang katotohanan ng pagkikibaka para sa pagbabago. Ang katotohanan na susi para paglingkuran
ang masa, ang inaapi, ang mga walang boses sa lipunan. Nag-aaral at nagsusulat tayo para sa
kanila, para sa iba, para sa bayan, para sa katotohanan. At ang pagpanig natin sa katotohanan
ay sumasalamin sa tunay na layunin ng pag-aaral: hubugin ang indibidwal na magkaroon ng
dunong at puso para sa kapwa.
Kaya ang pag-aaral at pagsusulat ay dapat nagbibigay liwanag sa mga usaping kasangkot
ang lahat. Hindi pag-aaral na nakabatay lamang sa teksbuk. Hindi pagbubuo ng kaalaman ayon
sa tinakdang kahulugan ng mga nasa awtoridad. Dapat mapangahas na sinusulat natin ang mga
usaping may kongkretong pakinabang o silbi sa mamamayan.
Halimbawa:
– Plataporma hindi porma sa halalang 2016. People’s agenda hindi politicians’ agenda sa
kampanya;
– Climate change bilang malupit na realidad sa bansa;
– Nagpapatuloy na pagkasira ng kalikasan. Sino ang dapat magbayad ng pinsala?
Kailangan bang wasakin ang yamang likas sa ngalan ng kaunlaran?;
– Bakit pinapaslang ang mga lumad sa Mindanao? Bakit may militarisasyon sa mga
plantasyon at ancestral domain?;
– Labor export bilang tanikalang bumihag sa maraming pamilyang Pilipino; at
– Lumalalang kahirapan, lumalaking agwat sa pagitan ng mayaman at mahirap, tumitinding
pagsasamantala sa kanayunan. Bakit mahirap ang magsasaka at mangingisda?
May pagkakataon tayong palalimin ang pag-unawa sa mga problemang ito sa nalalapit na
APEC Summit sa Pilipinas. Ipakita natin na hindi ramdam ng marami ang sinasabi ng pamahalaan
na pag-unlad ng ekonomiya. Itama natin ang makaisang panig na ulat hinggil diumano sa
kaunlarang tinatamasa ng marami sa rehimen ng daang matuwid.

YUNIT II IBA’T IBANG URI NG TEKSTO: PAGBASA, PAGSUSURI, AT PAGSULAT 3

 Bilang campus press, mahalaga ang inyong papel sa pagpukaw sa atensiyon ng inyong
komunidad sa mga usaping hindi nababalita, mga isyung ayaw pag-usapan, mga solusyon na
minamarkahang radikal o imposible. Ginagawa tayong tangang consumer ng TV, kontrolado ng
malaking negosyo ang mga pahayagan, ang internet naman ay binabaha tayo ng mga spam at
iba pang walang katuturan na libangan.
Samantalang ang campus press, wala itong pananagutan sa anumang interes maliban sa
magbigay ng tamang impormasyon sa madla. Nawa’y ang mga pahina ng inyong mga pahayagan
ay magbigay ng inspirasyon sa marami na pumanig sa katotohanan. Aanhin ang balitang pwede
namang i-google. Kaya dapat may dagdag imbestigasyon, may komprehensibong pag-aaral,
may pagsisikap isulat ang mga istoryang kailanman ay ihindi ilalabas ng malaking media, may
pagsagot sa mga tanong na kailanman ay hindi mababasa sa mainstream.
Ang kumpetisyon ninyo ay hindi dyaryo ng ibang paaralan sa Cagayan Valley kundi ang lahat
ng dyaryo sa mundo, lalo na kung mayroon kayong website. Kaya sana tangkain ninyong isulat
ang sikreto ng mga kurakot at mapang-api sa Cagayan Valley. Ano ang mukha ng kahirapan sa
rehiyon? Saan ang logging at mining plantations? May mga biktima ba ng human trafficking? Bakit
walang tren sa bahaging ito ng Luzon? Kailangan natin ng mga whistleblower na may kredibilidad
at pwede itong gampanan ng campus press. Kailangan natin ng mga ulat na magpapaalala sa
atin na tayo ay may matapang at mayamang kultura.
Maaari ninyong isagot na napakabata pa ng inyong mga edad upang gawin ito. Huwag
kayong pabebe. Kung kaya ng mga teenager na magvideo at maging YouTube sensation, kayang-
kaya ninyo rin maging investigative reporter. Matuto tayo sa aral ng kasaysayan: hindi hadlang
ang edad upang magkaroon ng makabuluhang ambag para sa pagbabago.
Ngayong buwan ng Setyembre ay ginugunita natin hindi lang ang deklarasyon ng Martial
Law noong 1972 kundi kung paano rin ito nilabanan ng maraming kabataan hanggang mapatalsik
ang diktador. Kung kaya nila, kayang-kaya ninyo rin. Oo, wala ng Martial Law pero nagpapatuloy
ang kahirapan, kawalan ng hustisya, at paglabag sa karapatan ng mamamayan. Sila, lumaban
kahit walang cell phone at internet. Kayo, tayo, walang dahilan upang maging tahimik at sumuko
na lamang.
Maaari ninyong idagdag, lalaban tayo…sa tamang panahon. Hindi ngayon, kundi sa tamang
panahon. Una, hindi kayo si AlDub o Lola Nidora. Pangalawa, mali si Lola. Ang paglaban ay laging
nasa tamang panahon. Ang pag-ibig ay laging nasa tamang panahon. Walang maling panahon;
ang mali ay nasa pag-iisip natin. Kung hindi tayo lalaban, magpapatuloy ang kasalukuyang
kalakaran. Magpapatuloy ang karangyaan ng iilan habang mayorya ay gutom at walang pag-asa
sa buhay. Ang maginhawang buhay, hindi hinihintay ang tamang panahon. Ipinaglalaban yan.
*Talumpating binigkas sa rehiyonal na kongreso ng College Editors Guild Cagayan Valley sa Isabela State University
Cauayan noong Setyembre 10, 2015. Nailathala rin sa Bulatlat noong Setyembre 14, 2015.

