سیالات2

‫‪www.Endbook.
net‬‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻴﻚ ﺳﻴﺎﻻت‬
‫ﻋﻨﺎوﻳﻦ درس‪:‬‬
‫• ﺧﻮاص ﺳﻴﺎﻻت‬
‫ﺳﻴﺎﻻت‬ ‫• ا ﺎ ﻚ‬
‫اﺳﺘﺎﺗﻴﻚ ﺎﻻ‬
‫• ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻴﺎل ) ﻣﻌﺎدﻻت ﺑﺮﻧﻮﻟﻲ‪ ،‬اوﻳﻠﺮ‪ ،‬ﻧﻮﻳﻪ‪ -‬اﺳﺘﻮﻛﺲ(‬
‫• آﻧﺎﻟﻴﺰ ﺑﻌﺪي‬
‫ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ(‬
‫ن درر ﻮ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ﻲ )ﺟﺮﻳ‬
‫ﻧﻴﻮﺗﻨﻲ‬
‫ﻳﺮ ﻴﻮ‬
‫ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ‬
‫ﻢ ﭘ‬ ‫ﺗﺮاﻛﻢ‬
‫ل ﺮ‬ ‫• ﻴ‬
‫ﺳﻴﺎل‬
‫• ﺗﻠﻤﺒﻪ ﻫﺎ‬
‫• ﺗﻌﻴﻴﻦ اﻧﺪازه ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ‬
‫‪www.Endbook.net‬‬
‫ﻧﺤﻮه ﻧﻤﺮه دادن‪:‬‬
‫• ﻣﺴﺎﺋﻞ ‪ 5 ...........................................................................‬ﻧﻤﺮه‬
‫• ﻛﻮﺋﻴﺰ ‪ 1 .............................................................................‬ﻧﻤﺮه‬
‫ﻧﻤﺮه‬
‫ﺮم ‪ 6........................................................................‬ﺮ‬
‫ن ﺗﺮم‬ ‫• ﻴ‬
‫ﻣﻴﺎن‬
‫• ﭘﺎﻳﺎن ﺗﺮم ‪ 8........................................................................‬ﻧﻤﺮه‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫ﺧﻮاص ﺳﻴﺎﻻت‬
‫ﺧﻮاص ﺳﻴﺎﻻت‪:‬‬
‫ﺳﻴﺎل ﺑﻪ ﻣﺎده اي ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻫﺮ ﻧﻴﺮوي ﻣﻤﺎﺳﻲ وارد ﺑﺮ آن‬

‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ دﻫﺪ و اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻴﺎﻻت ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ ﮔﺎزﻫﺎ و ﻣﺎﻳﻌﺎت ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫• ﮔﺎزﻫﺎ ﺗﺮاﻛﻢ ﭘﺬﻳﺮﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﺎﻳﻌﺎت ﻋﻤﻼ ﺗﺮاﻛﻢ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫• ﻣﺎﻳﻌﺎت ﺣﺠﻢ ﻣﻌﻴﻨﻲ را اﺷﻐﺎل ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﮔﺎزﻫﺎ ﻫﺮ ﺣﺠﻤﻲ را اﺷﻐﺎل‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺸﺎر و ﺗﻨﺶ‪:‬‬
‫• ﻧﻴﺮوي ﻋﻤﻮدي‪Fn :‬‬

