Professional Documents
Culture Documents
Opracował
Andrzej Rachuba
WYDAWNICTWO
— DiG
Rada redakcyjna:
dr hab. Klemens Bruski, prof. UG
drhab. Sławomir Górzyński, prof. UO
dr hab. Dorota Michaluk, prof. UMK
prof dr hab. Krzysztc >f Mikulski (przewodniczący)
prof drhab. Andrzej Rachuba
REJESTRY POPISOWE
POSPOLITEGO RUSZENIA SZLACHTY
Wielkiego Księstwa Litewskiego z 1621 r.
Opracował
Andrzej Rachuba
Warszawa 2015
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
Recenzenci:
dr hab. H enryk Lulewicz, prof. UPH w Siedlcach
dr hab. Andrzej B. Zakrzewski, prof. UW
NARODOWY PROGRAM
ROZWOJU HUMANISTYKI
ISBN 9 7 8 -8 3 -7 1 8 1 -8 9 2 -9
W stęp........................................................................................................................................... 7
Wykaz skrótów.......................................................................................................................... 25
Kiedy ponad 30 lat temu natknąłem się w Bibliotece im. Sałtykowa—Szczedrina w Lenin
gradzie (dziś to Rosyjska Biblioteka Narodowa w Sankt Petersburgu) na popisy szlach
ty litewskiej powiatów brasławskiego, trockiego i wołkowyskiego z 1621 r., wydawało
mi się, iż w następnych latach, dzięki kwerendom w innych bibliotekach i archiwach —
w tym zwłaszcza ZSRR, które stały się dla mnie dostępne — uda się zgromadzić może
pełny, a w każdym razie dużo bogatszy zbiór tego typu źródeł. Znałem już bowiem
wówczas popis szlachty żmudzkiej z tegoż roku (choć niedatowany), a kilka lat kwerend
w archiwaliach polskich raczej nie wskazywały, by w kraju mogły znajdować się intere
sujące mnie źródła. Dziś, po wieloletnich poszukiwaniach w archiwach i bibliotekach
Białorusi, Litwy, Rosji i Ukrainy, przekonany raczej jestem, że nie ma już innych popi
sów szlachty litewskiej z 1621 r., choć zawsze jeszcze ich częściowe odnalezienie (przede
wszystkim w Rosji — w przypadku dotarcia do „zaginionego” archiwum Radziwiłłów
z Nieświeża, ale też Szwecji, głównie w zbiorach prywatnych) jest możliwe. Wydaje się,
iż w tej sytuacji opublikowanie owych znanych mi popisów wydaje się ze wszech miar
usprawiedliwione i potrzebne, zwłaszcza iż w międzyczasie owe popisy zostały już w czę
ści opublikowane (powiat wołkowyski, także w tłumaczeniu na białoruski) i omówio
ne (powiat trocki), stając się podstawą do badań nad społeczeństwem danego powiatu1.
Rejestry popisowe pospolitego ruszenia są specyficznym źródłem historycznym
0 ważnym znaczeniu m.in. dla badań demograficznych, genealogicznych, struktury spo
łecznej, zamożności, wojskowości (w tym zwłaszcza samego pospolitego ruszenia),
imiennictwa społeczeństwa szlacheckiego, podziałów administracyjnych, nazewnictwa
1 J. Maron, Szlachta powiatu trockiego w świetlepopisu z 1621 roku, w: Studia historyczno—demograficzne, pod
red. P. Jurka i K. Matwijowskiego, Acta Universitatis Wratislaviensis, Prawo, CCLI, Wrocław 1996, s. 29—
34; Spis ohywatelówpowiatu wołkowyskiego, którzy w roku 1621 na expedycyję do Inflant wyjechali, w: Kunowski,
s. 191—209; Г. Семянчук, Ylonuc шляхты Ваукавыскага паветау 1621 г., „Герольд Litherland”, nr 1—2
(13-14), 2004, s. 44-50.
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
8 Wstęp
i osadnictwa. Rejestry takie są jednak źródłami stosunkowo rzadkimi. Dla obszaru Wiel
kiego Księstwa Litewskiego najlepiej dotąd znane, najbardziej wykorzystywane są trzy
popisy szesnastowieczne — z 1528, 1565 i 1567 r. — wszystkie drukowane w XIX
i XX w., niekiedy nawet wielokrotnie2. O ich zaletach i wadach napisano już wiele,
w oparciu o nie próbowano obliczać też zaludnienie kraju, choć ich stan odwzorowania
ówczesnej rzeczywistości ludnościowej jest bardzo różny, co wynika ze stopnia kom
pletności i zasad powstawania owych źródeł, a także zasad stawiania się na pospolite ru
szenia3. Edycji doczekało się też kilka rejestrów popisowych szlachty — z 1596 powia
tu nowogródzkiego4, z 1765 r. — województwa połockiego5 oraz powiatów lidzkiego6
1grodzieńskiego7, częściowo i tylko w formie elektronicznej powiatu nowogródzkiego8.
Znamy zaś trochę więcej rękopiśmiennych takowych popisów szlachty — powiatu smo
leńskiego z 16339 i 1648 r.10, powiatu nowogródzkiego z 1651 r.11, powiatu grodzieńskiego
2 [I. Buszyński], Opisanie historyczno—sta ty sty cy Powiatu Rossieńskiego gubernji kowieńskiej, z dodaniem Li
sty poprawnej Generalnych Starostw h. Księptwa Zmujdpkiego i Popisu Spłachty pmujdpkiej 1528 r, przez J.B.,
Wilno 1874; "Źródła dpiejowe, t. XVII, cz. 1, Podlasie (województwo), oprać. A. Jabłonowski, Warszawa
1908, s. 183—222; Plepanic вошка Вялжага княстеа Латоускага 1528 года. Метрика Вямкага княства
Латоускага. Ктга 523. Кнка публ1чних спрау 1, оргас. А.И. Груша, М.Ф. Сшрыдонау, М.А. Вайтов1ч,
Мшск 2003; Lietmos Metńka. Knyga Nr. 523 (1528). Viesigp reikahi knyga 1, par. A. Bałiulis, A. Dubonis,
Vilnius 2006; Русскаяа историческая библиотека, t. 33: Литовская метрика отдгьль первый. Часть третья:
Книги Публичных/\гъл. Переписи войскаЛитовкого, Петроград 1915.
3 Н. Łowmiański, Popisy wojska Wielkiego Księstwa Litewskiego w. X V I jako źpódło do dziejów zaludnienia,
w: MediaevaRa. W 50 rocznicępracy naukowejJana Dąbrowskiego, Warszawa 1960, s. 425-435; tenże, Zalud
nieniepaństwa litewskiego w wieku XVI. Zaludnienie pro ku 1528. Do druku przygotowali A. Kijas, ГС Piet
kiewicz, Poznań 1998; B.C. Менжинский, Структура феодального землевладения в Великом княжестве
Литовском. (Поматериалам Переписи войска 1528 г.), „История СССР”, 1987, nr 3, s. 164—178; J. Och
mański, Struktura feudalnej własności ziemskiej na Podlasiu w X V I w, „Acta Baltico—Slavica”, t I, 1964,
s. 157—164; М.Ф. Сшрыдонау, Теаграф1чны паказо/гътк—каментарый да nepanicy войскаВямкагаКняства
Лгтоускага 1528 г., w: Metńciana. фаследавант i матэрыялы Метрит Вялжага КнястеаЛ1товскага, t. II,
Мшск 2003, s. 70—131; A. Tarulis, Didpiosios Lietuvos Kunigaikśtijos karo prrievoRti (1528 m.) saraśo pati-
kimumas statistikai, „Ekonomika (Ekonomistą Draugijos Zurnalas)”, t II, Kaunas 1936, s. 122—132;
T. Wasilewski, Pospolite ruspenie wojewódptwapodlaskiego i zjem zachodniej Litwy w X V I wieku, w: Drobna
splachtapodlaska w XVI—X IX wieku. Materiały sympozjum w Hołnach Mejera (26—27 maja 1989 roku), pod
red. S.K. Kuczyńskiego, Białystok 1991, s. 9—12; tenże, Uwagi o liczebności, składy etnicznym i uzbroje
niu litewskiegopospolitego ruspenia konnego w btach 1410-1529, „Studia Grunwaldzkie”, t 1, Olsztyn 1991,
s. 52—56; А. Радаман, Ш ляхта Новагародскага паветау паспалтимрушэнт ВКЛ 1567 г. (w druku).
4 Спис новгородсько! шляхти, що ставила ся против козатв, Ко пиль 12 лютого 1596 р. (Spi
sanie szlachty powiatu nowogrodzkiego, którzy się do Kopyla ziachali na expeditią przeciw kozakom
w roku 1596, na dzień od lego Mości pana hetmana zlozony 12 februarii), w: Mamepioßu do icmopii
украгнськог козаччт, 1.1 (Жерела по icmopii Украти-Руси, t. VIII), Львов 1908, s. 79—83.
5 Mienicki, s. 303—342.
6 Popis splachty Rdpkiej p 1765 roku, wyd. Cz. Malewski, „Rocznik Stowarzyszenia Naukowców Pola
ków Litwy”, t. 4, 2005, s. 168—183; także elektroniczna wersja tegoż: http://www.wastan.pl/
7 AWAK, t. VII, Wilna 1874, s. 393^125.
8 http://www.ornatowski.com/mdex/rejestrnowogrodzkil765.htm
9 AGAD, AR, dz. II, nr 1098.
10 Льв1вська нацюнальна наукова б1блютека Украши iniem Василя Стефаника, fond 5, nr 3675.
u AGAD, AR, dz. VI, nr 11-50.
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
Wstęp 9
z 1655 r.12, a także wiele popisów z 1765 r. Zostały udostępnione badaczom i miłośni
kom przeszłości również niektóre popisy (z różnych lat) szlachty z terenów Korony
Polskiej, zwłaszcza jej ziem ruskich, w tym z 1621 r., choć tu także wygląda na to, iż za
chowało się ich niewiele. Drukiem ukazały się rejestry z t.r. jedynie szlachty powiatów
kcyńskiego, chęcińskiego, kościańskiego i nakielskiego oraz ziemi wieluńskiej, sando
mierskiej, lwowskiej, sanockiej i żydaczowskiej. Według Jacka Pielasa w rękopisach po
zostają popisy mazowieckie, wołyńskie i oświęcimsko—Zatorskie13.
Po Unii Lubelskiej z 1569 r. kwestią organizowania okresowych popisów ludności
zobowiązanej do służby w pospolitym ruszeniu zajmowały się sejmy 1587,1598 i 1607 r.
Ten ostatni jest tu najbardziej istotny, bo potwierdził on dla Korony konstytucje z lat
1562 i 1563, nakładające na szlachtę obowiązek corocznych popisów w wyznaczonych
miejscach przez sejmiki — w Koronie nazajutrz po śś. Szymonie i Judzie, czyli 29 paź
dziernika, zaś w Wielkim Księstwie Litewskim, zgodnie z uchwałą wileńską z 1565 r., na
dzień 8 września14. Co prawda, powyższą konstytucję posłowie wielu powiatów „wzię
ło do braci” (czyli przekazało do decyzji sejmiku), ale już w 1613 r. na sejmie ponownie
zajęto się tą kwestią i uchwalono szczegółowe postanowienia odnoszące się do popisów
szlachty („do braci” wzięli konstytucję posłowie powiatów: brzeskiego, kowieńskiego, or-
szańskiego i witebskiego)15.1 tak szlachta litewska miała się stawiać na popisy co dwa lata
w dniu 8 września, przy czym ów popis nie mógł trwać dłużej niż 4 dni, miał się odbywać
w polu przy tych miastach, zamkach i dworach królewskich, w których odbywają się sądy
i sejmiki powiatowe, przed tymi urzędnikami ziemskimi, którzy wyznaczeni byli do tego
prawem opisanym w III Statucie Litewskim (tzn. wojewoda, kasztelan i chorąży w woje
wództwach, a marszałek, chorąży i wojski w powiatach). Nieobecność któregoś z owych
urzędników na popisie karana miała być dotkliwą grzywną w wysokości 200 kop gr. lit.
(=500 zł), ale nie mogła być powodem zaniechania popisu. Każdy ze szlachciców miał
stawić się nań na czele pocztu, którego wielkości jednak nie określono. Ważne było bo
wiem przede wszystkim osobiste stawiennictwo zobowiązanego do pospolitego ruszenia.
W praktyce jednak szlachta nie kwapiła się do udziału w uciążliwych popisach, a i sam król
nie był wcale takimi zjazdami zainteresowany, obawiając się uzbrojonej i zgromadzonej
w tym samym czasie szlachty, zwłaszcza po doświadczeniach rokoszu Zebrzydowskiego16.
Już jednak w 1616 r. sejm po raz kolejny zajął się sprawą „okazowania”, które uznał
za potrzebne „dla prędszej gotowości przeciwko każdemu nieprzyjacielowi” i posta
nowił, iż w Wielkim Księstwie Litewskim szlachta ma się zjeżdżać zgodnie z postano
wieniem wileńskim 1565 г. I tym razem jednak kilka litewskich powiatów (grodzieński,
trocki, upicki, witebski, mozyrski i rzeczycki) zdecydowało się na tzw. wzięcie uchwały
do braci1718,co wskazuje na niezbyt przychylne stanowisko szlachty do zobowiązań bycia
w gotowości do obrony państwa. Wreszcie w 1619 r. sejm uchwalił pospolite ruszenie
„przeciw potędze у mocy pogańskiej”, ale nie wskazał, czy dotyczy to jedynie Korony
Polskiej (na co wskazywałoby jednak odwołanie do uchwał sejmów z 1562 i 1563 r.),
czy też i Wielkiego Księstwa. Być może tym sposobem szlachta koronna chciała pod
kreślić, że w jednym państwie jest jedno pospolite ruszenie, co zwłaszcza ważne było
dla niej w kontekście zapisu o niemożliwości jego dzielenia {„sine tamen divisione belli”)ls.
Realne zagrożenie ze strony Turcji w 1620 r. skłoniło szlachtę na sejmie t.r. do re
asumpcji konstytucji z 1611 r., przy czym postanowiono, iż we wszystkich wojewódz
twach i powiatach szlachta zjedzie się na popisy 3 maja 1621 r. i będzie takowe odbywała
corocznie aż do zakończenia wojny. Upoważnieni do przeprowadzenia popisów urzęd
nicy mieli zadbać, by każdy szlachcic był na „dobrym” koniu i z dobrym rynsztunkiem
wojennym. Ci, których na to nie było stać, mieli się złożyć na wyekwipowanie jednego
spośród siebie. Jeżeli tego by nie uczynili, mieli zostać przez tychże urzędników pozwa
ni do Trybunału pod karą 200 kop gr. Szlachta mająca posiadłości w kilku powiatach
zobowiązana została do „okazania się” jedynie w jednym z nich. I tym razem konsty
tucja „Okazowanie WX.Lit.” nie została od razu zaakceptowana przez posłów — co
dla nas bardzo istotne — żmudzkich, kowieńskich, upickich, trockich i grodzieńskich,
którzy „wzięli ją do braci”19. To na sejmikach relacyjnych tych powiatów miano dopiero
podjąć decyzje w tej kwestii. Nie wiemy jednak, czy w tych terminach popisy te się od
były, choć z publikowanego niżej spisu szlachty powiatu wołkowyskiego wynika, iż ona
popisywała się 3 maja, a mamy też przekaz świadczący o przysłaniu na popis do Wiłko-
mierza 3 maja pocztu liczącego 70 koni ze wszystkich dóbr litewskich przez Krzysztofa
Radziwiłła20. Być może jednak w innych powiatach takowe popisy się nie odbyły z po
wodu oczekiwania na wici zwołujące pospolite ruszenie już na konkretną (w jakim kie
runku) wyprawę wojenną. Wobec równie realnego dla Litwy zagrożenia ze strony wojsk
szwedzkich w Inflantach, sejm 1620 r. uznał za stosowne zgodzić się, by szlachta in
flancka broniła swego terytorium21.
Wszelkie kwestie związane z obowiązkiem służby wojskowej w obronie państwa re
gulowały w Wielkim Księstwie postanowienia Statutów Litewskich22, z których ostatni,
tzw. Trzeci Statut, obowiązujący w interesującym nas 1621 r., pochodził z 1588 r. Jego
rozdział II: „O obronie ziemskiej” zawierał 27 artykułów, z których większość wprost
lub pośrednio odnosiła się do tzw. pospolitego ruszenia (na Litwie nazywanej potocz
nie obroną ziemską), szczegółowo omawiając zobowiązania wojskowe związane z po
siadaniem ziemi. To bowiem wyznaczało krąg ludzi zobowiązanych do służby ziem
skiej, a w gronie tym była tak pełnoprawna szlachta (tzw. szlachta zależna, ziemianie czy
bojarzy, także mogła być zobowiązana do służby wojskowej, ale na rzecz swego praw
nego właściciela, czyli wchodziła w skład jego pocztów), jak duchowni wszelkich wy
znań, Tatarzy, mieszczanie—właściciele ziemscy. Każdy pełnoletni posiadacz ziemski —
właściciel, zastawnik lub dzierżawca — osobiście powinien uczestniczyć w obronie kraju,
konno i uzbrojony, zgodnie z uchwałą sejmową, a wdowy i małoletnie dzieci wystawić
zastępcę lub poczet stosowny do wielkości majątku. Jeżeli bracia zostawali w niedziale
(nie mieli wydzielonych dóbr), to winni byli wysłać na wojnę (popis) jednego spośród
siebie. Ten, który nie stawiłby się na pospolite ruszenie, nie wystawił zastępcy lub zaraz
po popisie bez wiedzy króla lub hetmana wielkiego (na Litwie to on, a nie hetman pol
ny miał jedynie uprawnienia w stosunku do pospolitego ruszenia, jeżeli władca nie po
stanowił inaczej) wyjechał z obozu, tracił majątek na rzecz władcy lub państwa. Choć
nieliczne, ale istniały grupy ludności, które — co prawda — zobowiązane prawnie do
służby wojennej (pospolitego ruszenia), mogły w nim nie uczestniczyć. Należeli do nich
ci z urzędników i sług władcy, których musiał on mieć przy sobie, ale prawo wymagało
od nich stawienia w zamian pocztów. W 1621 r. zwolnieni więc zostali np. wojewoda wi
tebski Jan Zawisza i podskarbi ziemski (wielki) Krzysztof Naruszewicz (jako odpowie
dzialni za obronę Wilna), skarbny litewski Mikołaj Brolnicki i trzej pisarze skarbowi23. Co
więcej, z publikowanego spisu szlachty żmudzkiej dowiadujemy się, że zwolniony z po
spolitego ruszenia był też Mikołaj Kęsztort (Kęstort), bo „przywileje ziemie żmujdzkiej
u siebie w schowaniu ma, dla których straży prawem króla jm. [Zygmunta] Augusta od
wojny wolnym uczyniony jest”. Podobnie, choć poczty mogli też zachować przy sobie,
rzecz miała się ze starostami grodowymi na pograniczach państwa, którzy zobowiązani
byli bronić owych podległych im pogranicznych zamków. Nie musieli stawiać się na po
pisie również zastępcy tychże starostów, czyli podstarościowie, bo w praktyce oni dowo
dzili najczęściej garnizonami owych zamków. Zwolnieni z udziału w pospolitym rusze
niu byli też wojscy powiatowi, co wynikało z sądowo—administracyjnego charakteru ich
urzędu. Wreszcie, nie musieli też, oczywiście, opuszczać szeregów zaciągowego wojska
służący w nim szlachcice, ale nie zwalniało ich to od stawienia na pospolite ruszenie za
stępcy ze stosownym do majątku pocztem. Służba w zaciągowym, płatnym, wojsku nie
mogła bowiem wpływać na zmniejszenie liczebności pospolitego ruszenia. Za to szcze
gólny obowiązek osobistego stawiennictwa i to z dobrym ekwipunkiem wojennym spo
czywał na chorążych powiatowych, których mogła z tego zwolnić tylko ciężka choroba.
