Malzemelerin İleri Mekanik

Özellikleri

1
Standard: ASTM E1820, ASTM E399

KIRILMA MEKANİĞİ
• Kırılma mekaniğinin en önemli yönü, gerilme
altındaki malzemelerde çatlak ve gerilme
konsantrasyonunu arttırıcı faktörleri göz önüne alarak
kırılma problemlerini incelemesidir
- mekanik çatlaklar olabilir
- kılcal çatlaklar bulunabilir
Bu çatlaklar civarında gerilme konsantrasyonu oluşur
oluşur
• Gerilme konsantrasyonları sebebiyle meydana gelen
çatlaklar,
• gevrek kırılma
• Çok keskin çentikler (çatlaklar) bulunma durumunda
gereken tasarımın yapılması için “kırılma mekaniği”
kullanılır.
• Kırılma mekaniğinde gerilme şiddet faktörü (K) ve
malzemenin kırılma tokluğu (Kc) kavramları
kullanılır.
Griffith teorisi:
Burada Gc= 2.γ olup, kırılma için gerekli toplam işi
gösterir
Irwin Teorisi:
• Irwin ve arkadaşları gevrek kırılmayı ayrı bir görüşle
analiz etmişlerdir:
- çatlağın ucu civarındaki gerilme durumunu esas
almışlardır
- çatlak ucu civarındaki gerilmelerin hesaplanmasından,
bir gerilme şiddet faktörü “K” parametresi
geliştirmişlerdir
Griffith denklemi aşağıdaki şekilde yazıldığında;

σf. √(π.a) teriminin çatlak ilerlemesi için gerekli kuvvet

ölçüsü olduğu düşünülerek, bu terim gerilme şiddet
faktörü olarak isimlendirilir

Dolayısıyla,
K =σ⋅ √(π⋅a) olarak gösterilir

Gerilme şiddet faktörü K ’nın, kritik bir Kc değerinde

kırılma olur
 Gerilme şiddet faktörü (K), yalnız gerilme durumuna
ve çatlağın geometrisiyle ilgili bir parametre olup
malzemenin özelliklerine bağlı değildir!
 Halbuki kırılma tokluğu (Kc), malzeme özelliği ile
ilgili bir parametredir!
Kırılma tokluğu ölçülürken, kırılmada 3 model
düşünülür:
I. Tip kırılma
II. Tip kırılma
III. Tip kırılma
• Kırılma mekaniğinde “Gerilme şiddet faktörü” kullanılır.
– K1: Çekme zorlaması
– K11: Kesme (kayma) zorlaması
– K111: Burulma zorlaması olma durumları.
• En tehlikeli durum K1: çekme durumudur.

Gerilme şiddet Çekme gerilmesi

faktörü

K1  Y    a

Şekil Faktörü Çatlak boyu

• Malzemenin ani zorlamalara karşı dayanımını ifade
eden büyüklük “kırılma tokluğu” dur.
• Bu değer K1C ile ifade edilir
• K1C azaldıkça malzemenin gevrek kırılma eğilimi artar.
• Parçanın tasarımda herhangi bir zorlama altında ani ve
gevrek kırılmaması için aşağıdaki şart sağlanmalıdır.

K1  K1C
 Malzemenin
kırılma tokluğu Şekil Faktörü
Kritik Çatlak
boyu
K1C  Y   k  akr
Ani kırılma Çekme gerilmesi
Kırılma mekaniğinde düzlem şekil değişimi (plane strain) ve düzlem
gerilme (plane stress) kavramları önem taşır
Düzlem Şekil Değişimi (Plane Stress) Düzlem Gerilme (Plane Stress)
σx ≠ 0 εx ≠ 0 σx ≠ 0 εx ≠ 0
σy ≠ 0 εy ≠ 0 σy ≠ 0 εy ≠ 0
σz ≠ 0 εz=0 σz = 0 εz ≠ 0
Kırılma tokluğuna etki eden faktörler;

- Deformasyon hızı (ε): Deformasyon hızı arttıkça K1c azalır,

- Sıcaklık (T): Sıcaklık arttıkça K1c ‘de artar

- Akma gerilmesi (σa): Malzemenin akma gerilmesi artarsa

K1c azalır