RODZAJ LITERACKI: epika

GATUNEK LITERACKI: powieść

GENEZA: Utwór powstał w okresie od lipca 1949 r. do lipca 1950 r., stanowi zapis przeżyć Gustawa
Herlinga-Grudzińskiego, który przebywał w radzieckim łagrze mieszczącym się w Jercewie

TYTUŁ: Książka nosi tytuł „Inny świat” oraz podtytuł „Zapiski sowieckie”. Tytuł utworu zaczerpnięty
został ze wspomnianej książki Fiorda Dostojewskiego „Zapiski z martwego domu”

CZAS I MIEJSCE AKCJI: Akcja toczy się w okresie od końca lata 1940 r. do 12 marca 1942 r. (moment
wstąpienia przez narratora do polskich oddziałów formowanych na terenie ZSRR). Miejscem akcji jest
ZSRR (Witebsk, Leningrad, Wołogda, Jercew)

BOHATEROWIE:
- GUSTAW – nosi cechy zaczerpnięte z biografii pisarza, jest to młody mężczyzna, złapany przez
Sowietów na próbie przekroczenia granicy, uznany za oficera obcych wojsk otrzymuje wyrok zesłania
do radzieckiego łagru, zostaje przetransportowany do obozu w Jercewie gdzie w skrajnie ciężkich
warunkach spędza dwa lata. Jest człowiekiem który nie traci nadziei, dzięki inteligencji udaje się mu
szybko zorientować w zasadach panujących w łagrze i dostosować do nich, wykorzystuje rady od
współtowarzyszy dzięki czemu już na początku zyskuje jedną z lżejszych prac, stara się również
pomagać innym
- KOSTYLEW – młody rosyjski student Akademii Morskiej, który trafia do łagru za czytanie literatury
francuskiej, wychowywał się w rodzinie komunistycznej, jednak gdy zaczął czytać dzieła francuskie
zwątpił w słuszność komunizmu, przestał także uczestniczyć w ich działaniach, pod wpływem tortur
przyznał się do próby obalenia ZSRR i z wyrokiem 10 lat został zesłany do łagru
- PAMFIŁOW – jeden z więźniów sowieckiego łagru w Jercewie, był to zamożny właściciel wiejskiego
gospodarstwa, który po kolektywizacji wsi został pozbawiony ziemi i zesłany na Syberię, wkrótce stracił
żonę a jego syn został wcielony do Armii Czerwonej
- NATALIA LWOWNA – młoda więźniarka sowieckiego łagru, jest nieatrakcyjna i chorowita, znalazła się
w sowieckim obozie ponieważ mieszkała na terenach sprzedanych przez Rosję Japonii. W łagrze
pracuje w biurze rachmistrzów
- URKOWIE – grupa najbardziej zdegenerowanych moralnie więźniów, który terroryzują innych
zesłańców, jest zorganizowana grupa w skład której wchodzą zbrodniarze i recydywiści, przywłaszczają
sobie cudze rzeczy, bezkarnie gwałcą kobiety, dla zabawy zabijają więźniów

MOTYWY:
- NIEWOLI – główny wątek, główny bohater i inni to więźniowie, osoby zesłane do łagru bez powodu.
Niewola ta jednak ma wymiar makabryczny. Więźniowie polityczni są tutaj zrównani z mordercami
i gwałcicielami, osoby postronne ze złodziejami, itp. Nie jest to zwykłe więzienie, tylko właśnie niewola.
Niewola mająca na celu wykorzystanie sił fizycznych uwięzionego człowieka do cna, do momentu, kiedy
nie będzie on w stanie ustać na własnych nogach. Życie ludzkie dla władz obozu nie przedstawiało
żadnej wartości, o czym świadczą bestialskie warunki, w których kazano żyć więźniom. Po kilkadziesiąt
osób w baraku, bez ogrzewania, bez codziennego dostępu do sanitariatu, o racjach żywieniowych
pozwalających jedynie przeżyć, z czasem na sen niewspółmiernym do wymaganego wysiłku. I tak przez
lata
- GŁODU – opisywany jako najgorsza tortura stosowana w łagrze. Żaden z więźniów nigdy nie jadł do
syta. Byli więc głodni całymi miesiącami, a nawet latami. Tyle żywności, ile dostawali każdego dnia,
pozwalało im jedynie nie umrzeć w trakcie pracy. Poza tym jednak cierpieli ogromny głód, który
z biegiem czasu doprowadzał ich do zezwierzęcenia – jedynym celem było zdobycie dodatkowej
żywności i każdy, nawet najbardziej podły i niemoralny sposób, by to zrealizować był dobry
- ŚMIERCI – śmierć w łagrze była codziennością. Więźniowie przyzwyczajali się do niej bardzo szybko.
Ludzie umierali na pryczach w trakcie snu, w trakcie pracy lub w drodze do niej, przy posiłkach,
niektórzy nie wytrzymywali presji psychicznej i sami odbierali sobie życie, inni byli zabijani za karę przez
strażników za niewielkie nawet przewinienia. Więźniowie, którzy nie byli w stanie dalej pracować
trafiali do tzw. „trupiarni”, czyli specjalnego baraku, w którym pozwalano im umierać w męczarniach
z głodu i wycieńczenia. Zobojętnienie na śmierć było jedną z charakterystycznych cech złagrowania
więźniów
- PRACY – praca w łagrze oznaczała życie. Człowiek żył, dopóki był zdolny do pracy. Jeśli wyrabiał normę
lub pracował jeszcze gorliwiej, był nagradzany dodatkową porcją żywności. Kiedy słabł, był karany
brakiem dodatkowego jedzenia, a potem przeniesieniem do innej, mniej wydajnej brygady, co wiązało
się z jeszcze większym obcięciem racji żywnościowych. Jeśli ktoś nie był w stanie pracować, stawał się
ciężarem i był odpychany przez wszystkich, ponieważ tylko spowalniał swoją grupę. Jeśli człowiek nie
miał już kompletnie sił, wiedział, że czeka go niedługa śmierć, albo z głodu, albo od strzału
zniecierpliwionego wartownika