TS en 12952 4

TÜRK STANDARDI
TS EN 12952-4
Ocak 2012
TS EN 12952-4:2007 yerine
ICS 27.040
Su borulu kazanlar ve yardımcı tesisatları - Bölüm 4: kazanın çalışma

ömrü hesapları
Water-tube boilers and auxiliary installations - Part 4: In-service boiler life expectancy calculations
Chaudières à tubes d'eau et installations Wasserrohrkessel und Anlagenkomponenten

auxiliaires - Partie - Teil 4:
4: Calculs de la durée de vie prévisible des Betriebsbegleitende Berechnung der
chaudières en Lebensdauererwartung
service
EN 12952-4:2011 Standardının Türkçe Tercümesidir.
TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
ÇiFTEL MAKiNA KAZAN TARIM SAN.VE TiC.LTD.STi.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 01.09.2015
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 27.040 TÜRK STANDARDI TS EN 12952-4 : 2012-01
EN 12952-4:2011
Milli Önsöz
- Bu standard; CEN tarafından onaylanan ve Ocak 2012 tarihinde TS EN 12952-4:2012 numaralı Türk standardı
olarak kabul edilen EN 12952-4:2011 standardı esas alınarak, Türk Standardları Enstitüsü Makina İhtisas Kurulu 'na
bağlı TK22: Basınçlı Kaplar Teknik Komitesi marifetiyle Türkçeye tercüme edilmiş, TSE Teknik Kurulu 'nun
27.12.2012 tarihli toplantısında kabul edilerek yayımına karar verilmiştir.
- Bu standard yayımlandığında TS EN 12952-4:2007 yerini alır.
- CEN/CENELEC resmi dillerinde yayınlanan diğer standard metinleri ile aynı haklara sahiptir.
- Bu standardda kullanılan bazı kelime ve/veya ifadeler patent haklarına konu olabilir. Böyle bir patent hakkının
belirlenmesi durumunda TSE sorumlu tutulamaz.
- Bu standardda atıf yapılan standardların milli karşılıkları aşağıda verilmiştir.
TS EN 12952-4 : 2012 standardı, EN 12952-4:2011 standardı ile birebir aynı olup, Avrupa Standardizasyon Komitesi 'nin (Avenue Marnix 17,
B-1000 Brussels) izniyle basılmıştır.
Avrupa Standardlarının herhangi bir şekilde ve herhangi bir yolla tüm kullanım hakları Avrupa Standardizasyon Komitesi (CEN) ve üye
ülkelerine aittir. TSETÜRK STANDARDLARININ
kanalıyla TELiF
CEN'den yazılı izin HAKKI TSE'YE
almaksızın AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
çoğaltılamaz.
EN, ISO, IEC Adı TS No1 ) Adı
vb. No (İngilizce) (Türkçe)
EN 12952-1: Water-tube boilers and auxiliary TS EN 12952-1: Su borulu kazanlar ve yardımcı
2001 installations - Part 1: General 2007 tesisatları – Bölüm 1: Genel
EN 12952-3: Water-tube boilers and auxiliary TS EN 12952-3: Su borulu kazanlar ve yardımcı
2011 installations - Part 3: Design and 2012* tesisatları – Bölüm 3: Basınca maruz
calculation for pressure kalan parçaların tasarımı ve hesapları
1TSE Notu: Atıf yapılan standardların TS numarası ve Türkçe adı 3. ve 4. kolonda verilmiştir.* işaretli
olanlar
bu standardın basıldığı tarihte İngilizce metin olarak yayımlanmış olan Türk Standardlarıdır.
AVRUPA STANDARDI
EUROPEAN STANDARD
NORME EUROPÉENNE TS EN 12952-4 : 2012-01
EUROPÄISCHE NORM EN 12952-4:2011
ICS 27.040
Su borulu kazanlar ve yardımcı tesisatları - Bölüm 4: kazanın çalışma

ömrü hesapları
Water-tube boilers and auxiliary installations - Part 4: In-service boiler life expectancy
calculations
Chaudières à tubes d'eau et installations auxiliaires - Wasserrohrkessel und Anlagenkomponenten - Teil 4:

Partie Betriebsbegleitende Berechnung der
4: Calculs de la durée de vie prévisible des chaudières Lebensdauererwartung
en
service
Bu Avrupa standardı CEN tarafından 18 Haziran 2011 tarihinde kabul edilmiştir.
CEN/CENELEC üyeleri, bu Avrupa Standardına hiçbir değişiklik yapmaksızın ulusal standard statüsü veren
koşulları öngören CEN/CENELEC İç Tüzüğü’ne uymak zorundadırlar. Bu tür ulusal standardlarla ilgili güncel
listeler ve bibliyografik atıflar, CEN/CENELEC Yönetim Merkezi’ne veya herhangi bir CEN/CENELEC üyesine
başvurarak elde edilebilir.
Bu Avrupa Standardı, üç resmi dilde (İngilizce, Fransızca, Almanca) yayınlanmıştır. Başka herhangi bir dile
tercümesi, CEN/CENELEC üyesinin sorumluluğundadır ve resmi sürümleri ile aynı statüde olduğu CEN /CENELEC
Yönetim Merkezi’ne bildirilir.
CEN üyeleri sırasıyla, Almanya, Avusturya, Belçika, Birleşik Krallık, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka,
Estonya, Finlandiya, Fransa, Hırvatistan, Hollanda, İrlanda,İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya, İzlanda, Kıbrıs, Letonya,
Litvanya, Lüksemburg, Macaristan, Malta, Norveç, Polonya, Portekiz, Romanya, Slovakya, Slovenya, Türkiye ve
Yunanistan'ın millî standard kuruluşlarıdır.
AVRUPA STANDARDİZASYON KOMİTESİ

