Materiały pomocnicze do ćwiczeń (2010) 2010-10-02

Badanie czasu i metod

pracy - chronometraż
ZPiU

L. Wicki (2009-2012)

Praca
z Praca jest jednym z najważniejszych elementów
każdego procesu produkcyjnego. Pojęcie pracy
jest w ekonomii rozumiane jako celowa
działalność człowieka, polegająca na
przekształcaniu zasobów i przystosowaniu
ich do zaspokojenia potrzeb ludzi.

L. Wicki (2009-2012)

L. Wicki 1
Materiały pomocnicze do ćwiczeń (2010) 2010-10-02

Sposób postępowania
z Aby właściwie zorganizować pracę należy:
{ sformułować jasno i ściśle cel, jaki ma być osiągnięty w wyniku
danej pracy – cel,
{ zbadać warunki i środki umożliwiające osiągnięcie tego celu –
analiza,
{ stworzyć niezbędne warunki i przygotować środki do osiągnięcia
wytyczonego celu – plan;
{ działać zgodnie z poprzednio przyjętym planem – wykonanie,
{ sprawdzić wyniki i wyciągnąć odpowiednie wnioski – kontrola

L. Wicki (2009-2012)

Elementy procesu pracy

z Proces pracy jest częścią procesu
produkcyjnego obejmującą aktywność człowieka
wraz z jego zdolnościami organizacyjnymi i
środkami pracy. Proces pracy dzieli się na:
{operacje,
{zabiegi,
{czynności,
{ruchy robocze.

L. Wicki (2009-2012)

L. Wicki 2
Materiały pomocnicze do ćwiczeń (2010) 2010-10-02

Operacja
z Operacja jest to wyodrębniona, stanowiąca
pewną spójną całość część procesu pracy,
wykonywana w określonym czasie.
Poszczególne operacje muszą być wykonywane
w określonej kolejności.
z Przykładowo operacje obróbki skrawaniem i
lakierowania poprzedzają operacje montażu,
pakowania itd.

L. Wicki (2009-2012)

Zabieg
z Zabieg jest to wykonywana odpowiednimi
narzędziami część operacji którą można
wyodrębnić i oddzielnie nazwać. Na przykład w
ramach operacji obróbki skrawaniem można
wyodrębnić takie zabiegi jak: toczenie,
frezowanie, wiercenie, gwintowanie itd.

L. Wicki (2009-2012)

L. Wicki 3
Materiały pomocnicze do ćwiczeń (2010) 2010-10-02

Czynność
z Czynność jest to zespół prostych i złożonych ruchów
roboczych wykonywanych przez człowieka w trakcie
realizacji zabiegów produkcyjnych.
z O ile jednak skutkiem zabiegu jest wykonanie pracy o
tyle czynność nie musi przynosić wymiernych wyników
pracy (w sensie produkcyjno-ekonomicznym, a nie
fizycznym).
z Do czynności zaliczamy przykładowo zakładanie części
na tokarkę, zmiana noża, toczenie, zdejmowanie części,
regulowanie maszyny.

L. Wicki (2009-2012)

Ruch roboczy
z Ruch roboczy jest to najmniejszy dający się
wyodrębnić i w zasadzie niepodzielny element
procesu pracy, np. wciśnięcie przycisku
uruchamiającego maszynę, zamknięcie osłony,
sięgnięcie po nóż tokarski itd.

L. Wicki (2009-2012)

L. Wicki 4
Materiały pomocnicze do ćwiczeń (2010) 2010-10-02

Cel badania procesu pracy

z Jednym z ważniejszych zadań w procesie produkcji jest właściwe
zorganizowanie pracy, w taki sposób, aby możliwe było uzyskiwanie
jak najlepszej wydajności pracy i aby nie następowały
nieuzasadnione przestoje, lub przestoje czy też zakłócenia procesu
produkcyjnego wynikające ze złego zorganizowania pracy.
z Bada się:
{ cel pracy,
{ umiejętności potrzebne do wykonania pracy,
{ warunki wykonywania pracy,
{ narzędzia używane w procesie pracy,
{ metody wykonania pracy,
{ czas wykonywania pracy

L. Wicki (2009-2012)

Naturalna i naukowa organizacja

pracy
{naturalna, tzn. taka organizacja pracy, w której
wykorzystuje się własne doświadczenie, wiedzę
pochodzącą z tradycji, intuicji, obserwacji, itp.,
{naukowa – która jest zespołem metod logicznych i
technicznych umożliwiających osiągnięcie
najlepszych, w danych warunkach efektów pracy przy
możliwie najniższych nakładach czasu, środków i
wysiłku. W procesach przemysłowych, szczególnie
jeżeli bierzemy pod uwagę planowanie nowych
procesów, spotykamy się najczęściej z naukową
organizacją pracy

L. Wicki (2009-2012)

L. Wicki 5
Materiały pomocnicze do ćwiczeń (2010) 2010-10-02

Organizacja dnia pracy

z Organizacja dnia pracy jest bardzo ważna. Musi
ona uwzględniać czas pracy i jej rozkład w ciągu
dnia.
z Organizmy żywe, w tym ludzki, podlegają
rytmom biologicznym.
z W ciągu doby organizm ludzki może osiągać
najwyższą wydajność w godzinach 6-16, oraz
16-22.

