Türk Standardi: TS EN 1672-2+A1

TÜRK STANDARDI
TS EN 1672-2+A1
Nisan 2011
EN 1672-2:1997+AC:1998 yerine
ICS 67.260
Gıda işleme makinaları - Temel kavramlar - Bölüm 2: Hijyen kuralları
Food processing machinery - Basic concepts - Part 2: Hygiene requirements
Machines pour les produits alimentaires - Nahrungsmittelmaschinen - Allgemeine

Notions fondamentales - Partie 2: Gestaltungsleitsätze - Teil 2:
Prescriptions relatives à l'hygiène Hygieneanforderungen
EN 1672-2:2005+A1(2009) Standardının Türkçe Tercümesidir.
TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
POLAT MAKiNA SANAYi VE TiCARET ANONiM SiRKETi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 18.04.2018
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 67.260 TÜRK STANDARDI TS EN 1672-2+A1 : 2011-04
EN 1672-2:2005+A1(2009)
Milli Önsöz
- Bu standard; CEN tarafından onaylanan ve Nisan 2011 tarihinde TS EN 1672-2+A1:2011 numaralı Türk standardı
olarak kabul edilen EN 1672-2:2005+A1(2009) standardı esas alınarak, Türk Standardları Enstitüsü Makina İhtisas
Grubu marifetiyle Türkçeye tercüme edilmiş, TSE Teknik Kurulu'nun 12.04.2011 tarihli toplantısında kabul edilerek
yayımına karar verilmiştir.
- Bu standard yayımlandığında EN 1672-2:1997+AC:1998 yerini alır.
- CEN/CENELEC resmi dillerinde yayınlanan diğer standard metinleri ile aynı haklara sahiptir.
- Bu standardda kullanılan bazı kelime ve/veya ifadeler patent haklarına konu olabilir. Böyle bir patent hakkının
belirlenmesi durumunda TSE sorumlu tutulamaz.
- Bu standardda atıf yapılan standardların milli karşılıkları aşağıda verilmiştir.
TS EN 1672-2+A1 : 2011 standardı, EN 1672-2:2005+A1(2009) standardı ile birebir aynı olup, Avrupa Standardizasyon Komitesi 'nin
(Avenue Marnix 17, B-1000 Brussels) izniyle basılmıştır.
Avrupa Standardlarının herhangi bir şekilde ve herhangi bir yolla tüm kullanım hakları Avrupa Standardizasyon Komitesi (CEN) ve üye
ülkelerine aittir. TSETÜRK STANDARDLARININ
kanalıyla TELiF
CEN'den yazılı izin HAKKI TSE'YE
almaksızın AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
çoğaltılamaz.
EN, ISO, IEC Adı TS No11) Adı
vb. No (İngilizce) (Türkçe)
EN ISO 4288 Geometrical product TS 6212 Mamulün geometrik özellikleri
specifications (GPS) – Surface EN ISO 4288 (GPS)- Yüzey yapısı: Profil
texture: Profile method – Rules metodu - Yüzey yapısının
and procedures for the değerlendirilmesi için kurallar ve
assessment of surface texture işlemler (ISO 4288: 2003)
(ISO 4288:1996)
EN ISO 12100- Safety of machinery – Basic TS EN ISO Makinalarda güvenlik - Temel
1: 2003 concepts, general principles for 12100-1:2007 kavramlar, tasarım için genel
design – Part 1: Basic prensipler - Bölüm 1: Temel
terminology, methodology (ISO terminoloji, metodoloji (ISO 12100-
12100-1:2003) 1: 2003)
EN ISO 12100- Safety of machinery – Basic TS EN ISO Makinalarda güvenlik – Temel
2: 2003 concepts, general principles for 12100-2:2006 kavramlar, tasarım için genel
design – Part 2: Technical prensipler – Bölüm 2: Teknik
principles prensipler (ISO 12100-2:2003)
(ISO 12100-2:2003)
1 TSE Notu: Atıf yapılan standardların Türkçe adı ve TS numarası 3. ve 4. kolonda verilmiştir.
AVRUPA STANDARDI
EUROPEAN STANDARD
NORME EUROPÉENNE TS EN 1672-2+A1 : 2011-04
EUROPÄISCHE NORM EN 1672-2:2005+A1(2009)
ICS 67.260
Gıda işleme makinaları - Temel kavramlar - Bölüm 2: Hijyen kuralları
Food processing machinery - Basic concepts - Part 2: Hygiene requirements
Machines pour les produits alimentaires - Notions Nahrungsmittelmaschinen - Allgemeine

fondamentales - Partie 2: Prescriptions relatives à Gestaltungsleitsätze - Teil 2: Hygieneanforderungen
l'hygiène
Bu Avrupa standardı CEN tarafından 29 Aralık 2008 tarihinde kabul edilmiştir.
CEN/CENELEC üyeleri, bu Avrupa Standardına hiçbir değişiklik yapmaksızın ulusal standard statüsü veren
koşulları öngören CEN/CENELEC İç Tüzüğü’ne uymak zorundadırlar. Bu tür ulusal standardlarla ilgili güncel
listeler ve bibliyografik atıflar, CEN/CENELEC Yönetim Merkezi’ne veya herhangi bir CEN/CENELEC üyesine
başvurarak elde edilebilir.
Bu Avrupa Standardı, üç resmi dilde (İngilizce, Fransızca, Almanca) yayınlanmıştır. Başka herhangi bir dile
tercümesi, CEN/CENELEC üyesinin sorumluluğundadır ve resmi sürümleri ile aynı statüde olduğu CEN /CENELEC
Yönetim Merkezi’ne bildirilir.
CEN üyeleri sırasıyla, Almanya, Avusturya, Belçika, Birleşik Krallık, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka,
Estonya, Finlandiya, Fransa, Hollanda, İrlanda, İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya, İzlanda, Letonya, Litvanya,
Lüksemburg, Kıbrıs, Macaristan, Malta, Norveç, Polonya, Portekiz, Romanya, Slovakya, Slovenya ve
Yunanistan'dır.
AVRUPA STANDARDİZASYON KOMİTESİ

