1.

WSTĘP
I. Uzasadnienie wybory przedstawionych w pracy obszarów
Powiat Ciechanowski jest obszarem, z którym mam szczególnie silny związek,
głównie przez pochodzenie z niego części mojej rodziny. Mieszkam tutaj od urodzenia,
miałem więc możliwość obserwowania zmian i rozwoju w sieci osadniczej w
miejscowościach okalających miasto przez ostatnich kilkanaście lat. Wybór gmin na terenie
powiatu także nie jest przypadkowy. Zarówno gmina Sońsk jak i Ciechanów są podobne, jeśli
chodzi o powierzchnię czy liczbę ludności, ale dopiero analiza szczegółowych danych w
dziedzinie demografii czy struktury zatrudnienia pokazuje, jak różne są to jednostki.
Z jednej strony widzimy ewidentnie „podmiejską” pod względem struktury zabudowy
gminy Ciechanów z drugiej zaś strony- typowo rolniczy obszar Sońska, co pozwala na
przeprowadzenie szerokiej analizy porównawczej zmian zachodzących w sieci osadniczej na
tych terenach w poprzedniej dekadzie.
Podczas pisania pracy, moimi głównymi źródłami informacji były np. opracowania
naukowe, takie jak „Statystyczne Vademecum samorządowca” tworzone przez regionalny
oddział GUS, Studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego dla
wybranych gmin, strony internetowe, takie jak „Polska w liczbach” oraz własne obserwacje
prowadzone na badanych obszarach i porównanie stanu rozwoju sieci osadniczej w
analizowanym okresie.
Tworząc pracę, zwracałem uwagę na skonstruowanie tekstu w taki sposób, aby był on
interesujący dla wszystkich, niezależnie od wieku czy zainteresowań
II. Lokalizacja wybranych gmin pod względem fizycznogeograficznym i administracyjnym
a) Gmina Ciechanów
Jest częścią powiatu ciechanowskiego, a więc także województwa Mazowieckiego.
Gmina graniczy z miastem Ciechanów, gminą wiejsko-miejską Glinojeck oraz innymi
gminami wiejskimi, tj. Ojrzeń, Sońsk, Regimin, Gołymin-Ośrodek, Opinogóra górna oraz
częścią powiatu Mławskiego. Siedzibą administracji ośrodka jest miasto Ciechanów.
Powierzchnia jednostki to 140,5 km2, co stanowi 13,3% powierzchni powiatu. Obszar
gminy charakteryzuje się nizinną rzeźbą terenu, najwyżej położony punkt na jej terenie
znajduje się 150 m n.p.m. Gmina w całości położona jest w północnej części niziny
mazowieckiej na wysoczyźnie ciechanowskiej. Przez obszar jednostki przepływa
kilkadziesiąt rzek i cieków wodnych, z największą Łydynią na czele oraz liczne zbiorniki
wodne, powstałe najczęściej w efekcie działalności przemysłowej.

gmina

Ciechanów

b)Gmina Sońsk
Jednostka administracyjna, podobnie jak gm. Ciechanów, położona jest w
powiecie ciechanowskim oraz województwie mazowieckim. Graniczy z gminami:
Ojrzeń, Ciechanów, Gołymin-Ośrodek, oraz z powiatami: Płońskim i Przasnyskim.
Siedzibą administracji ośrodka jest wieś Sońsk
Powierzchnia gm. Sońsk to 154,7 km2, co stanowi 14,6% powierzchni powiatu.
Rzeźba terenu, podobnie jak w przypadku gminy Ciechanów charakteryzuje się
nizinną budową i niskimi przewyższeniami. Najwyżej położony punkt znajduje się na
wysokości ok. 130 m n.p.m. Przez obszar gminy przepływa kilkanaście niewielkich
rzek, największe z nich to: Sona i Kolnica.
 Gmina Sońsk leży w odległości ok. 10 km od najbliższego ważniejszego
ośrodka miejskiego – Ciechanowa, ok. 30 km od Pułtuska, oraz ok. 40 km od Płońska.
Ponadto, w odległości ok. 80 km od Sońska w kierunku południowo-wschodnim
zlokalizowana jest stolica województwa mazowieckiego – Warszawa.
Gmina położona jest na wysoczyźnie ciechanowskiej, której rzeźba terenu
została ukształtowana przez zlodowacenie środkowopolskie. Dominuje tu krajobraz
pól uprawnych, urozmaicony pagórkami morenowymi oraz terenami łąk i lasów. Linia
kolejowa przebiegająca przez obszar gminy, dzieli ją na dwie części różniące się
znacząco pod względem krajobrazowym. Na wschód od linii wyróżnia się większy
udział powierzchni leśnych oraz mniejszą gęstością zabudowy (m.in. sołectwa
Marusy, Ciemniewo, czy Kałęczyn). W części zachodniej, krajobraz jest w wielu
miejscach zdegradowany. Prowadzone tam na masową skalę wydobycie piasków i
żwirów prowadzi do bezpowrotnego przekształcenia krajobrazu tej części gminy.

gmina Sońsk

Przedstawione powyżej
gminy łączy wiele
podobieństw:
powierzchnia (także w
stosunku do całego
powiatu), położenie
na nizinie mazowieckiej i wysoczyźnie ciechanowskiej, niemal identyczne ukształtowanie
powierzchni. Obie jednostki, zarówno pod względem fizycznogeograficznym, jak również
administracyjnym są do siebie niezwykle podobne.