CEMIYETLER

-Azınlıklar Tarafından Kurulan Cemiyetler

a. Mavri Mira Cemiyeti

Bu cemiyet İstanbul’da Rum Patrikhanesine bağlı olarak patrik vekilinin başkanlığında kuruldu.Yuan hükümetinin emirleri doğrultusunda hareket eden cemiyet
İstanbul, Bursa, Bandırma ve Trakya bölgelerindeki Rumlar silahlandırarak çeteler kurdu. Mavri Mira Cemiyeti'nin amacı; Trakya, İstanbul, Bati ve Orta
Anadolu'da "Büyük Yunanistan" kurarak Bizans İmparatorluğu’nu yeniden canlandırmaktı.

b. Pontus Rum Cemiyeti

İstanbul’daki Rum Patrikhanesi bu cemiyetin merkeziydi.

Cemiyetin amacı; İnebolu’dan Batum'a kadar uzanan ve Kastamonu, Çankırı, Yozgat, Sivas, Tokat, Amasya, Corum, Gümüşhane ve Erzincan' da içine alan
Karadeniz topraklarında "Rum Pontus Devleti’ni kurmaktı.

c. Etnik-i Eterya Cemiyeti

Cemiyet, 1894 yılında Yunan subayları tarafında kuruldu. Cemiyetin kuruluş amacı; Rumların yasadığı bütün toprakların Yunanistan'a katılmasını ve Rum-
Bizans İmparatorluğu’nun kurulmasını sağlamaktı

d. Ermeni Hinçak ve Tasnak Cemiyetleri

Bu cemiyetlerin amacı Wilson ilkelerinden yararlanarak itilaf Devletleri'nin yardımıyla Doğu 'Anadolu ve Çukurova bölgelerini içine alan bağımsız bir
"Ermenistan Devleti" kurmaktı.

e. Musevi (Alyans) Cemiyeti

Museviler Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra Alyans Cemiyeti'ni kurdular. Amaçları Osmanlı Devleti'nin yıkılması durumunda bağımsız bir devlet kurmaktı.

Azınlıkların Kurduğu Cemiyetlerin Ortak Özellikleri

 İtilaf Devletleri tarafından kestirtilmiş ve desteklenmişlerdir.

 Osmanlı Devleti'nin parçalanması için faaliyet göstermişlerdir.
 Yaptıkları çalışmalarla Türk topraklarının işgalini kolaylaştırmışlardır.
 Cemiyetlerin kurulmasında ve çalışmalarında Ermeni ve RumPatrikhaneleri ile Musevi Hahamhanesi etkili olmuştur.
 Çete faaliyetleriyle halkımızı zor duruma düşürmüşlerdir.
 Bağımsız devlet kurmayı amaçlamışlardır.

Milli Varlığa Düşman Cemiyetler

a. Sulh ve Selamet-i Osmaniye Fırkası

Cemiyet meşrutiyet ve demokrasi esasların benimseyerek siyasi faaliyetlere başlamıştır. Bu cemiyet vatanin kurtuluşunun padişah ve halifenin emirlerine sıkı
sıkıya uyulmasıyla sağlanacağı inançla hareket etmiştir. Damat Ferit Hükümeti'ne tam destek veren cemiyet, ittihat ve Terakki düşmanlığı yapmış, Hürriyet ve
İtilaf Fırkasıyla uyum içinde olmuştur.

b. Teali-i İslam Cemiyeti

1919 yılında İstanbul’da medrese hocaları tarafından kuruldu. Hilafet ve ümmetçilik esaslarını benimsemiştir. Anadolu'nun kurtuluşunun dini esaslara sıkı sıkıya
bağlı kalmakla sağlanacağını ileri sürmüşler.

c. Kürdistan Teali Cemiyeti

1918 yılında İstanbul’da kuruldu. Cemiyetin amaç Wilson İlkelerine dayanarak Doğu Anadolu'da bağımsız bir devlet kurmaktı.

d. İngiliz Muhipleri Cemiyeti

İngiltere ile Osmanlı Devleti arasındaki dostluğu kuvvetlendirmek ve devam ettirmek amacıyla Ağustos 1919'da İstanbul’da kuruldu. Cemiyetin üyeleri arasında
eski bakanlar ve bazı kumandanlar da bulunuyordu. Cemiyetin üyeleri Osman! Devleti'nin devamını ve kurtuluşunu "İngiliz Mandasına girmekte görüyordu.
Ayrıca İngiliz paralarıyla kurulan cemiyetin gizli amacı; ülkede karışıklık ve ayaklanmalar çıkararak, uyanmaya başlayan milli bilinci bozmak ve yabancı
müdahalesini kolaylaştırmaktı.

e. Wilson ilkeleri Cemiyeti

Amerikan mandasını savunan yazar ve gazeteciler tarafından kuruldu (4 Ocak 1919). Cemiyetin bazı üyeleri daha sonra Milli Mücadelecilere katıldılar.

f. Hürriyet ve itilaf Fırkası

İttihat ve Terakki Partisine karsı kurulmuş bir partidir (1911). Bu partinin amacı, ülkede çok partili liberal bir yönetim olusturmak, iktidar partisini istediği gibi
davranmaktan alıkoymaktı. Parti, 1913'yilindan 1920 yılına kadar faaliyetlerini durdurdu.1920'den sonra yeniden faaliyetlere başlayan parti, Milli Mücadelenin
karsısında yer aldı ve ayaklanmalarda kışkırtıcı rol oynadı
MİLLİ CEMİYETLER

a. İzmir Müdafaa-i Hukuk-u Osmaniye Cemiyeti

Mondros Ateşkesinden sonra İzmir’in Yunanistan'a verileceği söylentilerinin yayılması üzerine Aralık 1918'de İzmir’de kuruldu. Cemiyetin amacı; Ege
bölgesinin tümden ürk olduğunu, bölgenin Türklere ait olduğunu dünyaya duyurmak ve yapılacak Paris Barış Konferansında girişimlerde bulunmaktı.

