Professional Documents
Culture Documents
01 - Üretim Yöntemleri
01 - Üretim Yöntemleri
©2007 John Wiley & Sons, Inc. M P Groover, Fundamentals of Modern Manufacturing 3/e
Üretim önemlidir!
Teknolojik olarak
Ekonomik olarak
Tarihsel
©2007 John Wiley & Sons, Inc. M P Groover, Fundamentals of Modern Manufacturing 3/e
Üretim, teknolojik olarak önemlidir.
©2007 John Wiley & Sons, Inc. M P Groover, Fundamentals of Modern Manufacturing 3/e
Üretim, ekonomik olarak önemlidir.
U.S. ekonomisi:
% of
Sektör
GSM
Üretim 20%
©2007 John Wiley & Sons, Inc. M P Groover, Fundamentals of Modern Manufacturing 3/e
Üretim tarihsel olarak önemlidir.
Tarihsel olarak, medeniyetlerin gelişiminde
üretimin önemi dikkate alınmamıştır. Oysa;
Daha iyi takım daha iyi ustalık, silah demektir.
Daha iyi ustalar yaşam seviyesini artırır.
Daha iyi silahlar hem karşı tarafı caydırır,
hem de güç dağlar
Medeniyet tarihi büyük oranda mal ve eşyaları
yapmak için insanların yeteneğinin çıkması
sürecidir.
©2007 John Wiley & Sons, Inc. M P Groover, Fundamentals of Modern Manufacturing 3/e
Üretim nedir?
Üretim kelimesi Latince iki kelimeden türemiş olup,
manus (el) and factus (yapma); kelimelerinin
bileşimi olan “elle yapmak” manasındadır.
“Made by hand” ilk olarak 1567 kullanıldı..
Çoğu modern üretim yöntemleri insanlar tarafından
kontrol edilen mekanik ve otomatik cihazlardır.
©2007 John Wiley & Sons, Inc. M P Groover, Fundamentals of Modern Manufacturing 3/e
Üretim - Teknoloji
Teknolojik olarak imalat, parça veya ürün elde etmek
için verilen başlama maddesinin (ham veya yarı
mamul) görünümü veya geometrisini, özelliklerini
değiştirmek amacıyla fiziksel ve kimyasal işlemlerin
uygulanmasıdır.
Üretim montajı da içerir.
İşlemler bir sıra ile gerçekleştirilir.
©2007 John Wiley & Sons, Inc. M P Groover, Fundamentals of Modern Manufacturing 3/e
Üretim - Ekonomi
Malzemenin istenen şekle gelmesi için birbiri ardına
yapılan işlemlerin gerçekleştirilerek malzemenin daha
verimli hale getirilmesidir.
Üretim malzemenin şeklini, özelliklerini değiştirerek
değerini artırır.
©2007 John Wiley & Sons, Inc. M P Groover, Fundamentals of Modern Manufacturing 3/e
Üretim endüstrisi
Endüstri kaynaklar, üretim alanları, üretim ve servis
şartlarını içerir.
Endüstri sınıflandırılması:
1. Birincil endüstri – doğal kaynaklar, tarım,
madencilik gibi
2. İkincil endüstri – üretim temel oluşturur.
Örneğin uçak sanayi
3. Üçüncül endüstri – servis sektörü
©2007 John Wiley & Sons, Inc. M P Groover, Fundamentals of Modern Manufacturing 3/e
Üretim Miktari Q
©2007 John Wiley & Sons, Inc. M P Groover, Fundamentals of Modern Manufacturing 3/e
Ürün çeşitliliği P
Ürün çeşitliliği bir fabrikada üretilen farklı ürün
tiplerini yada modellerini tanımlar.
Farklı ürünler farklı özelliklere sahiptir.
Farklı pazarlar içindir.
Parça sayısı fazladır
Bir fabrikada her yıl farkı ürün sayısı
belirlenebilir.
