Professional Documents
Culture Documents
แพรวดาว ผ่องศรี
การเคลื่อนที่ของสิ่งมีชวี ิต เลขที่ 27 ชั้น ม.6/2
ทําไมสิ่งมีชีวิตตองเคลื่อนที่????
Locomotion vs Movement
• การเคลื่อนที่ของสิ่งมีชีวิตเซลลเดียว
• การเคลื่อนที่ของสัตวไมมีกระดูกสันหลัง
• การเคลื่อนที่ของสัตวมีกระดูกสันหลัง
การเคลื่อนที่ของสิ่งมีชีวิตเซลลเดียว
1. อะมีบา (amoeba
• มีการเคลื่อนที่แบบ……………………………………………….
Amoeboid usv ซึ่งอาศัยการไหลของไซโทพลาสซึมและ
ไมโครฟลาเมนต ทําใหเกิดเปนเทาเทียม (pseudopodium
• สามารถแบงไซโทพลาสซึมออกเปน 2 สวน
1. ……………………:
Ectroplasm มีลักษณะกึ่งแข็งกึ่งเหลว เรียกวา เจล (gel
2. …………………...:
Endoplasm มีลักษณะเปนของเหลว เรียกวา โซล (sol
กลไกการเคลื่อนที่ของอะมีบา
Intermediate filament
Microtubule
Microfilament
การเคลื่อนที่ของสิ่งมีชีวิตเซลลเดียว
2. พารามีเซียม (paramecium
• มีการเคลื่อนที่โดยอาศัย..............................
2: /: &
ซึ่งมีลักษณะเปนเสนเล็กๆ จํานวนมาก
ทําหนาที่ในการโบกพัด เพื่อใหเคลื่อนที่ได
พารามีเซียมเคลื่อนที่โดยการโบกพัดของซีเลียไปทางดานหลัง ทําใหตัวของพารามีเซียม
เคลื่อนที่ไปขางหนา จากการโบกพัดของซีเลียทําใหตัวพารามีเซียมหมุนไปดวย เนื่องจากไมมี
อวัยวะคอยปรับสมดุล (หางเสือ และอีกอยางหนึ่งเนื่องจากซีเลียที่รองปาก ซึ่งมีจํานวนมากกวา
โบกพัดแรงกวาบริเวณอื่น จึงทําใหหมุน
การเคลื่อนที่ของสิ่งมีชีวิตเซลลเดียว
3. ยูกลีนา (euglena
• มีการเคลื่อนที่โดยอาศัย ..............................................
flagellum
• การเคลื่อนที่แบบคลื่นจะทําใหยูกลีนาเคลื่อนที่ไปขางหนา
แตการสะบัดแฟลกเจลลัมจะชวยใหเคลื่อนที่ไปขางหลัง
• โครงสรางของแฟลเจลลัมและซีเลีย ประกอบดวยหลอดเล็ก ๆ เรียกวา ไมโครทิวบูล (microtubules) เรียง
ตัวแบบ 9 + 2 (รอบนอกมีไมโครทิวบูลจํานวน 9 กลุม กลุมละ 2 หลอด
แกนตรงกลางมีไมโครทิวบูล 2 หลอด
• ระหวางไมโครทิวบูลมีแขนทีใ่ ชยึดเกาะกันเรียกวา ไดนีนอารม (dynein arm ทําใหซิเลียและแฟลเจลลัม
โคงงอพัดโบกได
• โคนของซีเลียและแฟลเจลลัม มีเบซัลบอดี ( basal body) หรือ ไคนีโตโซม (kinetosome)
ซึ่งมีการเรียงตัวของไมโครทูบลู แบบ 9+ 0 (รอบนอกมีไมโครทิวบูลจํานวน 9 กลุม กลุมละ หลอด แกนกลาง
ไมมีไมโครทิวบูล
• ถาหากตัดเบซัลบอดีออก พบวาแฟลเจลลัมและซีเลียเสนนั้นจะหยุดลง จึงเชื่อกันวาเบซัลบอดีเปนตัวควบคุม
การเคลื่อนไหวของซีเลียและแฟลเจลลัม
การเคลื่อนที่ของสัตวไมมีกระดูกสันหลัง
1. แมงกะพรุน
น
• เปนสัตวที่มีโครงรางเปนของเหลว (hydroskeleton
<
2. หมึก
หด วของก ามเ
• เคลื่อนที่โดยอาศัย..........................................ทํ
าใหน้ําภายในลําตัวพนออกมาทาง..................................