EUROPEAN COMMITTEE FOR STANDARDIZATION
COMITÉ EUROPÉEN DE NORMALISATION
EUROPÄISCHES KOMITEE FÜR NORMUNG
Yönetim Merkezi : Avenue Marnix 17, B-1000 Brussels
©2005 CEN Dünya genelinde herhangi bir şekilde ve herhangi bir yolla tüm kullanım hakları CEN ulusal üyelerine aittir.
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi
Ref TSE 1672-2:2005+A1(2009)
No:EN TARAFINDAN
İçindekiler
Sayfa
Önsöz ................................................................................................................................................................ 3
0 Giriş............................................................................................................................................................ 4
1 Kapsam...................................................................................................................................................... 4
2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar.............................................................................................5
3 Terimler ve tarifler .................................................................................................................................... 5
4 Önemli tehlikelerin listesi ........................................................................................................................6
5 Hijyen kuralları .......................................................................................................................................... 7
5.1 Hijyen riski değerlendirmesi.................................................................................................................7
5.1.1 Genel................................................................................................................................................ 7
5.1.2 Makina kullanım sınırlarının belirlenmesi .........................................................................................7
5.1.3 Hijyen riskinin tahmini ......................................................................................................................7
5.1.4 Hijyen riskinin değerlendirilmesi .......................................................................................................9
5.1.5 Hijyen riskinin azaltılması .................................................................................................................9
5.2 Yapı malzemeleri................................................................................................................................. 9
5.2.1 Genel kurallar ................................................................................................................................... 9
5.2.2 Gıda alanı......................................................................................................................................... 9
5.3 Tasarım ............................................................................................................................................. 10
5.3.1 Gıda alanı....................................................................................................................................... 10
5.3.2 Sıçrama alanı ................................................................................................................................. 11
5.3.4 Hizmetler ....................................................................................................................................... 11
6 Hijyen kural ve/veya önlemlerinin doğrulanması ................................................................................11
7 Kullanıma ilişkin bilgi ............................................................................................................................. 12
7.1 Genel ................................................................................................................................................. 12
7.2 Kullanım kılavuzu .............................................................................................................................. 13
7.2.1 Genel ............................................................................................................................................ 13
7.2.2 Kuruluma ilişkin bilgi .....................................................................................................................13
7.2.3 Makinaya ilişkin bilgi .....................................................................................................................13
7.2.4 Temizlik ve dezenfeksiyona ilişkin bilgi.........................................................................................13
7.2.5 Bakıma ilişkin bilgi ........................................................................................................................13
7.3 İşaretleme.......................................................................................................................................... 13
Ek A (Bilgi için) Şekiller................................................................................................................................... 14
Ek B (Bilgi için) Bu standard kapsamında yer alabilecek makinalara örnekler .........................................33
Ek C (Bilgi için) Gıda işleme makinaları için temel hijyen özelliklerinin özeti ...........................................34
Ek ZA (Bilgi için)Bu standard ve AB Direktifi 98/37/EC’nin Temel Gerekleri arasındaki ilişki .................35
Ek ZB (Bilgi için) Bu standard ve AB Direktifi 2006/42/EC’nin Temel Gerekleri arasındaki ilişki
34
Kaynaklar........................................................................................................................................................ 37
ICS 67.260 TS EN 1672-2+A1 : 2011-04
EN 1672-2:2005+A1(2009)
Önsöz
Bu standard, DIN sekretaryası atında, CEN/TC 153 " Gıda ve yem için tasarlanmış makinalar" Teknik Komitesi
tarafından hazırlanmıştır.
Bu Avrupa Standardına en geç Eylül 2009 tarihine kadar aynı metni yayınlayarak ya da onay duyurusu yayınlayarak
ulusal standart statüsü verilmeli ve çelişen ulusal standartlar en geç Aralık 2009 tarihine kadar yürürlükten
kaldırılmalıdır.
Bu standardın bazı unsurları patent haklarına konu olabilir. Böyle bir patent hakkının belirlenmesi
Bu tasarı CEN tarafından 29.12.2008 tarihinde onaylanan A1’i içerir.
Bu standard EN 1672-2:2005’in yerine geçer.
Bu standardda yapılan değişiklik ve ilaveler işaretleri arasında gösterilmiştir.
Bu standard Avrupa Komisyonu ile Avrupa Serbest Ticaret Birliği (EFTA) tarafından CEN’e verilen talimata göre
hazırlanmıştır ve AB Direktifi/Direktiflerinin Temel Gereklerine uygunluk için bir yöntem sağlar .
Bu standardın AB Direktifi/Direktifleriyle ilişkisi, standardın tamamlayıcı kısımları olan Ek ZA ve Ek ZB’de verilmiştir .
Bu standard, operatörü korumayla ilgili güvenli kurallarını içeren prCE/TR 1672-1’i içerir.
Bu standard kaynakça içerir.
CEN/CENELEG iç tüzüklerine göre, CEN üyeleri sırasıyla Almanya, Avusturya, Belçika, Birleşik Krallık,
Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Hollanda, İrlanda, İspanya, İsveç, İsviçre,
İtalya, İzlanda, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Kıbrıs, Macaristan, Malta, Norveç, Polonya, Portekiz, Romanya,
Slovakya, Slovenya ve Yunanistan’ın milli standard kuruluşlarıdır .
3
ICS 67.260 TS EN 1672-2+A1/2011-04
EN 1672-2:2005
0 Giriş
Bu standard, EN ISO 12100-1’de belirtildiği şekliyle C tipi bir standarddır.
İlgili makina ve kapsanan tehlikeler, tehlikeli durumlar ve olaylar bu standardın kapsamında belirtilmiştir.
Bu standardda operatörün maruz kaldığı tehlikeler ve gıdaya (makina tarafından işlenen ürüne) yönelik
riskler arasında ayrım yapılması gerekmiştir.
Bu standard sadece genel olarak gıda işleme makinalarından kaynaklanan tehlikeleri ve tehlike taşıyan bu
standard kapsamındaki makina sınıflarının tamamına (veya çoğuna) uygulanacak teknik özellikleri ele alır.
Hemen hemen bütün durumlarda, güvenlik ve hijyen esaslı şartlarının her ikisini karşılayacak, farklı tasarım
yöntemleri, koruma veya diğer güvenlik tedbirlerinin en azından biri seçilmelidir. Hem hijyen ve hem de
güvenlik risklerinin her ikisini karşılayan seçenek, sadece güvenlik veya hijyene yönelik var olan riske
uyarlanmış olan en açık seçenek olmayabilir ancak, bu hususlardan her ikisini karşılamak için seçilen bir
seçenek olmalıdır.
Hijyen ve güvenlik risklerinin her ikisini de gideren bir tasarım yöntemi ilk seçenektir: bu durumu teknolojinin
bu günkü seviyesi karşılamıyorsa, her iki husus veya olmuyorsa risklerden biri için koruma önlemi
seçilmelidir. Hijyen ve güvenlik risklerinin her ikisinin birden uygun şekilde kontrol altına alınmasına yönelik
tasarım veya korumanın herhangi biri teknolojinin bugünkü seviyesi dahilinde değilse, risklerden birisi veya
her ikisi, kullanma talimatları dahil olmak üzere, güvenlik tedbirleriyle giderilmelidir. Güvenlik ve hijyen
risklerinin sırasıyla değerlendirilmesi bunların göreceli önemlerini ve en tehlikeli riski gidermek için korumanın
(mahfazalama gibi) üst seviyesinin ve daha düşük riskler için güvenlik tedbirlerinin uygulanmasının
gerektiğini gösterir.
prCEN/TR 1672-1’de ve bu standardda verilen teknik kurallar, bu standarddaki ortak şartların geçerli
kılınması için tanımlanan önemli ve ortak risklerin karşılanması amaçları imkan vermektedir.
Bu tip ortak kurallara dair diğer tehlikeler yer almamakta, bunlar, makinalara özgü C tipi standardda ve/veya
EN ISO 12100-2’e atıfta bulunulan A ve B tipi standardlarda yer almaktadır.
Bu standarda uygun olarak tasarımlanmış ve imal edilmiş makinalar için bu C tipi standard hükümleri, A ve B
tipi standardlarda belirtilenlerden farklılık gösterdiğinde, bu C tipi standardın hükümleri diğer standardların
hükümlerinden öncelik arz eder.
Not – Makina Emniyeti Yönetmeliğinin makinanın operatörüne ve gıdalara (makina tarafından işlenen
ürünler) yönelik hijyen risklerine yönelik güvenlik risklerinin her ikisiyle ilgili temel esasları
karşılanmalıdır. Yönetmelik şartları ve EN 1050’nin gerektirdiği risk değerlendirme prosesince
tanımlanan güvenlik ve hijyen riskleri genellikle bir koruma derecesi veya hijyen tasarım
seçenekleriyle eşit düzeyde karşılanabilir.
1 Kapsam
Bu standard, insanların veya ilgili olan yerlerde hayvanların tüketimi için üretilen gıdaların hazırlanması ve
işlenmesinde kullanılan makinalar için bu gıdalardan kaynaklanan bulaşma, enfeksiyon, hastalık veya zarar
riskini ortadan kaldırmak veya en aza indirmek için ortak hijyen kurallarını kapsar. Bu standard, gıda işleme
makinalarının kullanımına ilişkin tehlikeleri belirler ve bu risklerin ortadan kaldırılması ve azaltılması
konusunda tasarım yöntemi ve bilgilerini tanımlar.
Bu standard, makinanın kullanımından kaynaklanan personele yönelik hijyene ilişkin riskleri ele almaz.
Bu standard, gıda işleme makinaları için geçerlidir. Bu tür gıda işleme makina gruplarına dair örnekler bilgi
için Ek B’de verilmiştir.
Not - Ayrı hijyen kuralları, diğer AB Direktiflerinde yer almaktadır (Kaynaklara bkz.).
Ayrıca, bu standardda yer alan prensipler, benzer risklerin söz konusu olduğu, gıda işleme için kullanılan
diğer makina ve donanımlar için de geçerli olabilir.
Hijyen riskleri ve kabul edilebilir çözümlere ilişkin örnekler, bilgi için Ek A’da verilmiştir.
4
Bu standard, yürürlüğe girdiği tarihten önce üretilen makinalar için geçerli değildir.
2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar

Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standard ve/veya dokümanlara atıf yapılmaktadır.
Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste hâlinde verilmiştir. Tarih belirtilen
atıflarda daha sonra yapılan tadil veya revizyonlar, atıf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yapılması
şartı ile uygulanır. Atıf yapılan standard ve/veya dokümanın tarihinin belirtilmemesi hâlinde en son baskısı
kullanılır.
EN ISO 4288, Geometrical product specifications (GPS) – Surface texture: Profile method – Rules and
procedures for the assessment of surface texture (ISO 4288:1996) (Mamulün geometrik özellikleri (GPS)-
Yüzey yapısı: Profil metodu - Yüzey yapısının değerlendirilmesi için kurallar ve işlemler)
EN ISO 12100-1: 2003, Safety of machinery – Basic concepts, general principles for design – Part 1: Basic
terminology, methodology (ISO 12100-1:2003) (Makinalarda güvenlik - Temel kavramlar, tasarım için genel
prensipler - Bölüm 1: Temel terminoloji, metodoloji)
EN ISO 12100-2: 2003 Safety of machinery – Basic concepts, general principles for design – Part 2:
Technical principles (ISO 12100-2:2003) (Makinalarda güvenlik – Temel kavramlar, tasarım için genel
prensipler – Bölüm 2: Teknik prensipler)
3 Terimler ve tarifler
Bu standardın amaçları bakımından EN ISO 12100-1‘de verilen terim ve tarifler ile, ayrıca aşağıda verilen
terim ve tarifler geçerlidir.
3.1 Gıda
İnsanlar veya hayvanlar tarafından ağız yoluyla tüketilen her türlü ürün, madde veya malzeme.
3.2 Gıda hijyeni

İnsanların ve hayvanların tüketimine uygun sağlıklı gıda üretilmesi için, gıdaların hazırlanması ve işlenmesi
süresince alınan her türlü önlem.
3.3 Zararlı etki

Bir gıdanın tüketime uygunluğunda önemli bir düşmeye neden olan özellikle mikrobiyal patojenlerden veya
diğer istenmeyen mikroorganizmalardan, toksinlerden, haşere ve diğer bulaşanlardan kaynaklanan etki.
3.4 Donanım alanları

Not - Bu alanlar, diğer standardlarda tanımlanan alanlarla karıştırılmamalıdır (örneğin; elektroteknik
standardlar).
3.4.1 Gıda alanı

Gıdanın maruz kaldığı ve gıda veya diğer malzemelerin gıda ve gıdanın konduğu kaba aktığı, damladığı
veya çekildiği makina yüzeyleri (Şekil A.1).
3.4.2 Sıçrama alanı

Gıdanın bir kısmının sıçradığı veya istenmeyen kullanım koşullarında akıp gıdaya geri dönmediği
yüzeylerden oluşan alan (Şekil A.1).
3.4.3 Gıda dışı alan

Yukarıda belirtilenler dışında kalan her türlü alan (Şekil A.1).
3.5 Temizleme
Makinalardaki kalıntıların ortadan kaldırılması.
Temizlenebilirlik
Makinaların, tavsiye edilen temizlik yöntemleri ile giderilebileceği şekilde tasarlanması (Madde 7.2.4).
3.6 Bulaşma
Makinalarda kalıntı bulunması.
5
ICS 67.260 TS EN 1672-2+A1/2011-04
EN 1672-2:2005
3.7 Korozyona dayanıklı malzeme

Normal şekilde oluşan kimyasal ve elektrokimyasal olaylara dayanıklı malzeme. Kullanım talimatlarına göre
gıda işleme, temizleme ve dezenfeksiyonu işlemlerini de kapsar.
3.8 Yarık ve çatlaklar

Temizlenebilirliği olumsuz olarak etkileyebilecek yarık ve çatlak gibi yüzey hasarları.
3.9 Ölü alan

Temizleme işlemi esnasında; bir ürün, temizleme veya dezenfeksiyon maddeleri veya kalıntıların tutulduğu,
içeride kaldığı veya tam olarak giderilemeyeceği alan (Şekil A.15 ve Şekil A.16).
3.10 Dezenfeksiyon
Tüm patojen ve diğer mikroorganizmaların büyük bir kısmının, donanımın hijyenik olarak kullanılmasını
sağlayacak bir seviyeye kadar etkisiz hale getirilmesi.
3.11 Dayanıklılık
Bir yüzeyin amaçlanan kullanım koşullarına dayanma gücü, örneğin: işleme, işlenen gıda ile temas, ısıl
işlemler, elle tutma ve belirlenen her türlü temizlik ve dezenfeksiyon maddeleri ile temas sonucunda ortaya
çıkabilecek her türlü hasara karşı direnç gösterme.
3.12 Bağlantı yerleri

İki veya daha fazla malzeme parçasının birbirine bağlantı yerleri.
3.13 Emici olmayan malzeme

Amaçlanan kullanım koşulları çerçevesinde temas ettiği maddeleri tutmayan ve böylece de gıda üzerinde
hiçbir olumsuz etkisi olmayan malzeme.
3.14 Toksik olmayan madde

Amaçlanan kullanım koşulları çerçevesinde sağlığa zararlı olabilecek maddeleri oluşturmayan madde.
3.15 Kapatma işlemi

Bir açıklığa herhangi bir maddenin istenmeyen bir şekilde girişinin veya geçişinin önlenmesi.
3.16 Kendiliğinden tahliyeli

Şeklin tasarımı ve yapısı, yüzey son işlemi sıvının tutulmasını engelleyecek şekilde olması durumu
3.17 Pürüzsüzlük
Bir yüzeyin işlevsel ve hijyenik kuralları karşılayan durumu.
3.18 Kalıntı
Ürün kalıntısı, mikroorganizmalar, deterjan kalıntıları ve dezenfeksiyon maddeleri dahil her türlü istenmeyen
madde.
3.19 Haşereler
Gıdayı olumsuz olarak etkileyebilecek hayvanlar (memeliler, kuşlar, sürüngen ve böcekler dahil).
4 Önemli tehlikelerin listesi