Eğer ürün sayısı fazlaysa bu üretim
çeşitliliğini gösterir.
©2007 John Wiley & Sons, Inc. M P Groover, Fundamentals of Modern Manufacturing 3/e
P-Q
©2007 John Wiley & Sons, Inc. M P Groover, Fundamentals of Modern Manufacturing 3/e
Üretim Kapasitesi
Üretim kapasitesi, imalat firmasının ve fabrikanın her
biriminin teknik ve fiziksel sınırlamalarını belirtir.
Üretim kompleksi, malzemeler, prosesler ve
sistemlerden oluşur ve bu başlıklar birbirine
bağlıdır
Ürün kapasitesi aşağıdaki başlıkları içerir:
1. Teknolojik işleme kapasitesi
2. Ürünün fiziksel sınırlamaları (boyut, geometri)
3. Ürün kapasitesi
©2007 John Wiley & Sons, Inc. M P Groover, Fundamentals of Modern Manufacturing 3/e
Üretimde Malzeme
©2007 John Wiley & Sons, Inc. M P Groover, Fundamentals of Modern Manufacturing 3/e
Kompozitler
3 malzeme grubunun homojen olmayan karışımıdır.
©2007 John Wiley & Sons, Inc. M P Groover, Fundamentals of Modern Manufacturing 3/e
Üretim Prosesleri
İki temel gruba ayılır:
1. Şekillendirme işlemleri
Geometrik özellikleri değiştirme, yani bir
parçayı başka bir şekle getirme
2. Montaj işlemleri – yeni bir ürün oluşturmak için
iki veya daha fazla parçayı birleştirme
©2007 John Wiley & Sons, Inc. M P Groover, Fundamentals of Modern Manufacturing 3/e
Üretim Yöntemlerini Sınıflandırma
Üretim Yöntemleri
İşlem Prosesleri
Deformasyon Yöntemleri
Montaj İşlemleri
Kalıcı Bağlama
©2007 John Wiley & Sons, Inc. M P Groover, Fundamentals of Modern Manufacturing 3/e
Katılaşma Prosesleri
Malzeme sıvı yada lapamsı hale getirilmek için ısıtılır.
Bütün malzemeler için işlem aynıdır.
Örnekler: metal döküm, plastik ergitme
©2007 John Wiley & Sons, Inc. M P Groover, Fundamentals of Modern Manufacturing 3/e
Parçacık Şekillendirme (Toz Metalurjisi)
Malzeme metal yada seramik tozdur.
Genellikle presleme ve sinterleme işleminin
birleşimidir.
©2007 John Wiley & Sons, Inc. M P Groover, Fundamentals of Modern Manufacturing 3/e
Deformasyon İşlemleri
Malzemeye akma noktasının üzerinde uygulanan
yükle şekil verilir.
Örnek: (a) dövme, (b) ekstrüzyon
©2007 John Wiley & Sons, Inc. M P Groover, Fundamentals of Modern Manufacturing 3/e
Talaş Kaldırma İşlemleri
İstenilen geometride parça üretmek için iş parçası
malzemesinden fazla olan kısımları kesici takım
vasıtasıyla uzaklaştırma işlemidir.
Örnekler: tornalama, delme, delik büyütme,
frezeleme
©2007 John Wiley & Sons, Inc. M P Groover, Fundamentals of Modern Manufacturing 3/e
Özelliği Artıran İşlemler
İş malzemesinin fiziksel veya mekanik
özelliklerini artırmak için yapılır.
