www.konkoori.blog.

ir
 ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ ‪:‬وﻳﮋﮔﯽ هﺎﯼ ﻣﺎدﻩ‬
‫وﻳﮋﮔﻲهﺎي ﻣﺎدﻩ‬
‫ﺟﺎﻣﺪهﺎ‬
‫در ﻣﺎدﻩهﺎي ﺟﺎﻣﺪ ﻣﻮﻟﻜﻮلهﺎ در ﻓﺎﺻﻠﻪي آﻢ و ﻣﻌﻴﻨﻲ از هﻢ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻴﺮوي ﺑﻴﻦ ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻲ در ﺟﺎﻣﺪهﺎ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﻨﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﻲآﻨﺪ ‪.‬اﻳﻦ ﻧﻴﺮو ﻧﻤﻲﮔﺬارد ﺗﺎ ﻣﻮﻟﻜﻮلهﺎ از ﻳﻚ ﻓﺎﺻﻠﻪي‬
‫ﻣﻌﻴﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪهﻢ ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮ ﻳﺎ دورﺗﺮ ﺷﻮﻧﺪ ‪.‬ﻣﻮﻟﻜﻮلهﺎي ﺟﺎﻣﺪ در ﺟﺎي ﺧﻮد ﻧﻮﺳﺎن ﻣﻲآﻨﻨﺪ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫ﺷﻜﻞ و ﺣﺠﻢ ﺟﺎﻣﺪ‪ ،‬ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺎﻣﺪهﺎ ﺑﺮ دو ﻧﻮعاﻧﺪ‪:‬‬
‫ﺟﺎﻣﺪ ﺑﻠﻮرﻳﻦ ‪:‬ﻣﻮﻟﻜﻮلهﺎي ﺟﺎﻣﺪ ﺑﻠﻮرﻳﻦ در ﻃﺮحهﺎي ﻣﻨﻈﻤﻲ ﻗﺮار دارﻧﺪ ‪.‬اﮔﺮ ﻳﻚ ﻣﺎﻳﻊ را ﺑﻪ ﺁراﻣﻲ ﺳﺮد‬
‫آﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺟﺎﻣﺪ ﺑﻠﻮرﻳﻦ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﻲﺁﻳﺪ‪.‬‬

‫‪www.konkoori.blog.ir‬‬
‫ﺟﺎﻣﺪ ﺑﻲﺷﻜﻞ ‪:‬ﻣﻮﻟﻜﻮلهﺎي ﺟﺎﻣﺪ ﺑﻲﺷﻜﻞ‪ ،‬ﺁراﻳﺶ ﺧﺎﺻﻲ ﻧﺪارﻧﺪ ‪.‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﺟﺎﻣﺪ‪ ،‬از ﺳﺮد ﺷﺪن ﺳﺮﻳﻊ‬
‫ﻣﺎﻳﻊ ﺑﻪدﺳﺖ‬
‫ﻣﻲﺁﻳﺪ‪.‬‬

‫‪www.konkoori.blog.ir‬‬
 ‫ﻣﺎﻳﻊهﺎ‬
‫در ﻳﻚ ﻣﺎدﻩ ﻓﺎﺻﻠﻪي ﺑﻴﻦ ﻣﻮﻟﻜﻮلهﺎ در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺎﻳﻊ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺟﺎﻣﺪ ﺁن‪ ،‬ﺑﻴﺶﺗﺮ اﺳﺖ و هﻢﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻣﻮﻟﻜﻮلهﺎ ﺁزاداﻧﻪ ﺑﻪ اﻃﺮاف ﺣﺮﮐﺖ ﻣﻲآﻨﻨﺪ ‪.‬ﻣﻮﻟﻜﻮلهﺎي ﻣﺎﻳﻊ ﺑﺮ روي هﻢ ﻣﻲﻟﻐﺰﻧﺪ و ﻣﺎﻳﻊ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ‬
‫ﻇﺮف ﺧﻮد در ﻣﻲﺁﻳﺪ ‪.‬ﻣﺎﻳﻊهﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ ﺗﺮاآﻢﻧﺎﭘﺬﻳﺮﻧﺪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺣﺠﻢ ﺁنهﺎ ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﮔﺎزهﺎ‬
‫ﻣﻮﻟﻜﻮلهﺎ در ﺣﺎﻟﺖ ﮔﺎزي از هﻢ ﻓﺎﺻﻠﻪي زﻳﺎدي دارﻧﺪ و ﺁزاداﻧﻪ ﺑﻪ هﺮ ﻃﺮف ﺣﺮآﺖ ﻣﻲآﻨﻨﺪ ‪.‬ﮔﺎزهﺎ ﺣﺠﻢ‬
‫و ﺷﻜﻞ ﻣﻌﻴﻦ ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﺣﺠﻢ ﺁنهﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﺠﻢ ﻇﺮﻓﺸﺎن اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭘﺪﻳﺪﻩي ﭘﺨﺶ ‪:‬ﭘﺨﺶ ﺑﻮي ﮔﻞ در هﻮاي اﺗﺎق و ﭘﺨﺶ دود در ﮔﺎزهﺎ ‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدهﻨﺪ آﻪ ﻣﻮﻟﻜﻮلهﺎي ﮔﺎز‬
‫ﺑﻪ هﺮ ﻃﺮف و ﺑﺎ هﺮ ﺳﺮﻋﺘﻲ ﺣﺮآﺖ ﻣﻲآﻨﻨﺪ ‪.‬ﺑﻪوﻳﮋﻩ ﻣﺸﺎهﺪﻩي ﺣﺮآﺖ دود در ﮔﺎزهﺎ ‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدهﺪ آﻪ‬
‫ﺣﺮآﺖ ﻣﻮﻟﻜﻮلهﺎي ﮔﺎز ‪ ،‬ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻧﺸﺪﻩ آﺎﺗﻮرﻩاي اﺳﺖ ‪.‬از ﭘﺨﺶ ﺟﻮهﺮ در ﺁب‪ ،‬هﻢ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ‬
‫ﻣﻲرﺳﻴﻢ‪.‬‬

‫ﭼﮕﺎﻟﻲ‬
‫ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ‪ ،‬ﺟﺮم ﻳﻜﺎي ﺣﺠﻢ هﺮ ﻣﺎدﻩ را ﭼﮕﺎﻟﻲ ﺁن ﻣﺎدﻩ ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ‪:‬‬
‫‪m‬‬
‫‪‬‬
‫‪V‬‬
‫‪g‬‬ ‫‪g‬‬ ‫‪kg‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫هﻢ راﻳﺞاﻧﺪ‪:‬‬ ‫‪lit‬‬ ‫در ‪ ، SI‬ﻳﻜﺎي ﭼﮕﺎﻟﻲ‪ m ،‬اﺳﺖ وﻟﻲ ﻳﻜﺎهﺎي ‪ cm‬و‬

‫‪www.konkoori.blog.ir‬‬
 ‫‪g‬‬ ‫‪kg‬‬ ‫‪g‬‬
‫(‪‬‬ ‫(‪)  1000  ‬‬ ‫(‪)  ‬‬ ‫)‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪lit‬‬
‫‪cm‬‬ ‫‪m‬‬

‫‪g‬‬
‫‪0/ 8‬‬
‫‪3‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪:‬ﭼﮕﺎﻟﻲ ﻧﻔﺖ ‪ cm‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻟﻒ ﭼﮕﺎﻟﻲ ﻧﻔﺖ را ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻳﻜﺎي ‪ SI‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ آﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ب ﺟﺮم ‪ 200‬ﻟﻴﺘﺮ ﻧﻔﺖ ﭼﻨﺪ آﻴﻠﻮﮔﺮم اﺳﺖ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪:‬‬
‫اﻟﻒ‬
‫‪g‬‬ ‫‪kg‬‬
‫(‪0/ 8‬‬ ‫‪)  1000  800‬‬
‫‪3‬‬
‫‪cm‬‬ ‫‪m3‬‬
‫‪V  200lit  0/ 2m3‬‬
‫ب‬
‫‪m  V  8000/ 2  160kg‬‬

‫‪3‬‬ ‫‪‬‬
‫)‪( A‬‬
‫ﻣﺎدﻩي ‪ A‬ﺑﻪ ‪ B B‬ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫‪3‬‬
‫‪.‬اﮔﺮ ﺟﺮم ‪ 150cm‬از ﻣﺎدﻩي ‪ A‬ﺑﺮاﺑﺮ‪ 200‬ﮔﺮم ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬ ‫‪ 4‬اﺳﺖ‬ ‫ﻣﺜﺎل ‪:‬ﻧﺴﺒﺖ ﭼﮕﺎﻟﻲ‬
‫از ﻣﺎدﻩي ‪ ، B‬ﭼﻨﺪ ﮔﺮم اﺳﺖ؟‬ ‫ﺟﺮم ‪ 450‬ﺳﺎﻧﺘﻲﻣﺘﺮﻣﻜﻌﺐ‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪:‬‬
‫‪m‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪m‬‬ ‫‪V‬‬
‫‪‬‬‫‪ A  A B‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪B m B VA‬‬
‫‪3 200 450‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ m B  800g‬‬
‫‪4 m B 150‬‬

‫‪kg‬‬
‫‪1/ 3‬‬
‫‪3‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪:‬ﭼﮕﺎﻟﻲ هﻮا در ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺘﻌﺎرﻓﻲ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ ‪ m‬اﺳﺖ ‪.‬ﺟﺮم هﻮاي داﺧﻞ ﻳﻚ ﺳﺎﻟﻦ ﺑﻪ‬
‫اﺑﻌﺎد ‪ 15m ، 20m‬و ‪ ، 3m‬ﭼﻨﺪ آﻴﻠﻮﮔﺮم اﺳﺖ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪:‬‬
‫‪v  2015 3  900m3‬‬
‫‪m  v  1/ 3 900  1170kg‬‬

