ECM için Özet Notlar

Tanıtım Bilgileri:

● Çok hücreli organizmalardaki dokular, hücrelerden ve bir hücre dışı matristen

(ECM) oluşur.
● Farklı dokular değişen miktarlarda ECM ve hücrelere sahiptir.
● ECM'nin çeşitli işlevleri vardır: hücre davranışını değiştirmek, hücrelerin hayatta
kalmasını ve göçünü düzenlemek ve hücre gelişimini ve bölünmesini etkilemek
● Bağ dokusunun ECM'si, hidratlanmış jel benzeri bir maddeden (temel madde) ve
yapısal destek sağlayan ve besin ve atık alışverişine izin veren liflerden oluşur.
● Öğütülmüş madde sıkıştırmaya, lifler ise çekme kuvvetlerine karşı dayanıklıdır

Öğütülmüş Madde:

● Bağ dokusunun ECM'sindeki temel madde, glikozaminoglikanlar (GAG'ler),

proteoglikanlar ve hücre yapışkan glikoproteinlerden oluşur.
● Bu makromoleküller, bağ dokusu ve epitelde birbirleriyle, liflerle ve hücrelerle
etkileşime girer.

Glikozaminoglikanlar:

● Glikozaminoglikanlar (GAG'ler), tekrarlayan disakkarit birimlerinden oluşan uzun,

dallanmamış polisakkaritlerdir.
● Tekrarlayan disakkaritlerden biri her zaman bir amino şekerdir, diğeri tipik olarak
bir üronik asittir.
● GAG'lar, sodyum gibi katyonları çeken sülfat ve karboksil gruplarının varlığından
dolayı negatif yüklüdür.
● Öğütülmüş maddedeki bu yüksek sodyum konsantrasyonu, sıkıştırma
kuvvetlerine direnmeye yardımcı olan hücre dışı sıvıyı çeker.
● Çoğu GAG sülfatlanır ve protein moleküllerine kovalent bağlar oluşturmayan
büyük, sülfatlanmamış bir GAG olan hyaluronik asit dışında proteoglikanlar
oluşturmak için protein moleküllerine bağlanır.
 ● Hyaluronik asit, plazma zarının sitoplazmik yüzündeki hiyalüronan sentazları
tarafından sentezlenir ve hücre bölünmesi sırasında mikrotübüler aktiviteyi
modüle etmek ve hücre içi kaçakçılığı ve spesifik kinazları etkilemek gibi hücre içi
işlevlere sahip olabilir.

Proteoglikanlar:

● Proteoglikanlar, sülfatlanmış GAG'lar bir protein çekirdeği ile kovalent olarak

bağlandığında oluşan makromoleküllerdir.
● Boyutları 50.000 Da ila 3 milyon Da arasında değişir ve bir gövdeye benzeyen
protein çekirdeği ve kıllar gibi çıkıntı yapan GAG'lar ile fırça benzeri bir görünüme
sahiptirler.
● Protein çekirdekleri kaba endoplazmik retikulum üzerinde yapılır ve GAG'ların
kendilerine kovalent olarak bağlandığı ve sülfasyon ve epimerizasyon yoluyla
modifiye edildiği Golgi aygıtına taşınır.
● Pek çok proteoglikan, özellikle agrekan, hyaluronik aside iyonik etkileşimler ve
bağlantı proteinleri yoluyla bağlanır.
● Bu, ECM'nin jel benzeri durumunu korumaya yardımcı olan ve sulu maddelerin
difüzyonunu yavaşlatan yüz milyonlarca dalton potansiyel moleküler kütleye
sahip büyük bir bileşik molekülle sonuçlanır.

Proteoglikanların İşlevleri:

● Proteoglikanlar büyük bir hacim kaplar ve sıkıştırmaya karşı direnç gösterir, ancak
aynı zamanda hücrelerin daha önce işgal ettikleri alana göç etmesine izin vererek
normal hücresel hareketi kolaylaştırır.
● Bazal lamina ile birlikte, seçici olarak makromoleküllerin geçişini engelleyen ve
geciktiren moleküler filtreler oluştururlar.
● Proteoglikanlar, sinyal moleküllerini bağlayabilir ve işlevlerini artırabilir veya inhibe
edebilir ve bazıları kollajen liflerinin oluşumu için gereklidir.
● Sindekanlar, hücre zarına bağlı kalan ve transmembran proteinler gibi davranan,
hücre iskeletine bağlanan ve hücrelerin matrise bağlanmasına izin vermek için
ECM bileşenlerine bağlanan proteoglikanlardır.
 ● Fibroblastlar üzerindeki sindekanlar ayrıca fibroblast büyüme faktörünü
bağlayarak ve onu yakındaki hücre zarı reseptörlerine sunarak ko-reseptörler
olarak işlev görür.

glikoproteinler:

● Glikoproteinler, hücrelerin hücre dışı matrisin (ECM) bileşenlerine yapışmasında

işlev gören büyük makromoleküllerdir.
● Başlıca yapışkan glikoprotein türleri şunları içerir: fibronektin, laminin, entaktin,
tenasin, kondronektin ve osteonektin
● Fibronektin, iki benzer polipeptit alt biriminden oluşan bir dimerdir ve çeşitli ECM
bileşenleri ve integrinler adı verilen hücre yapışkan molekülleri için bağlanma
bölgelerine sahiptir.
● Laminin, neredeyse sadece bazal laminada bulunan üç polipeptit zincirinden (A,
B1, B2) oluşan büyük bir glikoproteindir.
● Entaktin (nidojen olarak da adlandırılır), laminin ve tip IV kollajene bağlanan ve
laminin kollajen ağ örgüsüne bağlanmasını kolaylaştıran sülfatlanmış bir
glikoproteindir.
● Tenascin, altı bacaklı bir böceği andıran altı polipeptit zincirinden oluşan ve hızlı
hücre çoğalması ve hücre şeklindeki değişikliklere uğrayan dokuların ECM'sinde
bulunan bir glikoproteindir.
● Kondronektin, kıkırdakta bulunan ve hücrelerin ECM'ye yapışmasına yardımcı olan
ve kemik gelişiminde rol oynayabilen bir glikoproteindir.
● Osteonektin, kemik ve kıkırdakta bulunan, hidroksiapatite bağlanan ve kemik
mineralizasyonunda rol oynayabilen bir glikoproteindir.
● İntegrinler, yapışkan glikoproteinlere bağlanan ve hücrelerin ECM'ye
bağlanmasına aracılık eden transmembran reseptörleridir.