Oni to na wiadomość o zwołaniu przez sejm pospolitego ruszenia winni byli zawiado
mić o tym szlachtę swego powiatu i wskazać jej miejsce zbiórki oraz jej termin. Zje
chawszy tam chorąży winien pociągnąć na jej czele na miejsce popisu, gdzie spisawszy
23
Wisner, Rzeczpospolita, s. 160.
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
12 Wstęp
24 Było ich w WKsL 9 (wileński, trocki, żmudzki, połocki, nowogródzki, witebski, brzeski, mści-
sławski i miński). Nie uwzględniam tu jeszcze nieuregulowanej prawnie Smoleńszczyzny i Inflant, sta
nowiących wspólną własność Litwy i Korony.
25 Było ich w WKsL w 1621 r. 13 (oszmiański, lidzki, wiłkomierski, brasławski, grodzieński, kowień
ski, upicki, słonimski, wołkowyski, orszański, piński, mozyrski, rzeczycki).
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
Wstęp 13
musieli stawiać się na popisie pod chorągwią powiatową, ale i oni winni o swym złym
stanie zdrowia donieść i wysłać na popis poczet. W czasie wojny jednak tzw. panowie
rada (czyli senatorowie i dygnitarze) powinni byli dać znać o swej ciężkiej chorobie het
manowi lub nawet królowi, a po zakończeniu kampanii wojennej osobiście przed wład
cą potwierdzić pod przysięgą, że nie był w stanie pójść na wojnę z powodu choroby.
Szlachcic zobowiązany do pospolitego ruszenia mógł jednak sam na nie się nie udać,
jeżeli wysłał w zastępstwie dorosłego (mającego więc co najmniej 18 lat) syna i to nie
zależnie od tego, czy miał on z nim wspólną majętność, czy był już wydzielony. Musiał
jednak osobiście przedstawić syna chorążemu, a ten poinformować o tym hetmana, któ
ry winien to zaakceptować formalnie. Kary konfiskaty majątku dotknąć miały jedynie
uchylających się od służby w czasie zwołanego uchwałą sejmową pospolitego ruszenia.
Na okresowe popisy szlachta miała się, oczywiście, też zjeżdżać obowiązkowo, ale kary
za nieusprawiedliwione niestawienie się były już niższe. Nieobecnych miał notować het
man wielki z informacją o okresie absencji, a karą było podwójne czasowo odsłużenie
okresu nieobecności na wojnie podczas pospolitego ruszenia. Wreszcie prawo wyraźnie
zabraniało chorążym, pod utratą urzędu, wydawania samodzielnej decyzji o zwolnieniu
kogokolwiek z pospolitego ruszenia lub nie informowania o takich osobach hetmana.
Publikowane niżej rejestry pospolitego ruszenia czterech powiatów (Żmudź była
jednym powiatem w sensie administracyjnym i sądowo—politycznym, choć podzielonym
na ciwuństwa zwane też powiatami, lub małymi powiatami) litewskich sporządzone zo
stały podczas popisów przeprowadzonych w dniach od 5 października do 3 listopada
1621 r. Owe zjazdy popisowe oparte były na uchwałach sejmików tych powiatów.
Uchwalone konstytucją sejmową z 1620 r. pospolite ruszenie zostało wprowadzo
ne w życie decyzją Zygmunta III poprzez wydanie wici. Dnia 28 maja 1621 król wydał
drugie wici ostrzegając, iż szlachta może być skierowana na jeden z trzech kierunków
ataku nieprzyjacielskiego26, a 14 lipca t.r. wici trzecie, zwołując szlachtę Rzeczypospo
litej pod Lwów na 4 października27. Wkrótce potem jednak, wobec już prawie pewnej
groźby wybuchu wojny ze Szwecją król uniwersałem z 20 lipca 1621 r. skierował część
litewskiego pospolitego ruszenia, z powiatów graniczących z Inflantami (brasławskie,
wiłkomierskie, upickie i żmudzkie), nie przeciw Turkom, a pod dowództwo hetmana
polnego Krzysztofa Radziwiłła, który pilnować miał granicy północnej Litwy28. Het
man wielki Jan Karol Chodkiewicz został bowiem naczelnym dowódcą sił Rzeczypos
politej przeciw agresji tureckiej i udał się pod Chocim na czele części regularnej armii
litewskiej29. Na front turecki miały wyruszyć też pozostałe powiaty litewskie, być może
bez wschodnich (smoleńskiego, połockiego, witebskiego, orszańskiego, mozyrskiego
i rzeczyckiego). Posunięcia króla nie w pełni odpowiadały obowiązującemu prawu, czyli
konstytucji z 1619 r.
się sytuacji ponowił swe wezwanie już 19 sierpnia36. Nie dysponując bowiem odpowied
nio liczną armią do stawienia oporu przeciwnikowi, Radziwiłł musiał z konieczności li
czyć na pospolite ruszenie, choć nie cenił go zupełnie i wcale nie chciał, by przybyło do
jego obozu37. Ostateczna decyzja o skierowaniu litewskiego pospolitego ruszenia prze
ciw Szwedom i ewentualnie Moskwie, która zapadła na sejmie 1621 r., spowodowała
dodatkowy rozgardiasz, bo nim informacje o tym dotarły do powiatów, niektóre z nich
już ruszyły na południe. Tak np. szlachta trocka 17 września skierowała list do hetmana
Radziwiłła z informacją, iż zgodnie z życzeniem Zygmunta III zawartym w skierowa
nym do niej uniwersale zebrała się pod Mereczem, by ruszyć na Podole. Tu doszło ją
jednak polecenie marszu przeciw Szwedom, ale z jego wykonaniem wstrzymała się do
przybycia posłów z sejmu oraz uspokojenia sytuacji w powiecie po „najeździe” nań ro
dzimych żołnierzy (tzw. lisowczyków)38. Ostatecznie szlachta trocka zjechała się na po
pis 9 października pod Żośle. Problemy wewnętrzne, a być może i rozterki — iść osobi
ście, czy nie iść; śpieszyć się, czy czekać na inne powiaty etc. powstrzymywały ją jednak
skutecznie przed wymarszem do Inflant. Dopiero więc 29 października znajdowała się
ona w Płonianach blisko granicy z Kurlandią39, a więc zapewne do obozu hetmańskie
go ostatecznie dotarła.
Do obozu królewskiego pod Lwów na 4 października miała się też udać począt
kowo szlachta powiatu kowieńskiego, ale ostatecznie zatrzymały ją uniwersały królew
skie i wieści z sejmu, więc jeszcze 8 t.m. była w Kownie. Upadek Rygi nie podziałał na
nią stymulująco, ale deprymująco, bo „raczej oziębli rozumiejąc i perseveranter Xw\etó.z2£,
że tylko granic swych strzec powinni, i że straconej Rygi wetować trudno”. Ostatecz
nie bowiem szlachta ta, z obawy przed grasującymi własnymi żołnierzami i niejasnością
sytuacji, postanowiła poczekać na posłów sejmowych, którzy mieli zdać relację z po
stanowień zapadłych w Warszawie dopiero 11 t.m. Ostatecznie na sejmiku relacyjnym
podjęto uchwały o zjeździe na pospolite ruszenie i opodatkowaniu się na wojsko za-
ciężne w wysokości dwóch poborów. Ustalono, że na pospolite ruszenie szlachta zje-
dzie 16 października pod Kiejdany, by było blisko do obozu hetmana Radziwiłła, któ
ry winien wyznaczyć szlachcie cel podróży40. Jeszcze 20 października szlachta stała pod
Kiejdanami, skąd wysłała posłów do hetmana polnego z informacjami o swych dyle
matach41.
Po upadku Rygi i Diamentu Radziwiłł bardzo obawiał się jednak wtargnięcia Gu
stawa Adolfa do Kurlandii i Litwy. Zachęcał więc do stawienia oporu księcia kurlandz-
kiego, a 10 października wystosował kolejne uniwersały do szlachty litewskiej, by przy
bywała do jego obozu na pomoc42. Ta wcale jednak do walki z nieprzyjacielem się nie
36 Tamże, s. 52—53.
37 K. Radziwiłł do króla, 25 IX 1621, tamże, s. 83.
38 AGAD, AR, dz. II, nr 770.
39 Tamże, nr 783.
40 Tamże, nr 773; J. Wołłowicz do K. Radziwiłła, Rosienie 9 X 1621, RNBSPb., F. 971, nr 119, k. 18;
druk: Kunowski, s. 153 (tu z mylną datą miesięczną — w nagłówku październik, w tekście listopad).
41 Szlachta kowieńska do K. Radziwiłła, Kiejdany 20 X 1621, AGAD, AR, dz. II, nr 779.
42
Sprawy wojenne, s. 88.
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
16 Wstęp
śpieszyła, choć np. już 27 września marszałek upicki Krzysztof Białłozor pisał do het
mana polnego, że „jużechmy wsiadali na konie, abychmy szli do W Ks. M, NMP, niź-
li nas ta nies[z]częśliwa nowina o pod[d]aniu się Rygi Szwedowi zaszła. Zaczym rozu
miejąc, że się już za takową odmianą do inszych sposobów udać przyjdzie, umyślnego
posyłamy do W Ks. M p iln o ------- , gdzieby się W Ks. M zdało, żebychmy zarówno
z drugą bracią, która za kilka dni skupić [się] ma, granic swych pilnowali”43. Problemem
szlachty upickiej było to, iż i w jej powiecie grasowali tzw. lisowczycy, musiała więc ona
pilnować domostw przed rabunkami i gwałtami. Obiecała jednak hetmanowi polnemu,
że najpóźniej 30 września jej chorągiew ruszy z Żejmel, gdzie się zebrała na popis, do
obozu księcia44. Z informacji zamieszczonych w publikowanych niżej spisach wynika
jednak, że w innych powiatach było z tym różnie i na ogół gorzej, I tak bliska teatrowi
wojennemu szlachta brasławska, choć już 19 sierpnia dotarł do niej uniwersał królewski
z wezwaniem na pospolite ruszenia45, zebrała się na popis dopiero 26 października pod
Jeziorosami (Ozierosami). Szlachta powiatu oszmiańskiego początkowo wybierająca się
pod Lwów do króla ostatecznie została skierowana do Inflant, ale jeszcze 23 paździer
nika stała obozem pod Swięcianami wysławszy do hetmana polnego posłów w celu
uzyskania wiążących informacji, dokąd ma się udać46. Szlachta powiatu grodzieńskiego
informowała hetmana Radziwiłła, iż od dawna już szykuje się do wsparcia finansowe
go armii zaciężnej lub osobistej obrony kraju, ale jeszcze 24 października znajdowała
się pod Mereczem, a mając wiele różnych wątpliwości i rozterek, wysłała najpierw do
księcia posła47. Mająca zaś dalej do obozu szlachta wołkowyska miała się, co prawda,
zjechać do Dubna 26 października, ale przeprowadziła popis dopiero 3 listopada pod
Piwogołami niedaleko Puń. Swoiste rozterki przeżywała też szlachta brzeska, którą uni
wersał Zygmunta III kierował też do Lwowa, ale nie zdecydowała się ona na zastosowa
nie do niego oczekując na decyzje sejmowe. Doczekała się zmiany decyzji królewskiej.
Zjechawszy się ostatecznie w końcu października do obozu pod Kamieńcem wysłała
30 t.m. również posła do Radziwiłła z zapytaniem, czy i dokąd ma się udać na wsparcie
jego działań przeciw Szwedom. W otrzymanym od niego uniwersale nie było bowiem
żadnej wskazówki w tym względzie. Co więcej, szlachta nie wiedziała, czy sama ma udać
się do Inflant, czy tylko opodatkować się na opłacenie zawodowych żołnierzy, którzy —
według niej — po zakończeniu kampanii tureckiej powinni (bo żołnierz „nie będzie
miał co robić”) udać się na front szwedzki i trzeba będzie im zapewnić żołd48. Ów dy
lemat szlachty brzeskiej wywołał chyba — i słusznie — furię hetmana polnego, który
nie rozumiał, jak można rozprawiać o takich kwestiach, zamiast jak najszybciej udać się
na front, by bronić kraju49. Tymczasem najbliższa Szwedom szlachta żmudzka odbyła
popis pod Żagorami już 5 października50, skąd przesunęła się, co prawda, pod Mielwi-
dy (Miłwidy) nad Sidabrą, ale nie zamierzała opuszczać swego Księstwa argumentując,
że nie może odsłonić przed nieprzyjacielem Litwy, „że i campo niezbytnie trzeba credere,
bo strzeż Boże przegranej, niema się gdzie schronić”. W tej sytuacji zaproponowano
Radziwiłłowi, że zamiast stawić się osobiście (prawie 1400 osób), wystawią 500 jeźdź
ców (4 chorągwie) zaciągniętych przez siebie. Formalnie hetman, który z przybyciem
Żmudzinów wiązał wcześniej spore nadzieje (miał to być pułk broniący Kokenhuazen),
sprzeciwił się temu powołując się na prawo51, ale z pewnością wolał obytych w walce za-
ciężnych od niesfornych pospolitaków. Prowadząc pertraktacje z Radziwiłłem szlachta
doczekała przybycia posłów z sejmu, by odbyć sejmik relacyjny. Na nim to 25 paździer
nika ostatecznie postanowiono, że zamiast osobiście stawić się w obozie Radziwiłła,
wyślą jednak oddziały przez siebie zaciągnięte. Owych postanowień zresztą nie chciano
„listowi powierzać”, ale z informacja o nich do hetmana wysłano Andrzeja Przystanow-
skiego52. Uznawszy sprawę za załatwioną 28 października szlachta żmudzka rozjechała
się do domów53. Zaciągnięte przez nią chorągwie jazdy były już zresztą wówczas goto
we, skoro 30 października hetman polny zanotował w swym diariuszu, iż „Dziś ziemia
żmudzka sto kilkadziesiąt koni kopijnika, sto kilkanaście koni kozaka przysłała”. Przy
okazji zresztą zaznaczył, iż „O inszych powiatach słychać wprawdzie, że się gotują, ale
jako prędko i jak porządnie przybędą, trudno dewinować. Lecz choćby i przybyły, cóż
z nich teraz za pociecha, ponieważ (quod sine praejudicio eorum dixerim) ladajako się wy
brali, i tylko pacholikami posługę tę zatkali, ad res gerendas najlepszej pory omieszkali,
ponieważ nie wiem quo ju re tylko dwie niedziel w obozie wytrwawszy, ku domowi ko
niom wodze puścić chcą!”. Już jednak wcześniej, bo 21 października (wcześniejszemu
przybyciu sił upickich, zapowiadanych w początkach tego miesiąca, przeszkadzały „złe
przeprawy”54) przybyło do niego 280 żołnierzy wystawionych przez szlachtę wiłkomier-
ską i upieką, która zresztą dużo wcześniej przysłała Radziwiłłowi wsparcie w postaci
100 husarzy, a obiecała też opłacić 100 piechurów55. Hetman zdegustowany był opie
szałością szlachty litewskiej w obronie ojczyzny, ale przede wszystkim postawą szlachty
żmudzkiej, ze smutkiem więc skonstatował: „Ale jeśli Żmudź, którą na kilka tysięcy [!]
kładziono, tak skąpo stanęła, czegóż się po drugich spodziewać?”. Z tegoż samego listu
hetmana do króla dowiadujemy się zresztą, iż interesująca nas także szczególnie szlachta
trocka również postanowiła sama nie iść na wojnę, a jej posłowie do Radziwiłła przeka
zali, iż powiat wyśle mu do pomocy 40 husarzy i 100 kozaków „i to na takich koniach,
że tenże pałub ciągnie, tenże w poczcie do potkania się chodzić ma”. W efekcie Radzi
wiłł skwitował wysiłek szlachecki następująco: „w tych krajach żadnej nadziei i ratunku
mieć nie trzeba”56.