‫ﻧﻴﺮوي ﭼﺴﺒﻨﺪﮔﻲ ﺳﻄﺤﻲ‬

‫ﺑﻴﻦ ﻣﻮﻟﻜﻮلهﺎي هﺮ ﻣﺎﻳﻊ ﺑﺎ ﻣﻮﻟﻜﻮلهﺎي ﻇﺮف ﺁن‪ ،‬ﻧﻴﺮوﻳﻲ رﺑﺎﻳﺸﻲ وﺟﻮد دارد آﻪ ﻧﻴﺮوي ﭼﺴﺒﻨﺪﮔﻲ‬
‫ﺳﻄﺤﻲ ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫اﮔﺮ در ﻳﻚ ﻣﺎﻳﻊ ﻧﻴﺮوي ﭼﺴﺒﻨﺪﮔﻲ ﺳﻄﺤﻲ آﻢﺗﺮ از ﻧﻴﺮوي ﭼﺴﺒﻨﺪﮔﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻳﻊ ﻇﺮف ﺧﻮد را ﺗﺮ ﻧﻤﻲآﻨﺪ ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺳﻄﺢ ﻣﺎﻳﻊ در ﻧﺰدﻳﻜﻲ دﻳﻮارﻩي ﻇﺮف ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ آﺸﻴﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪www.konkoori.blog.ir‬‬
 ‫اﮔﺮ در ﻳﻚ ﻣﺎﻳﻊ ﻧﻴﺮوي ﭼﺴﺒﻨﺪﮔﻲ ﺳﻄﺤﻲ ﺑﻴﺶﺗﺮ از ﻧﻴﺮوي ﭼﺴﺒﻨﺪﮔﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻳﻊ ﻇﺮف ﺧﻮد را ﺗﺮ‬
‫ﻣﻲآﻨﺪ و ﺳﻄﺢ ﻣﺎﻳﻊ در ﻧﺰدﻳﻜﻲ دﻳﻮارﻩي ﻇﺮف‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺎﻻ آﺸﻴﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺁب‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﻇﺮف را ﺗﺮ ﻣﻲآﻨﺪ وﻟﻲ ﺟﻴﻮﻩ ﺑﻪ ﻇﺮف ﻧﻤﻲﭼﺴﺒﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻄﺤﻲ آﺸﺶ‬
‫در ﺳﻄﺢ ﻣﺎﻳﻊهﺎ‪ ،‬ﺑﻪ هﺮ ﻳﻚ از ﻣﻮﻟﻜﻮلهﺎ‪ ،‬از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﻣﻮﻟﻜﻮلهﺎي ﺳﻄﺢ‪ ،‬ﻧﻴﺮوﻳﻲ رﺑﺎﻳﺸﻲ وارد‬
‫ﻣﻲﺷﻮد آﻪ اﻳﺠﺎد آﺸﺶ ﺳﻄﺤﻲ ﻣﻲآﻨﺪ‪.‬‬
‫آﺸﺶ ﺳﻄﺤﻲ ﺑﻪ ﻧﻮع ﻣﺎﻳﻊ و دﻣﺎي ﺁن ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد ‪.‬اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﻣﺎﻧﻊ ﻓﺮو رﻓﺘﻦ ﭘﺸﻪ در ﺁب ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪www.konkoori.blog.ir‬‬
 ‫ﻣﻮﻳﻴﻨﮕﻲ‬
‫ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ و ﻳﺎ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺁﻣﺪن ﻣﺎﻳﻊهﺎ از ﻟﻮﻟﻪهﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎرﻳﻚ را ﻣﻮﻳﻴﻨﮕﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﻟﻮﻟﻪي ﻣﻮﻳﻴﻦ را ﺑﻪﻃﻮر ﻗﺎﺋﻢ درون ﻣﺎﻳﻌﻲ آﻪ ﺁن را ﺗﺮ ﻣﻲآﻨﺪ ﻗﺮار دهﻴﻢ‪:‬‬
‫‪ .١‬ﺳﻄﺢ ﻣﺎﻳﻊ در ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺳﻄﺢ ﺁزاد ﻣﺎﻳﻊ درون ﻇﺮف ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫‪.٢‬ﺳﻄﺢ ﺁزاد ﻣﺎﻳﻊ در ﻟﻮﻟﻪ‪ ،‬ﻣﻘﻌﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪www.konkoori.blog.ir‬‬
‫‪3-‬ﺁزﻣﺎﻳﺶ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدهﺪ آﻪ ارﺗﻔﺎع ﻣﺎﻳﻊ درون ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎ ﺷﻌﺎع ﻟﻮﻟﻪ و ﭼﮕﺎﻟﻲ ﻣﺎﻳﻊ ﻧﺴﺒﺖ وارون دارد‪.‬‬
‫‪4-‬ﻣﺎﻳﻊ ﺗﺎ ﺣﺪي در ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎﻻ ﻣﻲرود آﻪ وزن ﻣﺎﻳﻊ درون ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎ ﻧﻴﺮوي ﭼﺴﺒﻨﺪﮔﻲ ﺳﻄﺤﻲ ﻟﻮﻟﻪ و ﻣﺎﻳﻊ‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﻮد ‪.‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ هﺮ ﭼﻪ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎرﻳﻚﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ارﺗﻔﺎع ﻣﺎﻳﻊ در ﺁن ﺑﻴﺶﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫وﻗﺘﻲ ﻟﻮﻟﻪي ﻣﻮﻳﻴﻦ را ﺑﻪﻃﻮر ﻗﺎﺋﻢ درون ﻣﺎﻳﻌﻲ آﻪ ﺁن را ﺗﺮ ﻧﻤﻲآﻨﺪ ﻗﺮار دهﻴﻢ‪:‬‬
‫‪ .١‬ﺳﻄﺢ ﻣﺎﻳﻊ درون ﻟﻮﻟﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ از ﺳﻄﺢ ﺁزاد ﻣﺎﻳﻊ درون ﻇﺮف ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫‪.٢‬ﺳﻄﺢ ﻣﺎﻳﻊ درون ﻟﻮﻟﻪ ﻣﺤﺪب اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪.٣‬ارﺗﻔﺎع ﻣﺎﻳﻊ درون ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎ ﺷﻌﺎع ﻟﻮﻟﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ دارد‪.‬‬
‫‪.٤‬هﺮ ﭼﻪ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎرﻳﻚﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﭘﺎﻳﻴﻦ رﻓﺘﻦ ﻣﺎﻳﻊ در ﺁن ﺑﻴﺶﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﺸﺎر‬
‫ﻓﺸﺎر ﻣﺎﻳﻊهﺎ‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪي ﻓﺸﺎر درون ﻣﺎﻳﻊهﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻧﻜﺘﻪهﺎي زﻳﺮ ‪ ،‬دﻗﺖ آﻨﻴﺪ‪:‬‬
‫‪.١‬ﺑﺮ هﺮ ﺳﻄﺤﻲ آﻪ ﺑﺎ ﻣﺎﻳﻊ ﺳﺎآﻦ ﺗﻤﺎس دارد‪ ،‬از ﻃﺮف ﻣﺎﻳﻊ ﻧﻴﺮوﻳﻲ وارد ﻣﻲﺷﻮد آﻪ ﺑﺮ ﺁن‪ ،‬ﻋﻤﻮد‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪.٢‬ﻓﺸﺎر در هﺮ ﻧﻘﻄﻪ از ﻣﺎﻳﻊ ﺑﺮ هﺮ ﺳﻄﺢ ﺑﺴﻴﺎر آﻮﭼﻜﻲ واﻗﻊ در ﺁن ﻧﻘﻄﻪ‪ ،‬از هﻤﻪ ﻃﺮف و ﺑﻪ ﻳﻚ اﻧﺪازﻩ‬
‫وارد ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪.٣‬درون ﻣﺎﻳﻊ ﺳﺎآﻦ ‪ ،‬ﻧﻘﻄﻪهﺎي هﻢﺗﺮاز آﻪ ﺑﺮ ﻳﻚ ﺳﻄﺢ اﻓﻘﻲ واﻗﻊاﻧﺪ‪ ،‬داراي ﻓﺸﺎر ﻳﻜﺴﺎناﻧﺪ‪.‬‬
‫‪.٤‬ﺳﻄﺢ ﺁزاد ﻣﺎﻳﻊ ﺳﺎآﻦ‪ ،‬اﻓﻘﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪.‬در اﻳﻦ‬ ‫‪‬‬ ‫‪P‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬‫‪g‬‬‫‪‬‬ ‫‪h‬‬ ‫‪.٥‬اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر در هﺮ دو ﻧﻘﻄﻪي درون ﻣﺎﻳﻊ ﺳﺎآﻦ‪ ،‬از راﺑﻄﻪي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد‬
‫راﺑﻄﻪ‪  ،‬ﭼﮕﺎﻟﻲ ﻣﺎﻳﻊ و ‪ h‬اﺧﺘﻼف ﻋﻤﻖ دو ﻧﻘﻄﻪي ﻣﻮردﻧﻈﺮ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﺁزاد ﻣﺎﻳﻊ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪.٦‬ﻓﺸﺎر درون ﻣﺎﻳﻊهﺎ ﺑﺎ وزن آﻞ ﻣﺎﻳﻊ‪ ،‬ﺷﻜﻞ ﻇﺮف و اﻧﺪازﻩي ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻇﺮف‪ ،‬ارﺗﺒﺎط ﻧﺪارد‪.‬‬

