10.

Sınıf Sıfat Tamlaması Konu Anlatımı PDF Lise Dil Bilgisi Ders Notları

Dikkat
Sıfat tamlaması konusunu anlamak için sıfatlar konusunu iyi bilmek gerekir.

Sıfat Tamlaması Konu Anlatımı

Bir sıfat unsuruyla bir isim unsurunun oluşturduğu sözcük grubuna “sıfat tamlaması” denir.

Sıfatlar bir isim unsuru ile birlikte kullanıldığına göre kısaca, sıfatın olduğu her yerde sıfat
tamlaması da vardır.

Dolayısı ile sıfat tamlamasını bulurken cümle içerisindeki sıfatları bulmak gerekir.
Niteleme sıfatları ile yapılan sıfat tamlaması isme sorulan “Nasıl” sorusu ile tespit edilir:
Bir akşamüzeri her zamanki hızlı adımlarla geldi.” – Ayla Kutlu → Nasıl adımlar?
Güneşli, soğuk bir gündü.” – Sait Faik Abasıyanık → Nasıl bir gün?

Sıfat fiiller ile de niteleme sıfatı ile yapılan sıfat tamlaması kurulabilir.
“Kendinizi geçmişte başlayan ve hâlâ devam eden masalımsı bir dünyanın içinde
buluyorsunuz.”

İşaret sıfatları ile yapılan sıfat tamlaması isme sorulan “Hangi” sorusu ile tespit edilir:
O kış, önceki kışlardan daha az üşüdüm.” – Necati Cumalı → Hangi kış?
“Bu parayı da şu adrese gönderiver.” – Ayla Kutlu → Hangi para, hangi adres?

Sayı sıfatları ile yapılan sıfat tamlaması isme sorulan “Kaç, Kaçıncı, Kaçar” soruları ile tespit
edilir:
“En az yirmi şiiri ezberimdeydi.” – Necati Cumalı → Kaç şiir?
“Gelir vergisinin üçüncü taksitini verdik.” – Burhan Felek → Kaçıncı taksit?
“…. sıra ile üçer nefes çektiler.” – Refik Halit Karay → Kaçar nefes?

Bazı, birkaç, birçok, biraz, birtakım, kimi, çoğu, hiçbir, bir, fazla, tüm, bütün, her vb.
sözcüklerle yapılan sıfat tamlamaları belgisiz sıfatlar ile yapılır:
“Bir hafta, her gece çalışmak suretiyle hikâyesini bitirdi.” – Halide Edip Adıvar
Bu adam birtakım meseleleri çözmek için önceki geceden rüyaya yatmıştı.” – İhsan Oktay Anar

Nasıl, kaç, kaçıncı, kaçar, hangi sözcükleri ile de soru sıfatları sıfat tamlaması oluşturur:
“Zamanla nasıl değişiyor insan / Hangi resmime baksam ben değilim” – Cahit Sıtkı Tarancı
“Kaç gündür ben de bunu söyleyecektim, söyleyemiyorum.” – Orhan Kemal

Sıfat Tamlamalarında tamlayan sıfat, tamlanan isimdir.

güzel ev
Tamlayanlar birden çok sıfattan oluşabilir. (Bir ismi birden fazla sıfat niteleyebilir.)
“Doludizgin, bir bekârlığın tam tadını çıkaran, renkli, değişken, hızlı bir yaşam sürüyordum.”
– Haldun Taner
Tamlananlar da birden çok isimden oluşabilir. (Bir sıfat birden fazla ismi nitelemiş olur.)
Eski duygu ve düşüncelerim değişti.
Sıfat Tamlaması ile İlgili Testlerde Çıkan Özellikler

1.Tamlananı sıfat tarafından nitelenen belirtili isim tamlaması: dolabın güzel kapağı
(Dolabın kapağı isim tamlaması, isim tamlamasının tamlananı “kapağı” sözcüğü ve “güzel” sıfatı
nitelenmiş.)

2. Tamlayanı sıfat tarafından belirtilen belirtili isim tamlaması: bu yolun yarısı

(Yolun yarısı isim tamlaması, isim tamlamasının tamlayanı “yolun” sözcüğü ve “bu” sıfatı ile belirtilmiş.)

3. Sıfat, bir belirtisiz isim tamlamasının tümünü niteleyebilir, belirtilebilir:

Gözlerime çökerken ağır uyku sisleri
Çiçekliyor duvarı, ocağın akisleri
Faruk Nafiz Çamlıbel

4. Belirtisiz isim tamlamaları sıfat görevinde kullanılabilir:

Ağır ağır çıkacaksın bu merdivenlerden
Eteklerinde güneş rengi bir yığın yaprak
Ahmet Haşim