TC.

Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat ve Tasarım Ana Bilim

Dalı Tezli Yüksek Lisans Programı

4-6 Yaş Grubu Çocukların Boyama Kitaplarının Çocukların Yaratıcılığına Etkisi ve

Grafiksel Açıdan Yapılandırmacı Yaklaşıma Dayalı Bir Boyama Kitabı Önerisi

Hazırlayan: Reyhan DEMiRTAŞ - 221117006

Danışman: Dr. Öğr. Üyesi Muhammet İNCEAĞAÇ

Öğretim Stratejilerinde Yeni Yaklaşımlar

Kastamonu - 2023
 Ad Soyad: Reyhan Demirtaş Konu: Araştırma Çalışması

Kart No 14 Bölüm No 2 Tarih: 06.01.2023

4-6 Yaş Grubu Çocukların Boyama Kitaplarının Çocukların Yaratıcılığına Etkisi ve

Grafiksel Açıdan Yapılandırmacı Yaklaşıma Dayalı Bir Boyama Kitabı Önerisi

Özet

Çocuğun büyüdükçe geliştiği, geliştikçe de hayal gücünün artarak, gördüklerini kendi hayal
dünyasında yeniden canlandırma eğiliminde olduğu düşünülmektedir. 4-6 yaş arasındaki bu
dönemde çocuğun hayal gücünün önüne geçmeyecek, onların düşüncelerini özgürce ifade
edebilmelerini sağlayacak içerikler üretilmesi yaratıcı fikirler ortaya koyabilmeleri konusunda
önemli olduğunu söyleyebiliriz. Bu doğrultuda hazır şekillerle oluşturulmuş klişe çizimler her
ne kadar çocuğun öğrenmesini kolaylaştırsa da düşünme özgürlüğünün önüne geçtiği
düşünülmektedir. Bu araştırmada boyama kitaplarında bulunan şablon kalıpların çocukların
yaratıcılığına etkileri incelenerek çocukların özgürce düşünebilmelerini sağlamak ve
yaratıcılığını geliştirmek adına 4-6 yaş arasındaki çocuklara yapılandırmacı yaklaşıma dayalı
olarak bir boyama kitabı önerisi sunulacaktır. Boyama kitaplarının içeriği 4-6 yaş grubuna
uygun olacak şekilde sürdürülecektir. Geliştirilen öneride geometrik şekiller oluşturulacaktır.
Bu şekillerden ilk olarak dilediklerini oluşturmaları istenecektir. İkinci aşamada oluşturmuş
oldukları çizimde örneğin verilen daireden çiçek oluşturmuş ise geometrik şekiller olmadan
diledikleri çiçeği oluşturmaları istenecektir. Üçüncü aşamada ise bir önceki aşamada
oluşturduğu çiçeği içeriksel olarak hayalinde canlandırmaları, kendi çalışmalarını ortaya
koymaları istenecektir. Sonrasında ise diledikleri gibi boyamaları istenecektir. Burada amaç
çocuğun hayal gücünü geliştirerek, yaratıcılıklarını ortaya koymalarını, tek bir şeye bağlı
kalmamaları gerektiğini, sınırsız düşünebilme olanağı olduğu bilincine varmalarını
sağlamaktır. Çalışma sonunda ise tasarlanan boyama kitabı doğrultusunda önerilerde
bulunulacaktır.

Anahtar Kelimeler: Boyama Kitabı, Yaratıcılık, Çocuk

 Abstract

It is thought that the child develops as he grows, and as he develops, his imagination
increases and he tends to revive what he sees in his own imagination. In this period between
the ages of 4-6, we can say that it is important to produce content that will not overtake the
imagination of the child and enable them to express their thoughts freely, so that they can put
forward creative ideas. In this direction, although cliché drawings created with ready-made
shapes make it easier for the child to learn, it is thought that it prevents the freedom of
thinking. In this research, by examining the effects of template patterns in coloring books on
children's creativity, a coloring book proposal will be presented to children aged 4-6 based on
a constructivist approach in order to enable children to think freely and improve their
creativity. The content of the coloring books will continue to be suitable for the 4-6 age group.
In the proposed proposal, geometric shapes will be created. From these shapes, they will first
be asked to create whatever they want. In the drawing they have created in the second stage,
for example, if a flower has been formed from the given circle, they will be asked to create the
flower they wish without geometric shapes. In the third stage, they will be asked to visualize
the flower they created in the previous stage and to reveal their own work. Then they will be
asked to paint as they wish. The aim here is to develop the imagination of the child, to reveal
their creativity, to make them aware that they should not be tied to a single thing, and that
they have the opportunity to think unlimitedly. At the end of the study, suggestions will be
made in line with the designed coloring book.

Keywords: Coloring Book, Creativity, Child

Giriş

Çizim yapmanın çocuğun hayal gücünü geliştirerek yaratıcı fikirler ortaya koyabilmelerinde
etkili olduğu düşünülmektedir.
Çizim yapma, öncelikle göz-el koordinasyonunu ve el becerisini geliştiren bir faaliyettir. İkinci
olarak çocuğun yaratıcılığını sergilemesine olanak tanıyıp hayal gücünü geliştiren bir etkinliktir
(Yavuzer, 2015, s. 244).