Według informacji Krzysztofa Radziwiłła żaden powiat litewski nie stawił się chy
ba pospolitym ruszeniem, a nawet nie wszystkie wysłały w zastępstwie oddziały zacięż-
ne — husarzy lub kozaków. Po odsłużeniu jednaj ćwierci i tak wracały one do domów,
a niektóre nawet tyle nie były skłonne służyć. I tak powiat wileński wystawił 100 husa
rzy, którzy przybyli do hetmana w listopadzie; powiat lidzki — 100 koni57, 1 grudnia; po
wiat wiłkomierski — 100 husarzy i 100 kozaków, w październiku; powiat brasławski —
50 kozaków58, w listopadzie; powiat trocki — 40 koni (a więc mniej niż obiecywał!),
w końcu października; powiat grodzieński — ponad 60 husarzy, w grudniu; powiat ko
wieński — kilkudziesięciu kozaków, w grudniu; powiat upicki — 100 husarzy, już we
wrześniu; Żmudź — tylko 80 husarzy i stu kilkudziesięciu kozaków, w grudniu; powiat
brzeski — 100 husarzy, dopiero w lutym 1622 r.59 W ogóle więc nie raczyły chyba wy
słać wojska powiaty: oszmiański (bardzo duży!), połocki, nowogródzki, słonimski, woł-
kowyski60, witebski, orszański, piński, miński, mozyrski i rzeczycki. Zapewne te leżące
przy granicy z państwem moskiewskim wolały pozostać w swych powiatach ze wzglę
du na spodziewane zagrożenie ze strony tego wiarołomnego sąsiada, być może powiaty
południowe zaś tłumaczy swą nieobecność na froncie inflanckim zagrożeniem ich gra
nic przez Turków i Tatarów. Może część z nich uczyniła to, co wiemy o szlachcie no
wogródzkiej. Otóż najpierw szykowała się ona na wyprawę „do Wołoch” (czyli przeciw
Turkom do Mołdawii), ale pod wpływem uchwały sejmu 1621 r. i skierowanego do niej
listu kanclerza wielkiego Lwa Sapiehy zdecydowała udać się do Inflant. Nim jednak do
tego doszło, dotarł do niej uniwersał królewski, by rozeszła się do domów, bo wojna
jest skończona61. Szlachta powiatu mińskiego zjechała 11 października na sejmik rela
cyjny, na którym zapoznała się też z uniwersałem królewskim kierującym ją do Inflant,
zgodnie z rozkazami hetmana Radziwiłła. Dzień później uczestnicy sejmiku zwrócili się
więc do niego z prośbą o wskazanie czasu i miejsca stawienia się w obozie informując
przy okazji, iż ich problemem jest brak chorążego, co komplikuje kwestie organizacyj
ne62. Interesujące są tu także dzieje wyprawy szlachty powiatu wołkowyskiego, która zje
chała się do Dubna 26 października i nie popisana jeszcze, początkowo również ruszy
ła do króla pod Lwów, ale otrzymawszy wreszcie konstytucje sejmowe dowiedziała się,
że ma iść do Inflant. Poczekawszy, by dotarli ewentualni maruderzy, udała się więc pod
Punie. Tu wreszcie chorąży powiatowy spisał przybyłych i nieobecnych, i na czele tych
pierwszych posunął się aż do leżących w powiecie kowieńskim Rumszyszek przy ujściu
57 Marszałek lidzki Filon Kopeć poinformował zaś 7 XI 1621 Radziwiłła, że szlachta tego powia
tu postanowiła zaciągnąć dwie chorągwie jazdy (a więc co najmniej 200 koni), AGAD, AR, dz. V,
nr 7182; Wisner, Rzeczpospolita, s. 164.
58 W tekście jest 500, ale to wyraźnie błąd kopisty lub wydawcy, bo powiat ten miał niewielu miesz
kańców, nie musiał więc i nie mógł wystawiać tak wielu żołnierzy.
59 Sprawy wojenne, s. 224.
60 Tymczasem 23 XI 1621 chorąży tegoż powiatu Stanisław Pukszta Klausgiełowicz poinformował
Radziwiłła, że wysłano do niego 50 arkabuzerów (AGAD, AR, dz. V, nr 6788; Wisner, Rzeczpospo
lita, s. 164—165).
61 RGADA, F. 1603, inw. 8, nr 119, k. 22.
62 Szlachta mińska do K. Radziwiłła, Mińsk 12 X 1621, AGAD, AR, dz. II, nr 777.
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
Wstęp 19
63 Szlachta pow. wołkowyskiego do ГС Radziwiłła, Rumszyszki 8 X I 1621, AGAD, AR, dz. II, nr 787.
64 Sprawy wojenne, s. 225.
65 Tamże, s. 125.
66 Tamże, s. 140.
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
20 Wstęp
ale i zastawników oraz dzierżawców), jej strukturę społeczną i poziom wyposażenia mi
litarnego (jakość koni, uzbrojenie), organizację pospolitego ruszenia, stosunek do niego
szlachty, ale przynoszą wiele informacji genealogicznych i topograficznych. Popisy uka
zują też duże różnice w zaludnieniu poszczególnych powiatów, ale nie mogą jednak sta
nowić podstawy do obliczania ich zaludnienia, gdyż mimo wszystko daleko im do peł
ności, a po drugie nie wymieniają wszystkich właścicieli dóbr, z których wystawiane są
„konie”. Być może z organizacją popisów pospolitego ruszenia w 1621 r. należy wiązać
powstanie nowych chorągwi powiatowych, z których znane są w polskich zbiorach (Mu
zeum Wojska Polskiego w Warszawie) powiatów grodzieńskiego i Słonimskiego, dotąd
wiązane z latami 1616-161967.
Popisy, które publikujemy, znane s ą — jak wyżej nadmieniliśmy — już dzisiaj ba
daczom, a być może jako pierwszy zwrócił na nie baczniejszą uwagę litewski histo
ryk Konstantinas Jablonskis, skoro zamówił fotokopie trzech (a w zasadzie dwóch —
brasławskiego i trockiego, bo wołkowyski pominął, za to z oddzielną sygnaturą w jego
papierach jest związany merytorycznie z popisem trockim wykaz wystawionej w zamian
za pospolite ruszenie chorągwi jazdy) popisów zachowanych w bibliotece petersbur
skiej i znajdują się one w fondzie (zbiorze) zawierającym spuściznę po nim w Bibliotece
im. Wróblewskich Litewskiej Akademii Nauk w Wilnie. Interesujące jest jednak, że dość
długo nie potrafiono właściwie datować popisu żmudzkiego. Jeszcze w 1978 r. Hen
ryk Wisner datował go na koniec lat dwudziestych lub początek trzydziestych XVII w.68
Właściwą datę ustalił dopiero w kilka lat później Grzegorz Błaszczyk, podając na po
twierdzenie swego twierdzenia sporo przekazów źródłowych69. Znał za to ów rejestr
popisowy i to z datą roczną, i po części wykorzystał siedemnastowieczny historyk oraz
autor herbarzy Wojciech Wijuk Kojałowicz. Co więcej, w swym Compendium zamieścił
on o wielu występujących w popisie żmudzkim osobach wzmiankę („wspomina po
pis x. Zmodzkiego 1621” — s. 49, „wspomina popis x. Zmodzkiego w roku 1621” —
s. 158, „w popisie x. Zmodz. 1621” — s. 237), ale też (błędnie?) umieścił takową przy
Eliaszu Rymwidzie (s. 158), którego w publikowanym niżej popisie brak! Podał też in
formację, iż w źródłach występują: „łan у Grzegorz Monkiewicz z x. Zmodzkim 1621.
Augustyn Monkiewicz w woiew. Wileńskim.” (s. 161), gdy w rzeczywistości Augustyn
też jest ze Żmudzi, Grzegorz występuje w popisie jako Hrehory, ale pominięty zo
stał przez niego Dawid! Kojałowicz podał formę nazwiska: Stanisław Andruszkowicz
w x. Zmodzkim 1621 (s. 166), gdy w tekście jest Andruszkiewicz; wymienił tylko jed
nego Bogdanowicza — Pawła (s. 167), gdy występuje w popisie wielu Bohdanowiczów;
podobnie jest z Janem Dawgirdem (s. 167), gdy w popisie jest wielu Dowgirdów; podał
„Adam Dawksza około [s] r. 1621” (s. 214), gdy w popisie występuje Adam Dowksza;
67 Muzeum Wojska Polskiego, Warszawa, nr inw. 24254 i 24255; zob. Muzeum Wojska Polskiego. Kata
log ^biorów. Wiek XVII, oprać. Z. Stefańska, Warszawa 1968.
68 H. Wisner, Wojsko litewskie w 1. połowie XVII wieku, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości”,
t. XIX/1, 1973, s. 92; t. XXI, 1978, s. 101 (w zmienionej wersji tegoż fundamentalnego opracowa
nia — zob. Wisner, Rzeczpospolita — stwierdza tylko, że popis żmudzki jest niedatowany [s. 165, co
formalnie jest prawdą]).
69 G. Błaszczyk, Żmud%w XVII i XVIII wieku, żaludnienie i struktura społeczna, Poznań 1985, s. 144.
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
Wstęp 21
zapisał: „Iakub у Stanisław Paszkiewicz w x. Zmodzkim 1621” (s. 256), gdy w popi
sie są tylko Jakub i dwóch Józefów; daje: „Simon Kmita w popisie Zmodzkim 1621”
(s. 258), ale takiego w nim nie znajdujemy! Podobnie jest ze Stanisławem Kondratowi
czem (s. 274) i Marcinem Narewiczem (s. 325) — jest za to Andrzej Narewicz! Kojało-
wicz znał więc zapewne oryginał popisu lub jego kopię aktykowaną w księdze grodz
kiej (ziemskiej?) żmudzkiej (ze znanego nam popisu żmudzkiego raczej nie korzystał,
bo znał jego datę, której dziś w tekście zachowanym brak), której nie udało się nam od
naleźć, a w której może były trochę inne dane. Skąd inąd wiemy, że Kojałowicz korzy
stał z biblioteki (czyli i archiwum) zamku nieświeskiego (s. 265). Nie znał jednak żadne
go innego popisu z 1621 r., co każe sugerować, iż takowe już nie istniały, albo nie były
„w obiegu”. Nie szukał ich także, choć przecież popis żmudzki w pewnym stopniu wy
korzystał w swoim herbarzu i wiedział, że to cenne źródło do genealogii. Można jesz
cze dodać, iż Kasper Niesiecki powoływał się także na informacje z popisu żmudzki70,
ale z pewnością wziął te dane z Kojałowicza. Za nim poszli inni autorzy herbarzy XIX
i XX w.
Sporządzone popisy różnią się między sobą konstrukcją, stanem zachowania, jako
ścią danych, a więc i wiarygodnością. Trzy z nich (brasławski, trocki i wołkowyski) są
oryginałami, sporządzonymi przez chorążych powiatowych, z ich własnoręcznymi pod
pisami potwierdzającymi wiarygodność danych. Popis żmudzki jest kopią sporządzo
ną zapewne na potrzeby Krzysztofa Radziwiłła, niezbyt chyba staranną, być może też
niepełną (casus Rymwida), zawierającą błędy w nazwiskach, nazwach miejscowości. Nie
wiemy nawet, czy tekst dokumentuje popis przed tymczasowym („na ekspedycyją ob-
rany[m]”) chorążym starostwa żmudzkiego Jerzym Grużewskim, a więc pod Żagorami
5 października, czy dopiero przed starostążmudzkim Jaroszem Wołłowiczem, zapewne
ok. 25—28 października pod Mielwidami (Miłwidami) nad Sidabrą71. Ow starosta, pozo
stający w ożywionym kontakcie listownym z Radziwiłłem, nie potrafił natchnąć szlachty
swej ziemi duchem wojennym, mimo wezwań ze strony hetmana72, ale sam — jak poda
łem wyżej — stawił się przy nim z wystawionym (i to dużym) pocztem.
Rejestr popisowy powiatu brasławskiego sporządzony został przez chorążego
Krzysztofa Stetkiewicza w obozie pod Jeziorosami (Ozierosami) 26 października na pa
pierze o wymiarach 29,7 x 23,8 cm, liczy sobie 6 stron (4 karty), z których 4 zastały za
pisane, przy czym trzecia karta jest obcięta u dołu o 3 cm. Na stronie 5 po środku, lekko
u góry, wyciśnięta została pieczątka sygnetowa 20x25 mm, czteropolowa, ale niezbyt do
brze czytelna. Z pewnością jednak jest to pieczątka Stetkiewicza z jego herbami: ojczy
stą Kościeszą, matczynym Ogińcem (Ogińskich), Druckiem babki ojczystej (Druckich
Horskich) i Bogorią (Wołłowiczów) babki macierzystej. Na odwrociu karty z pieczątką
(s. 6) znajduje się wosk ze sznurkiem zszywającym obie karty. Rejestr ten przechowywa
ny jest obecnie w Rosyjskiej Bibliotece Narodowej w Petersburgu, pod numerem 133
rzuca się tu w oczy, to brak nazwisk u zdecydowanej większości osób. Występują oni
tylko z imionami i patronimikami. Niekiedy na dole strony spisu, ale zdecydowanie naj
częściej na końcu spisu danego powiatu (lub kilku małych powiatów) znajdują się pod
sumowania danych na tej stronie lub w tym powiecie (tych powiatach) zawartych (ilość
koni w każdej kategorii — husarskich, rajtarskich, kozackich), często informacje mają
dopiski na marginesach, są przeprawiane, co dodatkowo utrudnia odczyt. Na końcu li
czącego 14 kart spisu podani są rotmistrzowie poszczególnych powiatów, niestety, nie
kiedy bez imion.
Publikowane poniżej rejestry popisowe opracowane zostały według instrukcji wy
dawniczej dla źródeł nowożytnych73, ale z pewnymi odstępstwami wynikłymi z charak
teru źródeł i potrzeby pokazania odmienności językowych twórców spisów. Głównie
dotyczy to pisarza sporządzającego popis powiatu brasławskiego, który lubił zdwajać
literę „1”, ale też „f ” (nawet w imieniu FFiedor!), ale też autora spisu szlachty trockiej
(zdwajanie „1”, używanie „s” zamiast „z”).
W miarę możliwości starałem się zidentyfikować występujące w rejestrach osoby,
podając ich pełne imiona i nazwiska, daty życia, pełnione urzędy, związki pokrewień
stwa, posiadane majątki etc., choć w przypadku Żmudzi było z tym najtrudniej, bo —
jak wyżej wspomniałem — zdecydowanie dominują tu osoby nie używające jeszcze na
zwisk, a jedynie imion i patronimików. Z ogromną trudnością da się więc owe osoby
przypisać do jakiś rodzin, niekiedy tylko hipotetycznie. Dodatkową trudność sprawia
też fakt, iż zachowane księgi grodzkie i ziemskie żmudzkie są nieliczne, a występujące
w nich osoby — co wydaje się samo w sobie interesujące — nie są chyba w większości
reprezentowane w publikowanym przez nas rejestrze, albo funkcjonują na obszarze (ci-
wuństwie) innym niż w tym rejestrze, co może sugerować brak ich tożsamości przy tym
samym imieniu i nazwisku. Każdy zapis informuje też o liczbie wystawionych koni (hu
sarskich, kozackich, rajtarskich), nieraz jednak są te dane umieszczone w środku wpisu,
co utrudnia szybką orientację. Z tego powodu umieszczam w nawiasach prostokątnych
dane liczbowe na końcu każdego zapisu.
Na koniec jestem zobowiązany podziękować Koledze Profesorowi Grzegorzowi
Błaszczykowi, wybitnemu znawcy Żmudzi i jej szlachty, za cenne uwagi dotyczące pra
widłowości odczytów, lub brzmienia, nazwisk owej szlachty.
73
Instrukcja nydawnic^a dla źródeł historycznych odX V I dopołowy X IX m>Wrocław 1953.
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
Wykaz skrótów
a. — antę
AGAD — Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie
AR — Archiwum Warszawskie Radziwiłłów
AWAK — Akty, izjawajemyje Wiäenskoj archieogmficzjeskoj kommisjej dla raybora
i izdanija driewnich aktów, t. 1—39, Wilna 1865—1915
Błaszczyk — G. Błaszczyk, Herbarz szlachty ^mud^dej (w druku)
F. — Fond (fondas)
inw. — inwentarz
jejm. — jej miłość
JKM — Jego Królewska Miłość
jm. — jego miłość
jmp. — jego miłość pan
Kojałowicz — W W Kojałowicz, Herbaty rycerstwa W.X. Litewskiego tak zwany
Compendium, wyd. F. Piekosiński, Kraków 1897
Kunowski — J. Kunowski, Ekpedycyja inflantska 1621 roku, oprać. W Walczak
i K. Łopatecki, Białystok 2007
lit. (Lit.) — litewski
LMAB — Lietuvos Mokslu akademijos Vrublevskiii biblioteka
Mienicki — Rejestrpopisony województwapołockiego z dn. 3 0 IX 1765 r., wyd.
R. Mienicki, „Ateneum Wileńskie”, t. XI, 1936
NN. — nieznanego imienia (i nazwiska)
ok. — około
or. — oryginał
p. — pan, pani
pow. — powiat
pp. — panowie (panów)
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
26 Wykaz skrótów
Regestr okazu ichm. pp. obywa tellów powiatu brasłławskiego a. 1621 oktobra 26 dnia
w Ozierosach74, którzy personaliter byli i poczty swe stawili do Infflant przeciwko
ks [iążęciu] Gustawowi Sudermańskiemu75 z uchwałłu [s] sejmu przeszłłego76.
74 Właściwie Jeziorosy, miasteczko w północnej części pow. wiłkomierskiego, przy granicy z Księ
stwem Kurlandii i Semigalii.
75 Gustaw II Adolf Waza 9 XII 1594—16 XI 1632, król Szwecji 1611. Rzeczpospolita nie uznawała
jego królewskiej pozycji (prawowitym królem Szwecji był bowiem Zygmunt III Waza), stąd nazywa
ny był — tak jak i jego ojciec Karol IX — księciem Sudermanii (Södermanland) lub sudermańskim.
76 Mowao sejmie zwyczajnym w Warszawie obradującym w dniach od 23 sierpnia do 13 września 1621 t
77 Wasyl Iwanowicz Massalski J 1623/24 (przed 16 II 1624), stolnik brasławski 4 IV 1590, podsędek
11 X 1594, podkomorzy 71 1617. Był właścicielem Drujszczyzny, Buczemla i Podbiałej.
78 Krzysztof Stetkiewicz f 1650/51, chorąży brasławski już 21 XI 1619, podkomorzy 16 (20) II 1624.
79 Stetkiewicz odziedziczył z braćmi duże dobrapo ojcu, Wilhelmie Bohdanowiczu (f 1616),podko
morzym brasławskim— rodowe Zawierzę (pow. brasławski), Dojnowo (pow. oszmiański), Lubawicze
i Siemienicze (woj. mścisławskie), Rosośną, Czerkasowo i Uście (pow. orszański), Przyłuki i Przyłucz-
ki (pow. miński), Mosirz i Cześnice (pow. nowogródzki).
80 Braćmi Krzysztofa byli Bohdan (ok. 1599—1651), podkomorzy mścisławski 20 IX 1629, kasztelan
20 II 1644, kasztelan nowogródzki 2 III 1646 i Jan (ok. 1601—1634), chorąży orszański 23 XII 1628.
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
28 Rejestr popisowy szlachty powiatu brasławskiego
Jm. pan Jan Samson Podbereski, sędzia ziemski8182 koni 2 po usarsku z majętności w bra-
słławskim powiecie i w Wiłkomirskim małłżonki83 swojej.
Jmp. Jan Kościałkowski, pisarz ziemski85, sam od siebie, od pana Hrehora Skorki
i od pana Krzysztofa Stecewicza1, uczęsników [s] swoich z majętności w brasłławskim
i w oszmiańskim powiecie leżących, wieczystych i siół! żodziskich, które małżonka jm86.
dożywotnym prawem trzyma, stawił po kozacku koni 2.
Jm. pan Gabriel Ryłło, sędzia grodzki87 i od uczęsnika swego, od jm. kniazia Hrehora
Ogińskiego88, z majętności w brasłławskim i w połockim powiecie leżących koni 2 —
po usarsku jednego, a drugiego po kozacku.
