Professional Documents
Culture Documents
Meraklı Minik Şubat 2019
Meraklı Minik Şubat 2019
8 Meyveler ve Sebzeler
14 Nerede Yetişirler?
20 Soğan Yetiştiriyoruz
24 Resim Sergisi
28 Haydi Mutfağa
2
Tuna eve gelince zarfı açtı. İçinden bir meyvenin resmi çıktı. İşte tanıtması gereken
meyve buydu. Tuna, annesi, babası ve kardeşi bu meyve üzerinde konuşmaya
başladılar. Özelliklerinin neler olduğunu düşünmeleri gerekiyordu. Rengi, şekli, tadı,
kabuğu, çekirdeği, hangi mevsimde olgunlaştığı, nasıl bir bitkinin meyvesi olduğu,
nerelerde yetiştiği... Bu meyveyle ilgili akıllarına gelen her şeyi konuştular.
3
Ertesi gün Tuna okula gitti. Önce meyvelerle ilgili birkaç küçük etkinlik yaptılar.
Sonra öğretmen şöyle dedi: “Dün Tuna’ya bir zarf verdim. İçinde bir meyvenin resmi
vardı. Şimdi Tuna’ya sorular sorup bu meyvenin ne olduğunu bilmeye çalışacağız.
Ama yalnızca yanıtı ‘evet’ ya da ‘hayır’ olan sorular sorabiliriz. Tunacığım sakın
‘evet’ ve ‘hayır’dan başka yanıt verme tamam mı?”
Rengi
Şafak Öğretmen’in sınıfındaki turuncu mu?
tüm çocuklar bu oyunu daha
önce defalarca oynamıştı. Hayır.
Kuralları iyi bildiklerinden
hemen Tuna’ya soru sormaya
başladılar.
ızı
Kırmi mi?
ren
kl yvenin
Bu me başka
Evet
. ıdan
kırmız e var mı?
d
rengi
Evet.
Hayır.
Hayııır.
z?
Kira
Elma,
elma!
4
Akıllarına başka kırmızı renkli meyve gelmedi. Onlar da sorulara devam ettiler.
Ağaçta mı Kabuğu
yetişiyor? yenebil
iyor mu
?
Evet. Hayır.
Çekirdeği
var mı?
Kış
meyvesi mi?
Evet.
Evet. Tadı
ekşi mi?
Hem evet,
hem hayır.
Eveeeet.
iyordu.
b a ş k a s o ru da gelm
larına ğildi.
d ü le r, d ü ş ündüler akıl a n d a li n a .. . Hiçbiri de
Düşün rtakal, m
y fu rt , m u z, ayva, po
Gre
Nar!
Sonra içlerinden birinin
aklına bir meyve daha
geldi ve “Nar” diye bağırdı.
Tuna da “Eveeeet” diye
yanıt verdi. İşte sonunda
hangi meyve olduğunu
bulmuşlardı. Kırmızı,
pembemsi ya da sarımsı
olabilen, bol çekirdekli, kimi
hafif ekşi, kimi tatlı, ağaçta
yetişen, kabuğu yenmeyen
kış meyvesi: Nar! Meltem Yenal Coşkun
Çizim: Göksu Karaca 5
Hangi Meyve Kime Çıktı?
Biliyorsun Şafak Öğretmen’in Tuna’ya verdiği zarftan nar resmi çıkmıştı.
Şafak Öğretmen başka çocuklara da benzer zarflar verdi. Reyhan’a, Hüseyin’e,
Turhan’a, Canan’a ve Ahsen’e... Her bir zarfın içinde farklı bir meyvenin resmi vardı.
Greyfurt, mandalina, portakal, muz ve elma... Ama kimin zarfında hangi meyvenin
resmi olduğunu sen bulacaksın. Bunun için ipuçlarına dikkat etmen gerekiyor.
Bu sırada aşağıdaki tabloyu da uygun şekilde doldurmalısın. Dergimizin ekinde
bu sayfa için verdiğimiz çıkartmaları bu amaçla kullanabilirsin. Tuna’yla ilgili olan
bölümü örnek olması için biz doldurduk. Diğer çocuklarla ilgili bölümleri de sen doldur.