Çocuk, resim çizdikçe toplum alanında ve düşünsel alanda gelişim kazandığı gibi bir şeylere
bağlı kalmadan özgürce ifade fırsatı da bulabilmektedir. Bu sayede hem eğlenceli zaman
geçirme fırsatı sağlanabilecek hem de bu zaman diliminde kendini geliştirebilecektir (Yavuzer,
1995: 53). Çocuğun oluşturduğu resim kendi içsel dünyasını kağıda yansıttığı, bütün
gerçekliğiyle, öznel bir ifadeyle ve gösterişten uzak olacak şekilde anlattığı bir ifade aracıdır.
Kendini ifade edebildiği, hayalinde canlandırdığı bu düşünce ressamın eserini oluştururken
kurduğu bağla yakın ilişki içindedir (Artut, 2004: 224). Okula yeni başlayan çocuk etrafında
gördüklerini birebir çizmeye çalışmaz. Yani etrafında hareket halinde olan herkesi kendi hayal
gücünde değiştirerek anlatır. Mesela hızlı adımlarla ilerleyen bir çocuğun hızlandığını
göstermek için daha uzun bacaklı çizebilir. Ya da tam tersi ağır adımlarla ilerleyen bir çocuğu
daha kısa bacaklı çizebilir. Etrafındakiler çocuk için önemsizdir. Hatta kimi zaman
etrafındakileri bile görmez. Çizdiği karakterlerin kafalarını genellikle daire şeklinde oluşturur.
Vücutlarını ise oval şekilde oluştururlar. Oluşturduğu bu çizim onun için büyük bir özgüven
duygusu oluşturur. Çizimini kendinden emin bir şekilde oluşturmaya başlar. Sonrasında
ortaya ne çıkacağını düşünmez onun tek düşündüğü o anki duygularıdır. O an kendi
dünyasına odaklanır (Kehnemuyi, 2009: 17). Çocuk gerçek olanı kendi hayal dünyasında
hikayeleştirerek resimlerine aktarır. Çünkü onda tanıma, ayır etme, ilişkilendirme ve
cümlenin-sözün ne anlattığı konusunda pek bilgili değildir. Çocuğu etrafına bağlayan
yaratıcılıktır (Aral, Baran, 1981: 146).

Çocukların çevresinde gördükleri karar düşünebilmektedir. Fakat gerçekçi bir düşüncede

değillerdir. Çizimlerinde bitkiler üzülebilir, sevinebilir, ağzı, burnu, gözleri olabilir, tavşan
arkadaşlarıyla pikniğe gidebilir, yıldızlar koşabilir, insanlar yeşile, gökyüzü kırmızıya
boyanabilir (Yılmaz, 2015: 109).

Küçük yaşlardaki çocuklar önce motor yeterliliklerini sınamak sonra da oluşturduklarından

görsel zevk almak için çizim yaparlar. Çocukların çizimleri belirli aşamalardan geçerek gelişir.
Bu gelişimsel çizim aşamaları evrenseldir. Sadece bazı çevresel ya da kültürel etkenlere
bağlı şekillerde, izlerde küçük farklılıklar olabilir (Öncü, 130). Bu çizimlerin 4-7 yaş arası şema
öncesi dönemde gerçekleştiği görülmektedir.

4-7 yaş şema öncesi dönem

Bu aşama karalama aşamasıdır. Vücut hareketleri ile kağıt üzerinde yapılan karalamalar
çocuğun kendi hayal dünyasını oluşturmaya yardımcı olabilmektedir. Çocuğun oluşturduğu
bu karalamalar onun gerçekleştirmek istediği bir düşünceyi ortaya koyabildiği hazzına
ulaşmalarını sağlamaktadır. Çocuğun oluşturduğu dairesel karalama hareketleri görsel
dünyasının bir bölümünü iki boyutlu olarak yüzeye aktarabilmede önemli olabilmektedir. Bu
durum çocukta heyecen verici bir deneyim olmaktadır. Çocuğun kendi dünyasında
oluşturduğu bu ilişki yeni kazanımlar oluşturur. Bu kazanımların geliştirilmesi çocuğun
yaratıcılığını artırmaktadır Şimdilerde ise karalamanın yerini görsel nesnelerle hazır bir
şekilde oluşturulmuş çizimler almaktadır (Lowenfeld & Brittain, 1964: 115-116).
Bu doğrultuda çocuğun özgür bırakılarak hayal gücünün önüne geçilmemesinin önemli
olduğunu söyleyebiliriz. Böylece sanatsal gelişimi de ilerleme kaydedebilmektedir.