การ
siphon
เกิดแรงดันน้ําดันใหหมึกเคลื่อนที่ในทิศทางตรงขามกับทิศทางของน้ําที่พนออกไป
• ทอไซฟอน สามารถเคลื่อนไหวได ทําใหเกิดการเปลี่ยนแปลงทิศทางของน้ําที่พนออกมา หมึกจึง
เปลี่ยนทิศทางการเคลื่อนที่ได
• การมีครีบอยูทางดานขางลําตัวชวยใหการทรงตัวใหหมึกเคลื่อนไปในทิศทางที่เหมาะสม
ล้
ตั
การเคลื่อนที่ของสัตวไมมีกระดูกสันหลัง
3. ดาวทะเล • เคลื่อนที่โดยอาศัย.......................................................................
บ อ
ระบ
⑩
ประกอบดวยตะแกรงน้ําเขาคือ มาดรีโพไรต (madrepolite)
ซึ่งอยูทางดานหลังของดาวทะเล ตอจากชองตะแกรง เปนทอเล็กๆ
②
เรียกวา สโตนแคแนล ⑦
(stone canal เชื อ
่ มต อ กั บ ท อ วงแหวนที อ
่ ยู
รอบปาก เรียกวา ริงแคแนล (ring canal) จากทอวงแหวนนี้จะมี
ทอน้ําแยกออกไปในแขนทั้ง 5 ของดาวทะเล เรียกทอนี้วา OP เรเดียล
แคแนล (radial canal) ทางดานขางของเรเดียลแคแนล มีทอแยก
ไปยังทิวบฟ⑧ ต (tube feet) ทางดานบนของทิวบฟต จะมีลักษณะ
พองเปนกระเปาะ เรียกวา แอมพูลลา (ampulla)
5.
size podium
ท่
&
·Mahaponite ตะแกรง
·Stone เคแคร อส
ท
·Radial cama, ่อ
:· Anputr ufabeFee
3
ท่
รั
ท่
ท่
1. น้ําเขาสูระบบทอน้ําทางมาดรีโพไรตและไหลผานทอวงแหวนรอบปากเขาสูทอเรเดียลแคแนลและทิวบฟต
2. เมื่อน้ําเขามาที่แอมพูลลา แอมพูลาจะหดตัวดันน้ําไปยังโพเดียม ทําใหกลามเนื้อบริเวณนั้นเกิดการยืดยาว
ออกไปดันพื้นที่อยูดานลาง ดาวทะเลจึงเกิดการเคลื่อนที่
3. กลามเนื้อโพเดียมหดสั้นเขา นําน้ํากลับเขาไปอยูในแอมพูลลาใหม การยืดและหดของทิวบฟตจะเกิดขึ้นหลายๆ
ครั้ง ทําใหเกิดการเคลื่อนที่อยางตอเนื่อง
การเคลื่อนที่ของสัตวไมมีกระดูกสันหลัง
4. ไสเดือนดิน
setae
ก็
ี่
มี
นื
ล้
กลไกการเคลื่อนที่ของไสเดือนดิน
1. ไสเดือนจะใชเดือยจิกดินไว
2. กลามเนื้อวงกลมหดตัว สวนกลามเนื้อตามยาว
คลายตัว ทําใหลําตัวยืดยาวออก เมื่อสุดแลวสวน
Setae หนา คือ ปลองแรกของไสเดือนกับเดือยจะจิกดิน
3. กลามเนื้อวงกลมคลายตัว กลามเนื้อตามยาว
หดตัว ดึงสวนทายของลําตัวเคลื่อนมาขางหนา
การเคลื่อนที่ของสัตวไมมีกระดูกสันหลัง
ffexor หม = บางอ
1
Extensor หน >
ขา เห ย 2
ยี
การเคลื่อนที่ของสัตวไมมีกระดูกสันหลัง
• การเคลื่อนไหวของขาเกิดจากการทํางานสลับกันของกลามเนื้อเฟลกเซอร (flexor)
5. แมลง และเอกเทนเซอร (extensor)
- extensor คลาย , flexor หด แมลงงอขา
- extensor หด , flexor คลาย แมลงเหยียดขาออก
การเคลื่อนที่ของสัตวไมมีกระดูกสันหลัง
5. แมลง
กลามเนื้อตามยาว กลามเนื้อยึดเปลือกหุมสวนอก
ปกยกขึ้น ปกกดลง
กลามเนื้อยึดเปลือกหุมสวนอก..................