Greyfurt
Mandalina
Nar
Portakal
Muz
Elma
İşte bazı
meyveler...
Nar
Ayva
Kiraz
Kivi
8
Bazı bitkilerin yapraklarını sebze olarak yeriz.
Pazı
Marul
Bazı bitkilerin
tohumlarını sebze
olarak yeriz. Bunlardan
biri bezelye.
Bezelye
Brokoliyse çiçeklerini
sebze olarak
yediğimiz bir bitkidir. Toprağın
altında gelişen
kısımlarını sebze
olarak yediğimiz
bitkiler de vardır.
Örneğin turp.
Turp
Brokoli
9
Bazı bitkilerinse meyvelerini sebze olarak
tüketiriz. İşte onlardan bazıları.
Taze fasulye
Patlıcan
Bamya
Bal kabağı
Şarkı
Haydi, sen de
Söyleyelim mi? bu sözleri “Dah
a dün
rında
annemizin kolla
yaşa rk en ” di ye
Biz rengârenk meyveleriz, ba şl ay an
muz”
Güç verir vitaminlerimiz. “Yaşasın Okulu
isine
şarkısının melod
Bizden vazgeçmek zordur, uydurarak söyl
e.
Haydi tabağa doldur.
Mandalina, portakal,
Kivi, elma, armut, nar.
İster dilim dilim ye,
İstersen suyunu iç.
10
Merve Yıldırım
Fotoğraflar: Dijitalimaj / Alamy - iStock.com
Mevsimlere Göre Meyve ve Sebzeler
Ağaçların meyve verdiği mevsimler farklılık gösterir. Aynı şey sebzeler için
de geçerlidir. Bu nedenle hepsi farklı zamanlarda olgunlaşır. İlkbaharda ve
yazın olgunlaşanlara yaz meyve ve sebzeleri denir. Sonbaharda ve kışın
olgunlaşanlaraysa kış meyve ve sebzeleri denir.
Erik
Karpuz
Çilek
Semizotu
Kış meyve ve
sebzelerinden bazıları...
Pırasa
Karnabahar
Kereviz
Sen de bildiğin
yaz ve kış meyve ve
sebzelerine örnekler
Greyfurt verir misin?
Merve Yıldırım
Fotoğraflar: Dijitalimaj / Alamy - iStock.com
11
Rengârenk Meyve ve Sebzeler
İşte sana renk renk birçok meyve ve sebze. Önce bunları incele, bildiklerinin adlarını
söyle ve daha sonra aşağıdaki soruların yanıtlarını bul.
12
- En büyük sebze ya da meyvenin
yanına kalemle çarpı işareti (x) yap. Şimdi de yeş
il sebze ve
meyvelerin h
er birini yeşil
bir kalemle, k
- En küçük olanın yanına kalemle ırmızı meyve
ve sebzelerin
çarpı işareti (x) yap. her biriniyse
kırmızı bir kale
mle çember
- Hangilerinin yuvarlak şekilli içine al.
olduğunu söyle.
Merve Yıldırım
Çizim: Esra Oğunday Bakır 13
Nerede
Yetişirler?
Yediğimiz meyvelerin
birçoğu ağaçta yetişir.
Örneğin portakal,
dut, elma, armut ve
ayva ağaçta yetişen
meyvelerden. İşte bir
ayva ağacı.
16
Gülnihal Mert
Çizim: Bilgin Ersözlü 17
Hepimiz Meyveyiz
İşte Çekirdeklerimiz
Elma, avokado, domates,
biber... Bu bitkilerin ortak
bir özelliği var. Meyvelerinin
içindeki her bir çekirdek
aynı zamanda birer tohum!
Bu çekirdekleri ilkbaharda
havalar ısınınca uygun
şekilde toprağa ekersen
yeni bitkiler yetiştirebilirsin.
Elmanın içinde
kahverengi birkaç
çekirdek olur.