‫‪www.konkoori.blog.ir‬‬
 ‫‪.٧‬هﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﺸﺎري آﻪ در ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ از ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺤﺪود‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﺷﻮد‪ ،‬ﻋﻴﻨًﺎ ﺑﻪ ﺑﻘﻴﻪي ﻧﻘﻄﻪهﺎي ﻣﺎﻳﻊ‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‬

‫‪g‬‬
‫‪1/ 2‬‬
‫‪3‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪:‬ﭼﮕﺎﻟﻲ ﺁب درﻳﺎﭼﻪاي ‪ cm‬اﺳﺖ ‪.‬اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر ﻧﻘﺎط درون ﺁب درﻳﺎﭼﻪ ﺑﺎ ﺳﻄﺢ ﺁب درﻳﺎﭼﻪ را‬
‫در ﻋﻤﻖهﺎي‬
‫‪ 5‬ﻣﺘﺮي و ‪ 10‬ﻣﺘﺮي‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ آﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪m‬‬
‫‪Po  105 Pa ، g ; 10‬‬
‫‪s2‬‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪:‬‬
‫‪kg‬‬
‫‪  1/ 2103  1200‬‬
‫‪m3‬‬
‫)‪P1  gh1  (1200 10 5‬‬
‫‪ 60000Pa  60kPa‬‬
‫)‪P2  gh2  (12001010‬‬
‫‪ 120000Pa  120kPa‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪:‬ارﺗﻔﺎع ﻳﻜﻲ از ﺳﺪهﺎي ﺑﻠﻨﺪ ﺟﻬﺎن در ﺷﻮروي ﺳﺎﺑﻖ‪ 300،‬ﻣﺘﺮ اﺳﺖ ‪.‬ﻓﺸﺎري آﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻴﻦ اﻳﻦ ﺳﺪ‬
‫‪g‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪3‬‬
‫وارد ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﭘﺎﺳﻜﺎل اﺳﺖ؟ ﻓﺸﺎر هﻮا را در ﺳﻄﺢ ﺁب ‪ 10‬ﭘﺎﺳﻜﺎل و ﭼﮕﺎﻟﻲ ﺁب را ‪ cm‬ﻓﺮض‬
‫‪m‬‬
‫‪g ; 10‬‬
‫‪.‬‬ ‫آﻨﻴﺪ ‪s2‬‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ‪:‬اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر در ﻋﻤﻖ درﻳﺎﭼﻪ ﺑﺎ ﺳﻄﺢ ﺁن ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪g‬‬ ‫‪kg‬‬
‫‪ 1‬‬ ‫‪ 1000‬‬
‫‪cm3‬‬ ‫‪m3‬‬
‫‪P  gh  103 10 300  3106Pa‬‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻓﺸﺎر وارد ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺳﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺸﺎر هﻮا را هﻢ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪:‬‬
‫‪P  3106  105  3 / 1 106 Pa‬‬
‫هﻤﺎنﻃﻮر آﻪ ﻣﻲداﻧﻴﺪ در ﻋﻤﻖ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‪ ،‬ﻓﺸﺎر در ﺗﻤﺎم ﺟﻬﺖهﺎ ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮر ﻳﻜﺴﺎن وارد ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻓﺸﺎر هﻮا‬
‫هﻮا ﮔﺎزي اﺳﺖ آﻪ اﻃﺮاف زﻣﻴﻦ را ﺗﺎ ارﺗﻔﺎع ﭼﻨﺪﻳﻦ آﻴﻠﻮﻣﺘﺮ اﺣﺎﻃﻪ آﺮدﻩ اﺳﺖ و اﻳﻦ ارﺗﻔﺎع زﻳﺎد هﻮا‪،‬‬
‫وزن ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ دارد آﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮان از ﻓﺸﺎر ﺁن ﭼﺸﻢﭘﻮﺷﻲ آﺮد‪.‬‬
‫ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺗﺼﻮر ﻣﻲآﻨﻴﻢ آﻪ هﻮا ﻳﺎ ﺟ ّﻮ در هﺮ ارﺗﻔﺎع از ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﺑﻪ ﻃﺮف ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻓﺸﺎر وارد ﻣﻲﺁورد ‪.‬در‬
‫ﺻﻮرﺗﻲ آﻪ ﻓﺸﺎر هﻮا در هﺮ ﻧﻘﻄﻪ ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﺟﻬﺖهﺎ و ﺑﻪﻃﻮر ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ وارد ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﺗﻮﺟﻪ آﻨﻴﺪ ‪.‬ﻓﺸﺎر هﻮا در ﻗﻠﻪي آﻮﻩ آﻢﺗﺮ از ﻓﺸﺎر ﺁن در ﺳﻄﺢ درﻳﺎي ﺁزاد اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا‬
‫ارﺗﻔﺎع هﻮاي ﺑﺎﻻي آﻮﻩ آﻢﺗﺮ از ارﺗﻔﺎع هﻮاي ﺑﺎﻻي ﺳﻄﺢ درﻳﺎﺳﺖ ‪.‬ﺑﻪ هﻤﺎن ﻧﺴﺒﺖ وزن ﺁن آﻢﺗﺮ و در‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻓﺸﺎر آﻢﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪www.konkoori.blog.ir‬‬
 ‫ﺗﺮاآﻢ هﻮا در اﻃﺮاف زﻣﻴﻦ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﻧﻴﺴﺖ ‪.‬ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﺷﺪت ﻣﻴﺪان ﮔﺮاﻧﺶ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺎﺻﻠﻪ از‬
‫ﻣﺮآﺰ زﻣﻴﻦ ﮐﺎهﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ وﻟﻲ اﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ و ﭼﻨﺪ ﻋﺎﻣﻞ دﻳﮕﺮ را در ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻓﺸﺎر در ﺳﻄﺢ آﺘﺎب درﺳﻲ‬
‫دﺑﻴﺮﺳﺘﺎﻧﻲ ﻧﺎدﻳﺪﻩ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ‪.‬‬

‫ﺁزﻣﺎﻳﺶهﺎي ﻣﺘﻌﺪدي وﺟﻮد ﻓﺸﺎر هﻮا را ﺑﻪ اﺛﺒﺎت ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬آﻪ ﻗﺪﻳﻤﻲﺗﺮﻳﻦ ﺁنهﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻮرﻳﭽﻠﻲ اﻧﺠﺎم‬
‫ﺷﺪ ﺁزﻣﺎﻳﺶ ‪ 5  5‬ﺻﻔﺤﻪ ‪ 125‬آﺘﺎب درﺳﻲ ‪.‬ﺁزﻣﺎﻳﺶ ﺗﻮرﻳﭽﻠﻲ‪،‬‬
‫در واﻗﻊ اﺳﺎس ﭘﻴﺪا آﺮدن راﺑﻄﻪاي اﺳﺖ آﻪ ﺑﺘﻮان ﺗﻮﺳﻂ ﺁن ﻓﺸﺎر هﻮا را ﺗﻌﻴﻴﻦ آﺮد‪.‬‬
‫ﻟﻮﻟﻪي ﺁزﻣﺎﻳﺸﻲ ﺑﻪ ﻃﻮل ﻳﻚ ﻣﺘﺮ را ﭘُﺮ از ﺟﻴﻮﻩ آﺮدﻩ و ﺁن را واروﻧﻪ داﺧﻞ ﻇﺮف ﭘُﺮ از ﺟﻴﻮﻩ ﻗﺮار‬
‫ﻣﻲدهﻴﻢ ‪.‬ﺳﻄﺢ ﺟﻴﻮﻩي درون ﻟﻮﻟﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲﺁﻳﺪ و در ارﺗﻔﺎﻋﻲ آﻪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر هﻮا در ﻣﺤﻞ ﺁزﻣﺎﻳﺶ‬
‫اﺳﺖ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﻓﻜﺮ ﻣﻲآﻨﻴﺪ ﭼﺮا ﺗﻤﺎم ﺟﻴﻮﻩ‪ ،‬از درون ﻟﻮﻟﻪي ﺁزﻣﺎﻳﺶ ﺧﺎرج ﻧﺸﺪ؟ ﭼﻪ ﭼﻴﺰي ارﺗﻔﺎع ﺳﺘﻮن ﺟﻴﻮﻩي درون‬
‫ﻟﻮﻟﻪ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲآﻨﺪ؟‬
‫در واﻗﻊ ﻓﺸﺎر هﻮاي ﻣﺤﻞ ﺁزﻣﺎﻳﺶ اﺳﺖ آﻪ ﺑﺮ ﺳﻄﺢ ﺟﻴﻮﻩي درون ﻇﺮف وارد ﻣﻲﺷﻮد و ﻣﺎﻧﻊ ﭘﺎﻳﻴﻦ‬
‫ﺁﻣﺪن ﺟﻴﻮﻩ در ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻣﻲداﻧﻴﻢ اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر ﺑﻴﻦ دو ﻧﻘﻄﻪي واﻗﻊ در ﻣﺎﻳﻊ ﺳﺎآﻦ از راﺑﻄﻪي زﻳﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲﺁﻳﺪ‪:‬‬

