MODULE 1

The Science of
Climate Change
PRETEST

Sagutin ang mga sagot sa mga susunod na pahina,

o kaya ay pumunta sa link na ito:
https://quizizz.com/join/quiz/5edf32f07be714001be41955/start?studentShare=true
PRETEST MULTIPLE CHOICE. Basahin ang mga sumusunod na pangugusap at
ISULAT ANG TITIK ng tamang sagot sa inyong kwaderno.
1. Ito ay tumutukoy sa lagay ng panahon na mabilisang magbago.
a. Weather c. Methane
b. Climate d. Carbon Dioxide
2. Ito ang epekto ng pag-init ng temperature sa mundo dahil sa
pagdami ng greenhouse gases sa ating atmosphere
a. El Nino c. La Nina
b. Climate change d. Weather
3. Anong greenhouse gas ang mababawasan kung maging matipid
tayo sa paggamit ng kuryente?
a. Methane c. Ozone
b. Carbon dioxide d. Nitrous Oxide
4. Anong greenhouse gas ang lumalabas mula sa landfills?
a. Methane c. Ozone
b. Carbon dioxide d. Nitrous Oxide
5. Alin sa mga ito ang pinakasulit base sa gamit ng kuryente?
a. GHG c. Incandescent
b. halogen d. CFL
PRETEST 6. Ang __________ energy ay mula sa mga natural na materyales
tulad ng nabubulok na basura.
a. geothermal c. hydropower
b. solar d. biomass
7. Ang _________ energy ay gumagamit ng init mula sa ilalim ng
lupa upang makalikha ng kuryente.
a. geothermal c. hydropower
b. solar d. biomass
8. Alin ang HINDI kasama sa 3Rs ng waste management?
a. reduce c. repair
b. reuse d. recycle
9. Alin sa mga ito ang HINDI maaring isama sa compost bin?
a. balat ng saging c. plastic bag
b. tirang pagkain d. tuyong dahon
10. Alin sa mga 3Rs ang naisasagawa kung ang lumang lata ay
ginawang taniman ng halaman?
a. reduce c. repair
b. reuse d. recycle
Ang weather ay ang pang-araw-araw na lagay ng
panahon sa isang lugar. Ito ay madalas o mabilis na
nagbabago-bago.
Maari itong magbago sa bawat araw.

maaraw maaraw maaraw

Maari rin itong magbago sa loob ng isang araw.

MIYERKULES. 9:00 AM MIYERKULES. 11:00 AM

MIYERKULES. 1:00 PM MIYERKULES. 4:00 PM

 Ilan ang mga ito sa mga na inaaral o sinusuri upang maintidihan
ang weather o lagay ng panahon:

https://www.wwf.org.uk/get-involved/schools/school-campaigns/shaping-our-future
Ito ang pangkaraniwan at pangmatagalang
kalagayan at katangian ng panahon sa isang
takdang lugar o rehiyon.
Ang Pilipinas ay mayroong TROPICAL CLIMATE kung kaya nakararanas tayo
ng mahabang panahon ng tag-araw at mahabang panahon ng tag-ulan.

TAG-ARAW TAG-ULAN

Enero - Mayo Hunyo - Disyembre

 Sa ibang mga lugar sa mundo, ang kanilang klima ay
namamarkahan ng apat na uri ng panahon:

WINTER/ SPRING/
TAG-LAMIG TAG-SIBOL

SUMMER/ FALL/
TAG-INIT TAG-LAGAS
Ilan ang mga ito sa mga na inaaral o sinusuri upang maintidihan
ang klima sa isang lugar.
Ang climate change ay isang natural na
proseso ng pagbabago ng klima.
Gaano katagal nagaganap ang normal na pagbabago ng klima?
a. 100 years
b. 1,000 years
c. 10,000 years
d. 100,000 years
e. More than 1,000,000 years
Ang pagkakaroon natin ngayon ng mas mabilis na
pagbabago ng klima ay dahil sa mas mabilis na pagtaas ng
temperatura sa mundo.

Ito ay dulot ng pagkapal ng greenhouse gases sa ating

atmosphere.
 Ano ang nagpapabilis sa pagbabago ng klima?

Maari bang kasama tayo sa dahilan ng pagbabago sa klima?

CLIMATE CHANGE ACCORDING TO A KID
Clink on this link to watch the video:
https://youtu.be/Sv7OHfpIRfU?t=1
 Balikan natin!
Ang earth ay nababalutan ng atmosphere, isang layer ng
gas na parang kumot na nakapalibot sa mundo. Kasama sa
mga gas na makikita sa atmosphere ay tinatawag na
greenhouse gases (GHG).