Onların aslında
tohum olduğunu
artık biliyorsun.
Bu bir avokado.
Avokadonun
ortasında kocaman
ve sert, tek bir
çekirdek var.
Bu meyvelerin
çekirdekleri farklı
büyüklüklerde.
Kavunun ne çok
çekirdeği var!
Bu çekirdekler de
kavunun tohumları.
Avokado
Kavun
Elma
Domates
Gülnihal Mert
Fotoğraflar: Dijitalimaj / Alamy - iStock.com 19
Soğan Yetiştiriyoruz
Soğanlı bitkilerin gövdesi toprağın altında gelişir. Bitkinin bu kısmına soğan denir.
Bazı bitkiler soğanlarından yetiştirilebilir. Peki, sen de evdeki kuru soğanlardan
soğan yetiştirmek ister misin?
1
Bir büyüğünden soğanın
alt kısmını, kökünün iki-üç
santimetre yukarısından
kesmesini iste. Bu parçayı
kesik yüzeyi biraz kuruyana
kadar birkaç saat beklet.
20
2 3
Plastik kabın üçte ikisini Kabı ılık ve güneşli bir yere koy.
toprakla doldur. Soğan Toprağın nemli kalmasını sağlamak
parçasını, köklü kısmı alta için her gün kontrol et. Toprak
gelecek şekilde toprağın kurudukça azar azar sula. Birkaç gün
üzerine yerleştir. Üzerini içinde soğan parçasından minik yeşil
saksıya toprak ekleyerek ört. filizlerin çıktığını göreceksin.
Zamanla soğanın
yaprakları iyice
uzayacak. Bu
yaprakları bir
büyüğünün
yardımıyla kesip
salatalarda ve
yemeklerde
kullanabilirsin.
Gülnihal Mert
Çizim: Erhan Balıkçı 21
Hayal Et ve Sepetini Doldur
Önce bir sepet hayal et. Sonra sepetini koluna tak ve çeşit çeşit meyve ve
sebzelerin yetiştiği bir bahçeye gittiğini düşün. Sepetini bahçeden toplayacağın
meyve ve sebzelerle doldurmaya ne dersin?
Sepetin kolunda,
bahçeye doğru yürü.
Yolun birazcık uzun.
22
Sonra sebzelere doğru yürü.
İşte sebzeler burada. Biraz
maydanoz topla. Ardından
birkaç biber kopar. Bunu
yaparken bitkilerin üzerine
basmamaya dikkat et.
Parmak uçlarında yürüyerek
bir sağa bir sola ilerle. Daha
sonra eğil ve topladıklarını
sepete doldur.
Merve Yıldırım
Çizim: İrma Zmiric Çetinkaya 23
Resim Sergisi
Birçok ünlü ressam, meyveleri ve sebzeleri
konu alan resimler yapmış. Biz de bu
resimlerden bazılarıyla senin için bir sergi
hazırladık.
“Ayvalarla Natürmort” – Vincent van Gogh “Meyve Sepetiyle Natürmort” - Severin Roesen
Resimlerdeki
meyve ve
sebzelerden
hangilerinin
adlarını
biliyorsun?
24
“Sebzelerle Natürmort” - Henri Matisse
“Natürmort” - Henri Rousseau
Meyve ve sebzelerin
içinde vitamin adı
verilen maddeler vardır.
n
Vitaminler, vücudumuzu
sağlıklı çalışması ve
.
büyümemiz için gereklidir
Vücudumuzun ihtiyaç
duyduğu vitaminleri
r
besinlerle alırız. Vitaminle
alfabedeki bazı harfler le
D,
adlandırılmıştır. A, B, C,
E ve K vitaminleri vardır.
Portakal da meyvelerin
çoğu gibi bolca vitamin
içerir. C vitamini de
de
bunlardan biridir. Kivide
çok miktarda
amin
C vitamini vardır. Bu vit
dirir
vücudumuzu kuvvetlen
ve hastalıklardan
olur.
korunmamıza yardımcı
26
Sorula rınızı bekliyoruz!