Önemli tehlikeler aşağıda verilmiştir:
- Biyolojik nedenler, örneğin; patojenler, bozucu mikroorganizmalar, toksinler veya haşereler,
- Kimyasal nedenler; temizleme, dezenfeksiyon maddeleri ve yağlama maddeleri,
- Yabancı cisimler ve maddeler; hammaddeler, makine veya diğer kaynaklardan oluşan.
Bu tehlikelerin her biri için gıda, kontaminasyon riski veya tüketici sağlığı açısından riskler taşıyabilir.
Mikrobiyolojik tehlikeler, gıdanın bozulmasına, tüketicilerde gıda zehirlenmesine veya ilgili diğer hastalıklara
neden olabilir.
Kimyasal tehlikeler, kontaminasyona neden olabilir veya gıda üzerinde sağlığa zarar verebilecek (örneğin;
6
yanıklar) veya hastalığa neden olabilecek kalıntı bırakabilir,
Yabancı organizmalar, gıdayı kirletebilir veya fiziksel hasarlara neden olabilir (örneğin; çıkardığı gazla
solunumu engelleme veya tahriş etme).
Bir makinanın tasarımı düşünülürken, her türlü tehlikenin etkisi ve tehlikeyi ortadan kaldıracak veya azaltacak
önlemleri de göz önünde bulundurmak gerekir. Bilgi için Ek C’de örnekler verilmiştir.
5 Hijyen kuralları
5.1 Hijyen riski değerlendirmesi
5.1.1 Genel
Makinaların uygun biçimde tasarlanması, yapılması ve uygun biçimde montajı, işletimi, temizlenmesi ve
bakımı sağlanarak tehlikeler ortadan kaldırılabilir veya bu tehlikelerle bağlantılı riskler en aza indirilebilir.
Donanımın farklı alanlarının hijyen kuralları, ilgili alanın işlevleri, işlenecek gıdanın türü ve gıdada
oluşabilecek tehlikelerin niteliğine bağlıdır.
Tasarım ve yapım kriterleri belirlenirken temel hedef risklerin ortadan kaldırılması veya kabul edilebilir bir
seviyeye indirilmesidir (Şekil 1’e bkz.).
Hijyen risk değerlendirmesi, EN 1050’de tanımlanan yönteme göre yapılır.
5.1.2 Makina kullanım sınırlarının belirlenmesi

Risk değerlendirmesinde aşağıdakiler dikkate alınmalıdır:
- Makina ömrünün aşamaları,
- EN ISO 12100-1 Madde 3.22 uyarınca amaçlanan kullanım (hem doğru kullanım hem de makinanın
çalışması ve ayrıca da önceden tahmin edilebilecek yanlış kullanım veya arızanın sonuçları) da dahil
makinanın kullanım sınırları (EN ISO 12100-1 Madde 5.2), örneğin, makina, tehlikelerin hali hazırda
tanımlanabileceği tek bir özel amaç için mi, yoksa, çok sayıda gıda ürünü imalatında mı kullanılacaktır
(örneğin, bir pompa)?,
- Makinayı kullanacak kişinin cinsiyeti, yaşı, hangi elini kullandığı veya sınırlı fiziksel engelleri (görme veya
duyma bozuklukları, vücut yapısı ve güç) belirlenmiş kimseler tarafından öngörülen bütün kullanım
alanları (örneğin; sanayide, sanayi dışı veya evde kullanım),
- Öngörülen kullanıcıların beklenen eğitim, tecrübe veya yetenek düzeyleri.
5.1.3 Hijyen riskinin tahmini

Üretici tarafından hijyen riskinin tahmini, Madde 4’te belirten üç önemli tehlike ile bağlantılıdır ve EN ISO
12100-1 Madde 3.22’de tanımlandığı şekliyle makinaların amaçlanan kullanımından kaynaklanan tehlikelerle
sınırlıdır:
- Düşünülen tehlikeden kaynaklanan olası zararın şiddetinin tahmini,

- Düşünülen tehlikeden kaynaklanan söz konusu zararın ortaya çıkma olasılığının tahmini,
aşağıdaki örnekte verilmiştir.
Örnek
Bütün hijyenik tehlikeler belirlendiğinde, Şekil 2’den yararlanarak teker teker ele alınabilir.
Sorulacak sorular arasında aşağıdakiler yer almaktadır:

1. Tehlike ortaya çıkarsa etkisi uzun vadeli mi, orta vadeli mi, yoksa kısa vadeli mi olur?
2. Tehlikenin ortaya çıkma olasılığı düşük mü, orta mı, yoksa yüksek midir?
7
ICS 67.260 TS EN 1672-2+A1/2011-04
EN 1672-2:2005
Şekil 1 - Hijyen riskinin değerlendirilmesi
8
Şekil 2 – Risk tahmini için çizelge örneği – Risk sıralama diyagramı
Not - Tahminin tek başına yapılması yerine, bir ekiple yapılması tavsiye edilir.
5.1.4 Hijyen riskinin değerlendirilmesi

Risk tahmini yapıldıktan sonra hijyen riskinin düşürülmesinin gerekip gerekmediği veya riskler kabul edilebilir
bir seviyeye indirilerek gıda güvenliğinin sağlanıp sağlanmadığının belirlenmesi için hijyen riski
değerlendirmesi yapılmalıdır. Hijyen riskinin düşürülmesi gerekiyorsa, uygun gıda güvenliği önlemleri seçilip
uygulanmalı ve işlem tekrar edilmelidir (Şekil1). Tasarımcı için yeni gıda güvenliği önlemleri uygulandığında
başka tehlikelerin ortaya çıkıp çıkmadığı kontrol edilmelidir.
Hijyen riskinin düşürülme hedeflerinin başarılması ve risk karşılaştırmasında uygun bir sonuç elde edilmesi
makinanın güvenilirliğini teyit eder.
5.1.5 Hijyen riskinin azaltılması

Aşağıdaki koşulların başarılması hijyen riskinin yeteri kadar düşürülme sürecini gösterir:
- Tehlikenin ortadan kaldırılması veya hijyen riskinin düşürülmesi,

a) Daha az tehlikeli maddelerin veya malzemelerin tasarlanması veya ikamesi,
b) Hijyen koşullarının sağlanması,
ile gerçekleştirilir.
- Makinanın amaçlanan kullanımı hakkındaki bilgilerin yeterince açık olması (Madde 7’ye bkz.);
a) Makinanın kullanımı için işletim yöntemlerinin makinayı kullanan personelin veya gıdada tehlike
oluşmasına neden olabilecek diğer kimselerin yetenekleri ile uyumlu,
b) Makinanın kullanımı için tavsiye edilen hijyenik çalışma uygulamalarının ve ilgili eğitim koşullarının
yeterince tanımlanmış,
c) Kullanıcının, makina ömrünün farklı aşamaları süresince ortaya çıkabilecek tehlikeler hakkında
yeterince bilgilendirilmiş,
d) Kişisel koruyucu malzemelerin tavsiye edilmiş ve kullanımı için eğitim kurallarının yeterince
tanımlanmış olması gerekir.
5.2 Yapı malzemeleri
5.2.1 Genel kurallar

Malzemeler, amaçlanan kullanıma uygun olmalıdır.
Malzemelerin yüzeyleri ve kaplamalar dayanıklı, temizlenebilir ve gereken yerleri dezenfekte edilebilir olmalı,
kırık olmamalıdır, çatlama, kopma, dökülme ve aşınmaya karşı dayanıklı olmalıdır ve amaçlanan kullanım
koşulları çerçevesinde istenmeyen maddelerin girişi önlenmelidir.
5.2.2 Gıda alanı