‫‪www.konkoori.blog.ir‬‬
 ‫‪P  gh‬‬
‫روﺷﻦ اﺳﺖ آﻪ اﮔﺮ دو ﻧﻘﻄﻪ هﻢ ﻋﻤﻖ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ در ﻳﻚ ﺳﻄﺢ اﻓﻘﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ h  0،‬و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ‪ P  0‬و‬
‫دو ﻧﻘﻄﻪ‪ ،‬هﻢﻓﺸﺎر ﺧﻮاهﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺑﺎﻻ‪ ،‬دو ﻧﻘﻄﻪي ‪ A‬و ‪ B‬در ﻳﻚ ﺳﻄﺢ اﻓﻘﻲ ﻗﺮار دارﻧﺪ ‪.‬وﻟﻲ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻳﻜﻲ زﻳﺮ ﺳﺘﻮن ﺟﻴﻮﻩ‬
‫و دﻳﮕﺮي ﺧﺎرج از ﺁن و در ﺳﻄﺢ ﺁزاد ﺟﻴﻮﻩ اﺳﺖ ‪.‬هﻴﭻ ﻧﻮع ﺣﺮآﺘﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﺟﺎري ﺷﺪن ﻣﺎﻳﻊ ﺑﻴﻦ دو‬
‫ﻧﻘﻄﻪ ‪ A‬و ‪ B‬ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪P ‬‬ ‫‪gh‬‬
‫ﻓﺸﺎر در ﻧﻘﻄﻪي ‪ ، A‬ﻧﺎﺷﻲ از ﻓﺸﺎر ﺳﺘﻮن ﺟﻴﻮﻩي ﺑﺎﻻي ﺁن و ﺑﺮاﺑﺮ ‪ A Hg 0‬اﺳﺖ ‪.‬ﻓﺸﺎر وارد ﺑﺮ‬
‫ﻧﻘﻄﻪي ‪ ، B‬ﻓﺸﺎر هﻮاي ﺧﺎرج اﺳﺖ ‪.‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ‪ PB  P0‬اﺳﺖ ‪.‬دارﻳﻢ‪:‬‬
‫‪PB  PA‬‬
‫‪P0  Hg gh0‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎ اﻧﺪازﻩﮔﻴﺮي ارﺗﻔﺎع ﺳﺘﻮن ﺟﻴﻮﻩ در ﺁزﻣﺎﻳﺶ ﺗﻮرﻳﭽﻠﻲ )‪ ، (h0‬ﻣﻲﺗﻮان ﻓﺸﺎر هﻮا را در ﻣﺤﻞ‬
‫ﺁزﻣﺎﻳﺶ از راﺑﻄﻪي ﺑﺎﻻ ﺑﻪدﺳﺖ ﺁورد‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪:‬ﺁزﻣﺎﻳﺶ ﺑﺎﻻ را در ﻣﺤﻠﻲ آﻪ در آﻨﺎر ﺳﻄﺢ درﻳﺎي ﺁزاد اﺳﺖ‪ ،‬اﻧﺠﺎم دادﻩاﻳﻢ ‪.‬ارﺗﻔﺎع ﺳﺘﻮن‬
‫‪N‬‬ ‫‪kg‬‬
‫‪g  9/ 81‬‬ ‫‪Hg  13600‬‬
‫و ‪kg‬‬ ‫‪m3‬‬ ‫ﺟﻴﻮﻩ ‪ 76‬ﺳﺎﻧﺘﻲﻣﺘﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ‪.‬ﻓﺸﺎر هﻮا ﭼﻨﺪ ﭘﺎﺳﻜﺎل اﺳﺖ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪:‬‬
‫‪P0  Hg gh0  13600 9/ 810/ 76‬‬

‫‪; 1/ 01 105 Pa ; 105 Pa‬‬

‫ﭼﻪ درﮐﻲ از ﺑﺰرﮔﻲ ﻓﺸﺎر هﻮا در ﺳﻄﺢ درﻳﺎي ﺁزاد دارﻳﺪ؟‬
‫‪2‬‬
‫اﮔﺮ ‪ 20 0‬ﻧﻔﺮ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺟﺮم ﺁنهﺎ ‪ 50kg‬اﺳﺖ را ﺑﺘﻮان روي ﺳﻄﺤﻲ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺣﺖ ‪1m‬ﻗﺮار داد‪،‬‬
‫ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ هﻤﺎن ﻓﺸﺎري را ﺑﺮ ﺳﻄﺢ وارد ﻣﻲﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺳﺘﻮن هﻮا ﺑﻪ ارﺗﻔﺎع ﺟﻮ ﺑﺮ هﻤﺎن ﺳﻄﺢ وارد ﮐﺮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪(atm‬‬ ‫‪5‬‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻓﺸﺎر ‪ 10‬ﭘﺎﺳﻜﺎل ﻳﻚ ﺁﺗﻤﺴﻔﺮ‬
‫ﻼ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻓﺸﺎر هﻮا ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 76‬ﺳﺎﻧﺘﻲﻣﺘﺮ‬ ‫ﻓﺸﺎر را ﺑﺮﺣﺴﺐ ارﺗﻔﺎع ﺳﺘﻮن ﺟﻴﻮﻩ هﻢ ﺑﻴﺎن ﻣﻲآﻨﻨﺪ ‪.‬ﻣﺜ ً‬
‫ﺟﻴﻮﻩ )‪(76cmHg‬‬

‫ﻳﺎ ‪ 760‬ﻣﻴﻠﻲﻣﺘﺮ ﺟﻴﻮﻩ )‪ (760mmHg‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪105 Pa  1atm  76cmHg  760mmHg‬‬
‫ﻼ ذآﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ارﺗﻔﺎع از ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞهﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺑﺮ روي ﻓﺸﺎر هﻮا اﺛﺮ‬ ‫هﻤﺎنﻃﻮر آﻪ ﻗﺒ ً‬
‫ﻳﻚ‬ ‫‪10‬‬‫‪m‬‬ ‫ﻣﺘﺮي از ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﻓﺸﺎر هﻮا ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ ﺑﻪ ازاي هﺮ‬ ‫‪20‬‬ ‫‪00‬‬ ‫ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ ‪.‬ﻣﻲﺗﻮان ﻧﺸﺎن داد ﺗﺎ ارﺗﻔﺎع‬
‫ﻣﻴﻠﻲﻣﺘﺮ ﺟﻴﻮﻩ آﺎهﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪:‬ارﺗﻔﺎع ﺑﺮﺟﻲ ‪ 500m‬اﺳﺖ اﮔﺮ ﻓﺸﺎر در ﭘﺎي اﻳﻦ ﺑﺮج ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ‪ 750mmHg‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺸﺎر در ﺑﺎﻻي‬
‫اﻳﻦ ﺑﺮج ﭼﻨﺪ ﻣﻴﻠﻲﻣﺘﺮ ﺟﻴﻮﻩ و ﭼﻨﺪ ﭘﺎﺳﻜﺎل اﺳﺖ؟‬
‫‪N‬‬ ‫‪kg‬‬
‫‪g ; 10‬‬ ‫‪, Hg  13600‬‬
‫‪kg‬‬ ‫‪m3‬‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ‪:‬ﺑﻪ ازاي هﺮ ‪ 10m‬ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻲﻣﺘﺮ ﺟﻴﻮﻩ از ﻓﺸﺎر آﺎﺳﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ‪.‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ آﺎهﺶ ﻓﺸﺎر )‪ (x‬ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪500‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪ 50mmHg‬‬
‫‪10‬‬

‫‪www.konkoori.blog.ir‬‬
 ‫‪P  750 50  700mmHg‬‬ ‫ﺑﺮج ﺑﺎﻻي در‬
‫‪700‬‬
‫‪P  Hg gh  1360010‬‬ ‫‪ 95200Pa‬‬
‫‪1000‬‬ ‫ﺑﺮج ﺑﺎﻻي در‬

‫ﻣﺜﺎل ‪:‬اﮔﺮ ﺁزﻣﺎﻳﺶ ﺗﻮرﻳﭽﻠﻲ را ﺑﻪ ﺟﺎي ﺟﻴﻮﻩ ﺑﺎ ﺁب در آﻨﺎر ﺳﻄﺢ درﻳﺎي ﺁزاد اﻧﺠﺎم دهﻴﻢ‪ ،‬ارﺗﻔﺎع ﺳﺘﻮن‬
‫ﺁب داﺧﻞ ﻟﻮﻟﻪ ﭼﻨﺪ ﻣﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮد؟‬
‫‪kg‬‬ ‫‪kg‬‬
‫‪Hg  13600‬‬ ‫‪, H2O  1000‬‬
‫‪3‬‬
‫‪m‬‬ ‫‪m3‬‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ‪:‬دﻗﺖ آﻨﻴﺪ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺁزﻣﺎﻳﺶ ﻣﺎﻳﻌﻲ آﻪ هﻮا ﺑﺮ ﺳﻄﺢ ﺁن ﻓﺸﺎر ﻣﻲﺁورد‪ ،‬ﺁب اﺳﺖ ‪.‬ﻓﺸﺎر هﻮا در‬
‫ﻼ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ آﺮدﻩاﻳﻢ ‪.‬اﻟﺒﺘﻪ در ﺁنﺟﺎ ﻣﺎﻳﻊ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺟﻴﻮﻩ و ارﺗﻔﺎع ﺁن ‪76‬‬
‫ﺳﻄﺢ درﻳﺎي ﺁزاد را ﻗﺒ ً‬
‫ﺳﺎﻧﺘﻲﻣﺘﺮ ﺑﻮد ‪.‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪:‬‬
‫‪P0  P  (gh) Hg  (gh)H2O‬‬
‫‪ (h)Hg  (h)H2O‬‬
‫‪76‬‬
‫‪13600‬‬ ‫‪ 1000h H2O‬‬
‫‪100‬‬
‫‪h H2O  10/ 336m‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎﻳﺪ از ﻳﻚ ﻟﻮﻟﻪي ﺗﻘﺮﻳﺒ ًﺎ ﻳﺎزدﻩ ﻣﺘﺮي ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﺁزﻣﺎﻳﺶ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺷﻮد ‪.‬ﺑﻪﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻟﻮﻟﻪاي ﺁﺳﺎن اﺳﺖ؟‬