4-6 Yaş Çocukların Grafiksel (sanatsal) Gelişimi

Çocukların düşüncelerini ortaya koyabilmelerinde en etkili ürünler sanat etkinlikleridir. Onların

fiziksel, ruhsal, dilsel, duygusal ve sosyal yönden ilerlemelerinde etkili olabilmektedir. Çizim
yapmak, boyamak, yeniden oluşturmak gibi çalışmalarla gelişim kaydederler. Bu tarz yollarla
hayalindeki düşünceleri ortaya koyabilmeleri sayesinde, psikolojik ve sosyal açıdan
yükselmektedir (Aykaç, Çapar, 2019: 13-19). Çizim yapmak çocuğu tanımamızda etkili
olabilmektedir. Aynı zamanda zeka gelişimini, çevresine karşı olan yakınlığıyla kendi içsel
yaşantısını ifede etmeye yardımcı olabilmektedir. Motor becerisine ulaşmış bir çocuk, bazı
çizgisel denemelerde bulunur. Çizimiyle kendisini anlatmakta, yaşadıklarını kendine ait
özelliklerle yaratıcılığını ortaya koyarak yansıtabilmektedir (Yavuzer, 1995: 12-13).
Sanat eğitimi son yıllarda psikolojik bulgular neticesinde her çocuğun ruhsal yapı bütünlüğünün
sağlanabilmesi için eğitim şart olarak gösterilmektedir. Sanatla ya da sanat yoluyla gelişimden
ziyade sanat eğitimi’nin gerekliliği vurgulanarak yeni yaklaşımlar oluşturmaya başlanmıştır
(Olgun, 2018: 27).

Sanat eğitiminde yaratıcılık, kendini ifade etme ve insanların toplumsal yaşamda iyi bir yer
edinmesini sağlama gibi söylemler çokça konuşulmaktadır. Özgür anlatım olanağı ve
kendilğinden gelişme gibi söylemler çocuğa yönelik araştırmaların yapıldığı yılda daha çok
yoğunlaşmıştır (Kırışoğlu, 2009: 23).

Okula başlamamış bir çocuk için bilgi edinmek, aktivite yapmak onun gelişimi için gerekli
olmaktadır. Çocuk bu zamanlarda her gördüğünü anlamak öğrenmek ister. Bunu da
yaşadıkça öğrenir. Sanatsal aktivitelerin yapılması da çocuğun ileriki yaşlarda önemli adımlar
atabilmesi için gereklidir. Bunun en eğlenceli ve etkili yolu ise boyamadır (Sezgin, 2017: 1).

Grafik Tasarım Açsından Boyama Kitapları

Boyama kitapları grafiksel açıdan bakıldığında herhangi bir nesneyi dış hatlarıyla belirgin bir
şekilde gösteren, kenar çizgileri oluşturularak çizilmiş içi boş şablonlar olduğu söylenilebilir.
Günümüzde boyama kitapları, genellikle hazır resimlerden oluştuğu görülmektedir. Çocuklara
verilen boyama kitaplarında, sadece dış kontürlerden oluşan, içlerinin çocukların doldurması
istenilen bir kitaptan ibaret olduğu söylenilebilir.

Birçok kez geometrik biçimlerle öğretilen klişe çizimler, çocuğun hızlı bir şekilde anlaması ya
da çizimi hızlı bir şekilde oluşturmaları için öğretilmektedir. Çocuğun her zaman kendini
anlatabilmesi gerekmektedir. Küçük yaşlarda konuşmanın yetersiz kaldığı noktada çizim
gerçekleşir. Çocuğun en çok da bu yaşlarda kendine has çizgiler, formlar üretmesi, daha
sonralarda da devam ettirebileceğini gösterebilmektedir (Karaca, 2011: 87).
Boyama kitapları, yetişkinler tarafından hazırlanmış resimlerin içinin çocuk tarafından
boyandığı kitaplardır. Boyamak için hazır resimler vermek, öğrenciler tarafından kuvvetli bir
şekilde; kendilerinden böyle resimler beklediğimiz, ancak yapabileceklerine de inanmadığımız
için hazırını sunduğumuz şeklinde anlaşılmaktadır. Onlara, bu en yaratıcı oldukları dönemde
boyama kitaplarının kalıp, şablon biçimleri verilerek alabildiğine özgür ve özgün olan dünyaları,
kalıplara sığdırılmaya çalışılmamalıdır (Yılmaz, 2015: 108-19).

Boyama Kitaplarının Yaratıcılık Bağlamında Değerlendirilmesi

Çocuğun küçük yaşlardan itibaren yaratıcılığının geliştiği, yeteneklerini ifade etmeye

başladıkları düşünülmektedir.

Yaratıcılık, hemen herkesin önem verdiği bir kavramdır. Günlük yaşantının her alanında
yaratıcılığın önemi üzerinde durulduğunu görmekteyiz. Yaratıcı bir yaşamın kullanım
alanlarından birkaçı şu şekildedir; bunlar çalışmalarda yaratıcılığın kullanıldığı, yaratıcı olarak
bir düşünceyi ortaya koymanın hayatımızda sürekli olarak yer aldığı alanlardır. Yaratıcı
düşüncenin sorunların çözümünde önemli etkiye sahip olduğu düşünülmektedir. Hayatın her
alanında olan yaratıcılık, öğrenme sürecinde aynı etkiyi göstermektedir (Doğanay, 2008:
314).

İnsanın zihinde ürettikleri yaratıcılığın bir ürünüdür. Yaratıcılık insanın sorunları çözmede ve
içsel dünyalarındak oluşturduklarını dışarıya aktarmasıdır. Bunun oluşması için de kişinin
özgür kalabilmesi gerekmektedir (Duman, 2014: 415). Bu yaratıcı bakış açısının oluşması
çocuğun kendini tanımasına imkan sağlayarak davranışlarına, düşüncelerine yön
verebilmektedir. Böylelikle sorunlarına da yaratıcı çözümler bulabilmekte, olaylara geniş bir
çerçevede bakabilmektedir. Yaratıcı düşünmeye yönlendirilen çocuğun kendine olan güveni
artabilmekte öğrenme açısından daha etkin olmaları sağlanabilmektedir (Kara, 2022: 222).