EUROPEAN COMMITTEE FOR STANDARDIZATION
COMITÉ EUROPÉEN DE NORMALISATION
EUROPÄISCHES KOMITEE FÜR NORMUNG
Yönetim Merkezi : Avenue Marnix 17, B-1000 Brussels
©2011 CEN Dünya genelinde herhangi bir şekilde ve herhangi bir yolla tüm kullanım hakları CEN ulusal üyelerine aittir.
Ref No:EN 12952-4:2011
ICS 27.040 TS EN 12952-4: 2000-11
EN 12952-4: 2011
İçindekiler
sayfa
Önsöz……………………………………………………………………………………………………………………..3
1 Kapsam...................................................................................................................................................... 4
2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar.............................................................................................4
3 Terimler ve tarifler .................................................................................................................................... 4
4 Semboller ve kısaltmalar ......................................................................................................................... 4
5 Genel.......................................................................................................................................................... 4
6 Hesaplamalar ............................................................................................................................................ 4
Ek A - (Bilgi için) - İşletmedeki sürünme hasarlarının hesaplanması .........................................................5
Ek B - (Bilgi için) - İşletmedeki yorulma hasarlarının hesaplanması ........................................................10
Ek C - (Bilgi için) - Önceki baskı ve bu standard arasındaki önemli teknik değişiklikler........................20
Kaynakça ........................................................................................................................................................ 21
ICS 27.040 TS EN 12952-4 : 2012-01
EN 12952-4:2011
Önsöz
Bu doküman (EN 12952-4: 2011) sekretaryası DIN tarafından yürütülen CEN/TC 269 " Su borulu kazanlar" Teknik
Komitesi tarafından hazırlanmıştır.
Bu standarda en geç Ocak 2012 tarihine kadar aynı metni yayınlayarak ya da onay duyurusu yayınlayarak ulusal
standart statüsü verilmeli ve çelişen ulusal standartlar en geç Ocak 2012 tarihine kadar yürürlükten kaldırılmalıdır.
Bu standardın bazı konularının patent haklarına tabi olabileceği dikkate alınmalıdır. CEN [ve/veya CENELEC],
patent haklarının bir kısının veya tümünün belirlenmesinden sorumlu tutulamaz.
Bu standard, EN 12952-4: 2000 standardının yerini alır.
Ek C, bu standard ile bir önceki baskısı arasındaki önemli teknik değişikliklerin ayrıntılarını vermektedir.
Bu standard, aşağıdaki standardları kapsayan birbiriyle uyumlu standardlar programının bir bölümünü
oluşturmaktadır:
EN 12952 standardları, “Su borulu kazanlar ve yardımcı tesisatlar” genel başlığı altında aşağıdaki bölümlerden
oluşmaktadır:
- Bölüm 1: Genel
- Bölüm 2: Kazanların ve aksesuarların basınca maruz kalan parçaları için malzemeler
- Bölüm 3: Basınca maruz kalan parçaların tasarım ve hesaplamaları
- Bölüm 4: Kazanın çalışma ömrü hesapları
- Bölüm 5: Kazanın basınca maruz kalan parçalarının işçiliği ve yapımı
- Bölüm 6: İmalat sırasında muayene, basınca maruz kalan parçaların dokümantasyonu ve işaretlenmesi
- Bölüm 7: Kazan donanımı için özellikler
- Bölüm 8: Sıvı ve gaz yakıtlı kazanların yakma sistemlerinin özellikleri
- Bölüm 9: Kazan için pulverize edilmiş katı yakıt yakma sistemlerinin özellikleri
- Bölüm 10: Aşırı basınca karşı koruma kuralları
- Bölüm 11:Kazan ve aksesuarların sınırlandırma cihazları için özellikler
- Bölüm 12: Kazan besleme suyu ve kazan suyunun özellikleri
- Bölüm 13: Baca gazı arıtma sistemlerinin özellikleri
- Bölüm 14: Basınçlı amonyak ve amonyak-su çözeltileri kullanılan baca gazındaki azot oksitlerini azaltma
DENOX sistemlerinin özellikleri
- Bölüm 15: Kabul deneyleri
- Bölüm 16: Kazanlarda katı yakıtlar için ızgaralı ve sıvı-yataklı yakma sistemlerinin özellikleri
- CR 12952-17: Su borulu kazanlar ve yardımcı tesisatlar – Bölüm 17: İmalatçıdan bağımsız muayene
kuruluşunun müdahil olması için kılavuzluk
Not 1 - Bölüm 18 işletme talimatları, hali hazırda hazırlık aşamasındadır.
Bu bölümler ayrı ayrı temin edilebilmelerine rağmen, bölümlerin birbirleri ile ilişkili olduğu kabul edilmelidir. Bu
nedenle, bu standardın gereklerini uygun şekilde karşılayacak şartlar için su borulu kazanların imalatı ve tasarımı
biden fazla bölümün uygulanmasını gerektirir.
Not 2 - Tasarım, imalat ve montaj aşamalarında Bölüm 4 ve Bölüm 15 uygulanamaz.
Not 3 - CEN/TC 269’da, EN 12952 ve EN 12953 standard serilerinin uygulaması ile ilgili her türlü sorunu gidermek
için temas kurulabilen “Kazan yardım masası” kurulmuştur. Aşağıda verilen Web sitesine bakılmalıdır :
http://www.boiler-helpdesk.din.de
3
ICS 27.040 TS EN 12952-4 : 2012-01
EN 12952-4:2011
CEN/CENELEC İç Tüzüklerine göre, bu Avrupa Standardının ulusal standart olarak uygulamaya alınmasından
sorumlu ulusal standart kuruluşlarının ülkeleri sırasıyla; Almanya, Avusturya, Belçika, Birleşik Krallık, Bulgaristan,
Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Hırvatistan, Hollanda, İrlanda, İspanya, İsveç, İsviçre,
İtalya, İzlanda, Kıbrıs (Güney Kıbrıs Rum Yönetimi), Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Macaristan, Malta, Norveç,
Polonya, Portekiz, Romanya, Slovakya, Slovenya ve Yunanistan’dır.
3
ICS 27.040 TS EN 12952-4: 2012-01
EN 12952-4: 2011
1 Kapsam
Bu standard, EN 12952-1:2001’de tanımlanan su borulu kazanlara uygulanır.
Bu standard, çalışma sırasında kazan bileşenlerinde sürünme ve/veya yorulmadan kaynaklanan hasarların
hesaplama yöntemlerini kapsar. Bu hesaplamaların, imalatçı tarafından bu standarddaki sorumluklarının bir
kısmı olarak yapılması gerekli değildir.
2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar

Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standard ve/veya dokümanlara atıf yapılmaktadır.
Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste hâlinde verilmiştir. Tarih belirtilen
atıflarda daha sonra yapılan tadil veya revizyonlar, atıf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yapılması
şartı ile uygulanır. Atıf yapılan standard ve/veya dokümanın tarihinin belirtilmemesi hâlinde en son baskısı
kullanılır.
EN 12952-1: 2001 Water-tube boilers and auxiliary installations - Part 1: General (Su
borulu kazanlar ve yardımcı tesisatları – Bölüm 1: Genel)
EN 12952-3: 2011 Water-tube boilers and auxiliary installations - Part 3: Design and
calculation for pressure (Su borulu kazanlar ve yardımcı tesisatları – Bölüm 3: Basınca
maruz kalan parçaların tasarımı ve hesapları)
3 Terimler ve tarifler
Bu standardın amacı bakımından EN 12952-1:2001’de verilen terimler ve tarifleri uygulanır.
4 Semboller ve kısaltmalar
Bu standardın amacı bakımından EN 12952-1:2001, Çizelge 4-1’de verilen semboller ve kısaltmalar
uygulanır.
5 Genel
Hesaplamalarda, değişkenlerin eşitliklerindeki yerleri değiştirilmiş tasarım hesaplamaları kullanılabilir.
Hesaplamalarda, örneğin, analiz zamanına kadarki (bkz EN 12952-3:2011, Madde 5.7) çalışma ömrü
boyunca aşınma veya korozyona bağlı olarak meydana gelebilen herhangi bir cidar kalınlığı azalması
dikkate alınarak, bileşenlerin ölçülen (gerçek) cidar kalınlığı kullanılmalıdır.
Çalışma sıcaklığı, basınç ve özellikle yük değişimlerinin büyüklüğü çoğunlukla tasarım için kullanılan
kabullerden farklıdır. Bu nedenle bu hesaplamalar, bileşenlerin beklenmeyen erken hasar görmesini önlemek
için kullanılabilir. Sonuçlar, bir bileşenin yorulma çatlaklarının veya sürünme gözeneklerinin muayenesi için
kıyaslama veya diğer uygun bir yöntem ile karar vermede kılavuz olarak kullanılabilir.
Not - Bazı durumlarda, sürünme ve yorulma hasarlarının her kisinin de etkisi büyüktür. Sürünme ve
yorulma hasarlarının mekanizmalarını, hesaplanan kullanım faktörlerinin ilavesi ile birleştirmek,
normal olarak güvenlidir. Gerektiğinde daha ayrıntılı hesaplama yöntemi (1 PD 7910 British
Standardization Institute, Londra, UK bkz.) kullanılabilir. Bu nedenle, hesaplanan kullanım faktörü, 1
değerini geçerse bileşenlerin yenisi ile değişmesi gerekmez.
Gözlemleme amacı için en fazla yüklenmiş bileşenler seçilmelidir.
6 Hesaplamalar
Sürünme hasarları ile ilgili hesaplamalar Ek A ve yorulma hasarları ile ilgili hesaplamalar Ek B’de tarif
edilmiştir.
ICS 27.040 TS EN 12952-4: 2012-01
EN 12952-4: 2011
Ek A
(Bilgi için)
İşletmedeki sürünme hasarlarının hesaplanması
A.1 Genel
Bu ekte, çalışma sırasında kazanda ve önemli bileşenlerinde oluşacak sürünme hasarlarının hesaplanması
için bir yöntem tarif edilmiştir. Bu çalışma şartlarında gerçek ana gerilmenin ve beklenen ömrün belirlene
bilirliğinden, ölçülen basınç ve sıcaklık değerleri, bu hesaplamada esas alınmıştır.
Tasarım ömrünün çalışma ömrü ile aynı olması gerekmez. Bu nedenle kazanın beklenen ömrünü belirlemek
için çalışma ömrü boyunca farklı kademelerde tahminler yapmak gerekir.
A.2 Semboller ve kısaltmalar

EN 12952-1:2001, Çizelge 4-1’de verilen sembollere ilave olarak Çizelge A-1’de verilen semboller kullanılır.
Çizelge A1 Semboller
Sembol Açıklama Birim

fop Çalışma şartlarında membran gerilmesi N/mm2
Top İşletme şartlarında çalışma zamanı h
Tal Teorik sürünme kırılmasına ulaşma zamanı h
Dc Sürünme hasarı –
A.3 Çalışma ömrü ve sürünme hasarının hesaplanması
A.3.1 Genel
Sürünmeye bağlı olan kullanım faktörünün hesaplanması, geriye dönük, çalışmanın önceki şekillerinin,
dikkate alındığı bir yöntemdir. Bu yöntem, yüksek oranda yüklenmiş bileşenler için ölçülen çalışma
sıcaklıkları ve gösterge basınçlarına göre yürütülür.
Gerekli hesaplamaların sayısını sınırlamak ve sonuçların daha açık sunulmasını sağlamak için bileşenin
çalıştığı basınç ve sıcaklık aralığı azar azar artan parçalara bölünmelidir.
Bileşende en fazla yüklenen noktadaki membran gerilmesi (fop), her basınç artışının ortalama değeri
kullanılarak değişkenlerin eşitlikteki yeri değiştirilmiş tasarım eşitlikleri ile elde edilmelidir. Çalışma basıncı,
çalışma sırasında sürekli olarak ölçülmemişse, münferit olarak artışlarla ölçmek geçerli olmaz ve bu şartlar
altında % 100 yük için çalışma basıncı kullanılabilir. Böylece daha güvenilir bir sonuç elde edilir. Mevcutsa
ölçülen en küçük cidar kalınlığı kullanılabilir. Bu kalınlık ölçülmemişse, teslim edilen durumdaki malzemenin
garanti edilen en küçük cidar kalınlığı kullanılmalıdır.
Teorik ömür süresi (Tal), her sıcaklık/basınç oranı için hesaplanmalıdır. Şekil A-1’e göre teorik ömür (Tal), her
sıcaklık artışının ortalama sıcaklığında sürünme kopma dayanımının (= 0,8Rm T tc) saçılma bandı eğrisi alt
sınırı ile gerilme hattının fop kesiştiği noktadan sağlanır.
Her sıcaklık/basınç artışı için sürünme hasarının ilgili oranı (Dci k), bu artış için çalışma zamanının (Top), aynı
artış için teorik ömür (Tal) ile bölünmesiyle elde edilir.
ICS 27.040 TS EN 12952-4: 2012-01
EN 12952-4: 2011
Açıklama
a) lg (Rm)
b) lg (T), h
Şekil A1 - Teorik ömür (Tal)’ın belirlenmesi için diyagram
Sıcaklık/basınç artışındaki çalışma süreleri, ölçme belirsizlikleri ve bu sınıflandırmadaki değerlendirmeye

bağlı olan sıcaklık asimetrileri için sıcaklık payları dikkate alınarak özetlenmelidir.
Her artış için kullanım oranı aşağıdaki eşitlikle verilmektedir:
Top
Dcik  (A-1)
Tal
Değerlendirme süresi boyunca sürünme hasarı (Dc), doğrusal hasar kuralından bütün sıcaklık artışları ve
varsa basınç artışları için Dcik değerlerinin toplanmasıyla aşağıdaki gibi bulunmalıdır:
Dc   Dcik (A-2)
i k
A.3.2 Çevrimiçi bilgisayar destekli veri saklama