‫دﻗﺖ آﻨﻴﺪ آﻪ هﻤﻴﺸﻪ ﻣﻲﺗﻮان ارﺗﻔﺎع ﺳﺘﻮن ﺟﻴﻮﻩاي را ﺑﻪدﺳﺖ ﺁورد آﻪ ﻓﺸﺎرش ﺑﺎ ﻓﺸﺎر اﻳﺠﺎد ﺷﺪﻩ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺘﻮﻧﻲ از ﻳﻚ ﻣﺎﻳﻊ دﻳﮕﺮ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻲﺗﻮان ﻓﺸﺎر هﺮ ﻣﺎﻳﻊ را ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻳﻜﺎي ﺳﺎﻧﺘﻲﻣﺘﺮ‬
‫ﺟﻴﻮﻩ )‪ (cmHg‬و ﻳﺎ ﻣﻴﻠﻲﻣﺘﺮ ﺟﻴﻮﻩ )‪ (mmHg‬ﺑﻴﺎن آﺮد‪.‬‬
‫ﻣ ﺎﻳﻊ)‪  (h‬ﺟﻴ ﻮﻩ)‪(h‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪:‬ﻋﻤﻖ ﺁب اﺳﺘﺨﺮي ‪ 2 / 72‬ﻣﺘﺮ اﺳﺖ ‪.‬اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر ﺁب آﻒ و ﺳﻄﺢ اﺳﺘﺨﺮ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﭘﺎﺳﻜﺎل و ﭼﻨﺪ‬
‫‪N‬‬ ‫‪kg‬‬ ‫‪kg‬‬
‫‪g ; 10‬‬ ‫‪ Hg  13600‬‬ ‫‪H2O  1000‬‬
‫‪3‬‬
‫‪kg ،‬‬ ‫‪m ،‬‬ ‫اﺳﺖ؟ ‪m3‬‬ ‫ﻣﻴﻠﻲﻣﺘﺮ ﺟﻴﻮﻩ‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪:‬‬
‫‪P  gh  100010 2/ 72  2/ 72104 Pa‬‬
‫ﺟﻴ ﻮﻩ)‪  (h‬ﺁب)‪(h‬‬
‫‪1000 2/ 72  13600h Hg  h Hg  0/ 2m‬‬

‫اﺳﺖ ‪.‬اﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺁن اﺳﺖ‬ ‫اﺳﺘﺨﺮ ‪ 200mmHg‬ﺑﻴﺶﺗﺮ از ﻓﺸﺎر در ﺳﻄﺢ ﺁب‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻓﺸﺎر ﺁب ﺑﺮ آﻒ‬
‫ﻣﻴﻠﻲﻣﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪0‬‬ ‫آﻪ اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر ﺑﺮاﺑﺮ ﻓﺸﺎر ﺳﺘﻮﻧﻲ از ﺟﻴﻮﻩ ﺑﻪ ارﺗﻔﺎع‬

‫ﻓﺸﺎر ﻳﮏ ﻣﺎﻳﻊ در ﻋﻤﻖ‬

‫‪h‬‬

‫‪www.konkoori.blog.ir‬‬
‫‪h‬‬ ‫اﮔﺮ ﻓﺸﺎر هﻮا ﺑﺮ ﺳﻄﺢ ﻣﺎﻳﻊ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ P0‬و ﭼﮕﺎﻟﻲ ﻣﺎﻳﻊ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر ﺑﻴﻦ ﻧﻘﻄﻪاي در ﻋﻤﻖ‬
‫ﺑﺎ ﺳﻄﺢ ﻣﺎﻳﻊ‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ‪: P  gh‬‬
‫اﮔﺮ ﻓﺸﺎر در ﺳﻄﺢ ﻓﺮﺿﻲ ‪ M‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ P‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬دارﻳﻢ‪:‬‬

‫‪P  P  P0  gh‬‬
‫ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﻲﺁﻳﺪ‪:‬‬ ‫ﻋﻤﻖ ‪ h‬از راﺑﻄﻪي زﻳﺮ‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻓﺸﺎر در‬
‫‪P  gh  P0‬‬

‫‪kg‬‬
‫‪  1030‬‬
‫و ﻓﺸﺎر‬ ‫‪m3‬‬ ‫ﻣﺜﺎل ‪:‬ﻓﺸﺎر در ﻋﻤﻖ‪ 150‬ﻣﺘﺮي اﻗﻴﺎﻧﻮس ﭼﻨﺪ ﭘﺎﺳﻜﺎل و ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻧﺘﻲﻣﺘﺮ ﺟﻴﻮﻩ اﺳﺖ؟‬
‫‪N‬‬
‫‪g ; 10‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪.‬‬ ‫ﻳﺎ ‪ 76cmHg‬ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ‪kg‬‬ ‫هﻮا در ﺳﻄﺢ اﻗﻴﺎﻧﻮس را ‪ 10‬ﭘﺎﺳﻜﺎل‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪:‬‬
‫‪ gh  P0‬ﻣ ﺎﻳﻊ‪  ‬ﮐ ﻞ‪P‬‬
‫‪P  1030 10 150 105  15 / 45 105  105‬‬
‫‪ 16 / 45 105 Pa‬‬
‫ﺟﻴ ﻮﻩ‪  1030150  13600 h‬ﺟﻴ ﻮﻩ)‪  (h‬ﺁب)‪(h‬‬
‫‪ h ; 11/ 36m  1136cm‬‬

‫ﻓﺸﺎر ﺁب اﻗﻴﺎﻧﻮس در ﻋﻤﻖ‪ 150‬ﻣﺘﺮي ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 1136cmHg‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻓﺸﺎر در ﻋﻤﻖ‪ 150‬ﻣﺘﺮي ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪P  1136  76  1212cmHg‬‬

‫‪www.konkoori.blog.ir‬‬
 ‫ﻣﺜﺎل ‪:‬ﻓﺸﺎر وارد ﺑﺮ آﻒ ﻳﻚ اﺳﺘﺨﺮ ﺷﻨﺎ ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ‪ 3‬ﻣﺘﺮ ﭼﻨﺪ ﭘﺎﺳﻜﺎل اﺳﺖ؟ ﻓﺸﺎر وارد ﺑﺮ دﻳﻮارﻩهﺎي‬
‫‪kg‬‬
‫‪  1000‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪m3 ، P0  10 Pa‬‬ ‫اﺳﺘﺨﺮ در هﻤﻴﻦ ﻋﻤﻖ ﭼﻨﺪ ﭘﺎﺳﻜﺎل اﺳﺖ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪:‬‬
‫‪P  P0  gh  105  100010 3‬‬
‫‪ 105  0/ 3105  1/ 3105 Pa‬‬
‫ﻓﺸﺎر در ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ درون ﻣﺎﻳﻊ ﻓﻘﻂ رو ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ هﻤﻮارﻩ در ﺗﻤﺎم ﺟﻬﺖهﺎ‪ ،‬ﻳﻜﺴﺎن اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪5‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻓﺸﺎر وارد ﺑﺮ دﻳﻮارﻩهﺎي اﺳﺘﺨﺮ در ﻋﻤﻖ ‪ 3‬ﻣﺘﺮ هﻤﺎن ‪ 1/ 3 10‬ﭘﺎﺳﻜﺎل اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪:‬در ﺷﻜﻞ زﻳﺮ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﺎﻳﻊ درون ﻟﻮﻟﻪ و ﻇﺮف‪ ،‬ﺟﻴﻮﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺸﺎر وارد ﺑﺮ آﻒ ﻇﺮف ﭼﻨﺪ ﻣﻴﻠﻲﻣﺘﺮ‬
‫‪kg‬‬ ‫‪N‬‬
‫‪  13600‬‬ ‫‪, g ; 10‬‬
‫‪3‬‬ ‫اﺳﺖ؟ ‪kg‬‬
‫‪m‬‬ ‫ﺟﻴﻮﻩ و ﭼﻨﺪ ﭘﺎﺳﻜﺎل‬

‫ﭘﺎﺳﺦ ‪:‬ﭼﻮن ﻣﺎﻳﻊ ﺟﻴﻮﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻓﺸﺎر آﻞ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ mmHg‬از ﺟﻤﻊ ﻓﺸﺎر هﻮا آﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻓﺸﺎر‬
‫ارﺗﻔﺎع ﺳﺘﻮن ﺟﻴﻮﻩ اﺳﺖ و ﻓﺸﺎر ﺟﻴﻮﻩي درون ﻇﺮف‪ ،‬ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﻲﺁﻳﺪ‪.‬‬
‫‪  750 50  800mmHg‬ﮐ ﻞ‪P‬‬
‫‪  P0  gh  gh0  gh‬ﮐ ﻞ‪P‬‬
‫‪750‬‬ ‫‪50‬‬
‫‪  1360010‬ﮐ ﻞ‪P‬‬ ‫‪ 1360010‬‬
‫‪1000‬‬ ‫‪1000‬‬
‫)‪ 1/ 36105(0/ 75  0/ 05‬‬
‫‪  1/ 36 105 0/ 8  1/ 088 105 Pa‬ﮐ ﻞ‪P‬‬

