You are on page 1of 25

ความสัมพันธ์และฟังก์ชนั

คูอ่ นั ดับ
คู่อันดับประกอบด้วยสมาชิกสองตัว เขียนแทนคู่อันดับในรูป (a,b) โดยที่ a เป็นสมาชิกตัว
หน้า และ b เป็นสมาชิกตัวหลัง
การสลับที่กันของคู่อันดับระหว่างสมาชิกตัวหน้ากับสมาชิกตัวหลัง (a,b) (b,a) จะทาให้
ความหมายของคู่อนั ดับเกิดการเปลี่ยนทันที ดังนั้น จึงสามารถสรุปหลักการของคู่อันดับได้ ดังนี้
1. ถ้า (a,b) = (b,a) ก็ต่อเมื่อ a=b
2. ถ้า (a,b) = (c,d) ก็ต่อเมื่อ a=c และ b=d
3. ถ้า (a,b) (c,d) ก็ต่อเมือ่ a c หรือ b d
ผลคูณคาร์ทเี ชียน
ผลคูณคาร์ทีเชียนของเซต A และ B คือ เซตของคู่อันดับ (a,b) ที่มีสมาชิกตัวหน้าเป็น
เซตของ A และสมาชิกตัวหลังเป็นเซตของ B กล่าวคือ
AxB = {(a,b) | a∊A, b∊B}

www. f ac ebook. c om/oren datu tor 1


@oren datu tor
www. you tu be. c om/oren datu tor
w w w . t h eor en da t u t or . c om
สมบัตขิ องผลคูณคาร์ทเี ชียล
กาหนด A, B และ C เป็นเซตใดๆ
1. AxB BxA
2. Ax⏀=⏀xA=⏀
3. AxB=BxA ก็ต่อเมื่อ A=B หรือ A=⏀ หรือ B=⏀
4. Ax(B∪C)=(AxB)∪(AxC)
5. Ax(B∩C)=(AxB)∩(AxC)
6. Ax(B-C)=(AxB)-(AxC)
7. ถ้า A และ B เป็นเซตจากัดแล้ว n(AxB) = n(A) x n(B)
8. ถ้า A เป็นเซตอนันต์ และ B เป็นเซตจากัด ซึ่ง B 0 แล้ว AxB และ BxA เป็น
เซตอนันต์
Ex. กาหนด A={1,2,3} , B={a,b} จงหา AxB, BxA, AxA, BxB
AxB =
BxA =
AxA =
BxB =
ถ้า A และ B เป็นเซตจากัด AxB จะมีจานวนสมาชิกของ A คูณด้วยจานวนสมาชิกของ
B เช่น ถ้าจานวนสมาชิกของ A เท่ากับ 3 จานวนสมาชิกของ B เท่ากับ 2 ดังนั้น จานวนของ
สมาชิกของ AxB = 3x2 = 6

www. f ac ebook. c om/oren datu tor 2


@oren datu tor
www. you tu be. c om/oren datu tor
w w w . t h eor en da t u t or . c om
ความสัมพันธ์
- r เป็นความสัมพันธ์จากเซต A ไปเซต B ก็ต่อเมื่อ r⊂AxB
- r เป็นความสัมพันธ์ในเซต A ก็ต่อเมื่อ r⊂AxA
- จานวนความสัมพันธ์จากเซต A ไปเซต B เท่ากับ 2n(AxB)
- เป็นความสัมพันธ์จากเซต A ไปเซต B เนื่องจาก ⏀⊂AxB
Ex. ถ้า A = {10,11,12} B = {5,7,9,11}
ให้ r1 คือ ความสัมพันธ์ ‘มากกว่า จาก A ไป B’
r1 =
ให้ r2 คือ ความสัมพันธ์ “น้อยกว่า จาก A ไป B”
r2 =
ให้ r3 คือ ความสัมพันธ์ “หารลงตัว จาก A ไป B”
r3 =