L. Wicki (2009-2012)

Długość dnia pracy

z Istotna jest także długość dnia pracy. Długotrwałe
przejście na wydłużony dzień pracy, przekraczający 8
godzin, powoduje najczęściej spadek wydajności.
z Pracy ludzi towarzyszy zmęczenie, które jest
odwracalnym obniżeniem się wydajności jakiegoś
narządu lub całego organizmu. Dzień pracy składa się
więc z pracy oraz z przerw, czyli czasu na odpoczynek.
z W pracy o dużym wydatku energetycznym,
wykonywanych w niewygodnej pozycji lub silnie
obciążających psychicznie przerwy w pracy powinny być
częstsze. Przerwy powinny być równomiernie rozłożone
w ciągu dnia.
L. Wicki (2009-2012)

L. Wicki 6
Materiały pomocnicze do ćwiczeń (2010) 2010-10-02

Normowanie pracy
z Normowanie pracy jest to działanie mające na celu
ustalenie na podstawie:
{ szacunków,
{ porównań,
{ obliczeń statystycznych oraz
{ pomiarów i analiz norm pracy ludzi, normatywów
pracochłonności, norm i normatywów obsługi.
z Normowanie pracy ma na celu:
{ zmniejszanie nakładów pracy, a w konsekwencji obniżanie
kosztów własnych,
{ wypracowanie instrumentów racjonalnego planowania,
{ określenie możliwości zwiększenia wydajności pracy.
L. Wicki (2009-2012)

Norma pracy
z Norma pracy liczbowe przedstawienie, że:
{ przy wykonywaniu określonej pracy,
{ na określonym stanowisku roboczym,
{ w normalnych warunkach pracy i
{ z normalnym natężeniem wysiłku,

z bywa zazwyczaj osiągana wydajność pracy wyrażona w

tej normie.
z Normy pracy określa się metodą analityczno-
obliczeniową, lub analityczno-doświadczalną oraz
porównawczą, statystyczną i sumaryczną.
L. Wicki (2009-2012)

L. Wicki 7
Materiały pomocnicze do ćwiczeń (2010) 2010-10-02

Norma technicznie uzasadniona

z Norma technicznie uzasadniona to norma
pracy ustalona w takich warunkach, które pod
względem organizacji czynności, zabiegów
uznane są za najlepsze:
{w pełni wykorzystane są środki techniczne,
zastosowane metody i sposoby wykonywania pracy
są najbardziej racjonalne,
{uwzględnione są fizjologiczne uwarunkowania
człowieka w procesie pracy.

L. Wicki (2009-2012)

Cel ustalania norm pracy

z Ustalanie norm technicznie uzasadnionych ma
na celu:
{ ustalenie podstaw racjonalnego planowania,
{zmniejszenia nakładów pracy przez wyeliminowanie
czasów zbędnych,
{określenie możliwości zwiększenia wydajności pracy
przez racjonalizację metod i sposobów wykonywania
prac.

L. Wicki (2009-2012)

L. Wicki 8
Materiały pomocnicze do ćwiczeń (2010) 2010-10-02

CZAS ROBOCZY PRACOWNIKA Czas

normowany

CZAS PRACY CZAS PRZERW

tpz czas przygotowawczo zakończeniowy tt czas przerw technologicznych

tw czas wykonania tf czas na przerwy fizjologiczne

tg czas główny tfo czas na odpoczynek

tp czas pomocniczy tfn czas na potrzeby naturalne

to czas obsługi stanowiska tx czas strat

tot czas obsługi technicznej txot straty z przyczyn organiz.-techn.

too czas obsługi organizacyjnej straty z przyczyn indyw.

tfo
L. Wicki (2009-2012) (z winy pracownika)

Metody
z Fotografia dnia pracy
z Chronometraż
z obserwacja migawkowa

L. Wicki (2009-2012)

L. Wicki 9
Materiały pomocnicze do ćwiczeń (2010) 2010-10-02

Fotografia dnia pracy

z Fotografia dnia pracy polega na obserwacji i
pomiarze wszystkich, bez wyjątku, elementów
czasu pracy w ciągu całego okresu
wykonywania badań. Często jako najkrótszy
okres badań przyjmuje się pół dnia roboczego.