Veri işleme sistemleri vasıtasıyla çevrimiçi veri saklama durumunda, artış parçalarına ayırmadan
vazgeçilebilir. Teorik ömrün (Tal) hesaplanması için artışın ortalama değerleri yerine yukarda söz edilen
paylar dahil çevrim içi ölçülen basınç ve sıcaklık değerleri kullanılmalıdır. Sürünme hasarının artışı,
ölçülen zamanın teorik ömür ile bölümünden hesaplanır (Çizelge A.2 ve Çizelge A.3’e bkz.).
Kullanılan bilgisayar programı en azından rastgele bir deney ile sonuçları doğrulamaya imkan vermelidir.
ICS 27.040 TS EN 12952-4: 2012-01
EN 12952-4: 2011
Çizelge A2 - İşletmede sürünme hasarının hesaplanması için veri özeti
Kullanıcı ve kazan tesisi : XY

Güç istasyonu : XY
Kazan :3
Çalışma no :12345
Yapıldığı yıl :2003
Müsaade edilebilir azami basınç :HP: 84 bar yeniden ısıtıcı: – bar
Kızgın buhar sıcaklığı :HP: 525 oC yeniden ısıtıcı: – oC
Buhar çıktısı : 128 t/h
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
No. Bileşen a b d c es ers pc to tc fap Tal
Malzeme; Çelik grubu mm mm mm bar C C N/mm2 103 h
1 HP-hattı A
m 292,0 o 24,0 21,0 75,5 525 530 48,7 208
13CrMo44; 5.1 B
2 Kızdırıcı 2 – Kollektör A
n 419,0 o 39,0 39,0 75,5 510 525 56,3 186
13CrMo44; 5.1 B
3 Kızdırıcı 2 – Çıkış hattı A
n 241,0 o 17,5 17,5 75,5 510 525 48,2 304
13CrMo44; 5.1 B
4 Kızdırıcı 2 – Çıkış kollektörü A
n 250,0 i 20,0 28,0 75,5 510 525 47,1 329
16CrMo44; 5.1 B
7 Kontrol altındaki bağlantı A
parçası m B 225,0 i 28,0 20,0 80,4 460 465 86,6 > 500
20Mo3; 1.2
11 Kızdırıcı 1 – Çıkış hattı A
n 241,0 o 14,0 14,0 80,4 460 475 65,2 > 500
16Mo3; 1.1 B
12 Kızdırıcı 1 – Çıkış kollektörü A
n 250,0 i 22,0 22,0 80,4 460 475 67,0 > 500
20Mo3; 1.2 B
a) Kolon 3 : EN 12952-3:2011, Çizelge 6.1-1’e göre sıcaklık payları.

m : Isıtılmamış = karışık veya kontrollü (+ 5oC)
n : Isıtılmamış (+ 15oC)
b) Kolon 4: A : Anma veya tasarım değerleri
B : Çalışma veya gerçek değerler
c) Kolon 6: i : İç çap
o : Dış çap
ICS 27.040 TS EN 12952-4: 2012-01
EN 12952-4: 2011
Çizelge A3 - İşletmede sürünme hasarının hesaplanması için veri özeti

Kazan :6
Çalışma no : 12345
Bileşen : Birincil ısıtıcı ve ikincil ısıtıcı arasındaki bağlantı boruları
 90 x8
Devreye alma yılı : 2003
Malzeme : Çelik grubu 5.1 (13 CrMo44)
Hesaplanan basınç (pc) : 100 bar
Ortalama cidar sıcaklığı (tc) : 530 oC
pc’deki gerilme : 57,5 N/mm2
Değerlendirme dönemi : ………………….den ………………….e
1 2 3 4 5 6 7
Değerlendirme Bileşen çıkışında Hesaplama Hesaplama Ortalama Aşılan Değerlendirme
aralığı basıncı sıcaklığı cidar çalışma dönemi için
sıcaklığı ile süresi sürünme
ilgili hasarı
to pc tc Tal Top ΔDc
Düşük Yüksek Ortlama
C bar C 103 h h %
1 < 500 < 500 100 515 430 1 250 0,29
2 500 510 505 100 520 260 820 0,31
3 510 515 512,5 100 527,5 162 6 800 4,20
4 515 520 517,5 100 532,5 106 5 760 5,45
5 520 525 522,5 100 537,5 80 610 0,76
Değerlendirilen
dönem için 15 240 11,01
toplam
Değerlendirilen
dönem öncesi 20 000 14,00
toplam
Toplam 35 240 25,01
ICS 27.040 TS EN 12952-4: 2012-01
EN 12952-4: 2011
Ek B
(Bilgi için)
İşletmedeki yorulma hasarlarının hesaplanması
B.1 Genel
Bu ek, çalışma sırasında kazan bileşenlerinin düşük çevrim yorulma hasarının hesaplanmasında kullanılan
bir yöntemi tarif eder. Bu yöntem, gerçek gerilmelerin belirlenebilirliğinden, sıcaklık, sıcaklık farkı, basınç,
gerinme, yer değiştirme vb. ölçülen değerleri esas alır.
Bu analizi uygulamak için bilgisayar veri yükleme sisteminin kullanılması gereklidir.
B.2 Semboller ve kısaltmalar

EN 12951-1: 2001, Çizelge 4-1 ile EN 12952-3: 2011, Madde 13.2 ve Madde B.3’de verilen sembollere ilave
olarak aşağıdaki Çizelge B.1’de verilen semboller ve kısaltmalar kullanılır.
Çizelge B.1 - Semboller ve kısaltmalar
Sembol Tarif Birim

 Gerinme –
 Gerilme N/mm2
1 ,  2 , … Gerilmenin ardı ardına gelen değerleri N/mm2
 Gerilmenin nispi aşırı değeri (azami veya asgari) N/mm2
1, 2,… ’in ardı ardına gelen değerleri (azami veya asgariye N/mm2
dönüşümlü olmalı)
e Yorulma hasarına yol açmayan gerilme aralığının üst sınırı N/mm2
(elastik gerilme aralığı  190 N/mm2, malzeme ve sıcaklığa
bağımlıdır)
LC Boolean değeri
LC = “doğru” yük çevrimi vardır –
LC = “yanlış” yük çevrimi yoktur.
B.3 Yorulmaya bağlı gerilmenin hesaplanması
B.3.1 Genel
Yorulma, gerilmenin tekrarlanan değişmelerinin bir sonucu olarak meydana gelen malzemenin kusurundan
kaynaklanır. Bu nedenle yorulmanın oluşması beklenen kazan bileşenlerinin yüksek miktarda yüke maruz
kalan noktalarındaki gerçek gerilme, kısa sürelerde (örneğin, 1 dakika arayla) sürekli olarak, azami ve asgari
nispi değerler yeterli hassasiyette belirlenecek şekilde ölçülen basınç (p) ve sıcaklık farkları (t), vb.
değerlerden tayin edilmelidir.
B.3.2 Silindirik veya küresel bileşenler