Jm. pan Olbrychft] Naruszewicz89, że sam chory stawił po kozacku koni 4.
Jm. pan Gerzy [s] Naruszewicz90, sam nie był, stawił i posłał po usarsku koni 3.
[3v] Jm. pan Łukasz Mirski i jmp. Aleksander Mirski z majętności w brasłławskim i or-
szańskim powiecie leżących koni 2 — po kozacku jednego, a drugiego po usarsku.
Pan Jerzy i p. Jan Wedykowscy106po kozacku od braci swej koni 2 — Jeden po kozacku,
a drugi po usarskuc.
Od p. Zygmuntowej Sągayłowej, od panny Mikołajówny Sągayłowny pachołek Wa
łek po usarsku konia 1.
Pan Michnowicz z Obabia i z majętności infflantskiej po kozacku konia 1.
108 Może chodzi tu o Krzysztofa Józefowicza Mazowskiego, który ożenił się z Dorotą Kimbarów-
n ą i miał część Smołw:
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
2.
Rejestr popisowy szlachty
powiatu trockiego
Jm. ksiądz Abram Woyna, suffragan wileński113 z imienia swego Michniszek stawił koni
dwóch po kozacku [2].
Jm. pan Andrzej Woyna, podczaszy WKsL114 z imienia swego skrobuciańskiego stawił
koni dwóch po kozacku [2].
Jm. pan Janusz Skumtn, pisarz WKsL115 i jejm. pani wojewodzina nowogródzka, pani
matka je[go] m[iłoś]ci116, z majętności swoich w różnych powieciech leżących117 stawili
po kozacku koni siedmnaście [17].
Ja, Piotr Wołłowicz, chorąży trocki z majętności zajnowskiej118i ze dwóch folwarków, Ha
liny i Tołojkiszek, stawiłem koni dwóch po usarsku, a trzech koni, także po usarsku, z chę
ci swojej stawiłem, na łaskę Je [go] Kroßewskiej] M[iłoś]ci, pana mego miłościwego [5].
Jm. pan Krzysztof Strawiński, podsędek trocki119 z imienia swego strawinickiego i z fol
warku brata swego, jm. pana Baltazara Strawińskiego, starosty mozyrskiego120nazwane
go Żydziszek, po usarsku stawił konia [1].
Jm. pan Kasper Aleksander Szwab, starosta szmeltyński121 z majętności swoich Jackow
ska, Wronowska, Wardecki, Haraburdziszek, z Oławy, z Ołony, z Wardy, którą zastawą
dzierży, po usarsku stawił koni czterech [4].
Jm. pan Krzysztof Kiełczewski, starosta stokliski122 z imienia swego Biruliszek stawił
konia po usarsku, a trzech na łaskę Je[go] Królewskiej] M[iłoś]ci także po usarsku [4].
113 Abraham Woyna 1569—14 IV 1649, biskup metoneński i sufragan wileński 1611, biskup żmudz-
ki 20 VII 1626, wileński 1631.
114 Andrzej Woyna у 1630, dworzanin JKM, krajczy lit 30 V 1592, starosta sądowy wołkowyski
1615—1626, podczaszy lit. 1 VI 1620. Właściciel Skrobucian.
115 Janusz Skumin Tyszkiewicz 1572—27 V 1642, starosta sądowy brasławski 29 XII 1588, pisarz wielki
lit. 1607, wojewoda mścisławski już 1621, trocki 20 III 1626, wileński (1633 — nie utrzymał się) IX 1640.
116 Katarzyna Lacka f a. 1626, pisarzówna polna lit., od 1618 wdowa po Teodorze Skuminie Tysz
kiewiczu, wojewodzie nowogródzkim.
117 Tyszkiewiczowie byli właścicielami licznych dóbr na Litwie i w Koronie, wśród których najważ
niejszymi były: Możejków, Lebioda i Bikuszki (pow. lidzki), Wojtkuny (pow. trocki), Sielco (pow. miń
ski) i Czernin (woj. kijowskie).
118 Zajnowo, dobra niedaleko Ikaźni w pow. brasławskim, nabył je Wołłowicz w 1608 od Andrzeja
Wołłowicza.
119 Krzysztof Strawiński f 1624, namiestnik trocki 1608—1610?, podsędek 26 V 1617, sędzia ziem
ski 30 VIII 1623.
120 Baltazar Strawiński f II 1633, dwun i horodniczy trocki 20 X 1594, starosta mozyrski już 28 IV
1615, wójt mozyrski 21 X 1615, kasztelan brzeski 26 II 1624, smoleński 3 (6) III 1627, wojewoda
miński już 25 II 1631.
121 Kasper Aleksander Szwab f 1649, stolnik upicki 29 V 1604—1612, starosta szmeltyński 1605,
wójt trocki 22 II 1626, podwojewodzi 1642—1647.
122 Krzysztof Kiełczewski f a. 1631, starosta stokliski.
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
34 Rejestr popisowy szlachty powiatu trockiego
Jm. pan Olbrycht Rajecki, pisarz ziemski trocki125 na miejsce swoje stawił syna swego,
jm. pana Rafała Rajeckiego126 i koni trzech po usarsku z majętności swoich w różnych
powieciech leżących Strawinik, Krasnego, Szukian i folwarku Migajłowa [3].
Jm. pan Adam Korsak129 z majętności swoich, z imienia Poporć w trockim powiecie le
żącego, a w nowogródzkim z imienia Poczopowa [s], po usarsku koni dwóch stawił [2].
Jm. pan Wacław Wilczek z uczesnikami swymi, s panem Malcherem, panem Stanisła
wem Januszkowskimi, s panem Pawłem Wiczałkowskim i panem Piotrem Steckiewi-
czem, z imienia Dowaland i Oleśnik stawił po usarsku koni dwóch [2].
Jejm. pani Helena Brzeska Jerzyna Jawgielowa z imienia Jurgienian i Piwoszun stawiła
po usarsku koni dwóch [2].
Jm. pan Tomasz Uhlik z imienia Połowek sam za się i z imienia Bali Kumpielowskiego
w grodzi[e]ńskim powiecie leżącego i za brata swego, pana Konstantego Uhlika, tak
że względem królewszczyzny, dzierżawy swojej, wioski Poławki [s] Jagielańców koni
dwóch [2].
Jm. pan Jan Stachowski z imienia Guścian stawił konia po usarsku [1].
Jm. pan Tobijasz Kuncewicz z imienia swego Kiewgolniszek stawił po usarsku konia [1].
Jm. pan Samuel Sawicz Ryzgorski z imienia swego Bizdziuszek i Pomusia po usarsku
konia [stawił] [1].
Jm. pan Andrzej Staruyski, wójt trocki131 z imienia Bejzan i Ostrawinik po usarsku ko
nia [stawił] [1].
Pan Józef Bychowiec132 z uczesnikiem swym, s panem Mikołajem Kaznocejewiczem,
z imienia Obalicy stawił po usarsku konia [1].
Pan Jan Wieliczko133 z imienia swego Bizdziuszek stawił konia po usarsku [1].
[73] Pan Łukasz Pilecki z uczesnikami swymi, z panem Piotrem i panem Krzysztofem
Krzyżanowskimi, z imienia Szostakowa stawili konia po usarsku [1].
Pan Mikołaj Michnie [z] z imienia Bitowtowicz stawił konia po usarsku [1].
Jm. pan Mikołaj Czerniewski z imienia swego mickunowskiego za pana Macieja Sczep-
kowskiego, zastawnika swego, stawił konia [1].
Jm. pan Jan Korsak134 z imienia swego poporckiego, a z imiania Orijan w powiecie wi
leńskim leżącego stawił konia [1].
Jm. pan Wojciech Zabłocki135 z imienia Dąbrów stawił konia po usarsku [1].
Pan Maciej Bukont z uczesnikami swymi, s panem Rafałem Waluliczem i s panem Da
widem Nahiszką, z imienia Obelicy stawił konia po usarsku [1].
Pan Stefan Wonzod z imienia Gienian z uczesnikami swymi, panem Janem Dołmatem
Demideckim z imienicza Trokielów i s panem Stanisławem Batogowskim z imienicza
Caczowicz, stawił konia po usarsku [1].
Pan Malcher Żeln136 z imienia ojczystego, spólnego Powordowia z bratem swym, pa
nem Michałem Żelnem i z drugiej majętności, Żelniewicz, z uczesnikami swymi, panem
Jakubem Cedrowskim, panem Marcinem Żelnem i s panem Janem Aleksandrowiczem
Żelnem, stawił konia po usarsku [1].
Pan Samuel Gudziański137 z imienicza Gudzian z uczesnikami swymi, s panem Janem
Jędrzejewskim i panem Marcinem Pułtowskim, z imienia Kurmian stawił konia [1].
Pan Jan Paszyc z imienia lorencowskiego i z części imienia rusokomskiego stawił ko
nia [1].
Jejm. pani Katarzyna Rayska138 z imienia swego Obelicy stawiła konia [1].
Pan Wojciech Mosztowd z uczesnikami swymi, panem Marcinem Oleńskim, panem
Sczęsnym Łoybiną, panem Józefem Gabryjałowiczem i s panem Hryhorem Szymkowi-
czem, z imienia swego Lepun i Jagint stawił konia po usarsku [1].
Pan Jan Burba z imienia Benkun i Poporć stawił konia po usarsku [1].
Pan Jerzy Nieciszewski z imienia swego Podusia stawił konia po usarsku [1].
Pan Heliasz Rokotański z uczesnikiem swoim, panem Hawryłem Rokotańskim, z imie
nia Rokotan i Winkszniny stawił konia [1].
Pan Sczęsny Downarowicz z uczesnikiem swoim, s panem Marcinem Downarowiczem,
z imienia swego podmereckiego stawił konia [1].
Jejm. pani Anna Gruszewska Teofilowa Rajecka139 z imienia swego Kościuszyszek sta
wiła konia po usarsku [1].
136 Właściwie nazwisko to brzmiało Żelń (stąd i Żelniewicze), ale tu konsekwentnie w odmianie
brak jest „ń”.
137 Samuel Tułgowd Gudziański był chyba synem Krzysztofa, a wnukiem Jana, pisarza ziemskiego
trockiego (1566—1611).
138 Zapewne chodzi tu o pannę Rayską, córkę Mikołaja i Anastazji Dorohostajskiej.
139 Anna Janówna Grużewska f w/po 1635, była wdową po Teofilu Dunin Rajeckim f ok. 1614,
wojszczycu i podwojewodzim trockim 1611—1614?
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
Rejestr popisowy szlachty powiatu trockiego 37
Jm. pan Andrzej Bychowiec z imienia wiluniskiego i spod Dawg141 z uczesnikami swymi,
s panem Michałem Bohuszem i z imienia małżonki swej, i uczesników jej, panów Mon-
twiłów, nazwanego montwiłowskiego, w powiecie lidzkim leżącego, stawił koni trzech [3].
Jm. pan Mikołaj Godaczewski, podkoniuszy WKsL142, sam służąc natenczas obecz-
nie [ss] jm. panu koniuszemu WKsL143, a synów swoich144 mając na posłudze Rzeczy
Pospolitej, z imienia swego Riukowszczyzny i z folwarku Poniemonia, i też folwarku
Gabryjałowszczyzny Posejrej nazwanego, w grodzi[e]ńskim powiecie leżącego, stawił
koni trzech [3].
Jm. pan Piotr Stabiński z majętności swej Poporć w trockim powiecie, a w kowi[e]ńskim
powiecie spod Puń, stawił koni dwóch [2].
Pan Walenty Tański145 z imienia swego, z Ichoran146, stawił konia natenczas po kozacku,
a na uczesnika swego, pana Jerzego Bakę147, iż się do niego nie przykładał z majętności
swej Szylan, wolne prawo z nim zachował mieniąc, że z tych obudwu majętności jeden
koń po kozacku stawiony być miał [1].
M Fragment dopisany
140 Elżbieta Wołłowiczówna J po 1621, starościanka słonimska, 1 v. już 1590 Adamowa Roska,pod-
komorzyna oszmiańska, 2 v. już 1594 Aleksandrowa Hołowczyńska, wojewodzina mścisławska, wdo
wa od 12 V 1617.
141 Bychowiec miał Podawgi Bychowcowskie.
142 Mikołaj Godaczewski J 1631, podkoniuszy lit. już 1617—1623, podstoli trocki 28 II 1625.
143 Paweł Sapieha J 19 V II1635, dworzanin J KM, koniuszy lit. 25 V I 1593, podkanclerzy 1411 1623,
starosta sądowy oszmrański już 1596.
144 Godaczewski miał chyba trzech synów — NN., który nie żył już w 1646, Krzysztofa J 1646 i Za
chariasza po 1646. Jeden z nich zapewne (ów NN.?) był towarzyszem chorągwi husarskiej („Białej”)
hetmana polnego Krzysztofa Radziwiłła i walczył w Inflantach 1621. Być może drugi (Krzysztof? —
jako sługa Tomasza Sapiehy) udał się z którymś z oddziałów Sapiehów na wyprawę chocimską.
145 Walenty Mikołajewicz Tański J 1647, prócz części rodowego Tańska na Mazowszu był właścicie
lem Żuchoran (należały do Tańskich jeszcze w XIX w.).
146 Winno być: z Żuchoran.
147 To zapewne syn Iwana Iwanowicza Baki, podwojewodziego trockiego.
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
38 Rejestr popisowy szlachty powiatu trockiego
Pan Malcher Żeln z majętności swej nazwanej Powierzchnie, zastawnej, w powiecie ko
wieńskim leżącej, stawił konia [1].
[74] Jm. pan Jakub Besiekierski z uczesnikami swymi, s panem Tobijaszem Tyszkiewi
czem148 i panem Eliaszem Patrykowskim, z imienia Minełgan stawił konia [1].
Jejm. pani Janowa Wnuczkowa, pisarzowa grodzka trocka152, z imienia swego podżosiel-
skiego i gnieździłowskiego stawiła konia [1].
Pan Floryjan Bartoszewicz z imienia Lachowicz z uczesnikami swymi, s panem Piotrem
Koklinąi s panią Michał ową Koklinową, z imienia Strawinik konia [1].
■f Przeprawione Z} Gudziańsldm
148 Zapewne to syn Adama Tyszkiewicza Minełgańskiego, wójta trockiego.
149 Jan (Iwan) Baka (f po 1639) był najstarszym synem Iwana Iwanowicza, podwojewodziego troc
kiego, po którym odziedziczył Strawiniki.
150 Jerzy Baka f po 1626, sędzia grodzki trocki 1626, był synem Iwana Iwanowicza, podwojewodzie
go trockiego, po którym odziedziczył Szylany.
151 Bazyli (Wasyl) Kazimierz Baka f w/po 1665, podczaszy trocki 29 XI 1635. Był bodaj najmłod
szym z synów Iwana Iwanowicza, podwojewodziego trockiego, po którym otrzymał Jagielany i 3 służ
by w Szylanach.
152 Dorota Iwanówna Mikuliczówna, wdowa po Janie Wnuczku f po 9 X 1613, sędzim grodzkim
trockim 1606, pisarzu grodzkim 1608—1613.
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
Rejestr popisowy szlachty powiatu trockiego 39
Jm. pan Jarosz Szwab z majętności swej oławskiej i s przykupi, z uczesnikami swymi,
s panem Bartłomiejem Kucewiczem i s panem Bartłomiejem Oławskim, z imienicza
Oławy stawił konia [1].
Pan Matys Pokirski z uczesnikami swymi, s panem Stanisławem i panem Andrzejem Po-
kirskimi, i s p anią Jakub ową Po kirską, z imienicza Pokirt stawił konia [1].
[74v] Pan Jakub Woyzbun z imienia Błaskowszczyzny i z folwarku Kurciniszek konia
[stawił] [1].
Pan Piotr Milatowski z uczesnikami swymi, panem Erazmusem i panem Pawłem Mila-
towskimi, z imienia Milatowicz konia stawił [1].
Pan Benedykt Zasztowt z uczesnikami swymi, s panem Bieniaszem Zasztowtem, s pa
nem Janem Romeykiem, s panem Stanisławem Szalewiczem i s panem Krzysztofem
Woydagiem, z imienicza zasztowtowskiego konia [stawił] [1].
Pan Krzysztof Dowmont z uczesnikami swymi, panem Piotrem i panem Janem Do-
wmontami, z imienia swego poporckiego konia [stawił] [1].
Pan Ambroży Stefanowicz z uczesnikami swymi, s panią Janową Hlebicką, s panem
Piotrem Żelnem, s panem Józefem Połukońskim, s panem Marcinem Sczęsnowiczem,
z imienicza spólnego Połuknia stawili konia [1].
Pan Jarosz Fiedorowicz Żuk z imienic[z]a swego Sosnowca konia [stawił] [1].
Pan Krzysztof Żuk z imienicza Medakszty z bracią swoją konia [stawili] [1].
153
Zapewne Andrzej Tychonowicz Sowicz Korsak, chorążyc miński.
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
40 Rejestr popisowy szlachty powiatu trockiego
Pan Ławryn Waszkiewicz z uczesnikami swymi, s panem Sebestyjanem, bratem swym, s pa
nem Bartłomiejem i s panem Janem Michaj łowiczami, z imienicza Maciejewicz konia [1].
Pan Jan Turłay z uczesnikami swymi, s panem Aleksandrem i s panem Janem Strawiń
skimi, z imienia Poniemonia Birsztan konia [1].
Pan Stanisław Turłay z uczesnikami swymi, s panem Pawłem Suchodolskim [ss], z imie
nia Strawinik konia [1].
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
Rejestr popisowy szlachty powiatu trockiego 41
Pan Paweł Zarzecki z uczesnikami swoimi, panem Jakubem Łukaszewiczem Sudwojem, pa
nem Janem Skrzydłem i Jakubem Piotrowiczem, z imienicza swego Montwiliszek konia [1].
Pan Józef Dunay z uczesnikami swymi, s panem Janem Pawłowiczem i Sczęsnym Ciżo-
wiczem, z majętności strawinickiej konia błahego [1].
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
42 Rejestr popisowy szlachty powiatu trockiego
Pan Jakub Juriewicz z uczesnikami swymi, s panem Augustynem Piaseckiem [s], s pa
nem Bartłomiejem Juriewiczem, s panem Erazmusem Woyciechowiczem, s panem Mi
kołajem Kobierskim, z imienicza swego juriewskiego stawili konia [1].
[78] Pan Stanisław Hrydziewicz, nie mając uczesników, według ubóstwa swego miasto
półkonia stawił podjezdka z imienicza Bohdanowicz strawinickiego [1].
Pan Kasper Girżod z imienia swego girżodowskiego, nie mając uczesników, miasto trze
ciej części stawił konia podjezdka [1].