Genel kurallara (Madde 5.2.1’e bkz.) ilave olarak, amaçlanan kullanım koşulları çerçevesinde malzemeler:
- Korozyona dayanıklı olmalı,

- Toksik olmamalı,
9
ICS 67.260 TS EN 1672-2+A1/2011-04
EN 1672-2:2005
- Emici olmamalıdır (teknik olarak veya kaçınılmaz durumlar hariç).
Malzemeler:
- İstenmeyen koku, renk veya lekeleri gıdaya geçirmemelidir,
- Gıdayı kirletmemeli veya gıda üzerinde olumsuz bir etki bırakmamalıdır.
5.3 Tasarım
5.3.1 Gıda alanı
5.3.1.1 Yüzeyler
Yüzeyler kullanım amacına uygun olmalıdır.
Yüzeyler temizlenebilir ve gereken yerleri dezenfekte edilebilir olmalıdır. Bu nedenle, yüzeylerin pürüzsüz,
sürekli ve sızdırmaz olması gerekir.
Yüzey, ürünün mümkün oldukça gıda alanından ayrılıp, geri dönüşü işlenen gıda üzerinde bir tehlikeye
neden olacaksa, geri dönmesine engel olacak şekilde tasarlanmalıdır.
Yüzeyler, ürün parçacıklarının küçük yarıklar içinde kalmasını engelleyecek, ve bu nedenle kontaminasyon
tehlikesi oluşturmayacak şekilde olmalıdır.
Yukarıda bahsi geçen bu özellikler, temizlik için yerinden çıkarılması mümkün olan sökülebilir parçalar için de
geçerlidir.
Not - Yüzey durumunun ölçülmesi için (pürüzlülük özelliği Rz ve/veya Ra) hakkında EN ISO 4288’de verilen
bilgilerden yararlanılabilir. Yüzey konusunda gerekli diğer özellikler, makinaya özgü C tipi
standardlarında bulunabilir.
5.3.1.2 Bağlantılar
5.3.1.2.1 Sürekli bağlantılar

Bağlantılar, sızdırmaz şekilde ve hijyenik olmalıdır. Girinti ve çıkıntılar, boşluklar, yarıklar, çıkıntılı yüzeyler, iç
destekler ve ölü alanlardan sakınılmalıdır (Şekil A.3, Şekil A.4 ve Şekil A.5). Bu şartları teknik olarak
sağlamak imkansız ise, yeterli çözüm önerileri (örneğin; temizlik, dezenfeksiyon, talimatlar, vb.) verilmelidir.
5.3.1.2.2 Sökülebilir bağlantılar

Sökülebilir bağlantılar, doğru ve hijyenik bir uyum sağlamalıdır (Şekil A.6, Şekil A.7, Şekil A.8 ve Şekil A.9).
5.3.1.3 Bağlama elemanları

Vida, civata, perçin çivisi ve bunun gibi bağlama elemanlarından kaçınmak gerekir. Bu teknik olarak imkansız
ise, yeterli çözüm önerileri (örneğin; temizlik, dezenfeksiyon, talimatlar, vb.) verilmelidir (Şekil A.10).
5.3.1.4 Tahliye
Makinaların tercihan kendinden tahliyeli olması veya kalıntı sıvılarının başka yollarla atılması sağlanmalıdır
(Şekil A.11, Şekil A.12 ve Şekil A.13).
5.3.1.5 İç açılar ve köşeler

İç açılar ve köşeler, en uygun şekilde temizlenebilecek ve gerektiğinde dezenfekte edilebilecek şekilde
yapılmalıdır (Şekil A.14).
İç açılar ve köşeler, makinaya özgü C tipi standardlarında verilen teknik kurallara uygun olmalıdır.
5.3.1.6 Ölü alanlar

Makinaların tasarımı, yapımı ve kurulumu açısından teknik bakımdan imkansız olmadığı sürece ölü
alanlardan kaçınılmalıdır (Şekil A.15 ve Şekil A.16).
Kaçınılmaz olan ölü alanlar, temizlenebilecek, tahliyesi sağlanabilecek ve gereken yerlerde dezenfekte
edilebilecek şekilde olmalıdır.
10
5.3.1.7 Rulman ve mil giriş noktaları
Teknik açıdan kaçınılmaz olan durumlar dışında rulmanlar ya gıda alanı dışına yerleştirilmeli ya da gıda
yağları ile yağlanabilir, temizlenebilir ve gereken yerleri dezenfekte edilebilir şekilde tasarlanmalıdır (Şekil
A.17 ve Şekil A.18).
Gıda alanındaki mil keçeleri ve hareketli miller ya kendinden (veya ürüne göre) yağlanabilir olmalı ya da gıda
yağları ile yağlanabilir, temizlenebilir ve gereken yerleri dezenfekte edilebilir şekilde tasarlanmalıdır.
Not - Aseptik işlemde kullanılan donanım için gerekli koşullar makinaya özgü C tipi standardlarında
bulunabilir.
5.3.1.8 Alet takımı ve numune alma cihazları

Alet takımı ve numune alma cihazları Madde 5’in ilgili bölümlerine uygun olmalıdır (Şekil A.19, Şekil A.20 ve
Şekil A.21).
5.3.1.9 Panel, kapak ve kapılar

Bu parçalar, her türlü olumsuz etkiyi (örneğin; kalıntı girişi ve/veya birikmesi) engelleyecek şekilde
tasarlanmalı ve temizlenebilir ve gereken yerleri dezenfekte edilebilir olmalıdır.
5.3.1.10 Kontrol cihazları

Gıdaya elle temas yoksa, kullanıcı tarafından kontrol amacıyla elle temas edilen parça veya makina alanları,
gıda dışı alan olarak kabul edilmelidir.
Çapraz kontaminasyonun oluşabileceği yerlerde gıdaya elle temas olması durumunda, bu alan veya parçalar
bir gıda alanının tanımı içinde yer almalıdır (Madde 3.4.1).
5.3.2 Sıçrama alanı

Sıçrama alanı, gıda alanı ile aynı ilkeler takip edilerek tasarlanmalı ve kurulmalıdır.
Gıda, gıda alanına geri dönmediğinden, gıda üzerinde herhangi bir olumsuz etkinin olmaması için, aşağıda
belirtilen durumlarda, sıçrama alanının teknik tasarım kriterleri, gıda alanına göre biraz esnek olabilir:
- Yüzey için gerekli teknik kurallar daha yüksek Rz ve/veya Ra değerlerine imkan veriyorsa;
- Temizlenebilir ve gereken yerleri dezenfekte edilebilir durumda ise, iç açı ve köşeler daha küçük çaplı
olabilir;
- Bir sıçrama alanında yer alan rulman, conta, hareketli miller, vb. gıda üzerinde olumsuz bir etki
oluşturmamak koşuluyla gıda dışı yağlayıcılarla yağlanabilir.
Makina elemanlarına ilişkin olarak Şekil A.22’ye bakınız.
5.3.3 Gıda dışı alan