‫• ﻧﻴﺮوي ﻣﻤﺎﺳﻲ‪Ft :‬‬
‫‪Normal Stress ‬‬

‫‪Fn‬‬
‫‪P‬‬ ‫‪Pa‬‬
‫‪A‬‬
‫‪F‬‬
‫‪Shear Stress  t ‬‬
‫‪A‬‬
‫‪N‬‬ ‫‪m2‬‬ ‫‪‬‬
‫ﻓﺸﺎر ﻧﺴﺒﻲ و ﻣﻄﻠﻖ‪:‬‬
‫‪PA( gauge )  0‬‬
‫) ‪PA ( abs‬‬
‫‪PB ( gauge )  0‬‬
‫) ‪PB (abs‬‬
‫ﭼﻨﺪ ﻧﻜﺘﻪ‪:‬‬
‫‪Pabs .  Patm .  Pgauge‬‬
‫اﺳﺖ ﺎﺑﺎ‪:‬‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ا ﺖ‬
‫ﻓﺸﺎر ا‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﻓﺸﺎ‬
‫ﻣﺜﻼ ‪ 100 mm Hg‬ﺧﻼ ا ﺖ‬
‫ﺷﻮد ﻛﻛﻪ ﺜﻼ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﺷ‬
‫اﮔﺮ ﮔﻔﺘ‬
‫اﮔ‬
‫‪Pabs  760  100  660 mmHg‬‬

‫‪Pgauge  100 mmHg‬‬
‫ﺑﺮاﺑﺮﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬

‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺮ‬
‫ر‬ ‫ﻳﺎدآوري اﺳﺖ ﻛﻪ اﺗﻤﺴﻔﺮﺮ‬
‫زم ﺑﻪ ور‬
‫ﻻزم‬
‫‪101325 Pa‬‬
‫‪14.7 Psi‬‬
‫‪760 mmHg‬‬
‫‪1.01325 bar‬‬
‫ﭼﮕﺎﻟﻲ ﺳﻴﺎل‪:‬‬
‫‪m‬‬ ‫‪Kg‬‬ ‫‪lb‬‬ ‫‪g‬‬
‫‪‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪or‬‬ ‫‪or‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪m3‬‬ ‫‪ft 3‬‬ ‫‪cm3‬‬
‫‪‬‬
‫‪S .G. ‬‬ ‫• ﺑﺮاي ﻣﺎﻳﻌﺎت‬
‫‪ water‬‬
‫‪PM gas‬‬
‫‪ gas‬‬ ‫‪M gas‬‬
‫‪S .G. ‬‬ ‫‪ RT ‬‬
‫‪ air PM air M air‬‬ ‫• ﺑﺮاي ﮔﺎزﻫﺎ‬
‫‪RT‬‬
‫ﻧﻜﺎﺗﻲ در ﻣﻮرد ﭼﮕﺎﻟﻲ ﺳﻴﺎل‪:‬‬
‫• در ﻣﻮرد ﻣﺎﻳﻌﺎت ﻣﻌﻤﻮﻻ از ‪ S.G.20/20‬ﻳﺎ ‪ S.G.20/4‬ﺑﺮاي ﮔﺰارش ﻛﺮدن‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫• ﭼﮕﺎﻟﻲ ﻣﺎﻳﻌﺎت ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ دﻣﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻏﻴﺮ از آب ﻛﻪ‬
‫داراي ﻳﻚ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﭼﮕﺎﻟﻲ در ‪ 4‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻴﮕﺮاد اﺳﺖ‪.‬‬
www.Endbook.net
:‫وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ )ﻟﺰﺟﺖ ﻳﺎ ﮔﺮاﻧﺮوي( ﺳﻴﺎل‬
F U
 
A H
dU
general :  
in g
dy
dU
  
dy
:‫واﺣﺪ وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ‬
N

m s
 SI ‫• در ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
2
m m
N .s Kg
  2  Pa .s 
m m .s
  poise ( P )  100 cP cgs ‫• در ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
 for water in 20  C  1 cP
1 cP  10 3 Pa.s or 1P  0.1Pa.s
lb.s ‫• در ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ‬