www. f ac ebook. c om/oren datu tor 3


@oren datu tor
www. you tu be. c om/oren datu tor
w w w . t h eor en da t u t or . c om
Ex. ให้ A = {x | x เป็นจานวนเฉพาะ} , B={x | x เป็นจานวนเต็มบวก}
กาหนดให้ r1 และ r2 เป็นความสัมพันธ์จาก A ไป B
r1 = {(x,y) ∊ AxB | y=2x}
r2 = {(x,y) ∊ AxB | y=x2+1}
จงเขียน r1 และ r2 แบบแจกแจงสมาชิก
เขียน r1 และ r2 แบบแจงแจงสมาชิก จะได้
r 1=
r2=
ถ้าความสัมพันธ์เขียนอยู่ในรูป r={(x,y)∊RxR | y=x2} จะเขียนได้วา่ r={(x,y) | y=x2}
ตัวผกผันของความสัมพันธ์
ตัวผกผันของความสัมพันธ์เขียนแทนด้วย r-1 จะได้วา่ r-1 = { (y,x) | (x,y) ∊ r}
จาก r = { (x,y) | y=3x+1 } การหา r-1 อาจทาได้ 2 วิธี
วิธที ี่ 1 r-1 = { (y,x) | y=3x+1 } ให้สังเกตว่า เงื่อนไขของสมาชิกยังคงเหมือนเดิม
วิธที ี่ 2 r-1 = {(x,y) | x=3y+1 } วิธีนี้เขียนสมาชิกของ r-1 ในรูปของ (x,y) เหมือนกับของ
r แต่แทน x ด้วย y และแทน y ด้วย x ในเงื่อนไขของสมาชิก
-
จาก r-1 = {(x,y) | x=3y+1 } จะได้ r-1 = {( ) }
ดังนั้น จะสรุปได้วา่ - และ -

www. f ac ebook. c om/oren datu tor 4


@oren datu tor
www. you tu be. c om/oren datu tor
w w w . t h eor en da t u t or . c om
โดเมนและเรนจ์ของความสัมพันธ์
โดเมนของความสัมพันธ์ เรนจ์ของความสัมพันธ์
เซตของสมาชิกตัวหน้าของคู่อันดั บ ทั้งหมดใน เซตของสมาชิ ก ตั ว หลั งของคู่ อั น ดั บ ทั้ ง หมดของ
ความสัมพันธ์นั้น กล่าวคือ พิกัด x ทั้งหมดที่ ความสัมพันธ์น้ันกล่าวคือ พิกัด y ทั้งหมดที่
ยอมรับได้เขียนแทนด้วย Dr={x | (x,y)∊r} ยอมรับได้ เขียนแทนด้วย Rr={y | (x,y)∊r}
Ex. กาหนด r={(1,a),(2,b),(3,c)} จงหา Dr และ Rr

Ex. กาหนด r={(x,y)} | y=2x+1 } จงหา Dr และ Rr

www. f ac ebook. c om/oren datu tor 5


@oren datu tor
www. you tu be. c om/oren datu tor
w w w . t h eor en da t u t or . c om
Ex. กาหนด {( ) } จงหา Dr และ Rr
-

-
Ex. กาหนด {( )| } จงหา และ

www. f ac ebook. c om/oren datu tor 6


@oren datu tor
www. you tu be. c om/oren datu tor
w w w . t h eor en da t u t or . c om
Ex. กาหนด {( )| √ } จงหา และ

Ex. กาหนด {( )| √ - } จงหา และ

www. f ac ebook. c om/oren datu tor 7


@oren datu tor
www. you tu be. c om/oren datu tor
w w w . t h eor en da t u t or . c om
อินเวอร์สความสัมพันธ์
ให้ {( ) ( ) ( ) ( )}

-
ถ้าสลับที่ความสัมพันธ์ไม่ ความสัมพันธ์ใหม่คอื (อ่านว่า r อินเวอร์ส)
- {( ) ( ) ( ) ( )}
โดยที่
-

-
เรียก ว่าเป็นอินเวอร์สของความสัมพันธ์ โดยที่
-

- {( )|( ) }
ดังนั้น

www. f ac ebook. c om/oren datu tor 8


@oren datu tor
www. you tu be. c om/oren datu tor
w w w . t h eor en da t u t or . c om
ฟังก์ชนั (Function)
นิยาม: ฟังก์ชัน คือ ความสัมพันธ์ซึ่ งทุกๆ คู่อันดับที่เป็นสมาชิกของความสัมพันธ์นั้น สมาชิกตัว
หน้าของคู่อันดับต้องไม่ซ้ากัน
Ex. ความสัมพันธ์ตอ่ ไปนีค้ วามสัมพันธ์ใดบ้างเป็นฟังก์ชัน
1) {( ) ( ) ( ) ( )}

2) {( ) ( ) ( ) ( )}

3) {( ) ( ) ( ) ( )}

4) {( ) ( ) ( ) ( )}

www. f ac ebook. c om/oren datu tor 9


@oren datu tor
www. you tu be. c om/oren datu tor
w w w . t h eor en da t u t or . c om
Ex ความสัมพันธ์ตอ่ ไปนีค้ วามสัมพันธ์ใดบ้างเป็นฟังก์ชัน
1)

Ans. r1 เป็นฟังก์ชัน เพราะแต่ละค่าของ x จะหาค่า y ได้เพียงค่าเดียวและจากกราฟ y =


2x+3 ถ้าลากเส้นขนานกับแกน y จะตัดกราฟเพียงจุดเดียว แสดงว่าค่า x ไม่ซ้ากัน
เพราะฉะนั้นจึงเป็นฟังก์ชัน

www. f ac ebook. c om/oren datu tor 10


@oren datu tor
www. you tu be. c om/oren datu tor
w w w . t h eor en da t u t or . c om
2) {( )| }

