SLAJD 1

Rozpoczynający całość prezentacji

SLAJD 2
Otwierający

Naszą prezentację o sposobach radzenia sobie ze stresem rozpoczniemy od

zagadnienia uzależnień, stanowiących istotny aspekt tego tematu. Nie bez
przyczyny napisałem tutaj, że uzależnienie to tak naprawdę droga do poszukiwania
pozornej przyjemności. Tak naprawdę uzależnienie doprowadza do stanu, w którym
nie szukamy przyjemności - tak naprawdę uciekamy od stanu bezmiarowego doła i
moim celem będzie zobrazowanie, w jaki sposób to się dzieje.

SLAJD 3
Czym jest uzależnienie?

Zacznijmy jednak od podstaw, jak w szkole podstawowej, a więc, od tego, czym jest
uzależnienie. Jak przedstawiłem na slajdzie, uzależnienie jest to nabyty stan
zaburzenia zdrowia psychicznego i fizycznego, który charakteryzuje się okresowym
lub stałym przymusem wykonywania określonej czynności lub zażywania
psychoaktywnej substancji chemicznej. Co istotne, jak wiemy ośrodków, które
generują możliwość uzależnienia się jest wiele - narkotyki, alkohol, tytoń, zakupy,
seks i tak dalej. Nie jest więc to jedna i skonkretyzowana czynność lub substancja -
w jaki sposób więc działa na nas tak, aby doprowadzić do uzależnienia?

SLAJD 4
Proces uzależniania cz.1 - przyjemność

Kluczowym dla procesu uzależnienia jest poczucie przyjemności przez osobę, która
uzależnić się ma. Badania przeprowadzone na zwierzętach można odnieść do
sytuacji człowieka, toteż posłużymy się nimi w celu wyjaśnienia zjawisk działających
w organizmie ludzkim.
Co istotne, z odczuwaniem przyjemności ściśle sprzężone są receptory
dopaminergiczne oraz dopamina właśnie. Ciekawe związki przyjemności z dopaminą
pokazały badania Wolframa Schulza, który przeprowadził eksperyment. Polegał on
na tym, że małpy były uczone naciskania dźwigni, co wywoływało dostanie
smacznego jedzenia. Analiza wydzielania dopaminy wykazała, że największą
intensywność zauważono nie w momencie odbioru nagrody, a okresie oczekiwania
na nagrodę - więcej przyjemności dawała sama czynność dążąca do nagrody, niż
nagroda (nagroda pojawia się po fakcie). W dalszej części eksperymentu okazuje
się, że dopamina wywołuje działanie, dążące do otrzymania nagrody - nie do końca
wiem, czy opowiadać o tym doświadczeniu, bo czas mamy ograniczony, pozwolę
więc sobie pominąć szczegóły. Po trzecie, z wyników tego doświadczenia wynika, że
w sytuacji, w której nagroda była bardzo prawdopodobna, lecz nie pewna, fala
zalewającej małpy dopaminy była większa. Istotne to jest w np. warunkach
hazardowych - w końcu kasyna zachęcają wysokimi nagrodami, niekiedy też w
takich lokalach “pozwala się” wygrać klientowi jedną partyjkę, by ten zachęcony
pojedynczym sukcesem przepuścił całe swoje pieniądze.
SLAJD 5
Proces uzależniania cz.2 - rola stresu

Podane wcześniej aspekty przyjemności to nie jedyne zagrożenie dla osób

uzależnionych. Drugim z elementów układanki, składającej się na uzależnienie jest
stres, który działa sprzyjająco dla rozwoju uzależnienia. Jednak, w jaki sposób?

W warunkach stresu wydzielane są przez organizm glikokortykosteroidy, które

uruchamiają proces uwalniania dopaminy w ośrodku nagrody, stymulując go. Rzecz
jasna, długie wystawienie na warunki stresowe wywołuje wyczerpanie dopaminy, co
prowadzi do dysforii czy depresji. Jednak krótkotrwałe wystawienie na stres działa
przyjemnie - dlatego przejazd kolejką górską trwa dwie minuty, a nie dwa tygodnie.

W jaki sposób więc stres łączy się z uzależnieniem? Pierwsze zapalenie papierosa
niekiedy mogło budzić pewnego rodzaju stres - że mama nas złapie, albo się
zakaszlemy czy zadławimy. Potem jednak odczuliśmy przyjemność związaną z
zapaleniem i niejako “wykonaniem zadania.”
SLAJD 6
Proces uzależniania cz. 3 - przyzwyczajanie się do bodźca i uzależnienie

Jednak w jaki sposób dochodzi do uzależnienia? Otóż istnieje kilka teorii na ten
temat, ja zdecydowałem się na przedstawienie jednej z tych, która szczególnie mnie
przekonała. Otóż według tej teorii po zadziałaniu bodźca, wydzielana jest dopamina.
Jednak organizm nie do końca radzi sobie z resyntezą tej dopaminy - po przestaniu
działania bodźca poziom dopaminy spadnie nie do poziomu wejściowego, a do
poziomu nieco niższego, W związku z tym, aby uzyskać takie samo stężenie
dopaminy jak za pierwszym razem, konieczne jest zadziałanie bodźca silniejszego -
w związku z tym poziom dopaminy znów spadnie niżej, co będzie wymagało
dalszego pobudzenia i tak dalej. Koło się zamyka.

W związku z tym uzależnienie można podzielić na dwa etapy - kiedy uzależniony

bierze, bo chce poczuć skok dopaminowy i na drugi etap, w którym bierze się
narkotyk, aby nie doświadczać życia w warunkach tego obniżonego poziomu
dopaminy w organizmie. W ten sposób człowiek wpada w wir życia, dla którego
kolejny shocik, kolejna kreska staje się motorem do działania - w celu uzyskania
pozornej przyjemności, o której wspominałem na początku.

Problemem jest tak na dobrą sprawę też rozwój cywilizacji - dzisiejsze doznania,
jakich na jakie jesteśmy wystawieni są wielokrotnie mocniejsze od tych, których
doświadczali ludzie w innych wiekach. Może to powodować zwiększone narażenie
na procesy uzależnienia.

SLAJD 7
Osoba uzależniona - czy da się do końca z tego wyjść?

W uzależnieniu można trwać, albo można z niego wyjść. Jednak czy osoby, które
kiedyś były uzależnione można nazwać w pełni wolnymi?

Otóż, niestety, niekoniecznie. Według badań na szczurach, to szczury które poprzez

naciskanie dźwigni dozowały sobie narkotyk, po podmienieniu kroplówki z
narkotykiem na sól fizjologiczną kończyły z naciskaniem dźwigni. Przeniesienie ich
do innej klatki dawało złudne poczucie braku uzależenia. Jednak włożenie ich do tej
samej klatki, w której dawniej brały narkotyk spowodowało reakcję, w postaci
naciskania dźwigni. Prowadzi to do konkluzji, jakoby powrót do warunków, w których
człowiek dawniej był uzależniony może doprowadzić do nawrotu uzależeniania u
takiej osoby.