4 PAGBASA AT PAGSUSURI NG IBA’T IBANG TEKSTO TUNGO SA PANANALIKSIK

PAGSASANAY D
Gamitin ang sumusunod na rubrik sa pagtataya sa mga gawain
1. Pagbibigay ng Argumento sa Isang Balita o Isyu
Nilinaw ng nakaraang aralin ang mga layunin at katangian ng isang tekstong argumentatibo.
Humanap ng anumang clipping sa diyaryo o balita sa internet na naglalaman ng balita, editoryal, o
iba pang uri ng artikulo na tumatalakay sa mga napapanahong lokal, pambansa, o pandaigdigang
isyu. Pumili lamang ng isang artikulo na may paksang interesante sa iyo.
Gumawa ng isang presentasyon na maglalahad ng iba’t ibang proposisyon sa isyu at
argumento ng grupo tungkol dito. Tiyaking maging malalim ang pagsusuri sa isyu.
Tatayain ang presentasyon batay sa sumusunod na batayan:

Batayan ng Grado Kaukulang Puntos Grado

Tumpak ang mga datos at 10
impormasyong ginamit sa
pagtalakay
Napapanahon at kapaki-pakinabang 10
ang napiling paksa

Maayos ang sistema at malinaw 10

ang paglalahad ng mga bahagi ng
presentasyon
Matalas ang paraan ng 10
argumentasyon at gumamit ng
mahahalagang ebidensiya
Sumunod sa mga panuntunan 10
ng maayos na pagbibigay ng
argumentasyon
Kabuoan: 50

2. Pagbuo ng Isang Advocacy Page sa Facebook

Bumuo ng grupo na may tatlo hanggang apat na miyembro. Magpalitang-kuro at umisip ng
anumang adbokasiya na pinaniniwalaan ninyo. Maaaring may kinalaman ito sa pangangalaga
sa kalikasan, paninindigan sa isang lokal o pambansang isyu, o kaya ay pagpapatibay ng
pagpapahalagang panlipunan. Isang halimbawa nito ang pahina ng Tanggol Wika sa Facebook
na naglalayong palaganapin ang kampanya upang palakasin at panatilihin ang wikang Filipino sa
kolehiyo.
Tiyakin na may maayos na titulo ang pahina at lagyan ng malinaw na deskripsiyon sa
paninindigan o adbokasiyang ipinaglalaban. Kapag nagawa na, imbitahan ang mga kaklase at
kakilala na i-like ang page. Talakayin din sa klase ang ginawang page.

YUNIT II IBA’T IBANG URI NG TEKSTO: PAGBASA, PAGSUSURI, AT PAGSULAT 5

 Tatayain ang aktibidad sa pamamagitan ng sumusunod na batayan.

Batayan ng Grado Kaukulang Puntos Grado

Tumpak ang mga datos at 10
impormasyong ginamit sa papel

Napapanahon at kapaki-pakinabang 10
ang napiling paksa

Malinaw ang deskripsiyon at 10

paglalahad ng argumento sa page

Matalas ang paraan ng 10

argumentasyon at gumamit ng
mahahalagang ebidensiya
Sumunod sa mga panuntunan 10
ng maayos na pagsulat ng
argumentasyon
Kabuoan: 50

6 PAGBASA AT PAGSUSURI NG IBA’T IBANG TEKSTO TUNGO SA PANANALIKSIK