ที 1 โ ค ร
แ บ่ ง โ ค ร ง ส ร้ า ง โ ล ก ต า ม
อ ง ค์ ป ร ะ ก อ บ ท า ง เ ค มี
1. เปลือกโลก (CRUST) คือ พืนผิวด้านนอกสุด มีความหนาราว 5 ถึง
70 กิโลเมตร เปลือกโลกเปนชันทีบางทีสุดในชันโครงสร้างของโลก
ิ อน (SI) และอะลูมเิ นี ยม (AL) โดย
มีองค์ประกอบหลัก คือ ซิลค
เปลือกโลกนั น ประกอบไปด้วย
1.1 เปลือกโลกทวีป (CONTINENTAL CRUST) ส่ วนใหญ่เปนหิน
แกรนิ ต มีความหนาเฉี ย 30 กิโลเมตร เปลือกโลกส่ วนนี ถูกเรียกว่า
ไซอัล (SIAL)
1.2 เปลือกโลกมหาสมุทร (OCEANIC CRUST) ส่ วนใหญ่เปนหินบะ
ซอลต์ ซึงมีความหนาเพียง 5-10 กิโลเมตร เปลือกโลกส่ วนนี จึงถูก
เรียกว่า ไซมา (SIMA)
แต่เปลือกโลกมหาสมุทรมีความหนาแน่ นมากกว่าเปลือกโลกทวีป
ส่ งผลให้เมือเปลือกโลกทัง 2 ชนกัน เปลือกโลกมหาสมุทรจะจมลง
่ ยูใ่ ต้เปลือกโลกลงไปจนถึง
2. เนื อโลก (MANTLE) คือ ส่ วนซึงอยูอ
ระดับความลึก 2,900 กิโลเมตร มีองค์ประกอบหลักเปนซิลค ิ อน
ออกไซด์ แมกนี เซียมออกไซด์ และเหล็กออกไซด์ แบ่งออกปน 3 ชัน
ได้แก่
2.1 เนื อโลกชันบน (UPPER MANTLE) มีความหนาประมาณ 700
กิโลเมตร แบ่งเปนเนื อโลกชันบนตอนล่างและเนื อโลกชันบนตอน
บน
1) เนื อโลกชันบนตอนบน มีลก ั ษณะเปนหินเนื อแข็ง และเปนฐาน
รองรับเปลือกโลกส่ วนทวีป เรียกรวมกันว่า ธรณี ภาค
(LITHOSPHERE)
2) เนื อโลกชันบนตอนล่าง เรียกว่า ฐานธรณี ภาค
(ASTHENOSPHERE) มีลก ั ษณะเปนของแข็งเนื ออ่อน จึงหยุน่ คล้าย
ดินนามัน ในชันนี มีความร้อนสูง ทําให้แร่บางส่ วนหลอมละลายเปน
หินหนื ด (MAGMA) ซึงจะมีการเคลือนทีในลักษณะของกระแสหมุน
วนด้วยการพาความร้อน เรียกว่า ฐานธณณี ภาค (ASTHENOSPHERE)
2.2 เนื อโลกชันล่าง (LOWER MANTLE) มีความหนาประมาณ 2,100
กิโลเมตร มีสถานะเปนของแข็ง
3.แก่นโลก (CORE) คือส่ วนทีอยูใ่ จกลางของโลก มีความหนา
ประมาณ 3,470 กิโลเมตร มีองค์ประกอบหลักเปนเหล็กและนิ กเกิล
แบ่งออกเปน 2 ชัน
3.1 แก่นโลกชันใน (INNER CORE) มีความหนาประมาณ 1,370
กิโลเมตร มีความหนาแน่ นมากและมีลก ั ษณะแข็ง คาดว่าแก่นโลก
ส่ วนนี จะประกอบด้วยโลหะผสมระหว่างเหล็กและนิ กเกิล โดยเทียบ
เคียงจากอุกกาบาตเนื อเหล็กทีประกอบไปด้วยโลหะผสมระหว่าง
เหล็กและนิ กเกิล ซึงเคยตกลงมาบนโลก เนื องจากมันมีความหนา
แน่ นใกล้เคียงกับแก่นโลกในชันนี