Bazı durumlar hariç, parça şekli değişmez
Örnekler:
Metal ve camların ısıl işlemi
Sinterleme
©2007 John Wiley & Sons, Inc. M P Groover, Fundamentals of Modern Manufacturing 3/e
Yüzey İşlemleri
Temizleme – yüzeydeki yağ gibi kirlilikleri
kimyasal veya mekanik olarak
uzaklaştırmak
Yüzey işlemleri –difüzyonla veya
olmaksızın yüzey özelliklerini değiştirmek
Kaplama veya ince film kaplama – taban
malzeme üzerine aşınma veya korozyon
özelliklerini iyileştirmek için film büyütmek
©2007 John Wiley & Sons, Inc. M P Groover, Fundamentals of Modern Manufacturing 3/e
Montaj İşlemleri
İki yada daha fazla parçayı birleştirerek yeni
ürün oluşturmak
Montaj tipleri:
1. Kalıcı birleştirme
Kaynak, lehim gibi
2. Mekanik montaj – kalıcı olmayan
birleştirme
Cıvata, vidalı bağlantı, perçin gibi
©2007 John Wiley & Sons, Inc. M P Groover, Fundamentals of Modern Manufacturing 3/e
Pik demir üretimi, sıcaklık 1650°C (3000 ° F).
©2007 John Wiley & Sons, Inc. M P Groover, Fundamentals of Modern Manufacturing 3/e
©2007 John Wiley & Sons, Inc. M P Groover, Fundamentals of Modern Manufacturing 3/e
©2007 John Wiley & Sons, Inc. M P Groover, Fundamentals of Modern Manufacturing 3/e
©2007 John Wiley & Sons, Inc. M P Groover, Fundamentals of Modern Manufacturing 3/e
©2007 John Wiley & Sons, Inc. M P Groover, Fundamentals of Modern Manufacturing 3/e
©2007 John Wiley & Sons, Inc. M P Groover, Fundamentals of Modern Manufacturing 3/e
©2007 John Wiley & Sons, Inc. M P Groover, Fundamentals of Modern Manufacturing 3/e
©2007 John Wiley & Sons, Inc. M P Groover, Fundamentals of Modern Manufacturing 3/e
©2007 John Wiley & Sons, Inc. M P Groover, Fundamentals of Modern Manufacturing 3/e
©2007 John Wiley & Sons, Inc. M P Groover, Fundamentals of Modern Manufacturing 3/e
©2007 John Wiley & Sons, Inc. M P Groover, Fundamentals of Modern Manufacturing 3/e
Atom ve yapısı
©2007 John Wiley & Sons, Inc. M P Groover, Fundamentals of Modern Manufacturing 3/e
Atomlar birbirleri ile sürekli etkileşim içerisindedir. Bu etkileşimlerden biride
atomlar arası itme ve çekme olaylarıdır.
İtme
Bağ oluştuğun Bağ
da açığa koptuğunda
çıkan enerji (- absorbe
Bağ enerjisi) edilen enerji
(+Bağ
Potansiyel enerji (kj/mol)
enerjisi)
Atomlararası uzaklık
40/31
Nötr durumda protonlarla elektronların sayısı eşittir ve net elektriksel
yük sıfırdır. Atomlar birbirine elektron vererek veya alarak yüklü duruma
geçerler. Bu durumda Coloumb kuvveti doğar.
dW Fdx
x
W Fdx
0
dW
O K ' de........F
o
0 DENGE
dx
41/31
Elastisite modülü
Uygulanan gerilme
ve oluşan elastik
şekil değiştirme
(strain) arasında
= E
ilişkisi vardır ve E
elastik modül olarak
adlandırılır.
Uygulanan gerilme ile kuvvet doğrultusunda uzaklaşan atomlar,
şekildeki gibi geri çağırıcı kuvvetin etkisinde kalır.
FN r
2
E
r0 r0
E, Elastisite modülünün FN kuvvetinin r=ro’daki değişimi ile
orantılı olduğu görünmektedir.
veya Enerjinin ro’daki eğriliği ile orantılıdır.
1 d Ebağ
2
1 dFN
E
ro dr r r0 r0 dr 2 r r
0
Ebağ
E f
r03
Çok
atom
Metalik bağ
Van der Walls bağı
H H
H2
İmalatta atomsal yapı ve diziliş önemlimidir?