Pan Jan Bartoszewicz, zdrowy i młody będąc, sam nie jachał, ale stawił uczesnika swego,
pana Marcina Bartoszewicza, chłopca.
Pan Jan Mackiewicz z uczesnikami swymi, s panem Pawłem Mackiewiczem i s panią Sczę-
sną Sypiańską z imienicza swego Mackiewicz, w powiecie kowi[e]ńskim leżącego, konia [1].
Pan Jerzy Kostra z uczesnikami swymi, s panem Maciejem Kostrą, s panem Janem Ży-
romskim, z imienicza dzingiliskiego i Obelicy konia [1].
Pan Aleksander Szławański z uczesnikami swymi, s panem Piotrem Zaleskiem [s], s pa
nem Janem Wawskim, z imienicza wawskiego konia [1].
Pan Hrehory Monwid z imienicza swego monwidowskiego stawił podjezdka błahego [1].
Pan Piotr Gieysztor z uczesnikami swymi, s panem Pawłem Gieysztorem, s panem Ję
drzejem, s panem Stefanem, s panem Malcherem, s panem Stanisławem i s panem Ada
mem Gieysztorami, z imienicza giejsztorowskiego podjezdka błahego [1].
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
44 Rejestr popisowy szlachty powiatu trockiego
Pan Piotr Sudwoy z uczesnikami swymi, s panem Mikołajem Sczęsnowiczem i s panem To
maszem, panem Andrzejem Maciejewiczami, z imienicza sudwojskiego konia błahego [1].
Pan Mikołaj Macewicz z uczesnikiem swoim, s panem Jakubem Mocewiczem [s], z imie
nia swego Macewicz konia błahego [1].
Pan Piotr Mackiewicz z uczesnikami swymi, s panem Jerzym i panem Ambrożym Mac
kiewiczami, s panem Maciejem Pawłowiczem i s panem Krzysztofem Mackiewiczem,
z imienicza Obelicy podjezdka błahego [1].
Pan Krzysztof Łapkowski z uczesnikiem swoim, s panem Marcinem Mikołajewiczem,
z imienicza Kockuniszek podjezdka błahego [1].
154 Być może to Zofia Janówna Florjanowiczówna, wdowa po Piotrze Gabrielowiczu Juszkiewiczu.
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
Rejestr popisowy szlachty powiatu trockiego 45
[79v] Pan Szymon Kucowicz z uczesnikami swymi, s panem Stefanem i s panem Janem
Kucowiczem [ss], a panem Janem Micutą, z imienicza Kucowicz podjezdka.
Pan Piotr Mikukowicz z uczesnikami swymi, s panem Maciejem i s panem Matysem Mi-
kukowiczami, s panem Łukaszem Mikołajewiczem, s panem Sczęsnym Ambrożejewi-
czem, z imienicza sawowskiego i taruciańskiego podjezdka błahego.
156 Stanisław Tarusa (Tarussa) f a. 30 X I 1634, wojski bielski 16 X 1618, podkomorzy już 24 VII 1620.
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
48 Rejestr popisowy szlachty powiatu trockiego
Pan Stanisław Sawicz z majętności swej, nazwanej Smolnej Krasnej, ze wszystkiej ko
nia błahego [1].
Pan Marcin Józefowicz z uczesnikami swymi, panem Stanisławem Siemaszkiem, pa
nem Tomaszem Żudziewiczem, panem Marcinem Żudziewiczem, panem Janem, pa
nem Piotrem Skrobowiczami, panem Krzysztofem Buckiewiczem i panem Krzyszto
fem Żudziewiczem, z imienicza swego bitowtowskiego konia [1].
[81/76] Pan Mikołaj Janowicz z uczesnikami swymi, s panem Jakubem Stefanowiczem,
panem Sczepanem Piotrowiczem, panem Mikołajem Piotrowiczem i panem Pawłem
157 Zapewne to sędzia grodzki grodzieński już 1617, podstarości 1623, podsędek 26 II 1626,
Zm. 1639.
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
Rejestr popisowy szlachty powiatu trockiego 49
Pan Jakub Ambrosewicz [s] z uczesnikami swymi, panem Bartłomiejem i s panem Mi
kołajem Sczęsnowiczami, s panem Mikołajem Tomasowiczem, s panem Janem Stani-
sławowiczem, s panem Krzysztofem Klimowiczem i s panem Wojciechem Tomasowi
czem, z imienicza swego Posamawia i z Wyszkowiczów konia [1].
Pan Jędrzej Woydag z uczesnikami swymi, panem Maciejem, panem Floryjanem i pa
nem Piotrem Wojciechowiczami, panem Malcherem, panem Stanisławem, panem Pio
trem, panem Jakubem i panem Wacławem Juszkowiczami, s panem Jędrzejem, s panem
Janem, s panem Hrehorym i s panem Maciejem Stankunami, z imienicza swego wojda-
gowskiego konia [1].
Pan Jan Gurski z imienicza gabryjałowskiego i półbeczkowskiego konia [1].
A ten regestr popisu ich. m[iło]ści panów obywatelów województwa i powiatu trockie
go, jako się który z ich. m[iło]ściów pod chorągiew powiatową, pod regiment natenczas
mój, stanowił i ku obozowi wojska Kró[la] Je [go] M[iłoś]ci w Kurlandyją przyciągnął,
daję ten mój regestr dla wiadomości jaśnie oświeconemu ks[ią]żęciu je[go] m[iłoś]ci pa[-
nu], panu Krzysztofowi Radziwiłowi na Birżach i Dubinkach książęciu, hetmanowi pol
nemu WKsL, sejweńskiemu, bystrzyckiemu, żyżmorskiemu i poszerwentskiemu etc.,
etc. staroście, s podpisem ręki mej własnej i s pieczęcią. Pisań w Żośliach [s] roku, mie
siąca i dnia zwyż pomienionego.
Piotr Wołłowicz, chorąży trocki, ręką własną [obok pieczęć sygnetowa: herb Rogala,
w klejnocie to samo, sygle: S I]
Wielmożny jm. pan podskarbi ziemski WKsL z majętności swoich wszelakich, w róż
nych powieciech leżących, stawił pocztu po usarsku koni dwadzieścia [20].
Jm. pan Skumin, pisarz WKsL z majętności swoich w różnych powieciech leżących
i z jejm. panią wojewodziną nowogródską, z panią matką swoją, stawili pocztu po ko
zacku koni siedmnaście [17].
158 Krzysztof Radziwiłł 15 III 1585—19 IX 1640, hetman polny lit. 7 IV 1615, kasztelan wileński
10 II 1633, wojewoda 12 VII 1633, hetman wielki lit. 1 I 1635.
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
52 Rejestr towarzystwa i pocztów powiatu trockiego
159
Może to syn Jana Janowicza Burby Gierwida, wojskiego żmudzkiego.
160
Z pewnością Katarzyna Rayska.
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
4.
Rejestr szlachty powiatu trockiego,
która na popis się nie stawiła
161 Bohdan Matwiejewicz Ogiński f 1625, rotmistrz JKM, podkomorzy trocki 6 IX 1580.
162 Adam Iwanowicz Chrapowicki f 1622, podsędek trocki 6 IX 1612, sędzia ziemski 19 V 1617.
163 Szymon Lew f 1625?, stolnik trocki 15 V 1589, wojski 23 VIII 1591.
164 Samuel Lew Bohdanowicz Ogiński f 1657, stolnik trocki 11 VIII 1620, ciwun 28 V 1633.
165 Samuel Billewicz (Bielewicz) f 1624/25, podstoli trocki 13 IV 1611.
166 Ostafiej Iwanowicz B ak afp o 1626, sędzia grodzki trocki 1611/12—1626.
167 Aleksander Ogiński j - 1667, chorąży trocki 26 I 1626, chorąży nadworny lit. 11 III 1636, wojewo
da miński 131 1645, kasztelan trocki 1? II 1649.
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
54 Rejestr szlachty powiatu trockiego, która na popis się nie stawiła
[Dopisek własnoręczny Wołłowicza:] Podawszy tych, którzy się nie stanowili i wiado
mości o sobie nie dali, rękę swoję podpisałem — Piotr Wołłowicz, chorąży trocki, ręką
własną, m.p.
168 Teodor Baka J po 1626, syn Iwana Iwanowicza, namiestnika (podwojewodziego) trockiego.
169 Zapewne Jan Malcherowicz Montygayło J 1624.
170
Wojciech Bychowiec J ok. 1634, podwojewodzi trocki 1625, wojski 22 X 1625.
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
5.
Rejestr popisowy szlachty
Księstwa Żmudzkiego
Rejestr popisowy.
Jm. pana żmujdzkiego171 po husarsku z chęci koni 20, a po kozacku [z] chęci koni 10.
Jm. pan ciwun pojurski174po husarsku koni 20 — to jest s powinności koni 8, a z miło
ści ku Ojczyźnie koni 12.
Pan ciwun dyrwiański Marcinkiewicz175 po kozacku koni 4 przy słudze swym Pawle Za
leskim posłałł, a sam się absentowałł.
171 Adam Talwosz f 1628, starosta dyneburski już 1590—1614, ciwun birżyniański 15 III 1600, kasz
telan żmudzki 8 IV 1615.
172 Mikołaj Talwosz J 1628, sędzia grodzki żmudzki już 1621, podkomorzy wołkowyski 15 II 1623.
173 Właściwym chorążym żmudzkim był wówczas Jerzy Szemiot (Szemet), którego nie było na po
pisie, bo udał się na wyprawę chocimską z Chodkiewiczem i tam zmarł. Tu chodzi więc o tymczaso
wego (doraźnego) chorążego, „na ekspedycyją obranego”, Jerzego Grużewskiego (1591—1651), dwo
rzanina JKM , sędziego ziemskiego żmudzkiego 1635, ciwuna Wielkich Dyrwian 1643, właściciela
Kielm, Szylan, Dobildni.
174 Kryszpin Kirszensztejn J 1642?, ciwun pojurski 8 IV 1619—1639.
175 Daniel Marcinkiewicz \po 1641, ciwun Dyrwian Wielkich 161 1617—15 III 1636?
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
56 Rejestr popisowy szlachty Księstwa Żmudzkiego
Jm. pan sędzia ziemski żmujdzki177 po husarsku koni 7 — to jest s powinności koni 2,
a z miłości ku Ojczyźnie koni 5.
Jmp. Piotr Szukszta, pisarz grodzki178po husarsku koni 3, a z miłości ku Ojczyźnie koni 5.
Jmp. stolnik żmujdzki181 po husarsku koni 4 przez pachołka posłałł, a sam się chorobą
zasłonił!.
Powiat ejragolski
Jejm. pani sędzina ziemska żmujdzka z majętności żmojdzkich po husarsku koni 6,
a z litewskich majętności183 po petihorsku koni 5.
Pan Krzysztof Siemaszko po husarsku koń 1.
a a Na marginesie
176 Andrzej Oziembłowski (Oziębłowski) Jp o 1643, ciwun szawdowski (szowdowski) 1621—30 IV 1643.
177 Jan Mleczko J ok. 1630, stolnik upicki 20 VI 1592—1613, pisarz ziemski żmudzki 29 V 1604, sę
dzia ziemski 29 X 1614.
178 Piotr Szukszta J 1635, pisarz grodzki żmudzki już 1620, sekretarz J KM, ciwun ejragolski 1623,
podsędek żmudzki 10 IX 1624, sędzia ziemski już 1631.
179 Piotr Adamkowicz J 1624, podsędek żmudzki 30 X 1594.
185 Jerzy Bfflewicz (Bielewicz) J 1644, podstoli żmudzki 1 7 I V 1613, pisarz ziemski 20 III 1615, pod
komorzy 9 III 1622.
181 Zapewne chodzi tu o Aleksandra Radzimińskiego J a. 25 VIII 1625, stolnika żmudzkiego od
16 IV 1589.
182 Eliasz Iłgowski J po 27 V 1630, ciwun twerski 10 VI 1592—27 V 1630.
183 Krystyna Stanisławówna Nonhartówna J przed 14 II 1633, od 29 V 1610 wdowa po Sebastianie
Kęsztorcie (Kęstorcie), sędzim ziemskim żmudzkim, który zgromadził duży majątek w różnych po
wiatach na Żmudzi (Żagory, Pemarowo, Ławże, Szowkiany, Berżany, Gilwicze, Ejkiszki, Rosienie, Po-
szuszwie, Kietiany Poszuszwieńskie, Pigiany, Giałowo, Paciszki Sipowicze, Podhaje, Podubisie, Won-
dy, Ugiany). Na Litwie miała ona ojczyste dobra Dziewałtów (pow. wileński) i może Wieprze (pow
wiłkomierski) po mężu.
184 Zapewne chodzi o Andrzeja i Krzysztofa.
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
Rejestr popisowy szlachty Księstwa Żmudzkiego 57
P. Stanisław Jamont ze dwu części konia z bratem, po kozacku koń 1, a na trzeciej czę
ści wojny wolny od wojny [ss].
189 Jan Sebastianowicz Dyrwoniszko miał grunty pod Betygołąw pow. jaśwojńskim i Jasiuliszki Bu-
towtyszki w pow. ejragolskim.
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
Rejestr popisowy szlachty Księstwa Żmudzkiego 59
Pan Wojciech Ławrynowicz z Roszcz [posłał] pachołka na podjestku, koń 1, sam się
chorobą wymówił! przez pana Gradowskiego.
197 Jan Gradowski był synem Frąca (Franciszka) f 1595, marszałka hospodarskiego i sekretarza
JKM, podstarościego kowieńskiego.
198 Eliasz Maciejewicz Steygwił Laudański.
199 Zapewne chodzi o Marynę Krzysztofównę Skinderównę, wdowę po Samuelu Hrehorowiczu
Laudańskim, właścicielu części Laudy.
200 Gollian trzymał więc te folwarki w zastawie (arendzie?) od starosty żmudzkiego Jarosza Wołło-
wicza, który był także dzierżawcą (starostą niegrodowym) upickim.
201 Walenty Dowmont (f a. 1624) odziedziczył te dobra po matce, Katarzynie Rusteykównie Józe-
fowej Dowmontowej.
202 Zapewne Józef Mikołajewicz Sipowicz.
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
Rejestr popisowy szlachty Księstwa Żmudzkiego 61
P. Malcher Lipski z uczest[nikami], na podjestku, z[e] swej części koń 1, a uczestnicy nie
chcieli mu pomóc.
1 Na marginesie dopisano: NB
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
64 Rejestr popisowy szlachty Księstwa Żmudzkiego
Powiat wilkijski
212 Dobrogost Przystanowski J 1634?, podstarości jaśwojński z ramienia Lwa Sapiehy. Prócz An
drzeja miał jeszcze synów Eliasza i Rafała.
213 Andrzej Przystanowski f ok. 1645, miecznik żmudzki 1636.
214 Zapewne to Jawoyszewicz.
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
66 Rejestr popisowy szlachty Księstwa Żmudzkiego
Powiat jaśwojński
P. Lew Borowski218 syna swego, p. Łu[ka]sza, stawił! po usarsku, koń 1.
Tenże z części swej poniewiezkiej po kozacku koń 1, na uczestniki protestował.
217 Madej Frąckiewicz Zabiałła (Zabiełło), właściciel Gojżewa (Gojżowa) we włości wilkijskiej. Być
może owe dobra w pow. wiłkomierskim to połowa Kopii, które wniosła mu żona, Zofia Andrzejów-
na Dawidowiczówna, 1 v. Piotrowa Koplewska.
218 Zapewne to kniaź Lew Juriewicz Borowski. Miał on prócz Łukasza, który zmarł po 4 X 1629,
jeszcze syna Stefana.
219 Kniaź Adam Kazimierz Mikołajewicz Borowski, podstolic żmudzki.
220 Poszuszwie Nowydwór.
221 Samuel z Gania Dawidowicz miał część Poszuszwia.
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
68 Rejestr popisowy szlachty Księstwa Zmudzkiego
P. Wojciech Sąda chorobą się założyłł, przez pachołka, Józefa Janowicza, po kozacku
koń 1.
Z okolicy Martinajciów miał być drugi koń, za te oba kozaki stawiłł usarza.
222 Adam Walentynowicz Dyrma J po 1628, pisarz grodzki żmudzki 1592—1595, podstarości 1611—
1616.
223 Zapewne Lawdbor.
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
Rejestr popisowy szlachty Księstwa Żmudzkiego 69
P. Michaił Sądzik prze [z] starość zięcia swego, p. Ambrożego Piotrowicza, posłałł po
kozacku, koń 1.
P. Andrzej Borowski syna swego Rafałła, młodzika, posłałł mając kilku starszych, spoi
nie z synem starszym Mikołajem238, z części jego ojczystej i z żeninej239, koń 1.
235 Pokłońscy (niektórzy używali przydomku Wodzgir) zamieszkiwali w rodowym Pokłoniu. Nie
wiadomo, o którego z kilku Jerzych wówczas żyjących tu chodzi.
236 Zapewne chodzi tu o części w Ławdach.
237 Używali też formy Nieszukoyć (Nieszukojć), zamieszkiwali w Szerejkiszkach i Pokłojniach (pow
rosieński). Wojciech Stanisławowicz miał brata Bartłomieja.
238 Mikołaj Borowski f po 1644, sędzia grodzki żmudzki 31 XII 1643—1644.
239 Zapewne chodzi tu o żonę Mikołaja — Annę Maciejównę Laudańską.
240 Zapewne chodzi tu o Eliaszewicza Gieysza (to stwierdza też Kojałowicz, s. 49), właściciela części
Druktowiszek (pow. widuklewski) i Giejsz (pow. rosieński).
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
72 Rejestr popisowy szlachty Księstwa Żmudzkiego
[k. 5v/s. 10] P. podsędek żmujdzki241 z opieki pana Dawida Burby po husarsku koni 2.
P. Samuel Gintowski s półł konia po kozacku koń 1, a na uczestniki z drugiego półł ko
nia protestował się.
Na to ozwał się p. Krzysztof Markiewicz246, iż drugi koń miałł być s posiowkonia [s]
z uczestnikami, którego utaiwają dwie części.
> Wyraz przeprawiony ze: Stęękowski (może początkowo miało więc być Stępkowski?).
246 Krzysztof Markowicz lub Markiewicz był komornikiem żmudzkim w 1624 r., czyli urzędnikiem
podkomorzego.
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
74 Rejestr popisowy szlachty Księstwa Żmudzkiego
Powiat widuklewski
P. Jan i p. Samuel Piotrowicz [owie] Kęstortowie247 ze wszytkich imion swych żmujdz-
kich i paniej matki swej248 po husarsku koni 5.