3.2 แก่นโลกชันนอก (OUTER CORE) มีความหนาประมาณ 2,100
กิโลเมตร ในชันนี ประกอบด้วยโลหะผสมระหว่างเหล็กและนิ กเกิล
เช่นเดียวกับแก่นโลกชันใน แต่คาดว่าจะมีสถานะเปนของเหลวทีมี
การเคลือนทีในลักษณะหมุนวนด้วยการพาความร้อน ซึงการ
เคลือนทีเช่นนี ได้เหนี ยวนํ าให้เกิดสนามแม่เหล็กโลก
ท ส ม บั ติ เ ชิ ง ก ล
รู้ บ
งส
ม
ุ ป คว า
ร้ า ง โ ล ก
สร
ธรณี พิบต
ั ภ ั
ิ ย
1.ภูเขาไฟระเบิด : การเคลือนตัวของหินหนื ดขึนมาบนผิวโลก
2.แผ่นดินไหว : การปลดปล่อยพลังงานของเปลือกโลกในรูปแบบคลืน
ไหวสะเทือน เนื องจากการเคลือนตัวของชัน หินในเปลือกโลก เมือชันหิน
กระทบกันทําเกิดคลืนไหวสะเทือน (SEISMIC WAVES) เราเรียกจุดกําเนิ ด
ของคลืนไหวสะเทือนว่า "ศูนย์เกิดแผ่นดินไหว" (FOCUS) และเรียก
ตําแหน่ งบนผิวโลกทีอยูเ่ หนื อจุดกําเนิ ดของคลืนแผ่นดินไหวว่า "จุดเหนื อ
ศูนย์เกิดแผ่นดินไหว" (EPICENTER)
2.1 คลืนในตัวกลาง (BODY WAVE) เดิน ทางจากศูนย์เกิดแผ่นดินไหว
ผ่านเข้าไปในเนื อโลกในทุกทิศทาง ในลักษณะเช่นเดียวกับคลืนเสี ยงซึง
เกินทางผ่านอากาศในทุกทิศทาง คลืนในตัวกลางมี 2 ชนิ ด คือ
- คลืนปฐมภูมิ (P WAVE) เปนคลืนตามยาว สามารถเคลือนทีผ่าน
ตัวกลางทีเปนของแข็ง ของเหลว และก๊าซ โดยมีความเร็วประมาณ 6 – 7
กิโลเมตร/วินาที
ิ ภูมิ (S WAVE) เปนคลืนตามขวาง คลืนชนิ ดนี ผ่านได้เฉพาะ
- คลืนทุตย
ตัวกลางทีเปนของแข็งเท่านั น ไม่สามารถเดินทางผ่านของเหลว คลืนทุตย ิ
ิ ค
ภูมม ี วามเร็วประมาณ 3 – 4 กิโลเมตร/วินาที
2.2 คลืนพืนผิว (SURFACE WAVE) เดิน ทางจากจุดเหนื อศูนย์กลางแผ่น
่ ความลึกประมาณ 2,900-5,140 กิโลเมตร จากผิวโลก คลืน P มี
ดินไหว (EPICENTER) ไปทางบนพืนผิวโลก ในลักษณะเดียวกับการโยน
หินลงไปในนาแล้วเกิดระลอกคลืนบนผิวนา คลืนพืนผิวเคลือนทีช้ากว่า
คลืนในตัวกลาง คลืนพืนผิวมี 2 ชนิ ด คือ
- คลืนเลิฟ (L WAVE) เปนคลืนทีทําให้อนุภาคของตัวกลางสั นในแนว
ราบ โดยมีทศ ิ ทางตังฉากกับการเคลือนทีของคลืน สามารถทําให้ถนนขาด
หรือแม่นาเปลียนทิศทางการไหล
- คลืนเรย์ลี (R WAVE) เปนคลืนทีทําให้อนุภาคตัวกลางสั น ม้วนตัว
ิ ทางเดียวกับการเคลือนทีของคลืน
ขึนลงเปนรูปวงรี ในแนวดิง โดยมีทศ
ื วแตกร้าว และเกิดเนิ นเขา ทําให้อาคารทีปลูกอยูด
สามารถทําให้พนผิ ่ า้ น
บนเกิดความเสี ยหาย
3.สึ นามิ : การเคลือนทีของเปลือกโลกในแนวดิงใต้มหาสมุทร