Genel kurallara (Madde 5.2.1) ilave olarak, gıda dışı alanda kullanılan açık yüzeyler ya korozyona dayanıklı
malzemeden yapılmış olmalı ya da korozyona dayanıklı hale gelmesi için işlemden geçirilmiş (kaplanmış
veya boyanmış) olmalıdır. Bu yüzeyler, temizlenebilir ve gereken yerleri dezenfekte edilebilir olmalı ve gıdayı
kirletmemeli veya gıda üzerinde olumsuz etki bırakmamalıdır.
Donanımlar, rutubetin tutulmasını, haşerelerin girmesini ve beslenmesini ve toprağın birikmesini önleyecek

ve denetim, bakım, onarım, temizlik ve gereken yerlerde dezenfeksiyonu kolaylaştıracak şekilde tasarlanmalı
ve kurulmalıdır.
5.3.4 Hizmetler
Hizmetler, borular, bağlantılar ve makinanın bütününü oluşturan ilgili diğer kısımları Madde 5.3.1, Madde
5.3.2 ve Madde 5.3.3 teki şartları karşılamaları ve Madde 4’te açıklandığı üzere herhangi bir tehlikeye neden
olmamalarıdır.
6 Hijyen kural ve/veya önlemlerinin doğrulanması

Hijyen kurallarına uygunluğun doğrulanması çizelge 1’de verilen doğrulama yöntemlerinden bir veya birkaç
tanesi kullanılarak yapılmalıdır.
11
ICS 67.260 TS EN 1672-2+A1/2011-04
EN 1672-2:2005
Çizelge 1 – Hijyen kuralları ve doğrulanması

İlgili madde
Kural Doğrulama
numaraları
5.1 Hijyen riskinin değerlendirilmesi Kanıt belgeler
5.2.1 Dayanıklılık Malzemenin tanımlanması (gıda, işleme ve temizlik
özellikleri, vb.) ve/veya pratik veya işlevsel deney
5.2.1
5.3.1.1
5.3.1.3
5.3.1.5 Temizlenebilir veya dezenfekte (teknik çizim ve/veya makinanın) gözle muayene
5.3.1.6 edilebilir olma ve/veya uygulamaya yönelik deney, mikrobiyolojik
5.3.1.7 deney veya işlevsel deney
5.3.1.9
5.3.2
5.3.3
5.2.2 Korozyona dayanıklılık Malzemenin tanımlanması (gıda, işleme ve temizlik
5.3.3 özellikleri, vb.) ve/veya pratik veya işlevsel deney
5.2.2 Toksik olmama Malzemenin tanımlanması veya gıda ile temasa
girmesi gereken malzeme ve parçalar için pratik deney
5.2.2 Emici olmama Malzemenin tanımlanması veya gıda ile temasa
girmesi gereken malzeme ve parçalar için pratik deney
5.2.2 İstenmeyen koku, renk veya Malzemenin tanımlanması veya gıda ile temasa
lekelerin gıdaya geçmemesi girmesi gereken malzeme ve parçalar için pratik deney
5.2.2 Gıdada kirlenmeye neden olmama Malzemenin tanımlanması veya gıda ile temasa
5.3.3 veya gıda üzerinde olumsuz etki girmesi gereken malzeme ve parçalar için pratik deney
bırakmama
5.3.1.1 Yüzey tasarımı (teknik çizim ve/veya makinanın)
5.3.1.1 Örneğin EN ISO 4288’e göre ölçüm
5.3.2 Yüzey özelliği Kabul edilebilirlik kriterleri için
Makinaye özgü C standardları esas alınmalı
Çizelge 1 – (tamamlandı)
İlgili madde
Kural Doğrulama
numaraları
5.3.1.2.1 Sürekli bağlantılar Gözle muayene
5.3.1.2.2 Sökülebilir bağlantılar Gözle muayene
5.3.1.3 Bağlama elemanları Gözle muayene

5.3.1.4 Tahliye Gözle muayene (teknik çizim ve/veya makinanın) ve
5.3.1.6 pratik deneyler
5.3.3
5.3.1.5 İç açılar ve köşeler Ölçme
5.3.2
5.3.1.6 Ölü alanlar Gözle muayene
5.3.1.7 Rulman ve mil giriş noktaları Gözle muayene
5.3.1.9 Panel, kapak ve kapılar Gözle muayene
5.3.1.10 Kontrol cihazları Gözle muayene
5.3.2 Sıçrama alanı Birinci sütunda verilen maddelere uygunluk
5.3.3 Gıda dışı alan Birinci sütunda verilen maddelere uygunluk
5.3.4 Hizmetler Birinci sütunda verilen maddelere uygunluk
7 Kullanıma ilişkin bilgi

7.1 Genel
İmalatçı tarafından verilen kullanıma ilişkin bilgi içinde gıda işleme makinasının kullanım amaçları ve kuralları
tanımlanmalıdır.
12
Ortadan kaldırılamayan risklere ilişkin olarak kullanıcıların, her türlü özel eğitim ihtiyacı da dahil olmak üzere
uymak zorunda oldukları her türlü önlem hakkında bilgilendirilmeleri gerekmektedir.
Kullanıma ilişkin bilgiler, EN ISO 12100-2, Madde 6’da verilen hükümlere uygun olmalıdır.
7.2 Kullanım kılavuzu
7.2.1 Genel
İmalatçı tarafından bir kullanım kılavuzu hazırlanmalı ve bu kullanım kılavuzu, EN ISO 12100-2 Madde
6.5’de belirtilen kural ve tavsiyelerine uygun olmalıdır. Bu kullanım kılavuzu ayrıca aşağıdaki hususlara ilişkin
ilave özel bilgileri de içermelidir:
7.2.2 Kuruluma ilişkin bilgi

Özellikle:
- Kullanım ve bakım için gerekli alan, örneğin; makina kurulurken alınması gereken önlemler. Gerekli hijyen
seviyesinin sağlanabilmesi için makinanın bakımının ve etrafı ile birlikte temizlenebilmesi için gerekli
hizmet kolaylığı sağlanmalıdır,
- Uygun çevresel çalışma koşulları ve ayrıca hava akımları, toz veya sızıntı, buharlaşma veya aerosollerden
kaynaklanan sıvılardan gıdanın olumsuz olarak etkilenmemesi için gereken yerlerde önlemler alınmalıdır.
7.2.3 Makinaya ilişkin bilgi

Kullanım amacına ilişkin özel talimatlar (Madde 5.1.5’e bkz.) bulundurulmalıdır.
7.2.4 Temizlik ve dezenfeksiyona ilişkin bilgi

Kullanım talimatında, sökme (gereken durumlarda), temizleme, dezenfeksiyon, durulama ve temizlik
denetimi için tavsiye edilen temizlik ve dezenfeksiyon maddeleri belirtilmelidir.
Sökülebilir parçalar da dahil olmak üzere, farklı yüzeylerin temizlenme yöntem ve sıklığının belirlenmesinde
işlenen gıda ürünü ve ilgili diğer tehlikeler göz önüne alınmalıdır.
7.2.5 Bakıma ilişkin bilgi