247 Synowie (trzecim był Stanisław) zmarłego w 1616 Piotra Sebastianowicza Kęstorta velKęsztorta
odziedziczyli (matka miała na nich dożywocie) Żagory, Rombołtyszki, Lale, Bołtmuszki, Poszuszwie
i pół Czechowszczyzny.
248 Katarzyna z Siemaszków Kęstortowa.
249 Jana Juriewicza Staszkiewicza Repowicza J po 16 X 1629, właściciela Lal we włości widuklew-
skiej.
250 Adam Stanisławowicz Motowicz jako mąż Barbary Stanisławówny Kozakiewiczówny był zię
ciem Elżbiety z Towdwidów Chryzostomowej Wołodkiewiczowej, sekretarzowej JKM, 2 v. Mikoła
jowej Iwanowiczowej.
251 To synowie Pawła.
252 Zapewne był on więc synem Jana Józefowicza Burby (choć G. Błaszczyk uznaje go za syna Woj
ciecha) i Heleny Jakubówny Motowiczówny, siostry stryjecznej Malchera (żonatego z Zofią Józefów-
ną Burbianką) i Stanisława Motowiczów.
253 Konstanty Hołowin Kafiński.
254 Zapewne powinno być widuklewskiej, miał on bowiem Widukle Łowksedy.
255 Jarosz Janowicz Odachowski miał Gilwicze Wasiłiszki.
256 Wacław Aleksander Paszkiewicz Chrząstowski f 1639?, starosta botocki ok. 1630.
257 Zapewne Aleksander Paszkiewicz Chrząstowski, choć G. Błaszczyk uważa go za potomka Adama.
258 Jerzy Paszkiewicz Chrząstowski.
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
Rejestr popisowy szlachty Księstwa Żmudzkiego 75
Pan Jan Senkiewicz [s], sam od siebie, po kozacku koń 1, na uczestniki protestowali.
m Na marginesie dopisano: NB
n Lekcja niepewna: Ceczyk? (oba nazwiska na Żmudzi nieznane)
266 Zapewne chodzi tu o syna Stanisława, właściciela części Kursz. W tym czasie żył też Wojciech
Hrehorowicz Bortkiewicz.
267 Właściwie Fryderyk (Frydrych) Pawłowicz Mirosławski.
268 29 X 1621 starosta żmudzki Jarosz Wołłowicz i chorąży Jerzy Grużewski stwierdzili, że Bartło
miej Dowiat z pow. widuklewskiego za pół konia, a Frydrych Mirosławski z Ważyńskim z pow. kro-
skiego z imienia ich Szejmian za pół konia sami się stawili 5 X t.r. na popis pod Żagory, a potem pod
Mielwidami z koniem 1 po kozacku, wspólnie wystawionym i wytrwali w służbie w obozie aż do roz
puszczenia pospolitego ruszenia 28 X. Tamże w obozie przed nimi Frydrych Mirosławski protesto
wał się na swych trzech uczestników (Szymona Bartłomiejewicza, Jerzego Sczefanowicza [s], Maty
sa Sczefanowicza Skrawtera [?]), którzy w tejże majętności szejmiańskiej kupili 3 włóki gruntu zwane
Upajnie, ale żaden z nich nie chciał jechać na wyprawę i przyłożyć się do niej z czwartej części konia
(RGADA, F. 1603, inw. 4, nr 3189, k. 28).
269 Używali też formy Więckiewicz.
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
78 Rejestr popisowy szlachty Księstwa Żmudzkiego
P Daniel Wizgird na uczestni[ki] protestowałł, ze dwu części pół konia, po kozacku, koń 1.
Jan Paułowicz [s], dziecie młode, pieszo się stanowiłł do popisu obawiając się winy, a na
uczestniki protestowałł.
W tym powiecie wszystkiego usarza koni 25.
Rajtarskich koni 2.
A kozackich koni 83.
270 Może to Adam Bortkiewicz (Bartkiewicz), brat ww Wojciecha, współwłaściciel części Kursz i Nacian?
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
Rejestr popisowy szlachty Księstwa Żmudzkiego 79
271 Stanisław Bartłomiejewicz Beynart у 1649, sekretarz JKM, pisarz skarbowy WKsL 13 VIII 1618,
skarbny 5 V 1631—a. 30 VIII 1635, klucznik wileński już 1632 i podkluczy już 1636.
272 Z pewnością chodzi o Wacława Janowicza Szemiota (Szemeta) у 1643, ciwuna Dyrwian Wielkich
1636. Miał on Korklany, Wierpiany, Grauże i część (3 wsie) Szawlan.
273 Zofia Zukówna Janowa Czeszkowska vel Cieszkowska, współwłaścicielka Podubisia (pow. kro
ski), wyszła potem (już 1629) Za Stanisława Kiewnarskiego z Mingowda.
274 Zapewne chodzi o Jerzego, syna Kazimierza Orwida, sędziego ziemskiego żmudzkiego, gdyż
jego bracia — Stanisław i Adam — występują w innym miejscu.
275 Synowcami Baltazara Malcherowicza Styrnela byli synowie Malchera, ale znamy z nich tylko Da
wida. Mieli oni dobra Szukole i Wojgowo we włości kroskiej oraz Gierdzele we włości berżańskiej
i różne cząstki w Lalach, Palekach, Podubisiu i Łabunowie.
276 Z pewnością to Jan Janowicz Towtwid (f 1625), który miał część Powerpian (pow. kroski).
277 Jan Marcinkiewicz J po 1626, sekretarz JKM, ciwun Dyrwian Wielkich 1613—1617.
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
80 Rejestr popisowy szlachty Księstwa Żmudzkiego
P. Marcin Drasławski sam się chorobą założyli, chłopca, Symona Staryńskiego, po ko
zacku [stawił], koń 1.
278 Zapewne chodzi o Melchiora Eliaszewicza Gieysza J 28 I 1633, plebana kroskiego 1595, kanoni
ka żmudzkiego już 1607, wileńskiego 1611, kustosza wileńskiego 1616, referendarza duchownego lit.
24 VII 1620, archidiakona wileńskiego 1622, biskupa żmudzkiego 131 (11 VI) 1631.
279 Jan Stanisławowicz Czechowicz, marszałkowicz JKM był właścicielem Lakowa i Poszymsza.
280 Mikołaj Minwid f po 1625 (?), kaznodzieja kielmeński (kalwiński) 1610—1621, superintendent
żmudzki 1614—1620.
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
82 Rejestr popisowy szlachty Księstwa Żmudzkiego
Książę pruskie284z imienia swego Tawrog, po rajtarsku, koni 2, które bojarami swemi osadziłł.
4 Zapis niejasny—торе: Puhu fc abremacją na końcu), ale pspewne winno było być: po husarsku
284 Jerzy Wilhelm Hohenzollern 13 XI 1595—1 XII 1640, elektor brandenburski i książę pruski 1619.
Taurogi kupili Hohenzollernowie w 1601 r. od rodziny von Rappe, gdyż Jan Szemiot (J a. 1608), sta
rosta botocki sprzedał je kanclerzowi pruskiemu Christopherowi von Rappe. Taurogi były w rękach
elektorskich w latach 1601—11 i 1617—21.
285 Malcher Bartłomiejewicz Piłsudski f po 1644.
286 Piłsudski miał dobra Naciany w pow. kroskim, Poolsze i zastawne Paleki (kupił je w 1625) w pow.
widuklewskim, części w Pojurzu i w Szałpianach w pow. pojurskim oraz Rymgowiany (Ryngowiany,
Ryngwiany), Omole i Repsze w pow. berżańskim. Nie jest jasne, o jaką majętność birżyniańską tu
chodzi.
287 Chryzostom Wołodkiewicz 1591—16 II 1642, marszałek żmudzki 20 IV 1618 (nie objął), sekre
tarz JKM, instygator WKsL 2 III 1626—1633, wojski żmudzki 1 IV 1628, podsędek 1631. Jego żoną
była Elżbieta Towtwidówna f 1629, wdowa po Mikołaju Janowiczu (Iwanowiczu), z którym miała
dzieci.
288 Wdową po Mikołaju Wojciechowiczu Biriale była Hanna Stankiewiczówna.
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
84 Rejestr popisowy szlachty Księstwa Żmudzkiego
P. Timoteusz Bickiewicz289 za się półtora konia, a za pana Krystofa Cita pół konia, po
kozacku, koni 2.
Powiat korszewski
Pan Samuel Sągayło z dóbr swych293 po kozacku, koni 2.
P. Augustin Zdanowicz z bratem i z[e] stryjem z ojczyzni po kozacku, koń 1, a [z] zasta
wy od pana Adamkiewicza po kosacku [s], koń 1; na uczestniki protestował! się.
1 Dopisane u góry
297 Augustyn Janowicz Gimbut był dorosłym już w 1582 r.
298 Używali raczej formy Jamiołkowski.
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
86 Rejestr popisowy szlachty Księstwa Żmudzkiego
P. Kazimierz Liewowicz [s]300 syna swego, c[h]łopca małego [posłał], po kozacku, sam
zostałł doma, koń 1.
M Przerobiono y: na podfjestku]
1 Lub: Posowicz
299 Był on potem (już 1624) woźnym żmudzkim.
300 Być może chodzi o Lewcewicza?
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
Rejestr popisowy szlachty Księstwa Żmudzkiego 87
P. Piotrowa Kiesminowa, wdwowa [s], z trzeciej części przez pacholika, Jana Gungow-
skiego, konia stawiłła po kozacku, koń 1.
P. Jan Bortkiewicz303 po kozacku, koń 1.
u Dopisane ugóry.
301 Piotr Adamkowicz.
302 Wacław Piłsudski był synem Bartłomieja.
303 Zapewne to późniejszy (już 1624) woźny żmudzki.
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
88 Rejestr popisowy szlachty Księstwa Żmudzkiego
Od pana Temruka308 z dóbr jego pan Penski stawili po kozacku, koni 2, a samego mie
nili być w zaciągu w Wołłoszech.
P. Dawid Monkiewicz s piątej części ojczyzny pieszo się stawiłł, a z inszych części, które
Dawid Piachowicz zabrałł, stawić powinien.
Powiat szawdowski
P. Jeronim Woyniath314z majętności swej po husarsku, koń 1, na uczestniki protestowali.
Powiat korklański
P. Daniel Szukszta315 z Łabunowa za półł konia, po kozacku, koni 2, a p. Adam Szeszoll
od tegoż półł konia Stani [e] po kozacku sam, koń 1.
P. Józef Janowicz sam będąc ułomny pachołka, Jan Rudkowskiego, z majętności swej
i żeninej po kozacku [stawił], koń 1.
” Luk. Nurasyn (w obuprzypadkach napwisho popisane błędnie, ale trudno się domyślić, ojakie n>rzeczywistości
chodzi — торе Narwoysz, Narwoyń lub Narewicz?
x_x Przerobiono z: na pod[jestku]
y Lekja niepewna, moje Kaun
315 Zapewne Daniel Janowicz Towtgin Szukszta.
316 Zapewne chodzi tu o Samuela i Stanisława Piotrowiczów Kęstortów.
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
92 Rejestr popisowy szlachty Księstwa Żmudzkiego
317 Jan Wyszomirski (Wyszemirski, Wiszemirski) f XI 1642, kanonik żmudzki już 1607, prałat pro
boszcz 1622, sufragan 5 V 1628.
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
Rejestr popisowy szlachty Księstwa Żmudzkiego 93
P. Andrzej Władyczka z bracią, z Samuelem [ss], z pół konia napodjjestku], koń 1. Protestu
je na Jana Władyczkę, że go oszukali, wziąwszy od niego legomina inszym się przyłożyli.
P. Jan Bursz będąc w zaciągu pachołka swego, Adama Sokołowskiego, [stawił] po ko
zacku, koń 1.
Powiatt potumszewski
P. Józef Soroka z Chwałojn półł konia, a z Szornel z bratem półł konia, po husarsku,
koń 1.
Powiatt powondeński
P. Jan Dowgird, komornik prze [z] starość lat stawiłł Mariasza Grecewicza319, zięcia, po
kozacku, koń 1.
P. Dawid Józefowicz z' Wordan“, w dziecinnych leciech, stawił się do popisu na pod[-
jestku], koń 1. Nie przyjęto, protestował!, że go uczestnicy odrzucili, z któremi wolne
prawo zostaje.
P Szczepan Markiewicz z uczestnikami], na pod[jestku], koń 1.
P. M atys W alen tyno w icz z u czę [sin ikiem ?], n a p o d [jestk u ], n a d ru gich p ro te sto w ali, к ni 1.
P. A lek san d er Stan islaw o w icz z u czestfn ikam i], n a p o d [jezd k u ], koń 1.
cc Przerobione ^ Harbicki
324 Tymoteusz Wojciechowicz Towtgin Szukszta.
325 Abram Bohusz Okmiński f ok. 1637, ciwun twerski 27 V 1630.
326 Zapewne Wojciech Stanisławowicz Sipowicz.
327 Chodzi o Sipowicza, a nie Turczyna.
328 Zapewne powinno być Szołtmir lub Szondzis, bo Szolniesowie nie są znam.
329 Z pewnością powinno być Eygint lub Eygird.
330
Zapewne Lawdgin?
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
Rejestr popisowy szlachty Księstwa Żmudzkiego 97
P. Jan Woyszwiłło od półł konia po kozacku sam za się, na uczę Stoików] protestowali, koń 1.
331
Z pewnością chodzi o Jana Eliaszewicza Gieysza.
332
Jan Gielżyc J 1654?, był właścicielem Gielżyc i Daniliszek Poszejkimi.
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
98 Rejestr popisowy szlachty Księstwa Żmudzkiego
Powiatt retowski
P. Hrehory Jamont z bracią, po kozacku, koń 1.
333
Hrehory, Maciej i Józef, synowie Wojciecha Piotrowicza.
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
Rejestr popisowy szlachty Księstwa Żmudzkiego 99
Powiatt twerski
P. Ambroży Jagiełło z uczes[tnikami], na pod[jestku], koń 1.
P. Walenty Pełuytis prze [z] starość Wojciecha Szczefanowicza stawili po kozacku koń 1.
M Na marginesie dopisano: NB
336 Był on bratem księdza Jana Wyszomirskiego (Wyszemirskiego).
337 Mikołaj Sapieha J II 1638, sekretarz JKM 1588, wojewoda miński 25 XI 1611, nowogródzki 30
V 1618.
338 Zygmunt Piotrowicz Szukszta J po 20 X 1655, podstolic upicki, pisarz grodzki upicki już 1623,
pisarz ziemski 4 IX 1623. Był właścicielem Pomusza (pow. wiłkomierski), Poniewieża (pow. kowień
ski), Puter (pow. upicki) oraz Szudzian (pow. wieloński).
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
Rejestr popisowy szlachty Księstwa Żmudzkiego 101
Powiatt połongowski
P. Michaił Stanczykiewicz z uczestnikami], po kozacku, na uczest[niki] protestowali,
koń 1.
Powiatt płotelski
P. Jan Kurowski z bratem Kobylynem, na niego protestowali, po usarsku, koń 1.
P. Dawid Rejmer przy słudze swym Mikołaju Skowdwilu, sam będąc chory, posłał! po
usarsku koni 3.
A po kozacku koni 2.
P. Piotr Adamkowicz343 z imienia Kietun po husarsku, koń l ee.
P. Jerzy Renno346 sam się chorobą założyli, przez sługę, Baltromieja Opulskiego, po raj-
tarsku, koń 1, a po kozacku posłali koni 2.
P. Jan Opulski z uczes [tnikami] i z p. Rekściową, po usarsku, koń 1.
Jmp. Mikołaj Kęstort347 z imion swych Byrżynian i Podubisia powinien dwa konie sta
wić, lecz że przywileje ziemie żmujdzkiej u siebie w schowaniu ma, dla których straży
prawem króla jm. Augusta348 od wojny wolnym uczyniony jest, natenczas tych dwóch
koni względem tego nie stawili.
A synowie jm., p. Samuel349 i p. Jan Kęstortowie350, z majętności swej szadeckiej351, acz jeden,
jako niedzielni, odprawić by mógłł, jednak miłując w takim razie Ojczyznę, jako ludzie ry
cerscy, obaj osobami swemi będąc praesentes, stawili po kozacku dobrze osadzonych koni 3.
P. Adam Kukin z uczestnikami], na pod[jestku], koń 1.
Po nim rychło przyjachałł uczestnik jego, Jerzy Kąmpik, sam za się i za pana Przecława
Przespolewskiego po kozacku. A ten Krzysztof Mikołajewicz wpisawszy się osobą swą
odjechał!, a brata, dziecinę małego, do wojny niesposobnego, zostawiwszy.
P. Michał Przyjałgowski [s] z bracią, po kozacku, koń 1.
ff Lekcja niepewna, acz jedynie ona ma tu znaczenie. Za rozwiązanie problemu dziękuję Dr. Prze
mysławowi Nowakowi.
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
104 Rejestr popisowy szlachty Księstwa Żmudzkiego
P. Augustin Progulbicki przez syna swego Jana, po kozacku, koni 2, na uczestniki pro
testowałł.
352
Byli oni właścicielami Gruzdzi lub Gruści.
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
Rejestr popisowy szlachty Księstwa Żmudzkiego 105
Powiatt wieszwiański
P. Andrzej Narewicz z ojczyzny i przykupi, z Wieszwian, po kozacku, koń 1.
P. Mikołaj Szornel, dziecię młode, ojca nie mając sam za się na podjjestku], koń 1.
Wojciech Meyteski za się po kozacku, na uczejstaiki] protestowali, koń 1.
[k. 15v/s. 30] P. Jan Biliński za ojca z pół konia po kozacku, na p. Sorokę o pół konia
protestowali, koń 1.
hh
lekcja niepewna.
354
Używał też formy Sugowdz.
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
108 Rejestr popisowy szlachty Księstwa Żmudzkiego
Powiat birżyniański
P. Krzysztof Kłosowski z pół konia z uczestnikami], po kozacku, koń 1.
Powiat dyrwiański
P. Jan Dowkont z uczę [stoikami] powinnego swego Abrama Uwieskiego stawiłł po ko
zacku, koń 1
P. Jan Gradowski z dóbr swych żmujdskich356po rajtarsku koni 5, przez sługę swego Mi
kołaja Turowskiego, sam się absentowałł.
Paweł Płocharski358 będąc sam stary stawiłł Krzysztofa Hrehorowicza na dobrym ko
niu po kozacku, koń 1.
P. Jan Józefowicz przejz] ubóstwo pieszo się stawiłł obawiając się prawa.
Powiatt berżański
P. Jan Sirewicz z majętności swej362 po usarsku, na uczejstników] protestował, koń 1.
[k. 16v/s. 32] P. Janowa Wędziagolska367 z Worpucian i z Goniprowa przy panu Adamie
Syrtowcie, powinnym swym, z uczestnikami], stawiłła po usarsku koni 3.
