ZMIAN A IMIEN IA

Imię jest z istoty swej niezmienne; ma ono właś-

nie służyć stałemu oznaczaniu danego człowieka; imię
chrzestne ustanawia związek pomiędzy noazącym je a
świętym pa tronem, który lopiiekuje się wzywającymi
jego instancj i.. Jeżeli jednak zdarzają się czasem zmia-
ny imion, to muszą mieć one jakieś uzasadnienie w
stosunku człowieka do grupy, która sankcjonuje tę
zmianę. Naj typowszym przykładem będzie tu zmiana
religii, specjalnie zaś przyjęcie chrztu: nowego chrze-
ścijanina oznacza się imieniem chrześcijańskim. Po-
dobnież wstąpienie do zakonu, stanowiące zasadniczy
pr zełom w życiu & orzekające bezpowrotne zenvanlie
z dotychczasowym trybem życia, manifestuje się [3017111-
-cen:iem nazwiska, zmianą imienia. Zmila ny uimieni a
widzimy też przy przechodzeniu z jednej grupy naro-
dowej czy społeczn ei do drugiej; z imi (mami łączy si ę
tu pewne wartości, które —— o ile stają się dla danego
osobnika wskutek zmiany warunków ujem nc -- mogą
być powodem zmiany.

ZMIANA IMIENIA W ZAKONIE . .-

Zmiana ›ifmilenila nastąpić może przy sldadaniu ślu-

bów zakonnych. Nowicjusz, decydując się na porzuce-
nie życia świeckiego, winien jest zapomnieć o wszyst-
kiem, co było i. zacząć nowe życie, być nowym człowie-
kiem; zewnętrzną oanaką tej zmiany jest habit? zakon -
ny i (w wielu zakonach) nowe imię, które odtąd nosi .
Odwieczny to zwyczaj zmieniania imion przy przejściu

51
do inne ] grupy społecznej; speltykalmy go w pien-wot-
nych ceremoniach wtajemniczenia do gmpy męskiej,
widzimy go później w 711 iązku z kapłaństwezm prześ-
wnadczenńe że człowiek inaczej na zwany jest istotnie
innym człowiekiem, jest tu podstawą.
Rozmaicie wygląda taka zmiana W zakonie, zależ-
nie od: reguły. Czasami obok imienia chrzestnego kła-
dzie się nowe, zakonne, czasami zakonne zastępu] e w
zupełności ch rzesz ne; ostre reguły us uwa j'ą nazwisko
rodzinne, zaznaczając w ten sposób, że osoba składają-
ca śluby zakonne znajd-uje 'Slilę w rodzi-.nie Bożej. a więc
traci związek ze światem doczesnym. Aby sięgnąć do
bardz-iej znanych przykładów. przypominam . że sław-
ny przeor paulinów ks. Augustyn Kordecki nosił imię
chrzestne Klemensa, a współczesny mu kaznodzieja,
ka-nmelita bosy Andrzej Kochanowski znany był jako
'A lexander a ] esu. Wyśmiewał :tzalkie zmiany Wacław
Potocki, jako dawny arianin często krytyczny wobec
instytucyj katolickich:
( mn.-ich)... z odmianą stanu odmienia przezwisko,
Czyniąc z siebie i światu i niebu igrzysko?)
Do dziś dnia zwyczaij ten jest powszechny ; wystar-
czy przeglądnąć jakikolwiek schematyzm diecezjalny,
aby zauważyć tego rodzaju zm inny w rozmaitych zako-
nach czy zgromadzeniach. Dula przykładu wypisuję nie-
co imion z Elenchus cłerz' dioeceseos cracoviensis (r.
1920):
Coll. Canonicum regula'rium SS. Sałvatoris Late-
mnensium:
Joannes Guam—inns Babraj, Joannes Lud-gerne; Sma-
ga, Eduardus Floridu-s Kuszlik;

1) Foto-elo Morana II. 275.