EN 12952-3:2011, Madde 13.4’e benzer olarak silindirik bir bileşenin deliğinin iç köşesindeki gerçek gerilme:
dms  E
  m p   t Lt t Δt (B-1)
2ems 1
ve küresel bir bileşen için
d ms  E
   sp p   t Lt t Δt (B-2)
4ems 1
dir.
Not - Sıcaklık artarsa, cidar sıcaklık farkı (t) negatiftir. t’nin tanımı EN 12952-3:2011, Madde 13.2’de
verilmiştir.
ICS 27.040 TS EN 12952-4: 2012-01
EN 12952-4: 2011
B.3.3 Diğer geometrik şekiller

Gerilme hesaplaması, çentik faktörleri ile birlikte EN 12952-3:2011standardı ile onun Ek B’sine uygun olarak
verilen yapılmalıdır.
B.4 Aşırı gerilme değerlerinin tespit edilmesi
B.4.1 Genel
Bu Eke uygun olarak hesaplanan düşük çevrim yorulması, gerilmenin devam etme süresine veya gerilmenin
iki aşırı değeri arasındaki süreye bağımlı değildir. Bu etkiler ihmal edilebilir. Bu nedenle bu hesaplamalar için
eşdeğer gerilmenin nispi aşırı değerlerini kronolojik sıralamada belirlemek ve saklamak yeterlidir. Bu çok
etkili bir veri azaltma yöntemidir. Bununla birlikte bu veri azaltma yöntemi uygulanırsa, ölçülen değerlerden
çevrim içi olarak gerilmeyi hesaplamak gereklidir. Her ölçme ve gerilme belirlemeden sonra son üç değerden
(1, 2, 3) sondan bir önceki değerin (2) nispeten aşırı olup olmadığı belirlenebilir. Aşağıda verilen Boolean
Eşitliği,
(1 < 2 ve 3 < 2) veya (1 > 2 ve 3 > 2) (B-3)
“doğru” ise, bu durumda, (2) değeri eşdeğer gerilmenin nispi azamisi veya nispi asgarisi olmakta ve aşırı
değer xi’nin ardından saklanabilir.
B.4.2 Aşırı değerlerin saklanması

Aşırı değerler sıralamasının sonraki analizi için, ölçülen gerçek (başka türlü belirlenen) malzeme sıcaklığının
saklanması ayrıca gereklidir. Böylece ilgili yük çevriminin referans sıcaklığı hesaplanabilir. Ayrıca, tarihleri ve
süreleri ile birlikte çalışma basıncı ve sıcaklık farklarının ilgili olan aşırı değerlerini saklamak faydalı
bulunmuştur. Bu tarihçe inanılması güç sonuçların izah edilmesi için yardımcı olabilir. Her gün veya her hafta
oluşan aşırı değerlerin sayısı çalışma şekline bağlıdır (ana veya tepe yük). Ayrıca aşırı değerlerin sayısı
farklı bileşenler için değişebilir.
Not - Bir su yumuşatıcı saatte, beş veya daha fazla büyük yük çevrimlere maruz bırakabilir. Aynı kazanın
sıcak buhar kolektörü, günde bir yük çevrimine bile sahip olmamalıdır. Bu nedenle yeterli veri saklama
kapasitesi tesis edilmelidir.
B.4.3 Küçük yük çevrimleri ile ilgili olan aşırı değerlerin elenmesi
Bir kazan sabit yükte çalıştırılacaksa küçük değişimlerin ve ölçülen değerlerin dağınıklığı çok sayıda nispi
aşırı değerler oluşturabilir. Böyle değişmeler yorulmaya yol açmaz ve ilgili olan aşırı değerler sıralamasından
silinebilir. Son aşırı değer sondan bir önceki değer ile sondan ikinci aşırı değer arasındaysa ve bu değerler
arasındaki fark elastik aralığından (xe) küçükse, bu durumda son aşırı değer ile sondan bir önceki değer
sıralamadan silinebilir. Matematik olarak ifadesi:
Boolean formülü B.4 “doğru” ise, bu durumda x1 ve x2, aşırı değerlerin sıralamasından silinebilir.
{(x1 < x2 ve x1 ≥ x3) veya (x1 > x2 ve x1 ≤ x3)} ve {|x2 – x3| ≤ xe} (B-4)
Bu yöntem ayrıca çok etkili veri azaltma yöntemidir.
B.5 Yük çevrimlerinin tespit edilmesi

Yük çevrimi sayılmasının temel yöntemi aralık-çift-yöntemi1) olmalıdır (2, 3 bkz).
Bu yönteme göre, gerinmeye karşı gerilme diyagramındaki histerisiz halkası (gecikme halkası)
kapandığında bir yük çevrimi oluşur (Şekil B-1).
1) Çok miktarda-akış-yük çevriminin sayılması bu yöntem esasına dayanır ve ayrıca bu yöntem de

kullanılabilir
(Şekil B-5)
10
ICS 27.040 TS EN 12952-4: 2012-01
EN 12952-4: 2011
Açıklama
a Gerinme
b 1 tepe
Şekil B1 - Dowling’e göre gerilme-gerinme davranışı [2]
Bir yük çevriminin oluşup oluşmadığı, bütün nispi aşırı değerlerin sıralamasından tespit edilebilir:
Bir gerinme aralığı (bir gerilme aralığı ile birlikte) karşı yönden daha küçük bir aralık tarafından kesilirse bu
daha küçük aralık, gerinmeye karşı gerilme diyagramında kapalı histerisiz halkası oluşturacaktır. İlgili iki aşırı
değer bir yük çevrimi oluşturur (Şekil B-2).
Açıklama
1 Soğuk başlangıç
2 Yük azalması
3 Kapatma
Şekil B2 - Şematik gerilme-gerinme davranışı ve yük çevrimi sayma