P. Dawid Powslewski będąc chory przez Dawida Prószyńskiego z trzeciej części konia
posłałł, po kozacku, koń 1, na uczestniki protestował!.
P. Stanisław Życki acz chory, jednak będąc praesens za się i za matkę swoję pachołka, Sta
nisława Gutowskiego, stawił! po husarsku, koń 1.
P. Hrehory Stefanowicz Nukpatis z uczesjtoikami], na podjjestku], koń 1.
P. Stanisław NN. [s] sam będąc w zaciągu stawiłł pachołka, Symona Siemienowicza, po
kozacku, koń 1.
A uczestnik jego Szukski, pachołek służały i młody, w domu zostawszy onego starego
na wojnę wypchał!.
[k. 17/s. 33] [P.] Szymon Łukaszewicz z uczestnikami] s półł konia, na podfjestku], na
drugich protestował!, koń 1.
Jmp. Lwowicz, wojski wiłkomierski371 przy słudze swym Lenarcie Łanowickim z dóbr
swych w WKsL i w ziemi żmujdzkiej leżących stawili po husarsku koni 6.
Powiat szawelski
P. Jan Mikołajewicz Eigird z bracią z majętności żmujdzkich373, po usarsku, koń 1.
P. Wojciech Dubeykowski z majętności małżąki [s] swej, s pół konia, po kozacku, koń 1.
P. Jan Satkowski374 s pół konia, na podjjestku], ott pół konia na uczefstniki] protesto
wał!, koń 1.
22 Przerobione z: na
371 Krzysztof Michałowicz Lwowicz f 1638, wojski wiłkomierski 18 I 1605. Był właścicielem Woj-
gowa i Dubian (pow. użwencki), Birżan, Ownowńan (pow. berżański) i Złotoryi.
372 Michał Eustachiusz Umiastowski f 1636, podstoli upicki б IX 1623, podsędek 28 IX 1628. Był
on właścicielem Girkonci i części Żagor.
373 Zapewne to synowie Mikołaja Janowńcza lub Mikołaja Hrehorowicza, właściciele Poawdruwia.
374 Właściwsza forma to Sadkowski, bo mieszkali w polu Sadkuny.
375 Używali też formy Wismont.
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
114 Rejestr popisowy szlachty Księstwa Żmudzkiego
Jm. pan Jan Jundził, marszałek powiatu wołkowyskiego380będąc sam ku usłudze Ojczy
zny z imion swych w wołkowyskim i w inszym powiecie leżących stawił koni trzy po
husarsku zbrojno [3].
Jm. pan Mikołaj Karp“, podkomorzy wołkowyski381 z imienia Nowosiółek leżącego
w wołkowyskim powiecie koni dwa. A z innych majętności swych, z pani małżonki
swej382 i z imienia Dublan leżącego w grodzieńskim powiecie koni cztyry. A s chęci i mi
łości ku Ojczyźnie koni dwa. Wszytkiego husarza koni ośm zbrojno [8].
Jm. pan Stanisław Pukszta, chorąży wołkowyski383 z imion swych w różnych powie-
ciech384, będąc sam do usługi Ojczyzny i s chorągwią stawił koni dwanaście po husarsku
zbrojno, a dwa konie po kozacku z imienia Monciaków, opieki Jana Cywińskiego385 [14].
Jm. pan Krzysztof Olendcki [s], stolnik wołkowyski386 z imion swoich ojczystych, któ
rych w dzierżeniu pani matka ichm.387 jest, koni trzy. A s chęci i miłości ku Ojczyźnie
także trzy po husarsku. Z Strzyjows[z]czyzny zaś niedzielnej, której w dzierżeniu rodzo
ny jm. jest, pan Jan Olendcki388, stawił koni dwa po kozacku [8].
Jm. pan Heliasz Zienkowicz, sędzic nowogródzki389 od siebie i s części brata swego390,
majętności niedzielnej, cztyry konie po husarsku z imion swych w wołkowyskim i w in
nych powieciech leżących391 [4].
Jm. pan Krzysztof Dolski [s], sędzic wołkowyski392, wysłany od pana ojca swego, jm.
pana sędziego ziemskiego393, w leciech podeszłego, stawił koni trzy po husarsku, a trzy
po kozacku [6].
Jm. pan Bohdan Masalski, podsędek wołkowyski394395, sam będąc w leciech, z imienia Oł-
tupows [zjczyzny1™ 11i s części Siemionowskiej w Choroszewicach, wysłał syna dorosłego,
pana Jerzego393 i od brata swego, pana Janusza Masalskiego, sędziego grodzkiego woł
kowyskiego396 koni trzy husarzów [3].
Jm. pan Andrzej Tryzna397wysłał syna swego, dobrze dorosłego398 i do służby wojennej
godnego, przy nim koni cztyry po husarsku, a dwa konie po kozacku [6].
Jm. pan Piotr Tryzna, starosta bobrujski1”399 z imion swych leżących w woł//[225v]
kowyskim powiecie i indziej koni sześć po husarsku. A oznajmił, że syna swego400
s pocztem wysłał do Króla JM ku Wołochom [6].
Od jm. pana Sokolińskiego, starosty jezierzyskiego401 pan Karaś stawił dwa konie po
husarsku [2].
Jm. pan Przecsław [s] Pakosz402 będąc sam chory wysłał sługę swego, szlachcica uczści-
wego, pana Dionizego Cyrtołta i przy nim koni czternaście husarzów, a kozaków koni
czternaście [28].
Jm. pan Krzysztof Szemiot, sędzic wołkowyski403 sam stawił koni dwa po husarsku [2].
Jm. kniaź Piotr Hliński405 sam stawił koni dwa po husarsku — jednego z majętności oj
czystej, a drugiego z imienia zastawnego od pana Dziewoczki, z Nowosiółek w powie
cie wołkowyskim leżącego [2].
Jm. pan Krzysztof Chodakowski sam od siebie i od synowca swego, pana Jerzego Cho
dakowskiego i z uczęstnikami00 [s] Rudziewskimi, według rospisania jm. pana marszał-
kowego i mnie, chorążego, stawił koń po kozacku [1].
Jm. pan Jan Pukszta, chorążyc wołkowyski406 sam z uczęstnikami, od jm. pana marszał
ka i mnie, chorążego, według konstytucyjej rospisanemi, stawił koń po husarsku [1].
Jm. pan Zygmunt Pukszta407 wysłał koni dwa po husarsku, sam będąc niesposobnego
zdrowia za obrażeniem nogi, o co jeśliby był rekwirowany, ma to prawnie ukazać |2|.
Jm. pan Szymun [s] I lorodelski, pisarz ziemski wołkowyski408 sam będąc w leciech wy
siał syna dorosłego, pana Wojciecha Horodelskiego, stawił koni dwa po kozacku |2|.
Pan Wasil Kołontaj409 sam stawił koń po husarsku s panem Gałasiem i od pana Jana Za-
ranka410 koń [2].
Pan Jan Kołontaj z wiadomością nas, urzędników, jm. pana marszałka i mnie, chorąże
go, wrócił się z drogi dawszy nam sprawę, isz syna jego, który był w zaciągu do Wołoch,
w potrzebie wzięto do więzienia pogańskiego, którego dla oswobodzenia sam jachać
miał, wysłał pachołka, szlachcica s koniem po husarsku [11.
Pan Adam Kołontaj411 wysłał sługę swego na koniu po husarsku o sobie dając sprawę,
że z pieniędzmi poborowymi jedzie do Wilna do skarbu |1|.
Panjendrzej |s| K o ło n taj, będąc sam w leciech, wysłał syna dorosłego, pana Jana Ko-
łontaja, koń po h u sarsk u [1].
P an A d am U hlik, sędzic ziem ski wołkowyski412 sam od siebie i od pana Michała Uhlika,
stryja sw ego, staw ił ko ń p o husarsku. A na pana Ordyńca protestował, iż się do niego
n ie p rzyło żył z części tejpp, k tó rą o d n ie g o z astaw ą trzyma J1J.
Pan Jan Jezierski będąc sam w leciech wysłał syna dorosłego, pana Krzysztofa Jezier
skiego, koń po husarsku, mianując i od uczęstnika, Jerzego Kałusowskiego, s tego grun-
ciku, co u pana Jezierskiego kupił [1].
Pan Jan Łopot416 s części swej imienia Choroszewic koń po husarsku, a s części Siemionow-
skiej koń po kozacku. Anauczęstników swych protestował, isz się do niego nie przykładali [2].
Pan Iwan Tryzna417będąc w leciech podeszły i chory na nogi, za pozwoleniem jm. pana
marszałkowym i mnie, chorążego, odjachał do domu ze wsi puńskiej Piwogol, a na
miesce swe szlachcica dobrego, powinnego swego, pana Józefa Kościuszką zostawił na
koniu po husarsku; który pan Kościuszko sam od siebie i od braci stawił koń drugi po
kozacku według złączenia [2].
Pan Krzysztof Kościuszko418 stawił koń po husarsku, do którego pan Suszko przykłada
się do trzeciej części konia [1].
Pan Krzysztof Oszmieniec od braci swej i od uczęstnikom [s] od jm. pana marszałka
i mnie, chorążego, rospisanych, stawił koń po husarsku [1].
Pan Michał Cierpięta sam od siebie i od pani Martianowej Roskiej koń po husarsku [1].
P. Pogiński s panem Jaworem i s p. Mikołajem Niemczynowskim stawił koń po husar
sku, ale drudzy panowie bracia ukazowali, żeby tam więcej miało być [1].
Pan Herman Jendrzejkowicz od siebie i od braci swej rodzonej, pana Jarosza, p. Dawi
da, p. Razmuza i od wdowy, bratowej swej, pani Zygmuntowej //[226v] Jendrzejkie-
wiczowej [s], która w siroctwie zostawszy nie tylko na wojnę wyprawować, ale i sobie
z dziećmi wyżywienia mieć nie może, z uczęstnikiem, panem Wojnikowiczem, który
tesz niedostatek swój ukazował, za przyłączeniem tego uczęstnika od jm. pana mar
szałka i mnie, chorążego, stawił pan Herman Jendrzejkowicz koń po husarsku. Tenże
p. Herman i od brata swego, pana Macieja Jendrzejkowicza stawił koń po kozacku.
A sam p. Maciej Jendrzejkowicz nie wyjachał, isz pod tę wyprawę wojennąpogorzał kil-
kakroć i dzieci niektóre pogorzały, jako sprawę dano [2].
Pan Bortnowski sam od siebie i od pana Adama Łopota, i od pana Andrzeja Odyńca,
który kupił u p. Lwa Łopota, stawił koń po kozacku [1].
Pan Andrzej Adamowicz sam od siebie i od braci swej, koń po husarsku z imienicz swo
ich Monciaków Wojnikows[z]czyzny i Lenartows[z]czyzny [1].
Pan Jan Jaskołd sam od siebie i od braci, i od uczęstników koń po husarsku, ale stamtąd
więcej rekwirować [1].
Pan Jan Suszko z bratem swym Danielem koń po kozacku, a na drugich protestował się,
że nie wyjachali [1].
Pan Aleksander Miniewski w leciech będąc podeszły wysłał syna dorosłego, pana Jerze
go Miniewskiego, koń po kozacku, z imienia Moczulnej [1].
Pan Stanisław Miniewski s części małżonki swej i s części panien szwagierek swoich,
panny Anny i Sczęsnej Żółtowskich, z imienia Moczulnej, przy bracie swym rodzonym,
panu Jerzym, stawił koń po kozacku [1].
Pan Wysocki wysłał syna dorosłego sam od siebie i od uczęstników swoich, panów Kle-
packich, koń po husarsku [1].
//[227] Pan Jerzy Kintowt" z uczęstnikami swymi i z synem, panem Adamem Kinto-
wtemuu, z majętności w wołkowyskim powiecie będącejw i w nowogródzkim w z Du
dzic""1', stawił koni dwa po kozacku [2].
Pan Sczęsny Giedrojćxx z panem Stanisławem Ejsimontem i panią matką jego koni dwa
po kozacku, i od pana Ławryna Zieleniewskiego, i od pana Slepowrońskiego, i od pa
nów Swietów, i od Siwka, i z Lichosielczany, ale to tylko na ten jeden raz [2].
Pan Mikołaj Kałusowski*77, pan Hrehory Żebrowski z panem Karasiem koń po kozacku
[Ц-
P. Pawłowicz z uczęstnikami koń po kozacku, a na uczęstniki protestował, isz się do nie
go nie przykładali [1].
Pan Stanisław Czyk z uczęstnikami swymi, panem Janem i Pawłem Czykami, panem
Adamem Zabuskim22, panem Maciejem Odyńcem i panem Andrzejem Stromiłem
z imienia swego Miejsztowicz, Tułowa““, Uhłów koń po kozacku [1].
P an Stan isław Sieh eń p rzyp o w iad ał się im ien iem p an i sio stry sw ej, p an i Jen d rzejo w ej
N iem czyn o w sk iej, z tego fo lw arku, k tó ry trzym a zastaw ą o d jm . kn iazia O giń skiego Sa
m u e la 121, T elaki, le ż ą c e g o * w w o łk o / / [2 2 7 v ]w ysk im p o w iecie, isz p an O giń ski w zap i
sie sw o im zapisał się o n ę zastęp o w ać na p o p isiech i n a p o słud ze R zeczyp o sp o litej, a te
raz nie w id ząc n ik o go o d kn iazia <tgm skiego , ab y jakiej tru d n o ści n ap o tym sio stra nie
m iała, staw ił p ach o łk a po ko zacku [1].
P. M alch er Ż uko w ski z S ed eln ik ko ń , ale się w ięcej u k aże w daw n ych rejestrach z tym i,
od k tó rych on p ien iąd ze b rał n a koń m im o k o n stytu cyją [1].
Pan Iwan Konstantynowicz z swojej włóki, którą ma i od pana Michalewicza koń po ko
zacku. O pana Michalewicza niektórzy panowie bracia mówili, że tam majętność niema
ła, miałby więcej stawić niźli jeden koń zwłaszcza, że i sam doma został [1].
P. Zwierowicz stawił konia po kozacku, a na p. Zająca protestował, isz się do niego nie
przykładał [1].
Pan Mikołaj Wołk z imienia Sedelnik koń po petyhorsku, od niektórych sąsiad pieniądze
brał i legumina mimo konstytucyją, a on konia sam stawić powinien [1].
Pan Adam Szwejkowski wysłał syna swego Krzysztofa na koniu po kozacku z uczęstni
kami, z panem Kondratem Wołoszaninem i z synem swym, panem Józefem Swiejkow-
skim [s] [1].
426 Zapewne Dorota Woynianka, podskarbianka nadworna lit., od 1615 wdowa po Jerzym Koma-
jewskim, podkomorzym wiłkomierskim.
427 Zapewne Dionizy Gintowt Dziewiałtowski, który 23 XI 1621 został rotmistrzem chorągwi ar-
kebuzerskiej wysłanej przez szlachtę wołkowyską do hetmana Radziwiłła w zamian za swój udział
w pospolitym ruszeniu.
428 Mikołaj Niemczynowski (Niemczynowicz) f po 1621, dziekan i pleban wołkowyski już 1619.
429 Zapewne to syn Stanisława, podstarościego wołkowyskiego, właściciela Rosi i Jasienowicz, a brat
Aleksandry, 1 v. Jaroszowej Jewłaszewskiej, sędziny ziemskiej nowogródzkiej, 2 v. Ezajaszowej Gie-
droyciowej, marszałkowej wołkowyskiej.
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
7.
Spisanie ich m[iłoś]ci panów o bywa te łów powiatu wołkowyskiego, narodu szla
checkiego, którzy według konstytucyjej w roku teraźniejszym 1621 na sejmie
uczynionej ruszeniem pospolitym do I[n]flant obróceni, za wyciągnieniem jm.
pana marszałka430 i mnie, chorążego431, urzędników wojennych, ku I[n]flantom,
pod chorągiew powiatową nie przybyli, mając czas do zjachania naznaczony ode
mnie, chorążego, do Dubna432 na dzień 26 oktobra w roku teraźniejszym 1621,
tam nie przybyli i do 3 dnia nowembra pod chorągiew powiatową nie stawili się
i o sobie jedni wiadomość dali, a drudzy i nie ożywali się.
430 JanJundziłł.
431 Stanisław Pukszta Klausgiełowicz.
432 Dubno, miasteczko nad Niemnem w pow. grodzieńskim, na pograniczu w pow. wołkowyskim,
ośrodek dóbr (klucza) wchodzących w skład starostwa wołpieńskiego.
433 Mikołaj Zygmuntowicz Wolski f 1621, marszałek wołkowyski 1606, kasztelan witebski 31 III 1615.
434 Chodzi o popis pospolitego ruszenia odbyty 3 maja 1621 w Wołkowysku.
435 Barbara Woynianka j- 1623, kasztelanka brzeska, już 1604 żona Mikołaja Wolskiego.
436 Zygmunta III Wazy.
437 Mikołaj Sapieha.
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
Rejestr szlachty powiatu wołkowyskiego, która na popis się nie stawiła 125
isz jm. pan marszałek koronny438, jako opiekun syna439 jm. pana witebskiego zeszłego,
stawi poczet z majętności w Księstwie Litewskim będących, synowi jm. pana witebskie
go należących440. W czym ja, chorąży, idę za woląjego Królewskiej M[iłoś]ci, jako pana
zwierzchniego, któremu ruszenie pospolite z sejmowej ufały [s] w moc podane, przyjąć
te listy i słuchać ich powinienem.
Jm. pan Andrzej Wojna, podczaszy WKsL441 na popis w Wołkowysku 3 dnia maja od-
prawowany wysłał trzydzieści koni po kozacku. Teraz na tę ekspedycyjądo I[n]flant nikt
od jm. pod chorągiew wołkowyską nie był, ale wiadomość jest, że jm. pan podczaszy do
Wołoch przeciw[k]o pogaństwu syny swoje442 i poczet wysłał do Króla Jego M[iłoś]ci.
Jm. pan Jan Rakowski443 czasu popisu stawił husarzów koni dwanaście, a kozaków koni
dwanaście. A teraz, gdyśmy wyciągnęli do I[n]flant, przysłał s pisaniem swym do jm.
pana marszałka i do mnie, chorążego, isz sam był wyjachał na posługę Króla Jego M[i-
łośjci i Rzeczy Pospolitej do Wołoch przeciw poganom za pisaniem Króla Jego M[iłoś]
ci i poczet swój wysłał, lecz wziąwszy wiadomość o traktatach, które doszły Królowi
Jego M[iłoś]ci, panu naszemu i Rzeczy Pospolitej s cesarzem tureckim444, a isz się chorą
giew powiatu wołkowyskiego obróciła ku I[n]flantom, s tym się ozwał pisaniem swym,
że i sam jm. przybyć chce pod chorągiew wołkowyską ku ratunkowi Ojczyzny, gdy się
poczet jm. zwróci s tej drogi, gdzie poszedł do Króla Jego M[iłoś]ci.