Ang mga greenhouse gases ay mga gas na nagkukulong ng

init mula sa araw upang magkaroon tayo ng kaaya-ayang
temperatura dito sa mundo. Ang malaking bahagi ng init
mula sa araw ay naibabalik muli sa kalawakan. Ito ay
maituturing na natural greenhouse effect.

https://www.wwf.org.uk/get-involved/schools/school-campaigns/shaping-our-future
 Dalawa sa mga halimbawa ng GHG ay ang carbon dioxide
(CO2) at methane (CH4).

Ang carbon dioxide ay nabubuga tuwing nagsusunog tayo

ngfossil fuel upanga makalikha ng kuryente at gasoline. Ito
rin ay nabubuga kapag nagpuputol tayo ng ng puno. Ang
methane naman ay nabubuga mula sa mga nabubulok na
basura.

Kapag dumadami ang mga greenhouse gases sa atmosphere,

nahihirapang makatakas ang init pabalik sa kalawakan. Ang
init ay nakukulong at nakapagdudulot ng tinatawag na global
warming.

Ang patuloy na pagtaas ng temperatura ng mundo ay

nakakaapekto sa ating klima, at nakapagdudulot ng climate
change.

https://www.wwf.org.uk/get-involved/schools/school-campaigns/shaping-our-future
 HOW DO GREENHOUSE GASES ACTUALLY WORK?
Clink on this link to watch the video:
https://www.youtube.com/watch?v=sTvqIijqvTg&feature=youtu.be
GREENHOUSE GASES AND THEIR ORIGINS
Carbon Dioxide (CO2)
• Carbon dioxide is the gas responsible for around 76%
of global greenhouse gas emissions.
• It can be removed from the atmosphere through
planting trees and reforestation.
• Produced by the natural processes of respiration
(breathing) and decay, but without human activity
this output would be balanced by nature and
reabsorbed by trees and the oceans.
• Most human activity results in the release of carbon
dioxide – especially burning fossil fuels, deforestation,
heating our homes and running our cars.
GREENHOUSE GASES AND THEIR
ORIGINS
Methane (CH4)
• Naturally generated during decomposition of organic
matter.
• It is also produced by animals and released by
natural gas deposits.
• Human activities like dairy and beef cattle farming,
poor waste management, burning of fossil fuels and
drilling for natural gas significantly add to the level
of methane in the atmosphere.
GREENHOUSE GASES AND THEIR
ORIGINS
Water Vapor (H2O)
• Biggest contributor to the ‘natural greenhouse effect’
and varies the most in the atmosphere.
• Human activities have little impact on the level of
water vapor in the atmosphere.
GREENHOUSE GASES AND THEIR
ORIGINS
Nitrous Oxide (NO2)
• Makes up a tiny percentage of the total greenhouse
gas content of our atmosphere compared to CO2.
• Mainly produced by human activities such as burning
fossil fuels and wood, sewage treatment and the
widespread use of nitrogen-based fertilizers.
GREENHOUSE GASES AND THEIR
ORIGINS
“F” Gases
• These gases contribute directly to climate change.
They include:
• Hydrofluorocarbons (HFCs) – found in air
conditioners and fridges.
• Perfluorocarbons (PFCs) – used by the
electronics and pharmaceutical industries.
• Human activities cause the ‘F’ gases to be released
into the atmosphere.
GREENHOUSE GASES AND THEIR
ORIGINS
Sulphur Dioxide (SO2)
• All human activities that involve the burning of fossil
fuels release sulphur dioxide into the atmosphere.
• It is also produced naturally by volcanoes.
Ang isang epekto ng climate change ay ang pagkakaroon ng
extreme at unpredictable na panahon.
Maaari tayong makaranas ng malalakas at matitinding ulan, bagyo o init. Maaari rin itong mangyari sa
hindi inaasahang panahon. Halimbawa, kahit na sa panahon ng tag-araw ay biglang may darating na
bagyo, o di kaya naman kahit panahon ng tag-ulan ay makaranas pa rin tayo ng matinding init.

Image from Japan Meteorological Agency's MTSAT of Haiyan over the Leyte https://www.latintimes.com/philippines-typhoon-2013-death-toll-reaches-
Gulf. Photograph: Zuma/rex 10000-video-132739 / Reuters
Ang isang epekto ng climate change ay ang pagkakaroon ng
extreme at unpredictable na panahon.