Boyama Kitapları yaygın olarak kullanılan belirli basmakalıp çalışma kitaplarıdır. Çocuğu
belirli bir çalışma üzerinden sürekli olarak tekrar etmeyi istemektedir. Bu tarz basmakalıpların
kullanılması çocuğun özgüveninin azalmasında da neden olabilmekte yaratıcılığı
engelleyebilmektedir. Taklit yöntemlerinin kullanılması çocuğun yaratıcılığı üzerinde olumsuz
etkiler oluşturması deneysel araştırmalarla desteklenmiştir. Yaygın olarak kullanılan çalışma
kitaplarında şablon şekillerle oluşturulmuş 76 tavşan, 88 kuş, 62 uçurtma, 80 balon, 36 kedi
vb. tekrarı çocuğu tek tip bir temsil biçimine koyar ve kendini ifade etme biçimini zorlaştırır.
Boyama kitaplarında bulunan bu tür klişe çizimler çocuklar üzerinde büyük etkiler
yaratabilmektedir. Şablon bir kalıbı takip etmeye maruz kalan çocuk, yaratıcı düşünceden
uzaklaşabilmektedir (Lowenfeld & Brittain, 1964: 22). Boyamayla ilgili olarak araştırmacılar
sınırlı alan boyamanın çocuğun yaratıcılığını engellediğini savunmaktadır. Çocuğu bu
kalıplara koymaya çalışmak bu dönemde çocuklara verilebilecek en büyük zararlardandır
(Sezgin, 2017: 18).

Okul öncesi dönemde yaratıcılık büyük oranda yükselmekte olan bir dönemdir. Bu dönemde
çocuğun yaratıcılığı geliştirilmesi gerekmektedir. Bu doğrultuda boyama kitapları tam tersine
yaratıcılığı köreltmektedir. Yarar sağlamaktan çok çocuğa zarar vermekte, çocuğun belirli
kalıplara bağımlı hale gelmesine sebep olmakta ve dolayısıyla kopyaya yöneltmektedir.
Boyama kitaplarının içeriği hazır olarak verilmiş içi boş resimlerden oluşmaktadır. Bu resimler
çocuk tarafından boyanmaktadır. Bu kitapları boyayan çocuk, gördükleri resimleri değişmez
klişeler şekilnde algılayacaktır. Dolayısıyla da sanatsal yaratma gücünü ve özgün olma
özelliklerini hiçbir zaman hissetmeyecektir. Bu tür boyama kitapları sadece kalın dış çizgili,
geniş boyama yüzeylerinden oluşmuş şablon kitaplardır (Artut, 2019: 233).
Oluşturulan şablon kitaplarda çocukların yaratıcılığına herhangi bir katkısı olmadığını
söyleyebiliriz.

Şekil-1: Kedi Çizimi, Şekil-2: Panda Çizimi, Şekil-3: Köpek Çizimi,

Boyama Kitabı Sayfası Boyama Kitabı Sayfası Boyama Kitabı Sayfası

Şekil-1 de şablon şekilde oluşturulmuş boyama kitabı sayfası verilmiştir. Sayfada bulunan
kedi çizimini sağ alt köşede bulunan boyama örneğinde olduğu gibi tamamlamaları
istenmektedir. Yine şekil-2 ve şekil-3’te bulunan boyama sayfaları, örnek boyama
doğrultusunda tamamlamaları istenmektedir.
Burada belirtilen örnek doğrultusunda boyamalarının istenmesi çocuğun kendini ifade
edebilmesinin önüne geçtiği ve yaratıcı fikiler ortaya koyabilmelerini engellediklerini
düşündürmektedir. Boyama kitaplarında bu tarz örneklere çok fazla rastlandığı görülmektedir.
Boyama kitaplarında, verilen alanları doldurulması için sınırlamalar koymak, onları
doldurmaları konusunda zorlamak çok sık görülen etkinliklerdir. Çocuklar ne kadar boyamak
isterse o kadar boyamalı tamamlamaları konusunda zorlama yapılmamalıdır. Çocuklara
herhangi bir boya kalemiyle yapılan bu zorlama onların hevesini kaybetmesne neden olur,
çocukları sanatsal etkinliklerden uzaklaştırır ve dolayısıyla sanata olan ilgisinin önüne
geçmektedir (Artut, 2019: 235).
 Şekil-4: tamamlama etkinlikleri Şekil-5: tamamlama etkinlikleri