‫ﭘﺎﺳﻜﺎل اﺻﻞ‬
‫ﻓﺸﺎر وارد ﺑﺮ ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺤﺼﻮر‪ ،‬ﺑﺪون آﺎهﺶ و ﻋﻴﻨﺎً‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﻗﺴﻤﺖهﺎي ﻣﺎﻳﻊ و دﻳﻮارﻩهﺎي ﻇﺮف ﻣﻨﺘﻘﻞ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺸﻬﻮرﺗﺮﻳﻦ آﺎرﺑﺮد اﺻﻞ ﭘﺎﺳﻜﺎل ﺑﺎﻻﺑﺮ ﺟﻚ هﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ روﻏﻨﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪www.konkoori.blog.ir‬‬
 ‫ﺑﻪ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﺗﻮﺟﻪ آﻨﻴﺪ ‪.‬اﮔﺮ ﻧﻴﺮوي ‪ F1‬ﺑﺮ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﭘﻴﺴﺘﻮن ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺣﺖ ‪ A1‬وارد ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﻤﺎم‬
‫‪F1‬‬
‫ﻗﺴﻤﺖهﺎي ﻣﺎﻳﻊ زﻳﺮ ﭘﻴﺴﺘﻮنهﺎ‪ ،‬دﻳﻮارﻩي ﻇﺮف و ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﭘﻴﺴﺘﻮن ‪ A2‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺸﺎري‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ‪ A1‬را‬
‫درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲآﻨﻨﺪ ‪.‬ﭘﻴﺴﺘﻮنهﺎ ﺳﺒﻚ ﻓﺮض ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﭘﻴﺴﺘﻮن ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺣﺖ ‪ A2‬دﻳﮕﺮ هﻢﺗﺮاز راﺳﺘﺎي‬
‫ﭘﻴﺴﺘﻮن ‪ A1‬ﻧﺨﻮاهﺪ اﻳﺴﺘﺎد ‪.‬ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﺗﻌﺎدل ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺸﺎر ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻴﺮوي ‪ ، F2‬آﻪ ﻓﺸﺎري‬
‫‪F2‬‬
‫ﻣﻲآﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻨﺜﻲ ﺷﻮد ‪.‬ﭼﻮن اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺸﺎرهﺎي درﻳﺎﻓﺘﻲ ﻳﻜﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬ ‫‪ A2‬اﻳﺠﺎد‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮ‬

‫‪F‬‬ ‫‪F‬‬
‫‪P1  P2  1  2‬‬
‫‪A1 A2‬‬
‫ﺧﻴﻠﻲ ﺑﺰرگﺗﺮ اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻲ ﻧﻴﺮوي‬ ‫‪ F2 ? F1‬ﻋﻼﻣﺖ ? ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﮔﺮ‪ ، A2 ? A1‬ﺁنﮔﺎﻩ‬
‫آﻮﭼﻚ‪ F1‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ وزﻧﻪاي ﺑﺰرگ روي ﭘﻴﺴﺘﻮن ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺣﺖ ‪ A2‬را ﺗﺤﻤﻞ آﻨﺪ ‪.‬اﻟﺒﺘﻪ دﻳﻮارﻩهﺎي ﻣﺤﻔﻈﻪ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﭼﻨﺎن ﻣﺤﻜﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ آﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻓﺸﺎر زﻳﺎدي را‪ ،‬ﺑﺪون ﺁن آﻪ ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺤﻤﻞ آﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪:‬ﺷﮑﻞ ﺳﺎدﻩي زﻳﺮ ﻳﮏ ﺟﮏ هﻴﺪروﻟﻴﮑﻲ اﺳﺖ ‪.‬ﭘﻴﺴﺘﻮنهﺎ ﺑﺪون وزن و اﺻﻄﮑﺎﮎ ﻧﺎﭼﻴﺰ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻧﻴﺮوي ‪ 10‬ﻧﻴﻮﺗﻮﻧﻲ ﺑﻪ ﭘﻴﺴﺘﻮن ‪ A‬وارد ﻣﻲﺷﻮد ‪.‬ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶهﺎي زﻳﺮ ﭘﺎﺳﺦ دهﻴﺪ‪:‬‬
‫‪.١‬ﭼﺮا ﻧﻴﺮوي رو ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ در ‪ A‬ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ وزﻧﻪ ﻣﻲﺷﻮد؟‬
‫‪ .٢‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺸﺎري ﮐﻪ ﭘﻴﺴﺘﻮن ﮐﻮﭼﮏ در ﻗﺴﻤﺖ ‪ B‬ﺑﻪ ﻣﺎﻳﻊ وارد ﻣﻲﮐﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﻗﺪر اﺳﺖ؟‬
‫‪.٣‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺸﺎر ﻣﺎﻳﻊ در ﻗﺴﻤﺖ ‪ C‬ﺑﻪ دﻳﻮارﻩي ﻇﺮف ﭼﻪ ﻗﺪر اﺳﺖ؟‬

‫‪www.konkoori.blog.ir‬‬
 ‫‪.٤‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺸﺎر ﻣﺎﻳﻊ ﺑﻪ ﭘﻴﺴﺘﻮن ﺑﺰرگ ﭼﻪ ﻗﺪر اﺳﺖ؟‬
‫‪.٥‬ﺑﻴﺶﺗﺮﻳﻦ وزﻧﻪاي ﮐﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪي اﻳﻦ ﺟﮏ( ﺑﺎﻻﺑﺮ )ﺑﻠﻨﺪ ﮐﺮد ﭼﻪ ﻗﺪر اﺳﺖ؟‬

‫ﭘﺎﺳﺦ‪:‬‬
‫‪F‬‬ ‫‪10‬‬
‫‪P ‬‬ ‫‪ 5 104 Pa‬‬
‫‪A 210‬‬‫‪‬‬‫‪4‬‬
‫ﺑﺮ ﻣﺎﻳﻊ زﻳﺮ ﭘﻴﺴﺘﻮن ﮐﻮﭼﮏ‬ ‫‪ .١‬ﻧﻴﺮوي ‪ 10‬ﻧﻴﻮﺗﻮﻧﻲ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺸﺎري ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫وارد ﻣﻲﮐﻨﺪ ‪.‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﺻﻞ ﭘﺎﺳﮑﺎل‪ ،‬اﻳﻦ اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺸﺎر ﻋﻴﻨًﺎ ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﻗﺴﻤﺖهﺎي ﻣﺎﻳﻊ از ﺟﻤﻠﻪ ﻗﺴﻤﺖ ‪ C‬ﮐﻪ‬
‫ﭘﻴﺴﺘﻮن ﺑﺰرگ ﻗﺮار دارد وارد ﺷﺪﻩ و ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ وزﻧﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪2- 5 10 Pa‬‬ ‫‪3- 5 10 Pa 4- 5 10 Pa‬‬
‫‪5-‬‬
‫‪F1 F2‬‬ ‫‪10 F2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ F2  500 5  2500N‬‬
‫‪A1 A2‬‬ ‫‪2 500‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪:‬در ﺷﻜﻞ زﻳﺮ‪ ،‬وزن ﭘﻴﺴﺘﻮن ﺑﺰرگ و وزﻧﻪي روي ﺁن ‪ 200N‬اﺳﺖ ‪.‬اﮔﺮ ﭘﻴﺴﺘﻮن‬
‫آﻮﭼﻚ‪ 20‬ﺳﺎﻧﺘﻲﻣﺘﺮ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺴﺘﻮن ﺑﺰرگ‪ 2‬ﻣﻴﻠﻲﻣﺘﺮ ﺑﺎﻻ ﻣﻲرود ﺗﺎ هﻢ ﺗﺮاز راﺳﺘﺎي ﻳﻚدﻳﮕﺮ ﻗﺮار‬
‫ﮔﻴﺮﻧﺪ ‪.‬ﺑﺮاي ﺑﺮﻗﺮاري اﻳﻦ ﺗﻌﺎدل‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮع وزن ﭘﻴﺴﺘﻮن آﻮﭼﻚ و وزﻧﻪي روي ﺁن ﭼﻨﺪ ﻧﻴﻮﺗﻮن اﺳﺖ؟‬

‫‪www.konkoori.blog.ir‬‬
 ‫ﭘﺎﺳﺦ ‪:‬از ﻗﺎﻧﻮن ﭘﺎﻳﺴﺘﮕﻲ اﻧﺮژي ﺑﺮاي ﺑﻪدﺳﺖ ﺁوردن ﺟﻮاب ﭘﺮﺳﺶ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻲآﻨﻴﻢ ‪.‬آﺎر اﻧﺠﺎم ﺷﺪﻩ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﭘﻴﺴﺘﻮن آﻮﭼﻚ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ اﻧﺮژي آﺎر ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﭘﻴﺴﺘﻮن ﺑﺰرگ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫دارﻳﻢ‪:‬‬
‫‪F d‬‬
‫ﮏ)‪(F1  d1‬‬ ‫ﺘﻮن ﮐﻮﭼ‬ ‫ﭘﻴﺴ‬ ‫ﺰرگ)‪ (F2  d2‬‬ ‫ﺘﻮن ﺑ‬ ‫ﭘﻴﺴ‬ ‫‪ 1 2‬‬
‫‪F2 d1‬‬
‫‪F1‬‬ ‫‪2103‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ F1  2N‬‬
‫‪200 20102‬‬
‫‪F1 A1‬‬
‫‪‬‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬ ‫روﻏﻨﻲ دﻳﺪﻳﻢ ‪: F2 A2‬؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬ ‫در ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﺎﻻﺑﺮهﺎي‬
‫‪F1 A1 d2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪F2 A2 d1‬‬