 2
ft
www.Endbook.net
du
   ‫ﺳﻴﺎل ﻧﻴﻮﺗﻨﻲ )وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ ﺛﺎﺑﺖ( ﻣﺜﻞ آب و ﻫﻮا‬ .1
dy
du n
   ( ) n 1 ‫ﻣﺜﻞ ﻟﺠﻦ و ﺷﻦ ان‬
‫روان‬ ‫( ﺜﻞ‬Dilatant) ‫ﺷﻮﻧﺪه‬
‫ﻣﻨﺒﺴﻂ ﺷ ﻧﺪه‬
‫ﺳﻴﺎل ﻨ ﻂ‬
‫ﺎل‬ .2
2
dy
du n
   ( ) n 1 ‫( ﻣﺜﻞ ﻣﻮاد ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ‬Psedoplastic) ‫ﺳﻴﺎل ﺷﺒﻪ ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ‬ .3
dy
du
 0   ‫( ﻣﺜﻞ ﻓﺎﺿﻼب اﻧﺴﺎﻧﻲ‬Bingham) ‫ﺳﻴﺎل ﺑﻴﻨﮕﻬﺎم‬ .4
dy
Bingham plastic
 Pseudoplastic
Dilatant
Newtonian
Deformation rate
‫وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ ﻇﺎﻫﺮي و ﺳﻴﻨﻤﺎﺗﻴﻚ‪:‬‬
‫• وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ ﻇﺎﻫﺮي‬
‫‪du n‬‬ ‫‪ du‬‬ ‫‪ du‬‬
‫( ‪  ‬‬ ‫) ( ‪)     ( ) n 1 ‬‬
‫‪dy‬‬ ‫‪ dy‬‬ ‫‪ dy‬‬
‫‪‬‬ ‫ﺳﻴﻨﻤﺎﺗﻴﻚ‬ ‫• وﻳ ﻮزﻳ‬

‫وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ ﻴ ﻴ‬
‫‪ ‬‬
‫‪‬‬
‫‪Kg‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ ‬‬ ‫‪m.s  m‬‬
‫‪Kg‬‬ ‫‪s‬‬
‫‪m3‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮات وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ ﺑﺎ دﻣﺎ و ﻓﺸﺎر‪:‬‬
‫• ﻣﺎﻳﻌﺎت‬
‫‪T  ‬‬
‫• ﮔﺎزﻫﺎ‬
‫‪T  ‬‬
‫‪P  ‬‬
‫ﺗﺮاﻛﻢ ﭘﺬﻳﺮي‪:‬‬
‫• در ﺑﺤﺚ وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ راﺟﻊ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺳﻴﺎل ﺑﺎ ﺗﻨﺶ ﺑﺮﺷﻲ ﺻﺤﺒﺖ‬
‫ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬ﺗﺮاﻛﻢ ﭘﺬﻳﺮي ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺳﻴﺎل ﺑﺮ اﺛﺮ ﻓﺸﺎر‪.‬‬
‫• ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺮاﻛﻢ ﭘﺬﻳﺮي ﻳﺎ ﺿﺮﻳﺐ ﻛﺸﺴﺎﻧﻲ ﺣﺠﻤﻲ‪:‬‬

‫‪P‬‬ ‫‪P‬‬
‫‪K ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪V V‬‬ ‫‪T‬‬
‫‪ ‬‬ ‫‪T‬‬
‫‪P‬‬ ‫‪P‬‬
‫‪ V‬‬ ‫‪‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪T‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪T‬‬
‫ﻓﺸﺎر ااﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎن اواﺣﺪ ﻓ ﺎ‬
‫اواﺣﺪ آآن ﺎ‬
‫‪K‬‬ ‫• ﺳﺮﻋﺖ ﺻﻮت‪:‬‬