Şekil-4’te ise arabanın bir parçası çizilerek devamını çocuklardan tamamlamaları

istenmektedir. Aynı şekilde şekil-5’te kardan adamı tamamlamaları istenmektedir.
Tamamlama etkinliklerinde, bir kısmı çizilerek devam ettirmelerini isteyecek şekilde yarım
bırakılmış çizimlerin çocukların devamını tamamlamasının özgürlük ve yaratıcılık konusunda
pek bir getirisi yoktur. Çocuk bu tarz çizimleri tamamladıkları sürece oluşturmak istediği bir
nesneyi başka bir şekilde oluştumada veya farklı açılardan çizmesi konusunda sorunlar
yaşayabilecektir. Çocuğun bu şekilde aldatmalara maruz kalması, uyarılmadığı sürece ve bir
yöntem kullanılmadığı sürece ikinci sınıfların sonlarına kadar ilerleyebilmektedir (Artut, 2019:
233). Çocuklar her ne kadar gördüklerini aynı şekilde çiziyor olsalarda hayal dünyaları, bakış
açıları birbirinden farklıdır. Örnek gösterecek olursak bir doğa manzarası ile ilgili çizdiği resim
ile doğayı kitaplardan televizyonlardan gören çocuğun çizdiği resim ayı değildir (Ulutaş ve
Ersoy, 2004: 10).
Çocuğun yaratıcılığı birçok şekilde geliştirilebilir. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:
 Çocuğun hayalinde oluşturduklarını geliştirmeleri için imkan sağlanmalı
 Agılarının gelişmesi için çok boyutlu gösterimlerle sunumlar yapılmalı
 Gözlem gücü ve hafıza eğitimi konusunda gerekli önem verilmesi gerekli
 Üretici düşünme yöntemlerinin aşamaları sırasıyla öğretilmeli
 Duygusal zekalarının farkına varmaları sağlanmalı
 Sanatsal eserler incelenmeli, sanatsal uğraşlar edinilmeli (Duman, 2014: 422).
Çocukların büyüdükçe bilgi birikimlerinin arttığını söyleyebiliriz. Çocukların, öğrendiği bu
bilgileri eski bilgileriyle birleştirerek kendi anlamlarını oluşturduğu görülmektedir. Bu durum
yapılandırmacı yaklaşımla çocuklara öğretilebilmektedir.
Yapılandırmacı Yaklaşım
Dünyanın, asıl yaşamının içinde kişinin önceki taşamına dayalı olarak kendi düşüncelerine
yönelik yorumlayıp anlamlandırmasına yapılandırmacılık denmektedir. Dış çevrenin, bilginin
yapılandırılması kişinin düşüncelerine bakılarak oluşturulmaktadır. Çocukların öznel
davranışlarının ve düşüncelerinin bir şeye bağlı kalmadan anlatan felsefi bir yaklaşımdır. Dış
dünyayı, çevredekileri ve öğrendiklerini anlamlandırma, çocukların hayalindekilerileri yaratıcı
bir şekilde ortaya çıkarmaktadır (Duman, 2014: 390). Yapılandırmacılık insanın öğrenmesi
için değil öğrenmenin oluşumu içindir. Yani "insan nasıl öğrenir?'" sorusunu yanıtlayabilecek
bir öğrenme teorisinidr (Taşpınar, 2012: 87).
Yapılandırmacı yaklaşım yeni bir "eğitim programı" değildir. O bir yaklaşım ya da bir yöntemdir.
Bu oldukça önemli bir husustur. Bu nedenle herhangi bir programın bütün boyutlarının
yapılandırmacı yaklaşıma göre ortaya konması diye bir görüş söz konusu değildir.
Yapılandımacı yaklaşım "öğretim süreçleri" ile ilgilidir. Bu yaklaşımda öğretmen öğrencinin
mevcut fikir ve bilgilerini geliştirmeye yardım eder. Bu yaklaşımda öğretmen ve öğrenci
sorumluluklarını paylaşır. Öğretmen "öğretmekten çok cesaretlendirme üzerinde durur.
Öğretmen öğrencilerine "su içmeleri için rehberlik eder ama onlara su içirmez. "
Yapılandırmacı yaklaşımda öğrenci için öğrenme doğrusal bir işlem değil, kompleks bir süreçtir
(Küçükahmet, 2014, s.106).
Yapılandırmacılığın 20. yüzyılın sonlarında daha güncel bir duruma gelmesinin nedeni 1990’
larda beyin üzerinde yapılan artış olmuştur (Aslan, 2007: 45).

Yapılandırmacı Yaklaşıma Dayalı Boyama Kitabı Önerisi

Çoculara öğretilecek her şey yaratıcılığını geliştirecek bir şekilde hazırlanmalıdır. Bunun için
öğretmenler, ebeveynler ve yakın çevreleri çocukların geniş bir açıdan düşünmelerini
sağlamak için hayal dünyalarını geliştirecek yöntemler kullanmalıdırlar (Ataman, 1993: 148-
149).
Bu boyama kitabı çocukların sınırlar koymadan hayal dünyalarını ortaya koyabilmelerini
sağlamak amacıyla tasarlanmıştır. Önerilen boyama kitabı çocuklara ebeveynleri,
öğretmenleri ve yakınlarının yönlendirmeleri üzerine ilerleyecektir.
 Şekil-6: Boyama Kitabı Önerisi Şekil-7: Boyama Kitabı Önerisi

Şekil-6’da tasarlanan boyama kitabında ilk olarak yarım daire verilecektir. Sonrasında bu
şekille ne oluşurabileceği sorularak hayalinde canlandırdığı birşeyi (kaplumbağa, şemsiye,
uğur böceği, örümcek, yengeç vb.) oluşturmaları istenecektir. Hemen altında bulunan boş
alana ise oluşturduğu nesneyi hayalinde oluşturmaları istenecektir. Örneğin şemsiye
oluşturmuş ise alt kısımda bulunan boş alana kendi hayalinde oluşturduğu şemsiyeyi
çizmeleri istenecektir. Hemen yan tarafına ise (şekil-7) boş bir alan bırakılacaktır. Bu alana
ise oluşturduğu şemsiyenin nasıl bir yerde olmasını istediği sorularak genel bir resim
çizmeleri istenecektir.
 Şekil-8: Boyama Kitabı Önerisi Şekil-9: Boyama Kitabı Önerisi