Jm. pan Esejasz Giedrojć445 na popisie ukazał koni trzy po husarsku z majętności mał
żonki swej446 w wołkowyskim i w in[n]ych powieciech leżących, dał znać mnie, chorą
żemu, isz jako sługa Królowej Jej MJiłośjci447 naznaczony jest do mieszkania przy Kró
438 Mikołaj Wolski f 9 III 1630, miecznik koronny 1574, marszałek nadworny już 1600, wielki 6 VII
1616 .
439 Kazimierz Wolski f po 1630.
440 Przede wszystkim Krzemienica, bo matka trzymała jeszcze swe dobra wieczyste Hołowacze.
441 Andrzej Woyna (Wojna) f 1630, dworzanin JKM, krajczy lit 30 V 1592, starosta grodzieński
16 III 1602, wołkowyski 3 X 1615, podczaszy lit. 1 VI 1620.
442 Byli to: Paweł (J 1630), Piotr (f 1633), dworzanin JKM, starosta wołkowyski 8 VIII 1626,
podstoli lit. 30 X 1631, Łukasz (f 1650), dworzanin JKM, chorąży wołkowyski 23 IX 1645 i Jan
(-]■ok. 1629). Nie wiadomo, czy wszyscy oni udali się na wyprawę przeciw Turkom.
443 Jan Rakowski J 28 VI 1639, dworzanin J KM, podskarbi nadworny lit. V 1631, wojewoda brze
ski 25 XI 1635.
444 Mowa o zawartym 9 października 1621 r. traktacie kończącym bitwę pod Chocimiem.
445 Ezajasz (Ezeasz) Giedroyć f 1629, dworzanin pokojowy królowej, marszałek wołkowyski 9 XII
1625.
446 Aleksandra Piotraszewiczówna (Pietraszewiczówna) f po 1635, podstarościanka wołkowyską,
1 v. Jaroszowa Jewłaszewska, sędzina ziemska nowogródzka, 2 v. Giedroydowa. Miała ona dobra wła
sne po ojcu — Roś z Jasienowiczami (pow. wołkowyski), a zmarły w 1619 r. pierwszy mąż zapisał jej
dożywocie na wszystkich swoich dobrach — folwarkach Swiędca i Jasienowice Baczyńskie (pow. woł
kowyski) oraz Dobromyślu (pow. słonimski).
447 Konstancja Renata Habsburżanka 24 XII 1588—10 VII 1631, od 1605 żona Zygmunta III Wazy
i królowa Polski.
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
126 Rejestr szlachty powiatu wołkowyskiego, która na popis się nie stawiła
Jm. pan Adam Jundził, wojski wołkowyski448na popisie ukazał koni trzy, a teraz nie wy-
jachał i nie wysłał s[z]czycąc się urzędem swym, isz jest wojskim powiatu wołkowyskie
go449.
[140v] Jm. pan Janusz Masalski, sędzia grodzki wołkowyski450 sam nie wyjachał, poczet
przy synowcu451 wysłał.
Pan Stanisław Skinder nie wyjachał, a wiadomość do mnie, chorążego, dał, że majętność
łopiennickąw wołkowyskim powiecie arendował.
Pan Cyryjak Masalski452 nie wyjachał i żadnej wiadomości o sobie nie dał.
Pan Łopatecki z majętności swej nikogo nie wysłał, ale wiadomość jest, że sam jest przy
Królewicu Jego M[iłoś]ci455 w Wołoszech przeciw poganom.
Jm. pan Piotr Piasecki, podwojewodzy bywszy wileński456 dał znać o sobie do jm. pana
marszałka i do mnie, chorążego, isz jest w Wilnie za ześciem s tego świata godnej pa
mięci jm. pana wojewody wileńskiego457, ale chce się stawić z pocztem pod chorągiew;
nie był.
Pan Prokop Bielawski sam nie wyjachał i żadnej wiadomości o sobie nie dał.
P. Kownacki, p. Karski nie wyjachali i wiadomości o sobie nie dali z imienia hruskiego.
Od pani Jaronimowej [s] Snarskiej nikt nie wyjachał, jeno ją niektóre osoby przyciąga
ły do siebie.
Pan Jan i pan Piotr Skindery nie wyjachali i żadnej wiadomości o sobie nie dali z imienia
Horoszkowsczyzny, co pan Trzciński z małżonką swą dzierżeli, a teraz pan Roman Jel-
ski458 dzierży; nikt nie wyjachał i wiadomości nie dano.
P. Jerzy Scipio459 z imienia Repli nie stawił się i nikogo nie wysłał.
Pan Aleksander Kuprianowicz nie stawił się.
Pan Aleksander Snarski, pisarz grodzki wołkowyski460 nie stawił się i wiadomości o so
bie nie dał.
[141] Adam Janowicz Plik, pan Krzysztof Oszmieniec powiedział, isz i za niego stawi.
Pan Szemiot461 z Wiszniewki nie stawił się i wiadomości o sobie nie dał.
Giecołd463 jeden był, ale czasu popisu konia do wojny należącego i ry[n]sztunku wojen
nego nie ukazał.
m lekcja niepewna, mo%e Heikowie [może to jednak błąd pisarza i winno było być: Panowie]
458 Roman Szczęsnowicz Jelski f 1629, wojski piński już 1622.
459 Jerzy Scipio (Scypion) dei Campo 1571—13 VIII 1623, dzierżawca olicki, podkomorzy grodzień
ski 11 III 1619. Nie jest jasne, dlaczego występuje tu bez tytułu, skoro z takim notuje go na podstawie
tego popisu Kojałowicz (s. 270).
460 Aleksander Snarski f po 1626?, podstolic grodzieński, pisarz grodzki wołkowyski 1615—1626?
461 Zapewne Stanisław Szemioth.
462 Czyli na popisie pospolitego ruszenia w Dubnie.
463 Gietołtowie (Gietowtowie, Gietołdowie, Giecołdowie) byli jedną z gałęzi (biedną i niewiele zna
czącą) Kalenikowiczów, współrodowcami Tyszkiewiczów Łohojskich i Skuminów, stąd często używa
li formy nazwiska: Gietołt Tyszkiewicz.
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
128 Rejestr szlachty powiatu wołkowyskiego, która na popis się nie stawił;
O inszych, jeśliby kto nie wyjachał, wziąwszy wiadomość podani będą ode mnie na pi
śmie.
Stanisław Pukszta Klausgiełowicz, chorąży wołkowyski
[podpis własnoręczny, dukt pisma inny niż tekst spisu]
[u dołu strony dopisek:] Pan Aleksander Sei466 o sobie nie dał [znaku]
464 Zapewne nie chodzi tu o wieś Baczyńce lub Baczeńce leżącą w pow. wołkowyskim, ale raczej
o różne ziemie (imienia) po Bakach, swego czasu uchodźcach z Moskwy, obdarowywanych na Litwie
posiadłościami także w późniejszym pow. wołkowyskim.
4-'-' Piotr Jan Zaleski f 1633, pisarz ziemski wołkowyski 1623.
4ćć
Aleksander von Sey (Szoege, Soege), nieznany w genealogii tej rodziny.
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
Indeks osób
Ławrynowicz Stanisław 65 M
Ławrynowicz Tomasz 45 Macewicz (Mocewicz) Jakub 44
Ławrynowicz Wojciech 60 Macewicz Mikołaj 44
Ławrynowicz Zygmunt (Zygmont) 105 Maciejewicz Ambroży 114
Łazarowicz Piotr 58 Maciejewicz Andrzej 44
Łazarowiczowie 58 Maciejewicz Dawid 92
Łazeciakjan 57 Maciejewicz Florian 58
Łoj... zob. Łoy... Maciejewicz Frons 62
Łopatecki Karol 10, 17, 25, 115 Maciejewicz Jan 62, 65, 73
Łopatecki 126 Maciejewicz Jan (drugi) 62
Łopiński Jan 61 Maciejewicz Józef 65
Łopot Bykowski Adam 120 Maciejewicz Łukasz 60
Łopot Bykowski Jan 119 Maciejewicz Marcin 101
Łopot Bykowski Lew 119,120 Maciejewicz Paweł 78,114
Łosowicz? Piotr 86 Maciejewicz Piotr 43,46
Łoszyńscy 58 Maciejewicz Stanisław 59, 73, 85,108
Łoszyński Jerzy 58 Maciejewicz Stefan 99
Łoś Balcer 52 Maciejewicz Szymon (Symon) 49, 62
Łowcewiczjan 75 Maciejewicz Tomasz 41,44
Łoweykowa Stanisławowa 30 Maciejewicz Walenty 67, 76, 85
Łowmiański Henryk 8 Maciewicz (Maciejewicz?) Florian 66
Łoybina Szczęsny (Sczęsny) 36 Maciuk Jerzy 91
Łukaszajtis Jan 103 Mackiewicz Ambroży 44
Łukaszewicz Adam 45 Mackiewicz Jan 38, 42, 85, 93
Łukaszewicz Ambroży 45 Mackiewicz Jerzy 44, 64
Łukaszewicz Andrzej 95 Mackiewicz Krzysztof 44
Łukaszewicz Hrehory 78, 87, 109 Mackiewicz Mikołaj 41
Łukaszewicz Krzysztof 87, 97 Mackiewicz Paweł 42, 68
Łukaszewicz Ławryn 45 Mackiewicz Piotr 44
Łukaszewicz Stanisław 47, 62 Mackiewicz 93
Łukaszewicz Stanisław (drugi) 62 Majnocki 120
Łukaszewicz Szymon 112 Makarowicz Jan Jarmolicz 38
Łukaszewicz Walenty 63 Malcewicz Andrzej 121
Łukaszewicz Wojciech 71 Malewski Czesław 8
Łukaszewicz Zygmunt (Zygmont) 63 Marcinkiewicz Daniel 55
Łukon Bartłomiej (Bałtromiej) 68 Marcinkiewicz Hrehory (Hreori) 83
Łukonowie 68 Marcinkiewicz Jan 79
Łukowicz? zob. Ukowicz Marcinkiewicz Wojciech 40
Łukowicz Kazimierz 102 Marcinkiewiczowie 83
Łukowicz Stanisław Stefanowicz 105 Marcinowicz Adam 87,106
Łysakowski Jerzy 47 Marcinowicz Andrzej 95
Marcinowicz Dawid 71
A Białoruś 7
Abramowsk 34 Białystok 8, 10, 25,115
Alschwang 101 Bieniuny 44, 45
Amina 88 Bikuszki 33
Antonocie 37,42 Bilewicze 70, 72
Anurcie? 61 Birsztany zob. Poniemonie Birsztany
Auksztole 116 Biruliszki 33
Birżany 113
В Birże 50
Babiany 61 Birżyniany (Byrżyniany) 102
Baczyńce (Baczeńce) 128 birżyniański powiat (byrżyniańska, birży-
Bakszty 119 niańska włość) 79, 83, 108,114
Bale Kumpielowskiego 34 Bitowtowcy 48,49
Balwierzyszki 35 Bitowtowicze 35
Barniewo zob. Burniewo Bizdziuszki 35,43
Bartoniszki 46 Błaskowszczyzna 39
Bartoszyszki 88 Bobiany 36
Bejcuny zob. Monczuny Bejcuny Bobrowicze 42
Bejnarowicz 38 Bohdanowicze 42
Bejzany 35 Bohdanowo 45
Bendry 43, 44 Bojany 57, 64, 67
Benkuny 36, 39 Bołtmuszki 74
Berżany 56 Bóbr 117
berżański powiat (berżańska włość) 79, 83, brasławski powiat (Brasławskie) 7, 12, 13,
109, 113, 114 18, 21, 23, 27-29, 33, 69
Betygoła 57, 58 Brodaczkowszczyzna 36
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
166 Indeks nazw geograficznych
L Mackiewicze 42
Lachowicze 38 Maćkańce 36, 40
Laków (Łąkowo) 70, 81 Maguny 29
Lale 74, 79 Malcherowszczyzna 127
Lauda 60, 62, 64 Małkowszczyzna 29
Lebioda 33 Martinajcie 68
Lejpuny (Lepuny) 36 Mazowsze 37, 84,109
Lelany 47 Mąciaki zob. Monciaki
Lenartowszczyzna Monciaki zob. Moncia- Medyngiany (Medigiany) 96
ki Lenartowszczyzna medyngiański (medigiański) powiat 95,114
Leningrad zob. Sankt Petersburg Medakszty 39
Lepojcie 88 Mejsztowicze (Miejsztowicze) 121
Lepuny zob. Lejpuny Merecz 15, 16
Leszcze 57, 64 Michniszki 33
Licho sielce 121 Miciany 61
lidzki powiat 8,12, 18,19, 33, 37, 128 Mickunowo 35
Lipsk 21 Miejsztowicze zob. Mejsztowicze
Lorencowo 36 Mielkowo 47
Lubawicze 27 Mielwidy (Miłwidy) 17, 21, 77
lubelskie województwo 108 Migajłowo 34
Lubkiszki 57 Milatowicze 39
Lublin 14 Miłwidy zob. Mielwidy
Lulkowo 44 Miłżowiany 75
lwowska ziemia 9 Minełgany 34, 38
Lwów (Lwów) 8, 9,13, 14,16 Mińsk (Minsk) 8, 18
miński powiat 12, 18, 33
Ł Miory 29
Łabunowo 79, 91 Moczulna 120
Łamena Telkowskiego 35 Mohilno 28
Ławdy 71 Mołdawia (Wołochy) 18, 64, 79, 88, 117,
Ławkowo 73 125,126
Ławże 56 Monciaki (Mąciaki) Cywińszczyzna 116
Łopienica (Łopiennica) 126 Monciaki Lenartowszczyzna 120
Łuby 101 Monciaki Wojnikowszczyzna 120
Łukawica 118 Monczuny Bejcuny 47
Łysica 116 Monkiszki 69
Montwiliszki 41
M Montwiłowskie 37,46
Macewicze 44 Montygajłowo 40
Maciany 61 Monwidy 43
Maciejewicze 40 Mordasowicze 45
Mackielowszczyzna 119 Mosirz 27
N P
Nadany 78, 83, 84 Paciszki Sipowicze 56
nakielski powiat 9 Packowszczyzna 34
Narwidowo 42,47 Pacukowszczyzna 44
Naszlany 47, 50 Paleki 77, 79, 83
Nieciecza 42 Parfienowicze 119
Niedzingi 45 Paryż 26
Niemen 19,115,124 Pernarowo 56
Nieprakszty 39 Petersburg zob. Sankt Petersburg
Nieśwież 7 Piekojcie 89
Niewordziany (Niewordany, błędnie Wor- Pietrograd 8
dany) 95 Pigiany 56
Nikrany 35 Piłsudy 84
Niski Dworzec 41 piński powiat 12,14, 18
nowogródzki powiat 8,12,14,18, 27,116, Piwogoły (Piwogole) 16, 22,115,119
121 Piwoszuny 34
Nowo sady 36 Płoniany 15
Nowosiółki 115, 117 płotelski powiat 101,114
Nuprowicze 38 Płuszy 57
Poawdruwie
0 Poczapów (Poczopów) 34
Obabie 29, 30 Pocztowo Rymgajłowskie 66
Obalica zob. Obelica Podawgi (Dawgi) Bychowcowskie 37
Obelica (Obalica) 35, 36, 43, 44 Podbiała 27
Okmiany 49, 72 Podhaje 56
Oksztyny (Okstiny) 72, 73 Podlasie 8
Oleniszki 40 podlaskie województwo 8
Oleśniki 34 Podmerecze 36,42
Olsztyn 8 Podole 15
Oława 33, 39, 43,44, 46 Podorosk 117
01 ona 33 Podubisie 56, 72, 79, 88, 102, 109
Ołtupowszczyzna (błędnie Otrupowsz- Podusie 36
czyzna) 116 Podżośle 38
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
Indeks nazw geograficznych 171
Szukole 79 Ukraina 7
Szwecja 7, 13,14, 19, 27 Ulie 35
Szydłów 70 Upajnie 77
Szylany 37, 38, 55 upicki folwark 60
Szyłele 88 upiekł powiat 10,12,13,16,18,19,100,110
Szymkowszczyzna (Szymkowsczyzna) 121 Upiny 108
Urdomina zob. Rudomina
Ś Uście 27
Swiatoszyn (Swiawczyn) 64 Uzmiony 28
Swięciany 16 Użumedzie 76
Swięcica 125 użwencki (użwentski) powiat 93, 113, 114
Świsłocz 117,126
V
T Vilnius zob. Wilno
Tańsk 37
Taruciany 45 W
Taszlikowskie 35 Warda 33
Taurogi 83 Wardecka 33
Telaki 122 Warszawa 8, 14, 15, 20,25, 26, 27, 115
telszewski powiat 66,101, 114 Wawy 43
tendziagolski (tondziagolski) powiat 68—70, Wazgirdowo 40
114 Werdomicze 119
Tendziagoła (Tondziagoła) 68 Werpiany 110
Tereliszki 41 Werżajcie 88
Tereszki 120 Widukle Łowksedy 74
Tołojkiszki 33 widuklewska włość 74
tondziagolski powiat zob. tendziagolski po widuklewski powiat 71, 74, 77, 83, 88,114
wiat Widzę 28
Tondziagoła zob. Tendziagoła Wielkie Księstwo Moskiewskie (Moskwa)
trocki powiat 7, 10, 12, 18, 22, 32-35, 37, 14, 15,128
50, 51, 53, 64 wieloński powiat 59,114
trockie województwo 32, 50 wieluńska ziemia 9
Trokiele 36 Wieprze 56
Tułowo (błędnie Tutowo) 121 Wierpiany 79
Turcja 10, 64 Wiesztorty 50
Tutowo zob. Tułowo Wieszwiany 106
twerski powiat 99 wieszwiański powiat 106, 114
Twiermuny 49 wileński powiat 12, 18, 35, 56
wileńskie województwo 20
U Wilgojłowo 40
Ugiany 56, 57 Wilkija 64
Uhły 121 wilkijski powiat (wilkijska włość) 64, 66,
Ukle 29, 69 67, 114
Digitalizacja i udostępnienie w internecjie finansowane w
ramach umowy 715/P-DUN/2016 ze środków Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na
działalność upowszechniającą naukę
174 Indeks nazw geograficznych
788371 818929
jjfc
* 4 WYDAWNICTWO
www.dig.pl Л * — DiO