Belirli aralıklarla gıda işleme makinaları için gerekli hijyen seviyesinin sağlanması amacıyla, bir önlemler
sistemi oluşturulmalıdır.
Gıdayı etkilemeyen makina yağı tanımlanmalıdır.
7.3 İşaretleme
Bu standard kapsamında herhangi bir işaretlemeye gerek yoktur.
13
ICS 67.260 TS EN 1672-2+A1/2011-04
EN 1672-2:2005
Ek A
(Bilgi için)
Şekiller
Bu Ek aşağıdakileri kapsar:
- Gıda alanı, sıçrama alanı ve gıda dışı alanı gösteren Şekil A.1
- Gıda işleme makinalarının tasarımı ve/veya kurulumu için “hijyenik riskler” ve ortaya atılan kabul edilebilir”
çözümlerden örnekler veren Şekil A.2 ve diğerleri.
Şekil A.1 – Gıda alanı, sıçrama alanı ve gıda-dışı alan
14
Şekil A.2 – Temizlenebilirlik
15
ICS 67.260 TS EN 1672-2+A1/2011-04
EN 1672-2:2005
Açıklama:
a) Kaynak yapılmış
Şekil A.3 - Bağlantılar
Açıklama:
b) Pürüzsüz yüzey
Şekil A.4 - Kaynak yapılmış bağlantılar
16
Açıklama:
a) Uyumsuzluk
b) Gıda alanı
c) Pürüzsüz kaynak
Not - İzin verilen en büyük uyumsuzluk değerleri ürüne özgü standardlarda bulunabilir.
Şekil A.5 – Sürekli bağlantılar – Kaynak yapılmış borular
17
ICS 67.260 TS EN 1672-2+A1/2011-04
EN 1672-2:2005
Açıklama:
a) Uyumsuzluk,
b) Gölgeli alanlar ürünü tutabilir ve kolayca temizlenmez,
c) Metal-metal teması bakteri geçiren bağlantı yeri oluşturur,
d) Ürün akışının dışında bulunan sızdırmazlık elemanı temizlenemeyecek bir boşluk oluşturur,
Şekil A.6 – Sökülebilir bağlantılar
18
Conta şıkışması flanş yapısı ile sınırlıdır.
Açıklama:
a) Flanş yerleri
Şekil A.7 - Sökülebilir bağlantılar
19
ICS 67.260 TS EN 1672-2+A1/2011-04
EN 1672-2:2005
Açıklama:
a) Yüksek sıcaklık,
b) Düşük sıcaklık (Boşluk çizim ölçeğine uygun olarak çizilmemiştir)
Şekil A.8 - Sökülebilir bağlantılar
20
Şekil A.9 – Sökülebilir bağlantılar
21
ICS 67.260 TS EN 1672-2+A1/2011-04
EN 1672-2:2005
KABUL EDİLEBİLİR
Açıklama:
a) Açıkta kalan tel, çatlak ve/veya metal-metal teması kolayca temizlenemez ve bulaşma kaynağı ortaya
çıkarabilir
b) Taranmış bölge ile delik arasında kalan açıklık temizlenemez
c) Gıda alanı
1 Alt köşe girmebaşlı vida
Şekil A.10 – Gıda alanı için bağlama elemanları
22
Açıklama:
a) Kendinden tahliyeli değil b) Kap eğilerek boşaltılabilir
Şekil A.11 – Kabın tahliyesi
23
ICS 67.260 TS EN 1672-2+A1/2011-04
EN 1672-2:2005
Açıklama:
a) Kendinden tahliyeli değil
Şekil A.12 – Pompadan tahliye
TAHLİYE EDİLEMEZ TAHLİYE EDİLEBİLİR
Açıklama
1 Eş merkezli azaltıcı
2 Eş merkezli olmayan azaltıcı
Şekil A.13 – Boru tesisatının boşaltılması
24
Açıklama
a) Ren düşük = 3 mm
b) Pürüzsüz yüzey
R = 20 mm’ye kadar temizlenebilirlik sağlanabilir
Şekil A.14 – İç açılar ve köşeler
SADECE KAÇINILAMAYAN DURUMLARDA KABUL EDİLEBİLİR

25
ICS 67.260 TS EN 1672-2+A1/2011-04
EN 1672-2:2005
Not - Ölü ayağın kabul edilebilir uzunluğu temelde yapışkanlık ve akış hızına ve akış yönüne bağlıdır.
Açıklama:
a) Çok uzun
b) Ana akış ile yeterli şekilde karışamayan ölü alan
c) Ana akış ile yeterli şekilde karışan alan
d) Kısa
e) Ölü alandaki birikim akıtılabilir
Şekil A.15 – Ölü alan
26
Şekil 16, bir taşıyıcı üzerinde bazen “ters yönde akan su”da sıkışan ürünün bozulabileceğini ve renk
değişimine uğrayabileceği, fakat sonradan yeni bir ürün akışı ile geri alınabileceğini göstermektedir. Bundan
kaçınmak gerekir.
Şekil A.16 – Ölü alan
27
ICS 67.260 TS EN 1672-2+A1/2011-04
EN 1672-2:2005
Açıklama:
a) Gıda
b) Gıda ürünü yatak içine girebilir. Makina yağı gıdaya bulaşabilir,
c) Conta her iki taraftan da temizlenebilir.
Şekil A.17 – Rulmanlı yatak ve mil giriş noktası
28
KABUL EDİLEBİLİR
Gıda temas alanındaki yataklar
Açıklama
1 Ürün tarafından yağlanan yatak
Şekil A.18 – Yatak ve mil giriş noktası
29
ICS 67.260 TS EN 1672-2+A1/2011-04
EN 1672-2:2005
Şekil A.19 – Aletler
30
HİJYEN RİSKİ İYİ
Şekil A.20 - Aletler (basınç ölçerler)
31
ICS 67.260 TS EN 1672-2+A1/2011-04
EN 1672-2:2005
Şekil A.21 – Numune alma tertibatları
32
Şekil A.22 – Sıçrama alanı için bağlama elemanları
33
ICS 67.260 TS EN 1672-2+A1/2011-04
EN 1672-2:2005
Ek B
(Bilgi için)
Bu standard kapsamında yer alabilecek makinalara örnekler

Gıda işleme makina gruplarına örnekler:
 Fırınlar, ocaklar ve pasta makinaları,

o Fırın ürünleri, şekerleme ve pasta imalatı ve işlenmesi için kullanılan makinalar,
o Ocak ve pişirme makinaları,
 Tahıl ve hayvan yemlerinin işlenmesi için kullanılan makinalar,
 Kesimevlerinde ve et ürünlerinin işlenmesinde kullanılan makinalar,
o kasap makinaları,
o kesimevi makinaları,
o pişirme kapları,
o bacalar,
 Deniz ürünleri işleme makinaları,
 Meyve ve sebzelerin işlenmesi için kullanılan makinalar,
o Otoklavlar,
 Yiyecek- içecek ve büyük mutfaklar için kullanılan makinalar,
 Alkollü ve alkolsüz içecekler için kullanılan makinalar,
 Süt sanayiinde kullanılan makinalar,
 Süt ürünleri için kullanılan makinalar,
 Dondurma makinaları,
 Yenilebilir sıvı ve katı yağların işlenmesi için kullanılan makinalar,
 Şekerleme ve çikolatalar için kullanılan makinalar,
 Kahve makinaları ve kavurma için kullanılan makinalar,
 Şeker sanayiinde kullanılan makina ve tesisler,
 Tütün işleme makinaları,
 Soğutucu ve derin dondurucular,
 Yumurta tasnif makinaları.
34
Ek C
(Bilgi için)
Gıda işleme makinaları için temel hijyen özelliklerinin özeti
Her tehlike için göz önünde Gerekli bilgi Tasarım kriterleri

bulundurulması gereken faktörler
- tek gıda türü
Gıda makinasinin amaçlanan - birden fazla gıda türü, Makinaların kullanım amacının
kullanımı - gıda türü belirlenmemiş ve sınırlarının belirlenmesi
- hammadde,
Gıdanın yapısı - kısmen işlenmiş, Gıda ile ilgili tehlikelerin göz
- tüketime hazır önünde bulundurulması
- Makina sadece hammaddeler Gıdaya göre tasarım.

