Theo quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, dân chủ là một hình thức tổ chức nhà

nước của giai cấp cầm quyền, là một trong những nguyên tắc hoạt động của các tổ chức chính
trị - xã hội. Dân chủ xã hội chủ nghĩa là chế độ dân chủ của đại đa số dân cư, của những
người lao động bị bóc lột, là chế độ mà nhân dân ngày càng tham gia nhiều vào công việc
Nhà nước.
Nhà nước xã hội chủ nghĩa là nhà nước của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân.
Nhà nước xã hội chủ nghĩa có nhiệm vụ bảo vệ lợi ích của giai cấp công nhân và nhân dân
lao động, xây dựng và bảo vệ chủ nghĩa xã hội.
Mối quan hệ giữa dân chủ và nhà nước xã hội chủ nghĩa là mối quan hệ biện chứng,
gắn bó chặt chẽ với nhau. Dân chủ là bản chất của nhà nước xã hội chủ nghĩa, là mục tiêu mà
nhà nước xã hội chủ nghĩa hướng tới. Nhà nước xã hội chủ nghĩa là phương thức để thực hiện
dân chủ, là cơ quan đại diện cho ý chí và nguyện vọng của nhân dân.
Cụ thể, mối quan hệ giữa dân chủ và nhà nước xã hội chủ nghĩa được thể hiện ở những điểm
sau:
Dân chủ là mục tiêu của nhà nước xã hội chủ nghĩa. Nhà nước xã hội chủ nghĩa ra đời
nhằm thực hiện dân chủ, xây dựng một xã hội mà ở đó mọi quyền lực đều thuộc về nhân dân.
Dân chủ là bản chất của nhà nước xã hội chủ nghĩa. Nhà nước xã hội chủ nghĩa là nhà
nước của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân. Nhân dân là chủ thể của quyền lực nhà nước,
có quyền tham gia vào mọi lĩnh vực của đời sống xã hội.
Nhà nước xã hội chủ nghĩa là phương thức để thực hiện dân chủ. Nhà nước xã hội chủ
nghĩa là cơ quan đại diện cho ý chí và nguyện vọng của nhân dân, là phương tiện để nhân dân
thực hiện quyền lực của mình.
Nhà nước xã hội chủ nghĩa có những đặc trưng dân chủ sau:
- Nhân dân là chủ thể của quyền lực nhà nước.
- Mọi quyền lực đều thuộc về nhân dân.
- Nhân dân có quyền tham gia vào mọi lĩnh vực của đời sống xã hội.
- Nhà nước hoạt động theo nguyên tắc tập trung dân chủ.
Chủ nghĩa Mác - Lênin khẳng định, dân chủ xã hội chủ nghĩa là một hình thức dân chủ
cao hơn so với dân chủ tư sản. Dân chủ xã hội chủ nghĩa là dân chủ của đại đa số nhân dân, là
dân chủ thực sự, dân chủ toàn diện.
Xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân và vì nhân
dân là nhiệm vụ trọng tâm của cách mạng Việt Nam. Để xây dựng nhà nước pháp quyền xã
hội chủ nghĩa, cần phát huy dân chủ, bảo đảm quyền làm chủ của nhân dân.
Những yếu tố tác động tới xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam
Những yếu tố thuận lợi : Trước tiên, học thuyết Mác-Lênin về dân chủ xã hội chủ nghĩa đã
đánh một dấu mốc quan trọng trong việc nhận thức vềdân chủ. Qua đó còn chỉ rõ những
nguyên tắc và yêu cầu về xây dựng chế độnhà nước dân chủ nhân dân, thực thi các quyền dân
chủ theo định hướng xãhội chủ nghĩa. Thứ hai, những giá trị của dân chủ trong lịch sử Việt
Nam đãkhẳng định được cơ sở lý luận cho việc thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam vàlà mục
tiêu của cuộc đấu tranh cách mạng giành độc lập dân tộc, tiến lên xâydựng chủ nghĩa xã hội ở
nước ta. Thứ ba, xây dựng chủ nghĩa xã hội bỏ quachế độ tư bản chủ nghĩa đã phù hợp với
quy luật phát triển của lịch sử, phùhợp với nguyện vọng của nhân dân, sự hinh sinh quên
mình vì độc lập tự docủa dân tộc, vì sự ấm no của mọi người, xây dựng xã hội công bằng,
dân chủvăn minh, những yêu cầu chỉ có xã hội chủ nghĩa mới đáp ứng được. Có sựlãnh đạo
sáng suốt của Đảng đã xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa là nhànước của dân, do dân và
vì dân. Không chỉ vậy, cơ sở xã hội của nền dân chủxã hội chủ nghĩa có lực lượng đông đảo
là những người dân lao động.Những yếu tố cản trở: Sự chống phá của những tàn dư xã hội
cũ,xuyên tạc chủ trương chủ Đảng và nhà nước trong công cuộc xây dựng đấtnước với nền
dân chủ xã hội chủ nghĩa. Đã gây hoang mang, ảnh hưởng đếncho người dân. Sự tác động
của cơ chế thị trường gây bất bình đẳng, mất tínhcông bằng xã hội, khủng hoảng kinh tế
không chỉ vậy còn có tác động ngoạiứng làm bóp méo các quan hệ kinh tế. Sự tác động này
đã làm ảnh hưởngkhông nhỏ đến việc xây dựng xã hội dân chủ nơi có sự công bằng trong
quanhệ kinh tế của nhân dân. Còn sự đan xen giữa yếu tố mới và cũ, sự tồn tại và phát triển
của cái cũ đôi khi lấn át những yếu tố mới gây nên sự khó khăn choviệc triển khai cũng như
xây dựng trong công tác quản lý.