Professional Documents
Culture Documents
Μετρικές ανωμαλίες
Μετρικές ανωμαλίες
Nικόλαος Παντελίδης
Τομέας Γλωσσολογίας
Τμήμα Φιλολογίας
ΕΚΠΑ
Α 108:
ἐ σ θ λ ὸ ν δ᾽ ο ὔ τ ε τ ί π ω ε ἶ π α ς ἔπος
_ _ ô _ È Èô _ _ô _ È È
ο ὔ τ᾽ ἐτέλεσσας
_ È È ô _ È
Το μετρικό πρόβλημα που δημιουργείται στον τύπο εἶπας, στον οποίο το βραχύ
φωνήεν α δεν ακολουθείται από περισσότερα του ενός σύμφωνα, αίρεται αν
αποκατασταθεί η λέξη ἔπος στην παλαιότερη μορφή της: Fέπος.
ι 236:
ἡ μ ε ῖ ς δ ὲ δ ε ί σ α ν τ ε ς ἀ π ε σ σ ύ μ ε θ᾽
_ _ ô _ _ô _ È Èô _ È Èô
ἐς μ υ χ ό ν ἄ ν τ ρ ο υ.
_ È Èô _ _
1
N. Παντελίδης, Τομέας Γλωσσολογίας, Τμήμα Φιλολογίας, ΕΚΠΑ Ιστορική
Γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής: Μετρικές ανωμαλίες
Το μετρικό πρόβλημα που δημιουργείται στη λέξη δέ, στην οποία το βραχύ φωνήεν ε
δεν ακολουθείται από περισσότερα του ενός σύμφωνα, αίρεται αν αποκατασταθεί ο
τύπος δείσαντες στην παλαιότερη μορφή του: δ Fείσαντες.
2
N. Παντελίδης, Τομέας Γλωσσολογίας, Τμήμα Φιλολογίας, ΕΚΠΑ Ιστορική
Γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής: Μετρικές ανωμαλίες
Γ 172:
_ _ô _ È È ô _ È Èô _ È Èô
ρ έ, δεινός τε.
_ _ô _ È
Το μετρικό πρόβλημα αυτού του στίχου είναι διπλό: Η συλλαβή λε του τύπου φίλε
μετρά ως μακρά, παρότι το βραχύ φωνήεν ε δεν ακολουθείται από περισσότερα του
ενός σύμφωνα, ενώ το ίδιο συμβαίνει και με τη συλλαβή ρε του τύπου ἑκυρέ. Αν οι
τύποι ἑκυρέ και δεινός αποκατασταθούν στην παλαιότερη μορφή τους, το πρόβλημα
αίρεται:
_ _ô _ È È ô _ È Èô _ È È
ρ έ, δFεινός τε.
_ _ ô_ È
Ε 71:
_ È Èô _ È Èô _ È Èô_ È Èô
νη πόσεϊ ᾧ
_ È Èô _ _
3
N. Παντελίδης, Τομέας Γλωσσολογίας, Τμήμα Φιλολογίας, ΕΚΠΑ Ιστορική
Γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής: Μετρικές ανωμαλίες
Η συλλαβή ϊ στον τύπο πόσεϊ μετρά ως μακρά, παρότι το βραχύ φωνήεν ι δεν
ακολουθείται από συμφωνικό σύμπλεγμα. Το πρόβλημα αίρεται αν αποκατασταθεί ο
τύπος της κτητικής αντωνυμίας ᾧ στην παλαιότερη μορφή του:
_ È Èô _ È Èô _ È Èô_ È Èô
νη πόσεϊ *σFῷ
_ È Èô _ _
4
N. Παντελίδης, Τομέας Γλωσσολογίας, Τμήμα Φιλολογίας, ΕΚΠΑ Ιστορική
Γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής: Μετρικές ανωμαλίες
τ 338:
α νιφόεντα
_ È Èô_ È
α *σ ν ι kwh ό F ε ν τ α
_ È Èô _ È
*σνιkwhόFεντα
5
N. Παντελίδης, Τομέας Γλωσσολογίας, Τμήμα Φιλολογίας, ΕΚΠΑ Ιστορική
Γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής: Μετρικές ανωμαλίες
Π 857:
ὃν πότμον γ ο ό ω σ α, λ ι π ο ῦ σ᾽ ἀ ν δ ρ ο-
_ _ô _ ÈÈô_ È Èô _ È Èô
_ È È ô_ _
παράγωγο *an-tāt-
Αρχικά, όταν το θέμα του ουσιαστικού δεν έληγε σε –ο- (δεν ανήκε δηλαδή στην
παραδοσιακά λεγόμενη «β΄ κλίση»), μεταξύ του ουσιαστικού και του παραγωγικού
6
N. Παντελίδης, Τομέας Γλωσσολογίας, Τμήμα Φιλολογίας, ΕΚΠΑ Ιστορική
Γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής: Μετρικές ανωμαλίες
επιθήματος δεν εμφανιζόταν το φωνήεν –ο-. Έτσι και στην περίπτωση του
παράγωγου *an-tāt-. Το φωνήεν –ο- επεκτάθηκε κατόπιν σταδιακά ως φωνήεν
σύνδεσης θέματος και παραγωγικού επιθήματος, και έτσι έχουμε π.χ. ἀνδρ-ό-της
(και όχι *ἀνδράτης, με –ρα- προερχόμενο από συλλαβικό *).
ὃν πότμον γ ο ό ω σ α, λ ι π ο ῦ σ᾽ *a n -
_ _ô _ ÈÈô_ È Èô _ È Èô
_ È È ô _ _
Η 166:
Μ η ρ ι ό ν η ς, ἀ τ ά λ α ν τ ο ς Ἐνῡαλί–
_ ÈÈô_ È Èô _ È Èô _È Èô
ῳ ἀνδρεϊφόντῃ
_ _ô ÈÈô_ _
7
N. Παντελίδης, Τομέας Γλωσσολογίας, Τμήμα Φιλολογίας, ΕΚΠΑ Ιστορική
Γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής: Μετρικές ανωμαλίες
Μ η ρ ι ό ν η ς, ἀ τ ά λ α ν τ ο ς Ἐνῡαλί–
_ ÈÈô_ È Èô _ È Èô _È Èô
ῳ * a n kwh ό n t ā i
_ È Èô _ _
Η συλλαβή ἀ- της λέξης μετρά ως βραχεία, εφόσον όχι μόνο είναι βραχύ το φωνήεν
α, αλλά ακολουθείται και από ένα μόνο φωνήεν, το n. To (συλλαβικό r) δεν είναι
σύμφωνο αλλά βραχύ φωνήεν. Η συλλαβή, της οποίας αποτελεί τον πυρήνα, είναι
βραχεία, εφόσον ακολουθεί ένα μόνο σύμφωνο: τα χειλοϋπερωικά παρά τη διπλή
τους άρθρωση (υπερωικά και χειλικά) δεν είναι συμφωνικά συμπλέγματα, αλλά
έχουν θέση ξεχωριστών φωνημάτων στο φωνολογικό σύστημα της Ινδοευρωπαϊκής
8
N. Παντελίδης, Τομέας Γλωσσολογίας, Τμήμα Φιλολογίας, ΕΚΠΑ Ιστορική
Γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής: Μετρικές ανωμαλίες
wh
και της παλαιότατης Ελληνικής. Έτσι και ο δασύς χειλοϋπερωικός k δεν είναι
συμφωνικό σύμπλεγμα αλλά ένα ενιαίο φώνημα.
Η μακρά δίφθογγος āi εξελίχτηκε στην Ιωνική σε ēi = ῃ.