Ans. r2 เป็นฟังก์ชัน เพราะแทนค่า x สองค่า จะหาค่า y ได้เพียงค่าเดียว ค่า y สามารถซ้า


กันได้ เช่น (-1, 5), (1, 5) และจากกราฟ y = x2+4 ถ้าลากเส้นขนานกับแกน y จะตัด
กราฟเพียงจุดเดียว แสดงว่าค่า x ไม่ซ้ากันเพราะฉะนั้นจึงเป็นฟังก์ชัน

www. f ac ebook. c om/oren datu tor 11


@oren datu tor
www. you tu be. c om/oren datu tor
w w w . t h eor en da t u t or . c om
3) -

Ans. ไม่เป็นฟังก์ชัน เพราะแต่ละค่าของ x จะหาค่า y ได้สองค่า เช่น (4,3), (4,-3) และ


จากกราฟ - ถ้าลากเส้นขนานกับแกน y จะตัดกราฟได้สองจุด แสดงว่าค่า x ซ้ากัน
เพราะฉะนั้นจึงไม่เป็นฟังก์ชัน
Ex. กาหนด ( ) - จงหา (- ) ( ) ( )

Ex. กาหนด ( ) จงหา ( )

www. f ac ebook. c om/oren datu tor 12


@oren datu tor
www. you tu be. c om/oren datu tor
w w w . t h eor en da t u t or . c om
ฟังก์ชนั อินเวอร์ส (Inverse Function)
ฟังก์ชันอินเวอร์สหาได้โดยการสลับตาแหน่งระหว่างสมาชิกตัวหน้าและสมาชิกตัวหลังของแต่ละคู่
อันดับในฟังก์ชันนั้น อินเวอร์สของฟังก์ชันไม่จาเป็นจะต้องเป็นฟังก์ชัน
เช่น {( ) ( ) ( )}
-

หรือ
{( ) ( ) ( )}
-

-(
Ex. กาหนด ( ) จง )

-(
Ex. กาหนด ( ) √ จงหา )

www. f ac ebook. c om/oren datu tor 13


@oren datu tor
www. you tu be. c om/oren datu tor
w w w . t h eor en da t u t or . c om
- -
Ex. กาหนด ( ) - จงหา (- )และ -

- -( -( -
Ex. กาหนด ( ) { จงหา )และ ) (- )
-

www. f ac ebook. c om/oren datu tor 14


@oren datu tor
www. you tu be. c om/oren datu tor
w w w . t h eor en da t u t or . c om
ฟังก์ชนั เพิม่ และฟังก์ชนั ลด
นิยาม สาหรับทุก เมื่อ x มีค่าเพิ่มขึ้น ค่าของ f(x) จะเพิ่มขึ้นด้วย เรียกฟังก์ชันนี้ว่า
เป็นฟังก์ชันเพิ่มใน R สาหรับทุก เมื่อ x มีค่าเพิม่ ขึ้น ค่าของ f(x) จะลดลง เรียก
ฟังก์ชันนี้ว่าเป็นฟังก์ชันลดใน R
Ex. f(x) = 5x+2

เมื่อ x มีคา่ เพิ่มขึ้น ค่าของ f(x) จะเพิ่มขึ้น f(x)=5x+2 เป็นฟังก์ชันเพิ่มใน R

www. f ac ebook. c om/oren datu tor 15


@oren datu tor
www. you tu be. c om/oren datu tor
w w w . t h eor en da t u t or . c om
Ex. f(x) = -3x+4

Ans. เมื่อ x มีค่าเพิ่มขึ้น ค่าของ f(x) จะลดลง f(x)=-3x+4 เป็นฟังก์ชันลดใน R


Ex. ()

Ans. เมื่อ x มีค่าเพิ่มขึ้นใน (-)ค่าของ ( )จะลดลง แสดงว่าฟังก์ชันนี้เป็นฟังก์ชันลด


ในช่วง (- ) และเมื่อ x มีค่าเพิ่มขึ้นใน [ )ค่าของ ( ) จะเพิ่มขึ้น แสดงว่าฟังก์ชัน
นี้เป็นฟังก์ชันเพิ่มในช่วง [ )

www. f ac ebook. c om/oren datu tor 16


@oren datu tor
www. you tu be. c om/oren datu tor
w w w . t h eor en da t u t or . c om
ฟังก์ชนั กาลังสอง
เมื่อ เป็นจานวนจริงใดๆ และ กราฟของฟังก์ชันกาลังสองเป็น
พาราโบลา

