บทเสภา

สามัคคีเสวก
ตอน สามัคคีเสวก

#ภาษาไทยไม่จั๊กเดียม
 บทเสภาสามัคคีเสวก เป็นบทเสภาขนาดสั้น มี 4 ตอน ดังนี้

ตอนที่ 1 กิจการแห่งพระนนที
บทเสภา ตอนที่ 2 กรีนิรมิต (กะ-รี-นิ-ระ-มิด)
สามัคคีเสวก
ตอนที่ 3 วิศวกรรมา (วิด-สะ-วะ-กัน-มา)
ตอนที่ 4 สามัคคีเสวก (สา-มัก-คี-เส-วก)
#ภาษาไทยไม่จั๊กเดียม
 ตอนที่ 4 สามัคคีเสวก (สา-มัก-คี-เส-วก)
กล่ า วถึ ง ความสามั ค คี ใ นหมู่ ร าชเสวก
ให้ยึดมั่นจงรักภักดี แล้วจับระบาราชเสวก 28
หมู่ แต่งกายเต็มยศเดินแถวสวนสนามจน
ครบ จากนั้ น ทุ ก คนออกมาร้ อ งเพลงแสดง
ความจงรักภักดี

ภาพจาก www.pinterest.com/pin/346425396341235240/ สืบค้นเมื่อ 4/01/64 #ภาษาไทยไม่จั๊กเดียม


๏ ประการหนึ่งพึงคิดในจิตมั่น
ว่าทรงธรรม์เหมือนบิดาบังเกิดหัว
ควรเคารพยาเยงและเกรงกลัว
ประโยชน์ตัวนึกน้อยหน่อยจะดี
ถอดความ
สิ่งหนึ่งที่เราควรคิดไว้ในจิตใจของ
เ ร า เ ส ม อ คื อ พ ร ะ เ จ้ า แ ผ่ น ดิ น
เปรียบเสมือนพ่อผู้ให้กาเนิด ที่เราควร
เกรงใจและเคารพนั บ ถื อ เราไม่ ค วร
เห็นแก่ประโยชน์ส่วนตัวมากเกินไป
#ภาษาไทยไม่จั๊กเดียม

๏ ควรนึกว่าบรรดาข้าพระบาท
ล้วนเป็นราชบริพารพระทรงศรี
เหมือนลูกเรืออยู่ในกลางหว่างวารี
จาต้องมีมิตรจิตสนิทกัน
ถอดความ
ข้ า ราชการทั้ ง หลายต้ อ ง
ท างานรั บ ใช้ พ ระเจ้ า แผ่ น ดิ น และ
เปรียบเสมือนลูกเรือที่อยู่ในเรือกลาง
มหาสมุทรจาเป็นที่จะต้องมีการถ้อย
ทีถ้อยอาศัยกัน มีไมตรีต่อกัน
#ภาษาไทยไม่จั๊กเดียม
 ถอดความ

๏ แม้ลูกเรือเชื่อถือผู้เป็นนาย ถ้าลูกเรือเชื่อฟังกัปตันเรือ
ต้องมุ่งหมายช่วยแรงโดยแข็งขัน ก็จะต้องช่วยกันอย่างแข็งขัน ตั้งใจ
คอยตั้งใจฟังบังคับกัปปิตัน ฟังคาสั่งของกัปตัน เรือจึงจะรอด
นาวานั้นจึ่งจะรอดตลอดทะเล ปลอดภัย

#ภาษาไทยไม่จั๊กเดียม

๏ แม้ลูกเรืออวดดีมีทิฐิ
และเริ่มริเฉโกยุ่งโยเส
เมื่อคลื่นลมแรงจัดซัดโซเซ
เรือจะเหล่มระยาคว่าไป
ถอดความ
แต่ ถ้ า ลู ก เรื อ ไม่ เ ชื่ อ ฟั ง
กั ป ตั น และเริ่ ม แตกคอกั น เมื่ อ
เจอคลื่นลมแรง เรือก็จะล่มกลาง
มหาสมุทร
#ภาษาไทยไม่จั๊กเดียม
 ถอดความ

๏ แม้ต่างคนต่างเถียงเกี่ยงแก่งแย่ง ถ้าลูกเรือมัวแต่ทะเลาะกัน
นายเรือจะเอาแรงมาแต่ไหน กั ป ตั น ก็ จ ะไม่ มี ก าลั ง มาต่ อ สู้
แม้ไม่ถือเคร่งคงตรงวินัย ถ้ า ไม่ เ คร่ ง ครั ด ต่ อ ระเบี ย บวิ นั ย
เมื่อถึงคราวพายุใหญ่จะครวญคราง เวลาที่เกิดภัยขึ้นจะเดือดร้อน