L. Wicki (2009-2012)

Chronometraż
z Chronometraż – badanie przebiegu określonej
pracy za pomocą pomiarów oraz analizy czasów
roboczych. Przedmiotem chronometrażu są
czynności powtarzalne, stanowiące pracę
właściwą. Wymaga on podziału badanej pracy
na elementy składowe (ruchy robocze proste i
złożone, czynności robocze, itp.) i
przeprowadzenia możliwie dużej liczby
pomiarów stoperem, chronografem, lub innymi
przyrządami.
L. Wicki (2009-2012)

L. Wicki 10
Materiały pomocnicze do ćwiczeń (2010) 2010-10-02

Obserwacja migawkowa
z Obserwacja migawkowa – metoda badania i
analizy procesu pracy stosowana najczęściej w
odniesieniu do większych zespołów
pracowników. Polega na wielokrotnym
sprawdzeniu i zanotowaniu czynności jakie są
wykonywane na poszczególnych stanowiskach.

L. Wicki (2009-2012)

Chronometraż – zadanie na
ćwiczenia
z Badanie czasu wykonywania czynności będzie (ze
względu na możliwości przeprowadzenia) dokonywane
metodą chronometrażu. Przedmiotem badania będzie
wykonywanie papierowych łódek.
z Liczba wykonywanych elementów dla każdego rodzaju
produkcji – 20.
z Należy wyodrębnić zespoły celu grupę należy podzielić
na zespoły po 4-5 osób. W ramach zadania jedna grupa
będzie wykonywała pracę potokową, a druga
jednostkową.

L. Wicki (2009-2012)

L. Wicki 11
Materiały pomocnicze do ćwiczeń (2010) 2010-10-02

Pomiar czasu
z Przy obserwacji produkcji zarówno
jednostkowej, jak i potokowej pomiar czasów
będzie dotyczył:
1. złożenia papieru do fazy kapelusza,
2. złożenia papieru do końcowej postaci łódki,

z W przypadku produkcji potokowej każdą z

wymienionych czynności wykonuje inna osoba,
a w przypadku produkcji jednostkowej – jedna
osoba wykonuje wszystkie te czynności.
L. Wicki (2009-2012)

Podział zadań
z Jedna osoba w grupie przy produkcji jednostkowej, a
dwie osoby w grupie przy produkcji potokowej dokonują
pomiaru czasu trwania poszczególnych czynności i
zapisują wyniki pomiarów.
z Na koniec należy obliczyć:
{ średni czas trwania poszczególnych czynności dla wszystkich
wyodrębnionych typów i procesów produkcji.
{ Obliczyć należy też łączny średni czas wykonywania jednego
produktu.
{ Współczynnik zwartości szeregu chronometrażowego dla każdej
czynności
{ zaproponować ulepszenia
{ wykreślić krzywą produkcyjnego uczenia się
L. Wicki (2009-2012)

L. Wicki 12
Materiały pomocnicze do ćwiczeń (2010) 2010-10-02

Chronometraż – procedura ćw. 1

z Dokonujemy pomiaru czasu i zapisujemy je w arkuszu.
z Spośród wyników odrzucamy te o najmniejszej i największej
wartości (po 1 lub dwie największe i najmniejsze), w znaczący
stopniu odbiegające od pozostałych wyników pomiarów.
z Dzięki temu nie uwzględniamy czasów, które mogły być wynikiem
błędnego pomiaru, błędu technologicznego, itp.
z Na podstawie pozostałych wyników pomiarów obliczamy
współczynnik zwartości szeregu chronometrażowego. Jest on
ilorazem najdłuższego i najkrótszego czasu wykonania czynności.
z Współczynnik ten dla czynności prostych i powtarzalnych,
charakterystycznych dla produkcji seryjnej i masowej zbliżony jest
do 1, natomiast dla czynności bardziej złożonych występujących
częściej w produkcji jednostkowej lub małoseryjnej może wynosić
nawet 1,4–1,6.

L. Wicki (2009-2012)

Chronometraż – procedura ćw. 2

z Ustalamy ustalić normę pracochłonności na wykonywanie
produktów w minutach na wyrób.
z Należy też określić wydajność dzienną na 1 osobę, jeżeli wiadomo,
że udział czasu wykonania w ogólnym czasie pracy wynosi 70%.
Pozostałe 30% czasu przeznaczane jest na wykonanie czynności
pomocniczych, przerw, a także na zaspokajanie różnych potrzeb.
z Łączny dzienny normowany czas produkcji na 1 osobę wynosi
8 godzin, czyli 480 minut. Dodatkowo należy też przedstawić jakie
usprawnienia do procesu produkcji można by wprowadzić na
podstawie wcześniejszej obserwacji procesu oraz w jakie
dodatkowe środki – narzędzia można wyposażyć pracownika w celu
zwiększenia wydajności pracy i jej usprawnienia.

L. Wicki (2009-2012)

L. Wicki 13
Materiały pomocnicze do ćwiczeń (2010) 2010-10-02

Chronometraż – procedura ćw. 3

z Wykreślamy wykres czasów zmierzonych dla
kolejnych czynności. Pokazuje on, czy proces
przebiegał ze stał czy ze zmieniającą się
wydajnością.

L. Wicki (2009-2012)

L. Wicki 14