11
ICS 27.040 TS EN 12952-4: 2012-01
EN 12952-4: 2011
Bütün nispi aşırı değerlerin sıralamasından yük çevrimlerini tespit etmek için matematiksel yöntem aşağıdaki
gibidir:
Ardışık dört nispi aşırı değerin (x1, x2, x3, x4) bütün sıralamaları, Boolean eşitliği ile analiz edilir (Şekil 3).
(x4 > x3 ve x1 ≤ x3 ve x2 ≤ x4) veya (x4 < x3 ve x1 ≥ x3 ve x2 ≥ x4) (B-5)
Eşitlik “doğru” ise, bu durumda, sınıflandırılan yük çevrimi sırasına ilave edilen (Şekil B-4) ve Madde B.8’e
göre sınıflandırılan bir yük çevrimini, x2 ve x3 aşırı değerleri oluşturur. Δxe  190 N/mm2’den daha düşük
elastik aralıklığa sahip olan yük çevrimleri, dahil edilmesi gerekmez. Tespit edilen yük çevrimlerinin ilgili x2 ve
x3 aşırı değerleri, bütün aşırı değerler sıralamasından silinmelidir.
LC = (x4 > x3 ve x1 ≤ x3 ve x2 ≤ x4) veya (x4 < x3 ve x1 ≥ x3 ve x2 ≥ x4)
Şekil B3 - Aralık-çifti yönteminde ve çok fazla-akış yönteminde f = |x2 – x3| aralıklı bir yük çevrimi için kriter
İlgili aşırı değerlerin sınıflandırması, silinmesi ve yük çevrimi tespiti için işlem, aşırı değerlerin bütün
sıralamasında daha fazla yük çevrimi bulunmayana kadar tekrarlanmalıdır (Şekil B-4).
Açıklama:
a) Eski aşırı değerlerden kalıcı sırlama
b) Yeni aşırı değerler
c) Aşırı değerlerin kalıcı yeni sıralaması
Şekil B4 - Yük çevrimi sayımı için örnek

12
ICS 27.040 TS EN 12952-4: 2012-01
EN 12952-4: 2011
B.6 Nispi aşırı değerlerin kalıcı sıralaması (RSE)

Kapalı yük çevrimleri içermeyen bir sıralama, “aşırı değerlerin kalıcı sıralaması” (RSE) olarak adlandırılır. Bir
RSE, her zaman azalan genlikli bir salınım tarafından takip edilen artan genlikli3) bir salınımın birleşimidir.
RSE silinmemeli ancak Şekil B-4’te gösterildiği gibi yük çevrimlerinin daha ileri tespiti için dikkate alınmalıdır.
Yük çevriminin tespiti çevrim içi olarak yapılırsa, sadece gerçek RSE’nin saklanması gerekir.
RSE’nin sebep olduğu yorulma, tespit edilen yük çevrimlerinin sebep olduğu yorulma gibi aynı şekilde
hesaplanamaz. Bununla birlikte tahmin edilebilir:
a) RSE, yorulma hesaplamasında ihmal edilebilir. Bakiye, Şekil B-3 ve Şekil B-4’e göre saf aralık-çift
yöntemidir.
b) Aşırı değerden aşırı değere olan aralıklar, yarım çevrim olarak belirlenir ve en yüksek azami ile en düşük
asgari arasındaki aralık tam bir çevrim olarak belirlenir. Bu yöntem, çok fazla-akış yöntemidir (Şekil B-5).
c) Kendisi belirlenemeyen RSE, çok büyük bir aralığa ait bir bozulma (duraklama) olarak kabul edilir. Bu
durumda RSE, aralık-çifti yöntemi ile belirlenebilir. Ayrıca yük çevrimlerinin tespit edilmesi Şekil B-6’ya
göre her zaman basit olabilir. Bu durumda RSE, azalan genlikli bir salınım içerir. Bu istenen bir veri
azalmasıdır. Yöntem, artan genlikli RSE’nin bir bölümü, yük çevriminin daha sonraki tespitini
etkileyemeyeceği algılanması ile onaylanır.
d) RSE’nin en büyük farkından başlayarak, aşırı değerlerin önündeki ve ardındaki değerler (ayrı ayrı olarak
bir asgari ve bir azami) yük çevrimi olarak belirlenir.
e) En büyük fark yük çevrimi olarak belirlenir. Daha sonra ilgili olan aşırı değerler silinir ve kalıcı en büyük
fark bir yük çevrimi olarak belirlenir ve böyle devam eder. Orijinal RSE, daha sonraki yük çevrimlerinin
sayılmasında kullanılmak için saklanmalıdır.
Bütün bu ihtimaller Şekil B-5’te gösterilmiştir. Bütün durumlarda aynı RSE kullanılmış olmalıdır. Buradaki
aşırı değerlerin sayısı ve büyüklüğü gerçekçidir. Açıkça belirli asgari 200 N/mm2’lik bir akma dayanımı,
açıkça belirli asgari 500 N/mm2’lik çekme dayanımı olan çelik sınıfı ve 400 oC sıcaklık için farklı yöntemler,
Çizelge B.2’deki RSE’den aşağıda verilen yorulmalara yol açar.
Çizelge B2 - Yorulma değerleri
Yöntem Yorulma (ömür yüzdesi)

a) 0,000
b) 0,268
c) 0,200
d) 0,188
e) 0,212
3)Artan genlikli RSE’nin birinci bölümündeki nispi aşırı değerlerin, bir yük çevrimi ile asla ilgili olmadığı
ispatlanabilir. RSE’nin ortasındaki en yüksek azami ve en düşük asgari dahil azalan genlikli, ikinci
bölümdeki sadece aşırı değerler, daha sonraki yük çevriminin bir parçası olabilir.
13
ICS 27.040 TS EN 12952-4: 2012-01
EN 12952-4: 2011
Şekil B5 - “Kalıcı aşırı değerler sıralamasının” (RSE) değerlerini tahmin etmek için ihtimaller
LC = (x3 > x2 ve x3 > x1) veya (x3 < x2 ve x3 < x1)
Şekil B6 - c) yöntemi kullanılarak yük çevrim sayımı için kriter
14
ICS 27.040 TS EN 12952-4: 2012-01
EN 12952-4: 2011
B.7 Kalıcı aşırı değerler sayısının sınırlanması