หด กลามเนื้อยึดเปลือกหุมสวนอก................
คลาย
·ลาย
กลามเนื้อตามยาว............................ กลามเนื้อตามยาว........................
ห
การเคลื่อนที่ของสัตวมีกระดูกสันหลัง
• มีรูปรางเพรียว เพื่อลดพื้นที่ในการปะทะกับน้ํา
6. ปลา • มีผิวเรียบ มีเมือกลื่นมาเคลือบไว ลดแรงเสียดทานกับน้ําใหนอยลง
• เคลื่อนที่ไดโดยอาศัยการทํางานของกลามเนื้อที่ติดอยูสองขางของ
กระดูกและการพัดโบกของครีบตางๆ
1. ครีบอก (pectoral fin) ชวยในการเคลื่อนที่ขึ้นลงในแนวดิ่ง
และการเลี้ยวซายขวา
2. ครีบหลัง (dorsal fin) เปนครีบเดี่ยว ชวยไมใหปลาเอียงซาย
เอียงขวาในขณะเคลื่อนที่
3. ครีบกน (anus fin) เปนครีบเดี่ยว ชวยพยุงรางกายไมให
สวนทองพลิกหงาย
4. ครีบหาง (caudal fin) เปนครีบเดี่ยวที่พัดโบกใหปลาเคลื่อนที่
ไปขางหนา
ว0
ข
ร้
การเคลื่อนที่ของสัตวมีกระดูกสันหลัง
/
ขณะที่นกกดปกลง
กลามเนื้อกดปกจะหดตัว
สวนกลามเนื้อยกปกจะคลายตัว
Ant
การเคลื่อนที่ของมนุษย
3. กระดูกซี่โครง (rib
4. กระดูกหนาอก (sternum)
• อยูทางดานหนาของชวงอกเปนที่ยึดของกระดูก
ซี่โครงตั้งแตคูที่ 1 ถึงคูที่10
กระดูกรยางค appendicular skeleton
• กลามเนื้อหัวใจ
• กลามเนื้อโครงราง
• กลามเนื้อเรียบ
กลามเนื้อ (muscle) ของสัตวมีกระดูกสันหลัง
งอแขน เหยียดแขน
biceps หดตัว , triceps คลายตัว biceps คลายตัว , triceps หดตัว
กลไกการทํางานของกลามเนื้อลาย
ฟ
คลา ด
ด
&
ท
2 com
กลไกการทํางานของกลามเนื้อลาย
เ นใ ยก ามเ
นื
น้
ส้
ล้
~
ac tin
my osive
ปิ
S
@เ ①ca
↓
ร
·
ไ ป เกาะ APPEP
ปิ
↓myos: n
·trepair Troponyosin
กระแสประสาทสั่งการใหกลามเนื้อหดตัว
Sarcoplasmic reticulum หลั่ง Ca2+
Ca2+ จับกับ troponin ทําให tropomyosin เลื่อนออก
Myosin head สลาย ATP กลายเปน ADP + Pi เพื่อจับกับ actin
Myosin head ดัน actin ใหเคลื่อนที่เขาหากัน ADP + Pi หลุดออก
กลามเนื้อหดตัว
ATP จับที่ Myosin head ทําให Myosin head หลุดออกจาก actin
กลามเนื้อคลายตัว
/