Şekil-8’de bir elips çizilerek dilediklerini oluşturmaları istenecektir. Alt kısıma, oluşturduğu
nesneyi hayalinde yeniden oluşturmaları istenecektir. Yine şekil-9’deki boş alana oluşturduğu
nesneyi görsel bir bütünlük içerisinde tamamlamları istenecektir. Sayfaya ev, ağaç, keleblek
vb. herşeyi diledikleri gibi çizebileceklerdir.
 Şekil-10: Boyama Kitabı Önerisi Şekil-11: Boyama Kitabı Önerisi

Şekil-10’da daire çizilerek dilediklerini oluşturmaları istenecektir. Hemen altına oluşturduğu

nesneyi hayalinde yeniden oluşturmaları istenecektir. Şekil-11’deki boş alana oluşturduğu
nesneyi görsel bütünlük içerisinde tamamlamları istenecektir.
Sonraki sayfalar ise yine geometrik şekiller doğrultusunda oluşturularak aynı uygulama
üzerinden devam edecektir. Sonrasında oluşurdukları çizimleri diledikleri gibi boyamaları
istenecektir.

Sonuç ve Öneriler
Çizim yapmanın çocukların kendilerini ifade etmeyi sağladığı ve hayal dünyalarını geliştirerek
yaratıcı fikiler ortaya koyabilmede etkili olduğu konusunda giriş bölümünde bahsedilmiştir.
Ancak resim çizerken çocukların sınırlar koyulmadan özgür bırakılması gerektiği de
vurgulanmıştır. Sanatsal etkinliklerin çocukların düşüncelerini ortaya koyabilmelerinde en
etkili ürünler olduğuna değinilmiş, bu etkinliklerin en eğlenceli ve etkili yolununun ise boyama
olduğundan bahsedilmiştir. Araştırma boyama kitapları kapsamında ilerlemektedir.
Günümüzde boyama kitaplarının hazır şablon kalıplardan oluştuğunu söyleyebiliriz. Bu tarz
boyamalar etrafta çok fazla görülmektedir. Hazır bulunan boyama kalıpları çocukları sürekli
olarak belirli şekilller üzerinden boyamaya alıştırdığından, bu durumun sonrasında bir çizim
yapmak istediklerinde gördüğü boyama kalıplarını çizmekten öteye gidemeyeceklerini
düşündürmektedir. Böylelikle yaratıcılıklarını ortaya koyabilmeleri konusunda
zorlanabileceklerdir.
Sonuç olarak çocukların bu tarz yaratıcılıktan uzak etkinlikler yapması onları özgünlükten
uzaklaştırabilmektedir. Bunun önüne gecebilmenin yolu ise onları hazır şablon kalıplardan
uzaklaştırmak onları olabildiğince özgür bırakmak olduğunu söyleyebiliriz. Buna bağlı olarak
ise çocukların yaratıcılıklarını geliştirmeleri adına 4-6 yaş arasındaki çocuklara
yapılandırmacı yaklaşıma dayalı olarak bir boyama kitabı önerisi sunulmuştur. Hazırlanan
boyama kitabında hazır şablonlara yer verilmemeye çalışılmıştır. Genel olarak içeriğini
çocukların oluşturmaları istenmiştir. Sadece geometrik şekiller doğrultusunda ilerleyerek
onları düşündürmye sevk edecek içerikte hazırlanmıştır. Verilen geometrik şekiller
doğrultusunda yaratıcılıklarını ortaya çıkarmaları istenecektir. Geometrik şekiller sadece yol
göstermek amacıyla öğretilecek, asıl önemli olan 2. aşama olarak gösterilen şekil-2’de
gerçekleşecek olan tamamının kendilerinin oluşturduğu bir çalışma çıkarmalarıdır. Sonraki
önemli aşama ise yine kendilerinin oluşturacakları bir çalışma olacaktır.
Böylelikle bir şeylere bağlı kalmadan hayal gücünde oluşturdukları çizimleri önerilen boyama
kitabına uygulayabileceklerdir.

Geliştirilen uygulama doğrultusunda ve belirlenen araştırma sonuçlarına göre öneriler şu