#ภาษาไทยไม่จั๊กเดียม
 ถอดความ

๏ นายจะสั่งสิ่งใดไม่เข้าจิต กั ป ตั น สั่ ง อะไรไม่ ย อมฟั ง

จะต้องติดตันใจให้ขัดขวาง มีแต่ข้อขัดแย้ง จะส่งผลให้เกิด
จะยุ่งแล้วยุ่งเล่าไม่เข้าทาง เหตุการณ์วุ่นวายขึ้น ในที่สุดเรือ
เรือก็คงอับปางกลางสาคร ก็จะล่มกลางมหาสมุทร

#ภาษาไทยไม่จั๊กเดียม

๏ ถึงเสวีที่เป็นข้าฝ่าพระบาท
ไม่ควรขาดความสมัครสโมสร
ในพระราชสานักพระภูธร
เหมือนเรือแล่นสาครสมุทรไทย
ถอดความ
ถึงจะเป็นข้ารับใช้ของพระเจ้า
แผ่นดินก็ไม่ควรขาดความสามัคคี
ปรองดองกั น พระราชส านั ก ก็
เปรี ย บเสมื อ นเรื อ ที่ แ ล่ น อยู่ ก ลาง
ทะเลมหาสมุทร
#ภาษาไทยไม่จั๊กเดียม

๏ เหล่าเสวกตกที่กะลาสี
ควรคิดถึงหน้าที่นั้นเป็นใหญ่
รักษาตนเคร่งคงตรงวินัย
สมานใจจงรักพระจักรี
ถอดความ
เหล่ า ข้ า ราชการในราชส านั ก ก็
เหมือนเป็นกะลาสี ควรให้ความสาคัญ
กั บ หน้ า ที่ ที่ ต้ อ งท าเป็ น หลั ก ปฏิ บั ติ
ตนตามกฏตามระเบี ย บวิ นั ย อย่ า ง
เคร่งครัดและสามัคคีจงรักภักดีต่อพระ
เจ้าแผ่นดิน
#ภาษาไทยไม่จั๊กเดียม

๏ ไม่ควรเลือกที่รักมักที่ชัง
สามัคคีเป็นกาลังพลังศรี
ควรปรองดองในหมู่ราชเสวี
ให้สมที่ร่วมพระเจ้าเราองค์เดียว
ถอดความ
ไม่ควรแยกฝ่ายหรือเลือกที่จะ
เคารพเชื่ อ ฟั ง ใคร ควรที่ จ ะสามั ค คี
ปรองดองกันในหมู่ข้าราชการเพื่อเป็น
พลั ง ในการท าความดี ให้ ส มกั บ ที่ มี
พระเจ้าแผ่นดินพระองค์เดียวกัน
#ภาษาไทยไม่จั๊กเดียม
วิเคราะห์คุณค่า 1. คุณค่าด้านเนื้อหา
บทเสภาสามัคคีเสวก ตอน สามัคคีเสวก เนื้อหากล่าวถึงคุณลักษณะของข้าราชบริพารที่ต้องมี
ความขยันหมั่นเพียร เห็นแก่ประโยชน์ส่วนรวม มีความรับผิดชอบในหน้าที่ สามัคคี มีวินัยเชื่อฟัง
ผู้บังคับบัญชา และจงรักภักดีต่อพระมหากษัตริย์ เพราะพระองค์เปรียบเสมือนบิดา
ดังคาประพันธ์กล่าวว่า
๏ ประการหนึ่งพึงคิดในจิตมั่น ว่าทรงธรรม์เหมือนบิดาบังเกิดหัว
จากนั้น เปรียบข้าราชบริพารเหมือนลูกเรือที่ต้องเชื่อฟังกัปตันเรือ ดังคาประพันธ์ว่า
๏แม้ลูกเรือเชื่อถือผู้เป็นนาย ต้องมุ่งหมายช่วยแรงโดยแข็งขัน
คอยตั้งใจฟังบังคับกัปปิตัน นาวานั้นจึ่งจะรอดตลอดทะเล
#ภาษาไทยไม่จั๊กเดียม
วิเคราะห์คุณค่า 1. คุณค่าด้านเนื้อหา
ในตอนสุดท้ายกล่าวถึงหน้าที่ของข้าราชบริพารว่าควรมีวินัย รักษาหน้าที่ ไม่เลือกที่รักมักที่ชัง
และให้สามัคคีปรองดองกัน ดังคาประพันธ์ว่า
๏ เหล่าเสวกตกที่กะลาสี ควรคิดถึงหน้าที่นั้นเป็นใหญ่
รักษาตนเคร่งคงตรงวินัย สมานใจจงรักพระจักรี
ไม่ควรเลือกที่รักมักที่ชัง สามัคคีเป็นกาลังพลังศรี
ควรปรองดองในหมู่ราชเสวี ให้สมที่ร่วมพระเจ้าเราองค์เดียว