EXTREME WEATHER: INTERCONNECTIONS IN EXTREME WEATHER (NATIONAL GEOGRAPHIC )

Please click on this link to watch the video:
https://www.nationalgeographic.org/video/extreme-weather-interconnections-in-extreme-weather/
Ang sea level rise o ang pag-angat ng antas ng tubig sa karagatan
ay isa ring epekto ng climate change.
Dahil sa pagtaas ng temperatura sa
mundo, mas mabilis rin at mas matindi
ang pagtunaw ng mga yelo sa mga polo
ng mundo. Ang natutunaw na yelo ay
nagiging tubig, na kapag humalo sa
ating karagatan, ay makapagdudulot
ng pagtaas ng antas nito.

Kapag ang tubig ay umiinit, nangyayari

rin ang sinasabing thermal expansion, RISING TIDES: UNDERSTANDING SEA LEVEL RISE (NASA)
at ang paglawak o pag-alsa na ito ay Click on this link to watch the video:
nakadaragdag rin sa sea level rise. https://sealevel.nasa.gov/resources/103/video-
rising-tides-understanding-sea-level-rise
Ang sea level rise o ang pag-angat ng antas ng tubig sa karagatan
ay isa ring epekto ng climate change.
Ang sea level rise ay may malaking
apekto sa ating mga tirahan, sa ating
mga kabuhayan at pati rin sa
kaligtasan ng buhay ng mga hayop at
halaman. Maraming mga pamayanan
ang kailangang lumikas at lumipat sa
mas mataas na tirahan.

Maari rin magkaroon ng salt water

intrusion kung saan ang tubig-alat ay
hahalo na sa ating tubig-tabang, na
maaring magresulta sa kakulangan sa
ating suplay ng tubig.
https://www.projectlupad.com/what-the-philippines-would-look-like-if-all-the-ice-melted/
Maari nitong maapektuhan ang ating pagkain
Ang matitinding bagyo, ganun din ang mahabang panahon ng tag-init ay maaring magdulot ng pagkasira ng
mga pananim, na makakaapekto sa ating suplay ng pagkain. Kapag ang mga nasirang pananim ang nabulok,
ito ay magdudulot ng methane, na makaragdang muli sa paglaganap ng climate change.
Maari nitong maapektuhan ang ating pagkain, tubig
Ang mahabang panahon ng tag-init ay maaring magdulot ng kakulangan sa ating suplay ng tubig.
Maari nitong maapektuhan ang ating pagkain, tubig, tirahan

Ang matitinding bagyo ay

maaring magdala ng pinsala
pati sa ating mga tirahan.
Ang iba naman ay kailangang
lumikas mula sa kanilang mga
tahanan at manatili sa mga
evacuation center.

Maari rin itong magdala ng

matinding pinsala sa mga
imprasktraktura.
Maari nitong maapektuhan ang ating pagkain, tubig, tirahan
at pati ang ating kalusugan.

Ubo, sipon, asthma Dehydration at Vector borne diseases

at iba pang mga heat stroke tulad ng dengue, malaria
respiratory diseases
Maari nitong maapektuhan ang ating pagkain, tubig, tirahan
at pati ang ating kalusugan.

Dehydration at
heat stroke
Visit this link for further reading:
https://www.independent.co.uk/life-style/health-and-families/features/deadly-heat-stress-
could-threaten-hundreds-of-millions-even-if-climate-targets-reached-a7655881.html
Maari nitong maapektuhan ang ating pagkain, tubig, tirahan
at pati ang ating kalusugan.

Ubo, sipon, asthma CLIMATE CHANGE WILL IMPACT HEALTH (NRDC)

at iba pang mga
Click the link to watch the video:
https://www.nrdc.org/stories/health-impacts-climate-change
respiratory diseases Visit this link for further reading:
http://www.env-health.org/IMG/pdf/Climate_change_-_UK.pdf
Maari nitong maapektuhan ang ating pagkain, tubig, tirahan
at pati ang ating kalusugan.

Vector borne diseases CLIMATE CHANGE AND DENGUE, WHAT’S THE LINK?
tulad ng dengue, malaria Click the link to watch the video:
https://www.youtube.com/watch?v=DsjnVf0hPb0
Ang climate change ay nakapagdudulot rin ng takot, lungkot
at pangamba. Maari rin itong makaapekto sa mental health.

Click the link for further reading:

https://www.rappler.com/nation/74292-yolanda-cases-mental-disorders-rising-2015
Ang climate change ay nakapagdudulot rin ng takot, lungkot
at pangamba. Maari rin itong makaapekto sa mental health.
“For a long time we were
able to hold ourselves in a
distance, listening to data
and not being affected
emotionally,” she [Dr. Lise
van Susteren] said. “But
it’s not just a science
abstraction anymore. I’m
increasingly seeing people
who are in despair, and
even panic.”