‫‪2‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪:‬در ﺷﻜﻞ زﻳﺮ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ هﺮ ﭘﻴﺴﺘﻮن‪ 50cm ،‬اﺳﺖ ‪.‬اﮔﺮ ﺟﺮم ﭘﻴﺴﺘﻮن ‪ M‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 2kg‬ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫‪kg‬‬
‫‪H‬‬ ‫‪ 1000‬‬
‫‪2O‬‬ ‫‪m3‬‬ ‫ﺟﺮم ﭘﻴﺴﺘﻮن ‪ N‬ﭼﻨﺪ آﻴﻠﻮﮔﺮم اﺳﺖ؟‬

‫ﭘﺎﺳﺦ‪:‬‬
‫‪PN  PM  H2Ogh‬‬
‫‪WN‬‬ ‫‪W‬‬
‫‪ P0 ‬‬ ‫‪ P0  M  H2O gh‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪m g m g‬‬
‫‪ N  M  H2O gh‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪mN‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 1000 20102‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪50 10‬‬ ‫‪5010‬‬
‫‪ m N  3kg‬‬
‫ﻓﺸﺎر در ﮔﺎزهﺎ‬
‫ﺁﻳﺎ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل ﺑﺎد ﻻﺳﺘﻴﻚ ﻣﺎﺷﻴﻨﻲ را ﺧﺎﻟﻲ آﺮدﻩاﻳﺪ؟‬
‫ﭼﺮا هﻮاي داﺧﻞ ﻻﺳﺘﻴﻚ ﺧﺎرج ﻣﻲﺷﻮد؟‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ‪:‬هﻮاي داﺧﻞ ﻻﺳﺘﻴﻚ ﻓﺸﺎري دارد آﻪ از ﻓﺸﺎر هﻮاي ﺧﺎرج ﺑﻴﺶﺗﺮ اﺳﺖ ‪.‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﺎد‬
‫ﺧﺎرج ﻣﻲﺷﻮد‬

‫‪www.konkoori.blog.ir‬‬
 ‫‪F‬‬
‫) (‬
‫ﻃﺒﻖ‬ ‫ﻣﻲآﻨﺪ ‪، A‬‬ ‫ﺑﻪ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﺗﻮﺟﻪ آﻨﻴﺪ ‪.‬ﻓﺸﺎري آﻪ ﻧﻴﺮوي ‪ F‬از ﻃﺮﻳﻖ ﭘﻴﺴﺘﻮن ﺑﺮ ﮔﺎز زﻳﺮ ﺁن وارد‬
‫اﺻﻞ ﭘﺎﺳﻜﺎل ﺑﺪون هﻴﭻ ﺗﻐﻴﻴﺮي ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﻗﺴﻤﺖهﺎي ﮔﺎز و دﻳﻮارﻩهﺎي ﻇﺮف ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﭘﻴﺶﺗﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﭼﮕﺎﻟﻲ آﻢ ﮔﺎزهﺎ ‪ ،‬ﻓﺸﺎر ﻧﺎﺷﻲ از وزن ﺁنهﺎ در ارﺗﻔﺎعهﺎي آﻢ ﻧﺎﭼﻴﺰ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪F‬‬
‫‪P‬‬ ‫‪ P0‬‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪A‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻓﺸﺎر ﮔﺎز داﺧﻞ ﻇﺮف از راﺑﻄﻪي‬
‫اﻳﻦ ﻓﺸﺎر را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻳﻚ ﻓﺸﺎرﺳﻨﺞ اﻧﺪازﻩ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺷﻜﻞ روﺑﻪرو ﺗﻮﺟﻪ آﻨﻴﺪ ‪.‬درون ﻟﻮﻟﻪي ‪ U‬ﺷﻜﻞ ﻣﻲﺗﻮان ﺟﻴﻮﻩ و ﻳﺎ هﺮ ﻣﺎﻳﻊ دﻳﮕﺮي رﻳﺨﺖ ‪.‬ﺳﻄﺢ ﺁزاد‬
‫ﺟﻴﻮﻩ در دو ﻃﺮف ﻟﻮﻟﻪ‪ ،‬هﻢ ﺗﺮاز( در ﻳﻚ ﺳﻄﺢ اﻓﻘﻲ )اﺳﺖ ‪.‬ﭼﺮا؟ ﻓﻜﺮ آﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﭼﻮن ﻓﺸﺎر وارد ﺑﺮ ﺳﻄﺢ ﺁزاد ﻣﺎﻳﻊ در دو ﻃﺮف ﻟﻮﻟﻪ ﻳﻜﺴﺎن و ﺑﺮاﺑﺮ ﻓﺸﺎر هﻮاﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺎل‪ ،‬ﻳﻚ ﻃﺮف ﻟﻮﻟﻪ را ﺑﻪ ﻣﺨﺰن ﮔﺎزي آﻪ ﻣﻲﺧﻮاهﻴﻢ ﻓﺸﺎرش را اﻧﺪازﻩ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ وﺻﻞ ﻣﻲآﻨﻴﻢ ‪.‬ﻣﺸﺎهﺪﻩ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد آﻪ دﻳﮕﺮ ارﺗﻔﺎع ﺳﺘﻮن ﺟﻴﻮﻩ در دو ﻃﺮف ﻟﻮﻟﻪ ﻳﻜﺴﺎن ﻧﻴﺴﺖ ‪.‬ﻓﺸﺎر در ﻧﻘﻄﻪي ‪ B‬ﻳﻌﻨﻲ ﻓﺸﺎر ﮔﺎز‬
‫درون ﻣﺨﺰن ﺑﺮاﺑﺮ ‪ P‬و ﻓﺸﺎر در ﻧﻘﻄﻪي ‪ ، A‬هﻤﺎن ﻓﺸﺎر هﻮا و ﺑﺮاﺑﺮ ‪ P0‬اﺳﺖ ‪.‬ﻓﺸﺎر ﻧﻘﻄﻪ ‪ C‬ﺑﺎ ﻓﺸﺎر‬
‫ﻧﻘﻄﻪي ‪ B‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ؛ زﻳﺮا هﻢ ﺗﺮازﻧﺪ ‪.‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ دارﻳﻢ‪:‬‬

‫‪www.konkoori.blog.ir‬‬
 ‫‪PB  PC  P0  Hg gh‬‬
‫‪ P  P0  Hg gh  P  P0  Hg gh‬‬
‫ﺑﺎ اﻧﺪازﻩ ﮔﺮﻓﺘﻦ ‪ h‬ﻣﻲﺗﻮان اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر را ﺑﻪدﺳﺖ ﺁورد‪.‬‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر ﻳﻌﻨﻲ اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر ﮔﺎز درون ﻣﺨﺰن و ﻓﺸﺎر هﻮا‪ ،‬ﻓﺸﺎر ﭘﻴﻤﺎﻧﻪاي ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ‪:‬‬
‫اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﻇﺮف ‪ U‬ﺷﮑﻞ ﺑﺎ ﻣﺎﻳﻊ درون ﺁن‪ ،‬ﻳﻚ ﻓﺸﺎرﺳﻨﺞ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﺸﺎرﺳﻨﺞ‪ ،‬ﻓﺸﺎر ﭘﻴﻤﺎﻧﻪاي را اﻧﺪازﻩ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪:‬در ﺷﮑﻞ زﻳﺮ‪ ،‬ﭼﺮا ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﺎ ﻣﮑﻴﺪن‪ ،‬ﻣﺎﻳﻊ را ﻧﻮﺷﻴﺪ؟‬

‫‪www.konkoori.blog.ir‬‬
 ‫ﭘﺎﺳﺦ ‪:‬وﻗﺘﻲ ﻣﺎﻳﻊ را ﺑﺎ ﻳﮏ ﻧﻲ ﻣﻲﻣﮑﻴﻢ‪ ،‬ﻓﺸﺎر هﻮا ﺑﻪ ﻣﺎﻳﻊ وارد ﻣﻲﺷﻮد و ﺁن را در ﻧﻲ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ‬
‫ﻣﻲراﻧﺪ ‪.‬در ﺑﻄﺮي ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻓﺸﺎر هﻮا ﺑﺮ ﺳﻄﺢ ﻣﺎﻳﻊ وارد ﻧﺸﺪﻩ و ﻣﺎﻳﻊ ﺑﺎﻻ ﻧﻤﻲﺁﻳﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﺎﻳﻊ را ﺑﺎ ﺷﺪت ﺑﻤﮑﻴﻢ‪ ،‬ﻓﮑﺮ ﻣﻲﮐﻨﻴﺪ ﻣﺎﻳﻊ ﺑﺎﻻ ﺑﻴﺎﻳﺪ؟‬

‫‪kg‬‬
‫‪2500‬‬
‫‪3‬‬
‫اﺳﺖ ‪.‬ﻓﺸﺎر ﮔﺎز درون ﻣﺨﺰن ﭼﻨﺪ ﭘﺎﺳﻜﺎل اﺳﺖ؟‬ ‫ﻣﺜﺎل ‪:‬در ﺷﻜﻞ زﻳﺮ‪ ،‬ﭼﮕﺎﻟﻲ ﻣﺎﻳﻊ ﻓﺸﺎرﺳﻨﺞ‪m ،‬‬
‫ﻓﺸﺎر ﭘﻴﻤﺎﻧﻪاي ﮔﺎز درون ﻣﺨﺰن ﭼﻨﺪ ﭘﺎﺳﻜﺎل اﺳﺖ؟‬