Sorularınızı bekliyoruz! Çiç
ekli bitkilerle ilgili soruları
kadar bize gönderin. Bu nızı 5 Mart’a
sorulardan birini ya da
2019 sayımızda yanıtlay birkaçını Nisan
alım. Adınızı, soyadınızı,
yaşadığınız ili yazmayı un yaşınızı ve
utmayın. İşte adreslerim
TÜBİTAK Meraklı Minik De iz:
rgisi “Çok Merak Ediyorum
TÜBİTAK Ek Hizmet Binas ” Kö şesi
ı Kavaklıdere Mahallesi
Esat Caddesi No: 6 0668
0 Çankaya ANKARA
e-posta: merakli.minik@
www.merakliminik.tubita tubitak.gov.tr
k.gov.tr/form/cok-merak
-ediyorum
Merve Yıldırım
Fotoğraf: iStock.com
27
Haydi
Mutfağa Vitamin Dolu
Salata
a l z e melerpe
M kâse kö
r
• 1 büyükak yaprağı Bu etkinlik
ıspan bir yetişkinle
al
• 1 portaekk kaşığı nar birlikte
• 2 yemiz yapılmalıdır.
• 3 cev kaşığı zeytinyağı
• 1 tatlı
28
Ispanak yapraklarını iyice yıkayıp süzün. Elinizle iri parçalar hâlinde
kopararak bir tabağa yerleştirin. Üzerine zeytinyağını ekleyin.
Portakalı soyduktan sonra yarısını üçgen dilimler halinde kesin.
Portakal dilimleri, nar taneleri ve ceviz parçalarını ekleyerek salatayı
tamamlayın. Dilerseniz artan portakalın suyunu sıkarak salatanızı
tatlandırabilirsiniz. Vitamin dolu salatanız hazır. Afiyet olsun!
İsbasında
sitemizde görebilirsiniz. İnternet sitemizin adresi:
http://www.merakliminik.tubitak.gov.tr/
Ela Gemici - 6 yaş - Malatya Fahri Yağız Aksoy - 3 yaş - Samsun Zeynep Duru Horozcu - 4,5 yaş - Isparta
Ege Özdemir - 3 yaş - Eskişehir
Selim (1,5 yaş) ve Zehra Duru (4,5 yaş) Yavuz - Balıkesir Kaan Karcı - 4 yaş - Adana Doruk Şen - 4 yaş - Kırklareli
Ece Palta - 4,5 yaş - Hatay
Sebze Bilmeceleri
Bil bakalım, nedir bu iki sebze?
Merve Yıldırım
Yanıtlar: 1. Salatalık 2. Domates
Görseller: iStock.com
32
lye
Bir Küçük Fmaaksuistediğimiz
ylaş
Bu ay sizinle pa itabın
n ad ı “B ir K üç ük Fasulye”. K
kitabı sinin
bir fasulye tane
öyküsü, küçük ne si
ilgili. Fasulye ta
filizlenmesiyle lut,
ken toprak, bu
filizlenip gelişir G ün eş,
ki böcekler,
toprağın içinde ıla r da
lebekler ve ar
rüzgâr, hatta ke ların
ya rd ım cı ol uyor. Bu yardım
on a llarında
cu nd a bü yü yen bitkinin da
sonu bukları
erden birinin ka
gelişen fasulyel lye tanesi
ılı yo r. İç in de n üç küçük fasu
aç t ve
ce toprak, bulu
dökülüyor... Sen sı l yardım
e tanesine na
diğerleri fasuly r misin?
Öğrenmek iste
ediyor olabilir? rından
İT A K P op ül er Bilim Kitapla
TÜ B rı KIM
“B ir K üç ük F asulye”nin yaza
çıkan iş,
it ab ı C hi ar a D attola resimlem
Cecil. K .
em in Ş ah in Türkçeleştirmiş
Y as
Mer ve Yıldırım
33
Armutlardan
birini yedim.
Geriye kaç
armut kaldı?
Fulya Koçak
Fotoğraf: Dijitalimaj / Alamy