Click the link for further reading:

https://www.nbcnews.com/health/
mental-health/climate-grief-
growing-emotional-toll-climate-
change-n946751
Malaki rin ang epekto ng climate change sa biodiversity.
Maari itong magdulot ng pagkasira ng mga habitats tulad ng mga wildfires o ang paglaganap ng coral bleaching.
May mga halaman at hayop rin na mahihirapang makibagay sa mga epektong dala ng pagbabago ng klima.

Click here to watch the video:

Click here to watch the video:
https://www.wwf.org.uk/updates/
bees-feel-sting-climate-change
https://youtu.be/q_NvgcSAG0E
Visit this link for further reading:
https://www.worldwildlife.org/pages/everything-you-need-to-
know-about-coral-bleaching-and-how-we-can-stop-it
https://www.nytimes.com/interactive/2018/10/07/climate/ipcc-report-half-degree.html
 SURFACE REFLECTIVITY OR ALBEDO
• Albedo is a number that indicates how
well a surface reflects solar energy.
• Albedo can range from zero to one:
zero is a perfect absorber, an
impossibly dark substance that takes in
100 percent of the sun’s energies,
while one is a perfect reflector, an
incredibly bright material bouncing all
that energy back.

https://www.popsci.com/albedo-climate-change/
https://nsidc.org/cryosphere/seaice/processes/albedo.html
Snow and ice covers much of the Arctic land
and ocean. Because snow and ice is bright
white, as much as 90% of the solar energy that
hits them reflects back into space.

When warmer temperatures melt the snow

and ice, the darker- colored vegetation or
ocean water below absorbs up to 90% of the
incoming solar radiation.

When this extra energy is absorbed instead of

being reflected, it further heats the oceans,
land and surrounding air which in turn causes
more melting.

Our Changing Climate (Climate Generation), p46

https://www.mnn.com/earth-matters/animals/stories/as-polar-bears-wait-lets-talk-ice
 MELTING PERMAFROST
• Permafrost is any ground that remains completely frozen—32°F
(0°C) or colder—for at least two years straight.

• When permafrost is frozen, plant material in the soil—called organic

carbon—can’t decompose, or rot away. As permafrost thaws,
microbes begin decomposing this material. This process releases
greenhouse gases like carbon dioxide and methane to the
atmosphere.

• Many northern villages are built on permafrost. When permafrost is

frozen, it’s harder than concrete. However, thawing permafrost can
destroy houses, roads and other infrastructure.

• When permafrost thaws, so do ancient bacteria and viruses in the ice

and soil. These newly-unfrozen microbes could make humans and
animals very sick. Scientists have discovered microbes more than
400,000 years old in thawed permafrost.

https://climatekids.nasa.gov/permafrost/
Our Changing Climate (Climate Generation), p48
https://science.nasa.gov/methane-bubbles-frozen-lake-baikal
https://www.nytimes.com/interactive/2018/10/07/climate/ipcc-report-half-degree.html
https://www.nytimes.com/interactive/2018/10/07/climate/ipcc-report-half-degree.html
https://www.nytimes.com/interactive/2018/10/07/climate/ipcc-report-half-degree.html
https://www.nytimes.com/interactive/2018/10/07/climate/ipcc-report-half-degree.html
https://www.nytimes.com/interactive/2018/10/07/climate/ipcc-report-half-degree.html
https://www.nytimes.com/interactive/2018/10/07/climate/ipcc-report-half-degree.html
 CLIMATE SOLUTIONS

MITIGATION ADAPTATION

Dealing with Dealing with

CAUSES IMPACTS

How are we contributing to the changing How can we prepare for the effects of
climate? climate change?
MITIGATION

https://www.1o5c.org/infographic/#two-is-just-too-much
ADAPTATION
Ano ang dapat na laman
ng Go Bag or Survival Kit?

Saan ito dapat itago?

Siguraduhin na ang bawat miyembro ng pamilya ay
mayroong alam na

• PHONE NUMBER NG FAMILY MEMBER O

KAMAG-ANAK NA KASAMA SA BAHAY

• PHONE NUMBER NG FAMILY MEMBER O

KAMAG-ANAK NA NAKATIRA SA IBANG LUGAR
Alamin ang evacuation area
na malapit sa inyong tirahan
o paaralan o opisina.
Magtalaga rin ng family meeting place kung saan maaaring magtagpo, kung
sakaling magkahiwa-hiwalay ang miyembro ng pamilya. Gumawa rin ng mga
posibleng ruta kung paano makakarating dito.
SPREAD THE WORD!

Ipamahagi sa iba ang inyong mga nalalaman

upang ang buong pamayanan ay maging mulat
tungkol sa climate change at maging handa
para sa mga epekto nito.
 CONNECT WITH US!

wwf.philippines wwf_philippines wwfphilippines