52
 Ordo Scholarum Pzarumż
joannes Siedlarski a Sta Leocadia, Tomasz Ol-
szówka a Jesu et Maria, Henricus Ciepichałł ab Im-
maculata Conceptio-ne, Glicerius. Pawęska z Trans-figu-
ratio-ne a Sto Antonio Pataviho.
Congregatio Fratrum III Ord. S. Francisci':
Frater Rochus, Guardus, Leo, Serafin., Gervasius.
Z analogicznych zjawisk przypomnieć «tu można
nadawanie imienia przy bierzmowania w Kościele rzy-m-
skim; nie ma ono zresztą znaczenia praktycznego. Z po-
za Kościoła katolickiego przytoczyć można ciekawy Eakt,
że wszyscy mariawici (i to zarówno mężczyźni, jak i ko-
biety) przyjmują jako pierwsze imię Maria, a więc Ma-
ria Henryk Kowalski itd.

NOWE IMIĘ PRZY ZMIAN IE OBRZĄDKU CZY

WYZNANIA.

Zmienia-no też czasami imię przy zmianie obrząd—

ku; wyznawcy K ościloła wschodniego przechodząc na
katolicyzm, przybieraćli imię, stosownie do tradycji tej
grupy, do której wstępowali. Zmiana wyznania jest do
dziś dnia jeszcze bardzo często uświęceniem pewnej
miany społecznej; ktoś z jednej grupy narodowej
przechodzi do innej i asymiluj-ąc się usuwa te formal-
ne przeszkody, które stoją w drodze — a więc także i do-
tychczasowe imię. Marmy nieco świadectw takich zmian..
Księżniczka ruska Maria, zaślubiona Kazimierzowi
Odnowici elowi, „z obrządkiem greckim porzuciła też
imię swoje i odtąd poczęła zwać się Dobrognniewą, to
bowiem imię dane jej było przy chrzcie katolickim”);
imię Marii uważane było podówczas w Społeczeństwie
1) Długosz :. a. 1041.

53
 katolickim za święte i nie rmdarwauio go na chrzcrc, podo-
bnie jak do dziś dnia imienia Jezus. Podobnież ostatnia
żona Jagiełły, dziewica obrządku ruskie go, „urodą
' więcej niźli cnót-ami zalecona'', Sonka, otrzymuje przy
I chrzcie katolickim imię Zofii.!) Chiajna, córka Je-
remiasza Mohyły, poślubiona ks. Michałowi Wiśnio-
wieckiermu w r. 1603 nosi odtąd imię Reginy.
Lwowianin Jerzy Rohatyniec, w dziele „Przestro-
4 ga", wydanym chyba gdzieś pod koniec XVI wieku
Stwierdza. wyraźnie że „potomkowie kniaziów mskich
z prawosławia przeszli. na katolicyzm i zmiernrilń swoje
, nazwiska i imiona, jak gdyby nawet wcale nie byli po-
tomkami błahocześciwych ( prawosławnych swych
przodków.”)
Zmiany te nie dotyczyły jednak tylko rodów ksią-
żęcylch; z wszelką pewnością były one powszechne i naj-
częściej konwertyta przyjmował nowe imię. Długosz
Opowiada. pod r. 1452 o cudownym mvolnieniu od ka-
ry śmierci niewinnie zasądzonegp włościanim Stanisła-
wa albo Iwanka, pochodzącego z rodziców schyzmaty-
ków, ale nawróconego na wiarę katolicką. Szlachcic
* z Czerwonej Rusi, Jaworski, urodzony w r. 1658 otrzy-
I muje na chrzcie imię Szymon; studia odbywa jEłIkO um-
ta. pod imieniem Stanisława, aby następnie wrócić do
i dyzu nii i przyjąć w zakonie imię Stefana?) .
* Dużo materiału można by niewątpliwie znaleźć w
aktach dotyczących polszczących się w ciągu XVI
XVII wieku rodzin ruskich ; tak np. w drugiej poło-
wie szesnastego wieku występu je jeden z Wołodyjow-
l skich jako Wasil dictus Adam?) Takich dictusów było
1) Długosz :. a.. 1422.
2) K. W. Charłmnpowlcz Polski wpływ na czkolmtwo maku
. Lwów.
3) A. Jabłonowski Akademia Kłjowako—mahylańska, 191.
4) M. Hruszewski w książce zbiorowej Z dis-lejów Ukrainy, 22.

54