şekilde sıralanabilir.
1- Çocuklar kalıplaşmış ve tekara düşen boyama kitaplarından mümkün olduğunca
uzaklaşmalıdırlar. Boyama kitapları yerine kendi oluşturdukları çizimleri boyamaları
gelişimleri açısından daha uygun olabilir.
2- Eğer boyama kitaplarını kullanıyorlarsa, ebeveynler sınır çizgilerini aşmaması konusunda
baskı yapmamalıdır, mümkün olduğunca özgür bırakılması gerekir (Güven, 2018: 206).
3- Ebeveynlerinden boyama kitaplarında bulunan kalıpları, boş bir sayfa içerisinde
hayalinde yeniden oluşturmaları istenebilir.
4- Grafik tasarımcıların çocuklara eğitici nitelikte boyama kitabı tasarlaması istenebilir.
5- Çocuklara ebeveynlerinin yönlendirmeleriyle geometrik şekiller doğrultusunda çizimler
oluşturması istenebilir. Oluşturdukları çizimleri hayalinde yeniden oluşturmaları istenebilir,
sonrasında boş bir alan bırakılıp içerisini dilediği şekilde çizmeleri, içerisine istedikleri
neslerleri bir arada kullanarak yerleştirmeleri, çizdiği nesnelerle görsel bir bütünlük
oluşturmaları istenebilir (Şekil-6, şekil-7, şekil-8, şekil-9, şekil-10, şekil-11).
6- Öğretmenler, çocukların yaratıcılığını geliştirecek etkinlikleri çoğaltmalıdır (Çeliköz,
2017:14).
7- Öğretmenlerin çocukları hazır çizimlere alıştırılmamaları gerekmektedir. Hazır çizimlere
alıştırılan çocuk alıştığı kalıplardan öteye gidemeyebilir (Karaca, 2011: 92).
8- Öğretmenler çocuğu çizim yaparken çok fazla yönlendirmemelidir. İçinden geldiği gibi
çizmesi, yaratıcılığının ortaya çıkmasında etkili olabilir (Özgün, 2021: 159).
9- Çocuğun çizdiği resimler çevresi tarafından garipsenmemeli, hatta beğendiğini dile
getirerek cesarlendirilebilir. Böylece çizime olan hevesi daha da artabilir.
10- Ebeveynler çocuklarını düşünmeye sevk etmelidirler. Örneğin çevresinde gördükleri
şekilleri neye benzettikleri, bu şekillerden neler oluşabileceği sorulabilir (Mutlu, 2010:
140).
11- Ebeveynler çocuklara bir sanatçı gibi davranmalı, çizmekten kaçındıkları nesneleri
yapabileceklerine inandırmalıdırlar (Altınkurt, 2003: 280).
12- Ebeveynlerin ve öğretmenlerin çocuklara uzun süreler boyunca çizim ve boyama
yaptırmaması gerekmektedir. Çocuğun sürekli olarak çizim ve boyama yapmaya
zorlanması onları resimden uzaklaştırabilir.
13- Ebeveynlerinden çocuklarına boş bir sayfa verip diledikleri gibi karalamaları istenebilir.
Bunu sadece bir renge bağlı olarak değil birçok rengi bir arada kullanarak oluşturulabilir.
Yapılan bu karalama korkmadan, özgürce çizim yapmasına yardımcı olabilir.
14- Öğretmenler çocuklara boyama yapmanın sınırlı alan boyamadan ibaret olmadığını, kendi
oluşturdukları çizimlerden de boyamaların gerçekleşebileceğini anlatabilir. Böylelikle
boyama kitaplarından uzaklaştırılabilir.
15- Ebeveynler, çocuğun büyük bir kağıt üzerinde sadece belirli bir alanı kaplayacak şekilde
oluşturduğu bir çizimde onu kalan kısımlarının tamamlaması için zorlamamalıdr.
16- Öğretmenlerden çocuklara sorular yöneltip hayalinde canladırmasını ve sonrasında
kağıda dökmesi istenebilir. Örneğin yeşil rengin çocuğa ne çağrıştırdığı sorularak yeşil
rengi içeren bir resim çizmesi istenebilir. Yeşil renkte bir ağaç bir ev çizebilir. Hatta mavi
renkte olan bir gökyüzünü yeşile boyayabilir. Bunun tamamen çocuğun hayal gücüyle ilgili
olduğu söylenilebilir (Karaca, 2011: 92).
17- Öğretmenler çocuklara yaratıcılıklarını geliştirecek sanatsal etkinlikler yaptırabilir (Özgün,
2021: 159).
18- Çocuklar çizim yaparken acele ettirilmemeli, özgürce çizimlerini oluşturmaları için zaman
verilmelidir.
19- Çocukların oluşturdukları çizimler ebeveynleri tarafından renkli kağıtlarla bir çerçeveye
alınabilir. Sonrasında evin belli bölümlerinde sergilenebilir. Böyleylikle çocuklara
çizimlerinin özel ve değerli olduğunu hissettirebilir. Ayrıca küçük çaplı hediyeler verilerek
ödüllendirilebilir. Bu da çocuğu çizim yapmaya daha çok heveslendirebilir. (Çiçekler ve
Koruklu, 2013: 561).
20- Öğretmenler daha eğlenceli içeriklerle çizim yapmayı sevdirebilir, çizimden zevk almasını
sağlayabilir (Özgün, 2021: 159).
21- Çocuklar belirli bir zemin üzerinden çizim yapmayla sınırlandırılmamalı, renkli kağıtlar
üzerinden de çizmesi sağlanabilir. Örneğin siyah bir kağıt üzerinden beyaz bir kalemle
çizmesi sağlanabilir. Bunun sebebi ise çizim yapmanın sadece beyaz bir zemin üzerinden
değil birçok öğe üzerinden gerçekleşebildiğini göstermektir.
22- Öğretmenler çocukların belirli bir tekniğe bağlı kalmamalarını sağlamak amacıyla derste
farklı içerikte çizim türleri gösterebilir, yaratıcılıklarının gelişmesi konusunda destek
sağlayabilir.
23- Öğretmenler, çizgi veya bir nokta oluşturup çocukların bundan bir çizim oluşturmalarını
isteyebilir.
24- Çocuklara öğretmenler tarafından en sevdikleri oyuncaklarını getirmeleri söylenerek bu
getirdiği oyuncakları farklı açılardan çizmeleri istenebilir. Bir kısmı çizmekte
zorlanabilecektir fakat burada amaç çocuğun hayal gücünü zorlamamlarını sağlamaktır.
Kaynakça

Altınkurt, L. (2003). Sanat Eğitiminde Renk ve Anadolu Güzel Sanatlar Liselerinde Uygulanışı. Doktora
Tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.