‫‪c‬‬
‫‪‬‬
‫ﻛﺸﺶ ﺳﻄﺤﻲ‪:‬‬
‫• ﻛﺸﺶ ﺳﻄﺤﻲ ﻧﺎﺷﻲ از وﺟﻮد ﻧﻴﺮوي ﺟﺎذﺑﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﻮﻟﻜﻮل ﻫﺎي ﻫﻤﺸﻜﻞ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺸﺶ ﺳﻄﺤﻲ ﻛﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ ﻻزم اﺳﺖ ﺗﺎ ﻣﺼﺮف ﺷﻮد ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ‬
‫واﺣﺪ ﺳﻄﺢ ﻣﺎﻳﻊ را از ﻫﻢ ﺑﭙﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪N .m‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ N /m‬‬
‫‪m2‬‬
‫راﺑﻄﻪ ﻓﺸﺎر درون ﻳﻚ ﻗﻄﺮه ﺑﺎ ﻛﺸﺶ ﺳﻄﺤﻲ آن‪:‬‬
‫‪PR 2   2R‬‬
‫‪2‬‬
‫‪P‬‬
‫‪R‬‬
‫راﺑﻄﺔ ارﺗﻔﺎع ﻣﺎﻳﻊ در ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻮﺋﻴﻨﻪ ﺑﺎ ﻛﺸﺶ ﺳﻄﺤﻲ‪:‬‬
‫ﻣﺆﻟﻔﻪ ﻋﻤﻮدي ﻧﻴﺮوﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪:‬‬
‫‪D 2‬‬
‫‪  D cos   g‬‬ ‫‪h‬‬
‫‪4‬‬
‫‪4 cos ‬‬
‫‪h‬‬
‫‪gD‬‬
‫ﻓﺸﺎر ﺑﺨﺎر‪:‬‬
‫• در ﺳﻄﺢ ﻣﺎﻳﻊ‪ ،‬اﻧﺮژي ﺗﻌﺪادي از ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻬﺎ در ﺣﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ‬

‫ﻧﻴﺮوي ﺟﺎذﺑﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻬﺎ ﻏﻠﺒﻪ ﻛﻨﺪ و از ﺳﻄﺢ ﻣﺎﻳﻊ ﺧﺎرج ﺷﻮد و ﺑﻪ ﻓﺎز‬
‫ﺑﺨﺎر ﺑﺮود‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪن ﻓﺸﺎر ﺑﺨﺎر ﻣﺎﻳﻌﺎت اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪:‬‬
‫اﻳﻦ ا ﺖ‬
‫اﺳﺖ‬ ‫ﻣﺴﺎﻟﻪ ا ﻦ‬
‫اﻳﻦ ﺎﻟﻪ‬
‫دﻟﻴﻞ ا ﻦ‬
‫رود‪ .‬دﻟ ﻞ‬
‫ﺑﺎﻻ ﻣﻲ د‬
‫ﺑﺨﺎر ﺎﻻ‬
‫ﻓﺸﺎر ﺨﺎ‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬ﻓﺸﺎ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷ د‬
‫دﻣﺎ ﺸﺘ‬
‫ﭼﻪ د ﺎ‬
‫ﻫﻫﺮ ﻪ‬
‫ﻛﻪ ﺗﻌﺪاد ﻣﻮﻟﻜﻮل ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻘﺪار اﻧﺮژﻳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﻧﺮژي ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﻣﻲ آورﻧﺪ‪ ،‬زﻳﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻓﺸﺎر ﺑﺨﺎر ﺑﺮاﺑﺮ ﻓﺸﺎر ﻣﺤﻴﻂ ﺧﺎرﺟﻲ ﺷﻮد‪،‬‬
‫ﭘﺪﻳﺪه ﺟﻮﺷﺶ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺎس‪ ،‬ﻧﻘﻄﻪ ﺟﻮش ﻧﺮﻣﺎل دﻣﺎﻳﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﻓﺸﺎر ﺑﺨﺎر ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ‪ 1 atm‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﻸزاﻳﻲ ‪:Cavitation‬‬
‫• ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻲ در ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻴﺎل ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺤﻠﻲ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻓﺸﺎر‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻴﺎل( ﺎﺷﺪ‬
‫دﻣﺎي ﺎل‬
‫دﻣﺎ )د ﺎي‬
‫ﻣﺎﻳﻊ ددر آن د ﺎ‬
‫ﺑﺨﺎر آن ﺎ ﻊ‬
‫ﻓﺸﺎر ﺨﺎ‬
‫ﻛﻤﺘﺮ از ﻓﺸﺎ‬
‫ددر آن ﻧﻘﻄﻪ ﻛ ﺘ‬
‫در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺣﺒﺎﺑﻬﺎﻳﻲ از ﺑﺨﺎر در آن ﻧﻘﻄﻪ ﺧﺎص ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪه ﺧﻼء زاﻳﻲ ﻳﺎ ‪ cavitation‬ﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺒﺎﺑﻬﺎ ﺑﻪ‬
‫وﻗﺘﻲ ااﻳﻦ ﺎ ﺎ‬
‫دﻟﻴﻞ ﻛﻛﻪ ﻗ‬ ‫• ااﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪه ﻣﻲ ا‬
‫ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺨﺮب ﺎﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ااﻳﻦ ﻟ ﻞ‬
‫ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﺮوﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎن از ﺑﻴﻦ ﻣﻲروﻧﺪ و اﻳﻦ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﺿﺮﺑﻪ ﻓﺸﺎري‬
‫در آن ﻧﻘﻄﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺨﺮب ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
www.Endbook.net
:‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﮔﺎز ﻛﺎﻣﻞ‬
PV  RT PV 
m
RT
M
or m PM
 