Ardışık azamiler arasındaki ve ardışık asgariler arasındaki fark herhangi bir şekilde küçük olabilirliği
nedeniyle tarif edilen yük çevrimi tespitleri kullanılarak kalıcı aşırı değerlerin sayısı sınırlandırılmamalıdır.
Bununla birlikte çevrim içi yük tespiti için RSE’nin sınırlı bir uzunluğu istenilebilir.
Bir yöntem, örneğin 20 aşırı değere RSE’nin uzunluğunu sınırlandırmaktır. 21’inci aşırı değer tespit edilirse
RSE’deki ardışık azamilerin veya ardışık asgarilerin arasındaki en düşük fark yerleştirilir. Bu konumdaki bir
azami ve bir asgari, yük çevrimi olarak sayılır ve ilgili olan iki aşırı değer RSE’den silinir. Bu nedenle tespit
edilecek ve saklanacak iki yeni aşırı değer için yer vardır. Pratik deneyimler, aşırı değerlerin çoğunlukla 10
civarında olduğunu gösterir. Yük çevrimi tespiti, c) yöntemi ve Şekil B-6’yı izlerse ve 190 N/mm2 civarındaki
elastik aralığın altındaki yük çevrimleri ilgili olan aşırı değer RSE’de saklanmamışsa, 20’den daha fazla aşırı
değerler gözlemlenmemiştir.
B.8 Yük çevrimlerinin sınıflandırılması

Tespit edilen yük çevrimleri, Çizelge B.3’te (burada gösterilen sınıf sınırları sadece bir örnektir) gösterildiği
gibi 2fa gerilme genliğinde ve t* referans sıcaklığındaki sınıfta sayılmalıdır.
Referans gerilme genliği 2fva (EN 12952-3:2011, Ek B, Eşitlik (B-2) ve Eşitlik (B-5) bkz) aşağıdaki eşitlik
gibidir.
2fva = x2 - x3 (B.6)

2fva’dan 2fa’nın belirlenmesi için hesaplama EN 12952-3:2011, Ek B’ye göre olmalıdır.
Bir yük çevrimi için referans sıcaklık aşağıda verilen şekilde hesaplanmalıdır:
t* = 0,75 azami {t(x2), t(x3)} + 0,25 asgari {t(x2), t(x3)} (B.7)
Burada, t(xi), aşırı değer xi olarak aynı zamanda ölçülen malzeme sıcaklığıdır.
15
ICS 27.040 TS EN 12952-4: 2012-01
EN 12952-4: 2011
Çizelge B3 - Sınıflandırılmış yük çevrimlerinden yorulma hesaplaması

Kazan :4
Çalışma no : 12345
Bileşen : Yeniden ısıtıcı kollektörü
Malzeme : Çelik grubu 5.2 (10 CrMo 9-10)
Çalışma basıncı : 5,35 N/mm2
Çalışma sıcaklığı : 521 oC
Çalışma membran gerilmesi : 36,6 N/mm2
Dış çap : 660 mm
Cidar kalınlığı : 45 mm
Her sınıfın aritmatik ortalamasında hesaplama
Tarih : 31.03.99
2fa
N/mm2
t*
C
 DFk
k
 0  100  200  300  400  500
< 100 <200 < 300 < 400 < 500
 190 n1k 3 25 333 912 1 803 617
< 300 N1k 1,0  109 3,3  108 8,0  107 2,0  107 4,0  106 584 000
 300 n2k 5 12 91 435 410 51
< 390 N2k 912 000 639 000 406 000 224 000 99 400 31 600
 390 n3k 2 4 51 270 295 25
< 460 N3k 233 000 167 000 111 000 61 900 31 400 11 400
 460 n4k 0 1 12 150 245 24
< 510 N4k 119 000 86 600 58 000 34 500 17 200 6 570
 510 n5k 0 0 10 96 215 48
< 540 N5k 82 600 60 400 40 700 24 400 12 400 4 860
 540 n6k 0 0 4 66 150 61
< 560 N6k 67 500 49 500 33 400 20 200 10 300 4 100
 560 n7k 0 0 1 35 123 80
< 580 N7k 58 100 42 600 28 900 17 500 8 960 3 610
 580 n8k 0 0 0 11 51 18
N8k 50 400 37 000 25 100 15 300 7 660 3 200
DFk =  Nnikik 0,001 4 % 0,005 4 % 0,129 2 % 2,050 5 % 8,031 5 % 6,103 0 % 16,324 %

i
B.9 Yorulma hasarının hesaplanması

Yük çevrimlerinin her sınıfından (i, k) kaynaklanan yorulma aşağıdaki gibidir.
ΔDF ik = ni k/Ni k (B.8)

Burada:
nik : i, k sınıfında yük çevrimlerinin sayılan miktarıdır.
Nik : i, k sınıflarında müsaade edilebilir yük çevrimlerinin sayısıdır.
Nik, EN 12952-3:2011, Şekil B-9’a göre hesaplanmalıdır. 2fa ve t* için kullanılan değerler, sınıf sınırları
arasındaki ortalama değer olabilir. Ortalamanın tipi (aritmetik, logaritmik) hesaplama dokümanında not
edilmelidir.
Toplam yorulma hasarı aşağıdaki gibidir.

DF  DF RSE  
ΔDF ik (B.9)
i k
Burada:
DF RSE, RSE tarafından sebeb olunan yorulma hasarıdır.
16
ICS 27.040 TS EN 12952-4: 2012-01
EN 12952-4: 2011
B.10 Ölçülen değerlerin güvenirliği ve doğruluğu