Ex. จงเขียนกราฟของฟังก์ชันกาลังสองต่อไปนี้ พร้อมทั้งหาโดเมนและเรนจ์

() () ()

y3 y1 y2 จุดวกกลับหรือจุดยอดคือ (0,0)
()
()
()

www. f ac ebook. c om/oren datu tor 17


@oren datu tor
www. you tu be. c om/oren datu tor
w w w . t h eor en da t u t or . c om
Ex. จงเขียนกราฟของฟังก์ชันกาลังสองต่อไปนี้ พร้อมทั้งหาโดเมนและเรนจ์

() () ()

จุดวกกลับหรือจุดยอดคือ (0,0)
() -
() - -
() -

y3 y1 y2
Ex. จงเขียนกราฟของฟังก์ชันกาลังสองต่อไปนี้ พร้อมทั้งหาโดเมนและเรนจ์
() ()

www. f ac ebook. c om/oren datu tor 18


@oren datu tor
www. you tu be. c om/oren datu tor
w w w . t h eor en da t u t or . c om
Ex จงเขียนกราฟของฟังก์ชันกาลังสองต่อไปนี้ พร้อมทั้งหาโดเมนและเรนจ์
() ( ) () ( )

www. f ac ebook. c om/oren datu tor 19


@oren datu tor
www. you tu be. c om/oren datu tor
w w w . t h eor en da t u t or . c om
NOTE: ในกรณีที่ฟังก์ชันกาลังสองอยู่ในรูป ( ) จะหาจุดยอดได้
ถ้ากราฟหงาย จุดยอดจะเป็น จุดต่าสุด
ถ้ากราฟคว่า จุดยอดจะเป็น จุดสูงสุด
การหาจุดสูงสุดหรือจุดต่าสุดของ ( )

[ ]

[( ( )) - ( )]
-
[( ) ]
-
( )
-
จุดสูงสุดหรือจุดต่าสุดของกราฟ คือ จุด (- )

www. f ac ebook. c om/oren datu tor 20


@oren datu tor
www. you tu be. c om/oren datu tor
w w w . t h eor en da t u t or . c om
พีชคณิตของฟังก์ชนั
นิยาม: กาหนดให้ f และ g เป็นฟังก์ชันในเซตของจานวนจริง
{( )| ( ) ( )และ }
{( )| ( ) ( )และ }
{( )| ( ) ( )และ }
()
{( )| เมื่อ และ ( ) }
()
Ex. กาหนด ( ) {( ) ( ) ( ) ( )}
( ) {( ) ( ) ( ) ( )}
จงหา -

www. f ac ebook. c om/oren datu tor 21


@oren datu tor
www. you tu be. c om/oren datu tor
w w w . t h eor en da t u t or . c om
Ex. กาหนด ( ) - () -

จงหา ( )( ) ( - )( ) ( )( ) ( ) ( )

www. f ac ebook. c om/oren datu tor 22


@oren datu tor
www. you tu be. c om/oren datu tor
w w w . t h eor en da t u t or . c om
ฟังก์ชนั คอมโพสิท (Compositer Function)
ให้ f และ g เป็นฟังก์ชัน ดังแสดงในภาพ
A B C
1 a x
2 b y
3 c z

{( ) ( ) ( )}
{( ) ( ) ( )}
เราสามารถสร้างฟังก์ชันขึ้นมาใหม่ เรียกว่า g o f (อ่านว่า จีโอเอฟ)
g o f เป็นฟังก์ชัน f ไปยัง g
g o f = { (1,y), (2,x), (3,z) }
( )( )
( )( )
( )( )

www. f ac ebook. c om/oren datu tor 23


@oren datu tor
www. you tu be. c om/oren datu tor
w w w . t h eor en da t u t or . c om
นิยาม ให้ f และ g เป็นฟังก์ชัน และ ฟังก์ชันคอมโพสิทของ f และ g เขียน
แทนด้วย g o f กาหนดโดย ( )( ) ( ( )) ซึ่ง ( )

x f y=f(x) g z=g(y) = g(f(x))

gof
Ex. กาหนด ( ) {( ) ( ) ( ) ( )}
( ) {( ) ( ) ( ) ( )}
จงหา ( )( ) ( )( ) ( )( ) พร้อมทั้งหา และ

www. f ac ebook. c om/oren datu tor 24


@oren datu tor
www. you tu be. c om/oren datu tor
w w w . t h eor en da t u t or . c om
Ex. กาหนด ( ) - และ ( )( ) จงหา

Ex. กาหนด ( ) - และ ( )( ) จงหา ( )

www. f ac ebook. c om/oren datu tor 25


@oren datu tor
www. you tu be. c om/oren datu tor
w w w . t h eor en da t u t or . c om

You might also like