‫ﭘﺎﺳﺦ‪:‬‬
‫‪P0  105 Pa‬‬
‫‪40‬‬
‫‪P  P0  gh  105  250010‬‬ ‫‪ 1/ 1105 Pa‬‬
‫‪100‬‬
‫‪40‬‬
‫‪P  gh  250010‬‬ ‫‪ 104Pa‬‬
‫‪100‬‬ ‫ﮔﺎز ﭘﻴﻤﺎﻧﻪاي ﻓﺸﺎر‬

‫ﻣﺜﺎل ‪:‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ‪ ،‬ﺑﺎﻻﺑﺮ هﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺎﺷﻴﻨﻲ ﺑﻪ ﺟﺮم ‪ 2000kg‬را ﺗﻮﺳﻂ‬
‫‪2‬‬
‫ﻧﻴﺮوي ‪ ، F1  784 N‬دو ﻣﺘﺮ ﺑﺎﻻ ﺑﺒﺮد ‪.‬اﮔﺮ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﭘﻴﺴﺘﻮن ﮐﻮﭼﮏ ‪ 3 / 14cm‬و ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ‬
‫‪2‬‬
‫ﭘﻴﺴﺘﻮن ﺑﺰرگ ‪ 87 / 5cm‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺸﺎر ﭘﻴﻤﺎﻧﻪاي ﻓﺸﺎر ﻧﺎﺷﻲ از ﺳﺘﻮﻧﻲ از روﻏﻦ ﺑﻪ ارﺗﻔﺎع‪ 2‬ﻣﺘﺮ آﻪ در‬
‫زﻳﺮ ﭘﻴﺴﺘﻮن ﺑﺰرگﺗﺮ واﻗﻊ اﺳﺖ ﭼﻨﺪ ﭘﺎﺳﻜﺎل اﺳﺖ؟ ﺟﺮم ﭘﻴﺴﺘﻮنهﺎ ﻧﺎﭼﻴﺰ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪www.konkoori.blog.ir‬‬
 ‫ﭘﺎﺳﺦ‪:‬‬
‫‪F‬‬ ‫‪F‬‬
‫‪ gh  P0‬روﻏﻦ‪PA  1  P0  PB  2  ‬‬
‫‪A1‬‬ ‫‪A2‬‬
‫‪F‬‬ ‫‪F‬‬
‫‪  1  2‬ﻓﺸ ﺎر ﭘﻴﻤﺎﻧ ﻪ اي‪ gh  P‬روﻏﻦ‪ ‬‬
‫‪A1 A2‬‬
‫‪784‬‬ ‫‪200010‬‬
‫‪ P ‬ﻓﺸ ﺎر ﭘﻴﻤﺎﻧ ﻪ اي‬ ‫‪4‬‬
‫‪‬‬
‫‪3 / 1410‬‬ ‫‪87 / 5104‬‬
‫‪; 2/ 5106  2/ 28106  2/ 2105 Pa‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪:‬ﺷﻜﻞ زﻳﺮ‪ ،‬ﺳﻪ ﻓﺸﺎرﺳﻨﺞ آﻪ در ﻳﻚ ﻋﻤﻖ از ﺳﻄﺢ ﺁزاد ﺁب ﻗﺮار دارﻧﺪ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدهﺪ ‪.‬هﺮ ﻳﻚ از‬
‫ﺁنهﺎ ﻓﺸﺎري را اﻧﺪازﻩ ﻣﻲﮔﻴﺮد آﻪ ﺑﺮ ﭘﻮﺳﺘﻪ آﻮﭼﻚ ‪ D‬وارد ﻣﻲﺷﻮد ‪.‬ﻓﺸﺎر آﺪامﻳﻚ از ﻓﺸﺎرﺳﻨﺞهﺎي ‪، A‬‬
‫‪ B‬و ‪ C‬ﺑﻴﺶﺗﺮ اﺳﺖ؟‬

‫ﭘﺎﺳﺦ ‪:‬ﭘﻴﺶﺗﺮ ﮔﻔﺘﻴﻢ ﻧﻘﻄﻪهﺎي هﻢ ﻋﻤﻖ در ﺗﻤﺎم ﺟﻬﺖهﺎ ﻓﺸﺎر ﻳﻜﺴﺎن دارﻧﺪ ‪.‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آﻮﭼﻚ‬
‫ﺑﻮدن ﺳﻄﺢ ﭘﻮﺳﺘﻪي ‪ ، D‬ﺳﻤﺖﮔﻴﺮي ﭘﻮﺳﺘﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮي در ﻓﺸﺎر‪ ،‬در ﻋﻤﻖ ﻳﻜﺴﺎن از ﺳﻄﺢ ﺁزاد ﺁب ﺑﻪوﺟﻮد‬
‫ﻧﻤﻲﺁورد‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪:‬در ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﻓﺸﺎر ﻧﻘﻄﻪي ‪ A‬ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻧﺘﻲﻣﺘﺮ ﺟﻴﻮﻩ اﺳﺖ؟ ﻓﺸﺎر هﻮاي ﺑﻴﺮون ‪ 75‬ﺳﺎﻧﺘﻲﻣﺘﺮ ﺟﻴﻮﻩ و‬
‫ﻣﺎﻳﻊ درون ﻇﺮف‪ ،‬ﺟﻴﻮﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪www.konkoori.blog.ir‬‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ‪:‬دﻗﺖ آﻨﻴﺪ ﻧﻘﻄﻪي هﻢﺗﺮاز ‪ ، A‬در ﺷﺎﺧﻪي ﺳﻤﺖ ﭼﭗ درون ﻣﺎﻳﻊ ﻗﺮار ﻧﻤﻲﮔﻴﺮد ‪.‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮان‬
‫ﻓﺸﺎر اﻳﻦ دو ﻧﻘﻄﻪي هﻢﺗﺮاز را ‪ ،‬ﻳﻜﻲ ﮔﺮﻓﺖ ‪.‬ﻓﻘﻂ وﻗﺘﻲ ﻣﺎﻳﻊهﺎ از ﻳﻚ ﺟﻨﺲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻘﺎط هﻢﺗﺮاز‬
‫هﻢﻓﺸﺎرﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺸﺎر در ﺳﻄﺢ ﺁزاد ﺟﻴﻮﻩ در ﺷﺎﺧﻪي ﺳﻤﺖ ﭼﭗ در ﻧﻘﻄﻪي‬
‫‪ C‬آﻪ هﻤﺎن ﻓﺸﺎر هﻮا اﺳﺖ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﻧﻘﻄﻪي هﻢﺗﺮاز ﺑﺎ ﺁن در ﻟﻮﻟﻪي ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﻧﻘﻄﻪي ‪ B‬ﻳﻜﺴﺎن‬
‫اﺳﺖ ‪.‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ دارﻳﻢ‪:‬‬
‫‪ )  Hg gh‬ه ﻮاي ﻣﺤﺒ ﻮس ﺑ ﺎﻻي ﻟﻮﻟ ﻪ‪)  P(‬هﻮا(‪PC  PB  P0‬‬

‫ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ ، cmHg‬راﺑﻄﻪي ﺑﺎﻻ ﺑﻪﺻﻮرت زﻳﺮ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪:‬‬

‫‪75  P  30  P  45cmHg‬‬
‫‪PA  P  Hg gh  PA  45  5  50cmHg‬‬

‫‪2‬‬
‫اﺳﺖ؟‬ ‫‪ 1‬ﭼﻪﻗﺪر‬ ‫ﻣﺜﺎل ‪:‬در ﺷﮑﻞ زﻳﺮ‪ ،‬ﻣﻘﺪاري هﻮا ﺑﻴﻦ دو ﻣﺎﻳﻊ ﺑﺎ ﭼﮕﺎﻟﻲ‪ 1‬و ‪ 2‬ﺣﺒﺲ اﺳﺖ ‪.‬ﻧﺴﺒﺖ‬

‫ﭘﺎﺳﺦ ‪:‬ﻓﺸﺎري ﮐﻪ هﻮاي ﻣﺎﺑﻴﻦ دو ﻣﺎﻳﻊ ﺑﺮ ﺳﻄﺢ ﺁنهﺎ وارد ﻣﻲﮐﻨﺪ ﻳﮑﺴﺎن اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪www.konkoori.blog.ir‬‬
 ‫‪ , PB  PC  PA  PC‬هﻮاي ﻣﺤﺒ ﻮس‪PA  PB  P‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ دارﻳﻢ‪:‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪h‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪2gh2  1gh1 ‬‬ ‫‪ 1‬‬ ‫‪ 2‬‬
‫‪1 h2 40‬‬ ‫‪1 4‬‬

‫‪A‬‬ ‫ﭘﺮﺳﺶ ‪:‬ﻧﻘﻄﻪي ‪ D‬درون ﻣﺎﻳﻊ ‪ 1‬ﮐﻪ هﻢﺗﺮاز ﻧﻘﻄﻪي ‪ A‬اﺳﺖ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ‪.‬ﺁﻳﺎ ﻓﺸﺎر در ﻧﻘﻄﻪي‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﻓﺸﺎر در ﻧﻘﻄﻪي ‪ D‬اﺳﺖ؟ دﻟﻴﻞ ﺑﻴﺎورﻳﺪ‪.‬‬

‫‪www.konkoori.blog.ir‬‬