Gerilme ile doğrudan orantılı olan yüzey sıcaklığı farkı ve diğer değerler vasıtasıyla basınç ölçülmesinin
doğruluğu % 3 sınırları içinde olmalıdır. Sıcaklık farkının ölçülmesi özellikle kritiktir. Ölçme donanımına ait
garanti edilen doğrulukla sipariş edilmelidir. Bununla birlikte ölçülen sıcaklıkta yine de hatalar çıkabilir. Isıl
çiftin ucu ile malzeme arasında mükemmel ısı iletim teması gereklidir. Yüzey (cidar) sıcaklığı farkı yolu ile
ölçme, uygun bir doğruluk sağlamazsa, ölçülen sıcaklıkların sıralamasından çevrim içi olarak
hesaplanmalıdır. Sıcaklığın kendisi yorulma hesaplamalarının sonucu üzerinde hafif bir etkiye sahiptir. 10
0K’lik bir doğruluk yeterli olacaktır.
Otomatik bilgisayarlı tesislerde yorulma hesaplaması için belirlenmiş olan ölçülen değerler güvenilirlik için
deneye tâbi tutulmalıdır. En basit yöntem, değer ve geçici değer için sınırlar belirlemektir. Ayrıca mümkünse
diğer ölçülen değerler ile karşılaştırma sistemi kurulmalıdır.
17
ICS 27.040 TS EN 12952-4: 2012-01
EN 12952-4: 2011
Ek C
(Bilgi için)
Önceki baskı ve bu standard arasındaki önemli teknik değişiklikler
Madde/paragraf/ çizelge/şekil
Yapılan Değişiklik
Genel
Bu Standard aşağıdakilere göre tamamen revize edilmiştir:
-Hatalar düzeltilmiştir;
-Çizelgeler, çizimler ve eşitlikler için numaralandırma sistemi
değiştirilmiştir.
2 / Kural referansları Referanslar güncellenmiştir.
NOT- Önceki baskısına göre yapılan bütün değişiklerin listesi ayrıntılı olmamakla birlikte, belirtilen teknik
değişiklikler, revize edilen EN standardlarından dolayı önemli teknik değişikleri içermektedir.
18
ICS 27.040 TS EN 12952-4: 2012-01
EN 12952-4: 2011
Kaynakça
[1] PD 7910, Guide to methods for assessing the acceptability of flaws in metallic structures
[2] Dowling, N. E.: Fatigue life and inelastic strain response under complex histories for an alloy steel.
Journal of Testing and Evaluation, Vol 1 No. 4, July 1973, pp. 271/87
[3] VdTÜV-Merkblatt Dampfkessel 451-87/1, 05/87, Verlag TÜV Rheinland, Köln 1987
[4] EN 12953 (all parts), Shell boilers
19

TS en 12952 4

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TS en 12952 4

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TÜRK STANDARDI

Su borulu kazanlar ve yardımcı tesisatları - Bölüm 4: kazanın çalışma

Chaudières à tubes d'eau et installations Wasserrohrkessel und Anlagenkomponenten

EN 12952-4:2011 Standardının Türkçe Tercümesidir.

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

- Bu standard yayımlandığında TS EN 12952-4:2007 yerini alır.

- Bu standardda atıf yapılan standardların milli karşılıkları aşağıda verilmiştir.

Su borulu kazanlar ve yardımcı tesisatları - Bölüm 4: kazanın çalışma

Chaudières à tubes d'eau et installations auxiliaires - Wasserrohrkessel und Anlagenkomponenten - Teil 4:

Bu Avrupa standardı CEN tarafından 18 Haziran 2011 tarihinde kabul edilmiştir.

AVRUPA STANDARDİZASYON KOMİTESİ

Yönetim Merkezi : Avenue Marnix 17, B-1000 Brussels

Bu standard, EN 12952-4: 2000 standardının yerini alır.

Not 1 - Bölüm 18 işletme talimatları, hali hazırda hazırlık aşamasındadır.

Not 2 - Tasarım, imalat ve montaj aşamalarında Bölüm 4 ve Bölüm 15 uygulanamaz.

2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar

A.2 Semboller ve kısaltmalar

Sembol Açıklama Birim

Top İşletme şartlarında çalışma zamanı h

Tal Teorik sürünme kırılmasına ulaşma zamanı h

A.3 Çalışma ömrü ve sürünme hasarının hesaplanması

Şekil A1 - Teorik ömür (Tal)’ın belirlenmesi için diyagram

Sıcaklık/basınç artışındaki çalışma süreleri, ölçme belirsizlikleri ve bu sınıflandırmadaki değerlendirmeye

Her artış için kullanım oranı aşağıdaki eşitlikle verilmektedir:

A.3.2 Çevrimiçi bilgisayar destekli veri saklama

Çizelge A2 - İşletmede sürünme hasarının hesaplanması için veri özeti

Kullanıcı ve kazan tesisi : XY

a) Kolon 3 : EN 12952-3:2011, Çizelge 6.1-1’e göre sıcaklık payları.

Çizelge A3 - İşletmede sürünme hasarının hesaplanması için veri özeti

Kullanıcı ve kazan tesisi : XY

Bu analizi uygulamak için bilgisayar veri yükleme sisteminin kullanılması gereklidir.

B.2 Semboller ve kısaltmalar

Çizelge B.1 - Semboller ve kısaltmalar

Sembol Tarif Birim

B.3 Yorulmaya bağlı gerilmenin hesaplanması

B.3.2 Silindirik veya küresel bileşenler

B.3.3 Diğer geometrik şekiller

B.4 Aşırı gerilme değerlerinin tespit edilmesi

B.4.2 Aşırı değerlerin saklanması

Bu yöntem ayrıca çok etkili veri azaltma yöntemidir.

B.5 Yük çevrimlerinin tespit edilmesi

1) Çok miktarda-akış-yük çevriminin sayılması bu yöntem esasına dayanır ve ayrıca bu yöntem de

Şekil B1 - Dowling’e göre gerilme-gerinme davranışı [2]

Şekil B2 - Şematik gerilme-gerinme davranışı ve yük çevrimi sayma

(x4 > x3 ve x1 ≤ x3 ve x2 ≤ x4) veya (x4 < x3 ve x1 ≥ x3 ve x2 ≥ x4) (B-5)

LC = (x4 > x3 ve x1 ≤ x3 ve x2 ≤ x4) veya (x4 < x3 ve x1 ≥ x3 ve x2 ≥ x4)

Şekil B4 - Yük çevrimi sayımı için örnek

B.6 Nispi aşırı değerlerin kalıcı sıralaması (RSE)

Çizelge B2 - Yorulma değerleri

Yöntem Yorulma (ömür yüzdesi)

LC = (x3 > x2 ve x3 > x1) veya (x3 < x2 ve x3 < x1)

Şekil B6 - c) yöntemi kullanılarak yük çevrim sayımı için kriter

B.7 Kalıcı aşırı değerler sayısının sınırlanması

B.8 Yük çevrimlerinin sınıflandırılması

2fva = x2 - x3 (B.6)

t* = 0,75 azami {t(x2), t(x3)} + 0,25 asgari {t(x2), t(x3)} (B.7)

Çizelge B3 - Sınıflandırılmış yük çevrimlerinden yorulma hesaplaması

Kullanıcı ve kazan tesisi : XY

DFk =  Nnikik 0,001 4 % 0,005 4 % 0,129 2 % 2,050 5 % 8,031 5 % 6,103 0 % 16,324 %

B.9 Yorulma hasarının hesaplanması

ΔDF ik = ni k/Ni k (B.8)

nik : i, k sınıfında yük çevrimlerinin sayılan miktarıdır.

Nik : i, k sınıflarında müsaade edilebilir yük çevrimlerinin sayısıdır.