แ บ่ ง โ ค ร ง ส ร้ า ง โ ล ก ต า ม
1. ธรณี ภาค (LITHOSPHERE) เปนโครงสร้างภายนอกสุดของโลก
คลืน P และคลืน S จะเคลือนทีผ่านธรณี ภาคด้วยความเร็วทีเพิมขึน
อย่างรวดเร็ว
1.1 เปลือกโลกทวีป (CONTINENTAL CRUST) หนาเฉลีย 35
กิโลเมตร เปนชันหินแกรนิ ต
1.2 เปลือกโลกมหาสมุทร (OCEANIC CRUST) หนาเฉลีย 5
กิโลเมตร เปนชันหินบะซอลต์
1.3 เนื อโลกชันบน (UPPERMOST MANTLE) เปนหินหลอมเหลวที
เย็นตัวลงติดไปกับเปลือกโลก ณ รอยต่อ เรียกว่า แนวแบ่งเขตโฒโฮ
โรโซวิก อยูล ึ ลงจากผิวโลก 100 กิโลเมตร
่ ก
2. ฐานธรณี ภาค (ASTHENOSPHERE) เปนโครงสร้างทีถัดจาก
ธรณี ภาคเปนส่ วนของเนื อโลกตอนบน เปนบริเวณทีคลืนไหว
สะเทือนมีความเร็วไม่สมาเสมอ แบ่งออกได้เปน 2 บริเวณ คือ
2.1 เขตทีคลืนไหวสะเทือนมีความเร็วลดลง (lLOW VELOCITY
ZONE) เปนบริเวณทีคลืนไหวสะเทือน P และ S มีความเร็วลดลง เกิด
ขึนในระดับความลึกประมาณ 100 – 400 กิโลเมตร จากผิวโลก และ
เนื องจากบริเวณนี ประกอบด้วยหินทีมีสมบัตเิ ปนพลาสติก (อุณหภูมิ
และความดันบริเวณนี ทําให้แร่บางชนิ ดทีอยูใ่ นหินเกิดการหลอมตัว
่ ่ วนล่างของธรณี ภาค
เล็กน้ อย) และวางตัวอยูส
2.2 เขตทีมีการเปลียนแปลง (TRANSITIONAL ZONE) เปนบริเวณที
คลืนไหวสะเทือนมีความเร็วเพิมขึนในอัตราทีไม่สมาเสมอ เกิดขึนใน
ระดับความลึกประมาณ 400 – 660 กิโลเมตร จากผิวโลก เนื องจาก
หินบริเวณส่ วนล่างของฐานธรณี ภาคเปนของแข็งทีแกร่ง และมีการ
เปลียนแปลงโครงสร้างของแร่
3. มีโซสเฟยร์ (MESOSPHERE) เปนชันทีอยูใ่ ต้ฐานธรณี ภาค เปน
ส่ วนของเนื อโลกตอนล่าง และเปนบริเวณทีคลืนไหวสะเทือนมี
ความเร็วเพิมขึนสมาเสมอ เนื องจากหิน หรือสาร บริเวณส่ วนล่าง
ของมีโซสเฟยร์มส ี ถานะเปนของแข็ง มีความลึกประมาณ 660-2,900
กิโลเมตร จากผิวโลก
4. แก่นโลก (CORE) เปนโครงสร้างทีอยูใ่ ต้มช
ั ฌิมภาค
4.1 แก่นโลกชันนอก (OUTER CORE) เปนชันทีอยูใ่ ต้มโี ซสเฟยร์มี
ความเร็วเพิมขึนอย่างช้าๆ ในขณะทีคลืน S ไม่สามารถเคลือนทีผ่าน
ชันดังกล่าวได้
4.2 แก่นโลกชันใน (INNER CORE) อยูท ่ ระดั
ี บความลึกประมาณ
5,140 กิโลเมตร จนถึงจุดศูนย์กลางของโลก คลืน P และ S มี
อัตราเร็วค่อนข้างคงที เนื องจากแก่นโลกชันในเปนของแข็งทีมีเนื อ
เดียวกัน
นางสาวกัญญพัชร ลีเจ้ยวะระ
ม.4/1 เลขที 18