için mi kullanılacak?
- Makina, belirlenen tehlikeleri Gereken kontrol önlemlerine

azaltmak veya ortadan göre tasarım
İşleme aşaması kaldırmak için mi
kullanılacak?
Nihai ürün imalatını gerektirecek

- Makina nihai ürün imalatında şekilde tasarım.
mı kullanılacak?
- Gıda hemen mi tüketilecek?
-Gıdanın belirlenen bir raf ömrü
Gıdanın durumu var mı? Üretilen gıdaya ilişkin tasarım
- Gıda dayanıklı mı olacak? kriterlerinin oluşturulması
- Sağlıklı kişiler İlave önleme gerek yok.
Gıdanın tüketicisi - Hassas grup (yani, yaşlılar ve İlave önlem gerekebilir.
çocuklar).
- Yerel,
Pazar - Ulusal, Makinaların amaçlanan işlem
- Uluslararası hacmine ve kullanımına göre
tasarımı.
35
ICS 67.260 TS EN 1672-2+A1/2011-04
EN 1672-2:2005
Ek ZA
(Bilgi için)
Bu standard ve AB Direktifi 98/37/EC’nin Temel Gerekleri arasındaki
ilişki
Bu standard, Avrupa Komisyonu ve Avrupa Serbest Ticaret Birliği tarafından CEN‘e verilen talimatlara göre
98/79/EC Direktifi ile tadil edilen 98/37/EC*) Yeni Yaklaşım Direktifi’nin Temel Gereklerine uyumu sağlamak
için hazırlanmıştır.
Bu standard, yukardaki direktif kapsamında Avrupa Toplulukları Resmi Gazetesinde bir kez yer aldığında ve
en az bir üye ülkede ulusal standard olarak yayımlandığında, bu standardın kurala uygun maddeleri ile
uyumu, bu standardın kapsam sınırları içinde, bu Direktifin Madde 2.1’nin ve ilgili EFTA düzenlemelerinin
ilgili temel kuralları ile uyumunu varsayar.
Uyarı: Diğer kurallar ve diğer Avrupa Birliği Direktifleri, bu standard kapsamına giren mamul/mamullere
uygulanabilir.
*)TSE Notu: Bu direktif, T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından “98/37/AT sayılı Makina Emniyeti
Yönetmeliği” adı altında yayınlanmıştır.
36
Ek ZB
(Bilgi için)
Bu standard ve AB Direktifi 2006/42/EC’nin Temel Gerekleri

arasındaki ilişki
Bu standard, Avrupa Komisyonu ve Avrupa Serbest Ticaret Birliği tarafından CEN‘e verilen talimatlara göre
2006/42/EC*) Yeni Yaklaşım Direktifi’nin Temel Gereklerine uyumu sağlamak için hazırlanmıştır.
Bu standard, yukardaki direktif kapsamında Avrupa Toplulukları Resmi Gazetesinde bir kez yer aldığında ve
en az bir üye ülkede ulusal standard olarak yayımlandığında, bu standardın kurala uygun maddeleri ile
uyumu, bu standardın kapsam sınırları içinde, bu Direktifin Madde 2.1’nin ve ilgili EFTA düzenlemelerinin
ilgili esas kuralları ile uyumunu varsayar.
Uyarı: Diğer kurallar ve diğer Avrupa Birliği Direktifleri, bu standard kapsamına giren mamul/mamullere
uygulanabilir.
*) TSE Notu: Bu Direktif, T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından 98/37/AT sayılı Yönetmeliği revize eden
“2006/42/AT sayılı Makina Emniyeti Yönetmeliği” adı altında yayınlanmıştır.
37
ICS 67.260 TS EN 1672-2+A1/2011-04
EN 1672-2:2005
Kaynaklar
38

Türk Standardi: TS EN 1672-2+A1

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Türk Standardi: TS EN 1672-2+A1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TÜRK STANDARDI

Gıda işleme makinaları - Temel kavramlar - Bölüm 2: Hijyen kuralları

Food processing machinery - Basic concepts - Part 2: Hygiene requirements

Machines pour les produits alimentaires - Nahrungsmittelmaschinen - Allgemeine

EN 1672-2:2005+A1(2009) Standardının Türkçe Tercümesidir.

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

- Bu standard yayımlandığında EN 1672-2:1997+AC:1998 yerini alır.

- Bu standardda atıf yapılan standardların milli karşılıkları aşağıda verilmiştir.

Gıda işleme makinaları - Temel kavramlar - Bölüm 2: Hijyen kuralları

Food processing machinery - Basic concepts - Part 2: Hygiene requirements

Machines pour les produits alimentaires - Notions Nahrungsmittelmaschinen - Allgemeine

Bu Avrupa standardı CEN tarafından 29 Aralık 2008 tarihinde kabul edilmiştir.

AVRUPA STANDARDİZASYON KOMİTESİ

Yönetim Merkezi : Avenue Marnix 17, B-1000 Brussels

Bu tasarı CEN tarafından 29.12.2008 tarihinde onaylanan A1’i içerir.

Bu standard EN 1672-2:2005’in yerine geçer.

Bu standardda yapılan değişiklik ve ilaveler işaretleri arasında gösterilmiştir.

Bu standardın AB Direktifi/Direktifleriyle ilişkisi, standardın tamamlayıcı kısımları olan Ek ZA ve Ek ZB’de verilmiştir .

Bu standard kaynakça içerir.

2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar

3.2 Gıda hijyeni

3.3 Zararlı etki

3.4 Donanım alanları

3.4.1 Gıda alanı

3.4.2 Sıçrama alanı

3.4.3 Gıda dışı alan

3.7 Korozyona dayanıklı malzeme

3.8 Yarık ve çatlaklar

3.9 Ölü alan

3.12 Bağlantı yerleri

3.13 Emici olmayan malzeme

3.14 Toksik olmayan madde

3.15 Kapatma işlemi

3.16 Kendiliğinden tahliyeli

4 Önemli tehlikelerin listesi

Hijyen risk değerlendirmesi, EN 1050’de tanımlanan yönteme göre yapılır.

5.1.2 Makina kullanım sınırlarının belirlenmesi

- Makina ömrünün aşamaları,

- Öngörülen kullanıcıların beklenen eğitim, tecrübe veya yetenek düzeyleri.

5.1.3 Hijyen riskinin tahmini

- Düşünülen tehlikeden kaynaklanan olası zararın şiddetinin tahmini,

Sorulacak sorular arasında aşağıdakiler yer almaktadır:

Şekil 1 - Hijyen riskinin değerlendirilmesi

5.1.4 Hijyen riskinin değerlendirilmesi

5.1.5 Hijyen riskinin azaltılması

- Tehlikenin ortadan kaldırılması veya hijyen riskinin düşürülmesi,

5.2 Yapı malzemeleri

5.2.1 Genel kurallar

5.2.2 Gıda alanı

- Korozyona dayanıklı olmalı,

- Emici olmamalıdır (teknik olarak veya kaçınılmaz durumlar hariç).

5.3.1 Gıda alanı

5.3.1.2.1 Sürekli bağlantılar

5.3.1.2.2 Sökülebilir bağlantılar

5.3.1.3 Bağlama elemanları

5.3.1.5 İç açılar ve köşeler

5.3.1.6 Ölü alanlar

5.3.1.8 Alet takımı ve numune alma cihazları

5.3.1.9 Panel, kapak ve kapılar

5.3.1.10 Kontrol cihazları

5.3.2 Sıçrama alanı

Makina elemanlarına ilişkin olarak Şekil A.22’ye bakınız.

5.3.3 Gıda dışı alan