Artut, K. (2004). Okul Öncesi Resim Eğitiminde Çocukların Çizgisel Gelişim Düzeylerine Ilişkin Bir
Inceleme. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(1), 223.

Artut, K. (2019). Çocuğu Resimleriyle Tanımak. Anadolu Üniversitesi Yayını. Halit Turgay Ünalan (Ed.)
içinde, Çocuğu Resimleriyle Tanımak (s: 210-241).

Ataman, A. (1993). Yaratıcılık Ve Eğitim. Türk Eğitim Derneği Yayınları

Aslan, M. (2007). Eğitimde Yapılandırmacı Yaklaşımlar. Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1, 41-61.

Aral, N.ve Baran, G. (1981) Çocuk Gelişimi, Ya-Pa Yayın

Aykaç, V, Çapar M. (2019) Erken Çocukluk Döneminde Sanat Eğitimi. Anadolu Üniversitesi Yayını.
Halit Turgay Ünalan (Ed.) içinde, Çocukta Sanat Eğitimi ve Yaratıcılık (s: 2-34).

Çeliköz, N. (2017). Okul Öncesi Dönem 5-6 Yaş Çocuklarının Yaratıcılık Düzeylerinin İncelenmesi.
Yıldız Journal Of Educational Research, 2(1), 1- 25.

Çiçekler, Y. C., ve Koruklu, Ö. N. (2013). 4-6 Yaş arasındaki çocukların serbest resim çalışmalarındaki
resim özellikleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(28-2), 551-563.

Doğanay, A. (2008). Öğretim İlke Ve Yöntemleri. 3. Baskı Pegem Akademi

Duman, B. (2014). Eğitimde Çağdaş Yaklaşımlar. Pegem Akademi. Gürbüz Ocak (Ed.) içinde, Öğretim
İlke Ve Yöntemleri (s: 369-472). 7. Baskı: Eylül 2014, Ankara.

Güven, G. (2018). Okul Öncesi Çocuklarinin İnsan Ve Aile Resmi Çizimlerinin Değerlendirilmesi.
Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Kara, C. (2022). Okul Öncesi Dönem Çocuk Kitaplarinda Yaratıcılığı Destekleyen Bir Faktör Olarak
Resimlemelerin Kullanımı. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Sanat ve Tasarım Araştırmaları Dergisi,
3(4), 221-240.

Karaca, G. (2011). 5-8 Yaş Aralığındaki Çocuklarda Stereotip (Klişe Resim) Kullanımı. Mehmet Akif
Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (4), 86-93.

Kehnemuyi, Z. (2009). Çocuğun Görsel Sanat Eğitimi. 6. Baskı Yapı Kredi Yayınları

Kırışoğlu, O.T. (2009). Sanat Kültür Yaratıcılık. 2. Baskı Pegem A Yayıncılık

Küçükahmet, L. (2014), Öğretim İlke Ve Yöntemleri, Nobel Akademik Yayıncılık, 26. Baskı

Lowenfeld, V, & Brittain, W. L. (1964). Creative and Mental Growth. (Second Printing). New York, The
Macmillan Company.

Mutlu, E. (2010). Erken çocukluk dönemindeki çocukların (60-72 ay) düşünme düzeylerinin ve okul
öncesi öğretmenlerinin düşünme eğitimi ile ilgili tutumlarının incelenmesi. Yüksek Lisan Tezi.
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Olgun, M. K. (2018). Okul Öncesi Sanat Eğitimi Için Geliştirilen Grafik Aplikasyon Öğrenme Modeli.
Doktora Tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Özgün, G. (2021). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Yaraticilik BağlamInda Sanat Etkinliklerini Uygulama
Deneyimleri. Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.

Sezgin, D. (2017). Okul Öncesi Dijital Boyama Kitaplarinin Görsel İletişim Tasarim Açısından
İncelenmesi Ve Uygulama Önerisi. Yüksek Lisans Tezi. Işık Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Taşpınar, M. (2012), Öğretim İlke ve Yöntemleri. 5. Baskı Elhan Kitap Yayın Dağıtım

Yavuzer, H., (2015). Bedensel, Zihinsel ve Sosyal Gelişimiyle Çocuğunuzun İlk 6 Yılı. İstanbul: Remzi
Kitabevi.

Yavuzer, H. (1995). Resimleriyle Çocuk. 5. Baskı İstanbul: Remzi Kitabevi

Yılmaz, M. (2015). Toplumun Sanat Kültürünün Biçimlenmesinde Taklit, Kopya Ve Şablon Çalişmalarla
Yetişen Nesillerin Etkisi. Akdeniz Sanat Dergisi, 8(15).