#ภาษาไทยไม่จั๊กเดียม
วิเคราะห์คุณค่า 2. คุณค่าด้านแนวคิด
มีคุณค่าด้านแนวคิด คือ ประเทศชาติจะสงบสุขได้ก็ต่อเมื่อข้าราชการและข้าราชบริพาร
มีความจงรักภักดีต่อพระมหากษัตริย์และปฏิบัติตามหน้าที่ของตนเองอย่างเคร่งครัด
ดังคาประพันธ์ที่ว่า
๏ ถึงเสวีที่เป็นข้าฝ่าพระบาท ไม่ควรขาดความสมัครสโมสร
ในพระราชสานักพระภูธร เหมือนเรือแล่นสาครสมุทรไทย

#ภาษาไทยไม่จั๊กเดียม
วิเคราะห์คุณค่า 2. คุณค่าด้านวรรณศิลป์
1. การใช้คาง่าย ๆ ทาให้เข้าใจได้ทันที เช่น
๏ แม้ต่างคนต่างเถียงเกี่ยงแก่งแย่ง
๏ ควรปรองดองในหมู่ราชเสวี
2. การใช้อุปมาโวหารเปรียบเทียบ เช่น
๏ ประการหนึ่งพึงคิดในจิตมั่น
๏ เหมือนลูกเรืออยู่ในกลางหว่างวารี
๏ ในพระราชสานักพระภูธร
นายเรือจะเอาแรงมาแต่ไหน
ให้สมที่ร่วมพระเจ้าเราองค์เดียว
ว่าทรงธรรม์เหมือนบิดาบังเกิดหัว
จาต้องมีมิตรจิตสนิทกัน
เหมือนเรือแล่นกลางสาครสมุทรไทย
#ภาษาไทยไม่จั๊กเดียม
วิเคราะห์คุณค่า 2. คุณค่าด้านสังคม
สะท้อนให้เห็นวัฒนธรรมและค่านิยมของสังคมไทยดังนี้
2. วัฒนธรรมการปกครองโดยมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข ในสมัยนั้นมีการปกครอง
ในระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ อานาจสูงสุดในการปกครองประเทศเป็นของพระมหากษัตริย์
อีกทั้ง สถาบันพระมหากษัตริย์ได้รับการยอมรับเทิดทูนจากประชาชน สังคมเกิดความสงบและ
มั่นคงได้ก็เพราะพระบารมีของพระมหากษัตริย์ที่สืบต่อมาตั้งแต่บรรพบุรุษ ซึ่งปัจจุบันประเทศ
ไทยเปลี่ยนระบอบการปกครองเป็นระบอบประชาธิปไตยแล้ว แต่สถาบันพระมหากษัตริย์ก็ยังคง
เป็นสิ่งที่ได้รับการยกย่องเทิดทูน

#ภาษาไทยไม่จั๊กเดียม
วิเคราะห์คุณค่า 2. คุณค่าด้านสังคม
สะท้อนให้เห็นวัฒนธรรมและค่านิยมของสังคมไทยดังนี้
2. ค่านิยมของสังคมไทยที่ยกย่องข้าราการ ในสังคมสมัยก่อนให้ความสาคัญกับข้าราชการ
ว่าเป็นบุคคลที่มีศักดิ์ศรี มีเกียรติ บทบาทหน้าที่ด้านการปกครอง และบริหารบ้านเมือง จึงมี
ความสาคัญต่อการรักษาความสงบสุขของประทศชาติ ดังนั้น ข้าราชการจึงควรตระหนักในหน้าที่
ของตนเองให้มาก ยึดถือวินัย และความซื่อสัตย์ สุจริตในการทางาน

#ภาษาไทยไม่จั๊กเดียม