b. İzmir Reddi-i ilhak Cemiyeti

İzmir’de kurulan bu cemiyetin ilk ad I "Müdafaa-i Vatan Heyeti’dir. İzmir’in işgalinden bir gün önce Reddi-i ilhak Cemiyeti adını almistir. Cemiyetin amacı;
İzmir’in hâksiz olarak Yunanistan tarafından işgalini önlemek, İzmir ve çevresinin Türklere ait olduğunu dünyaya duyurmaktı. İzmir’in işgalinden sonra silahlı
direnişe gecen Reddi-i ilhak Cemiyetinin çalışmalarıyla Kuvay-1 Milliye birlikleri kuruldu.

c. Trakya Paşaeli Cemiyeti

Cemiyet, Trakya’nın bütünlüğünü ve Osmanlı Devleti'ne bağlı kalmasını sağlamak, Trakya’nın Türk yurdu olduğunu belgelerle anlatarak Türklerin haklarını
savunmak amacıyla Aralık 1918'de Edirne'de kurulmuştur. Cemiyet, İstanbul’da kurulan "Trakya Komitesi" ile işbirliği yapmış, Osmanlı Devleti'nin
parçalanması halinde Doğu Trakya’yı mümkün olursa Batı Trakya’yı kurtarmaya da amaçlamıştır. Cemiyet, Osmanlı Devleti'nin parçalanması halinde İngiltere
veya Fransa’nın yardımlıyla "Trakya Cumhuriyeti" kurmayı da planlamıştır. Mustafa Kemal Paşa’nın Anadolu'ya geçmesinden sonra Milli Mücadeleye taraftar
olan cemiyet, Sivas Kongresi sırasında Anadolu'daki milli cemiyetlerle birleşmiştir. Bu arada yapılan çalışmalar sonucunda Lüleburgaz (31 Mart - 2 Nisan 1920)
ve Edirne (9-13 Mayıs 1920) kongrelerini düzenleyerek muhtemel Yunan işgallerine karsı silahlı direniş kararı almıştır

d. Sark Vilayetleri (Doğu Anadolu) Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Cemiyet

İlk önce Doğu illerindeki Müslüman halkın haklarını korumak amcayla Süleyman Nazif başkanlığında İstanbul’da kuruldu. 10 Mart 1919'da Erzurum'da
"Erzurum Müdafaa-i Hukuk" şubesi acildi. Erzurum Müdafaa-i Hukuk şubesi, Doğu Anadolu'nun Ermenistan'a verilmesini engellemek amacıyla hızla
örgütlenmeye ve çevre illerle ilişki kurmaya başladı. Cemiyet, Mustafa Kemal Pasa, Kazım Karabekir Pasa ve Rauf Orbay gibi Milli Mücadele liderlerini de
bünyesine alarak İstanbul merkezine bağlılıktan kurtuldu ve Erzurum Kongresini düzenledi. Kongrede önemli kararlar alan cemiyet, Milli Mücadelenin
teşkilatlanması yolunda önemli adımlar atılmasını sağladı. Kongre sonrasında Şarki Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti (Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk
Cemiyeti) adıyla çalışmalarını sürdürdü.

e. Trabzon Muhafaza-i Hukuk-u Milliye Cemiyeti

Trabzon ve yöresine yönelik Rum Pontus Devletinin kurulmasını engellemek ve Ermeni iddialarına karsı bölge halkının haklarını savunmak amacıyla Trabzon'da
kuruldu.

f. Kilikyalılar Cemiyeti

Fransız ve Ermenilerin Adana ve çeviresindeki emellerine ve işgallerine karşı 21 Aralık 1918'de Ali Fuat Paşa’nın girişimleriyle İstanbul’da kuruldu. Adana’nın
Fransız işgaline karşı savunulmasında etkili oldu.

g. Milli Kongre Cemiyeti

1I. Meşrutiyet döneminde Türkçülük fikrini ve Türk milliyetçiliği hareketini Milli Eğitim vasıtalarıyla yaymak amacıyla kurulan "Milli Talim ve Terbiye
Cemiyeti" üyeleri tarafından 29 Kasım 1918'de İstanbul’da kuruldu. Partiler üstü bir cemiyet olarak kurulan Milli Kongre Cemiyeti'nin amacı; Türkler hakkında
dünyada yapılmış ve yapılmakta olan propagandalara yayın yoluyla karşı koymak ve Türk milletinin haklarını, tarihi vazifelerini, medeni vasıflarını belirtmekti.

Milli Cemiyetlerin Ortak Özellikleri

 Bölgesel amaçlarla kurulmuşlardır. Cemiyetlerin kurulusunda milliyetçilik (Türkçülük) duygusu hakimdir. Bulundukları bölgenin haklarına
işgallerin haksızlığı ve buralarin Türklere ait olduğunu dünya kamuoyuna duyurmak amacıyla basın yayın yoluyla çalışmalar yapmışlardır.
 Gerektiğinde işgallere karşı silahlı direniş kararı almislardir.
 işgal güçleri, azınlıklar ve İstanbul Hükümeti'yle mücadele etmislerdir.
 Yaptiklari calismalarla Milli Mücadelenin tabanini olusturmuslardir.
 Sivas Kongresi'ne kadar birbirinden kopuk ve bagimsiz hareket eden Mili Cemiyetter, Sivas'ta Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti
adiyla tek çatı altinda birlesmislerdir.
 Cemiyetlerin tabanini genellikle eski Ittihatfilar olusturmustur.