PV  nRT
RT V RT
:‫ﺧﻮاص ﺣﺮارﺗﻲ‬
h
CP   h   C P dT
T P
U
CV   U   CV dT
T V
CP
k
CV
‫ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻲ‬
‫ ﮔﺎز ﻳﻚ ﻣﻮﻟﻜﻮﻟ‬: k =1.67 •
‫ ﮔﺎز دو ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻲ‬: k =1.4 •
‫ ﮔﺎز ﺳﻪ ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻲ ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬: k =1.33 •
‫ﻓﺼﻞ دوم‬
‫اﻳﺴﺘﺎﻳﻲ ﺳﻴﺎل‬
‫اﻳﺴﺘﺎﻳﻲ ﺳﻴﺎل‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ددر‬
‫ﺻﻔﺮ ا ﺖ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﻔ‬
‫ﺖ‬ ‫ﮔﺮادﻳﺎن‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﮔ اد ﺎ‬
‫اﺳﺖ و ﻨﺎ ا‬
‫ﺳﺎﻛﻦ ا ﺖ‬
‫ﺳﻴﺎل ﺎﻛ‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﺎل‬
‫ددر ااﻳﻦ ﺎﻟﺖ‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﻨﺶ ﺑﺮﺷﻲ ﺻﻔﺮ اﺳﺖ و ﻓﻘﻂ ﺗﻨﺶ ﻋﻤﻮدي را ﻛﻪ ﻫﻤﺎن ﻓﺸﺎر اﺳﺖ‪،‬‬
‫دارﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻫﻢ ﺎﻛﻦ‬

‫ﺳﺎﻛﻦ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﻪ‬
‫ﻻﻳﻪ ﻫﺎ ﻧ ﺖ‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻟوﻟﻲ ﻻ ﻪ‬
‫ﺳﻴﺎل ﺎﺑﺎ ﻫﻫﻢ ﻛﺖ‬
‫اﻳﻨﺠﺎ ﻛﻞ ﺎل‬
‫ددر ا ﻨ ﺎ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
www.Endbook.net
.‫در ﻳﻚ ﺳﻴﺎل ﺳﺎﻛﻦ ﻓﺸﺎر در ﻫﻤﻪ ﺟﻬﺎت ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ‬
:‫اﺛﺒﺎت ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﺎﻧﻮن دوم ﻧﻴﻮﺗﻦ‬

y
Ρs
Ρx ∆y ∆s
w
∆x θ
x
Ρy
xy
F x i  
 ma x  p x y  ps s sin
2
ax
xy xy
 Fy  ma y  p y x  ps s cos   g 2   2 a y
www.Endbook.net
s sin   y, :‫ﻣﻲداﻧﻴﻢ‬

s cos   x
1
 p x  ps  a x  x
2
 a y  g  y
1
p y  ps 
2
x, y  0  p x  p y  ps  p
.‫ ﻫﺮ زاوﻳﻪ اي ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﺻﻠﻲ ﺳﻴﺎل ﺳﺎﻛﻦ‬

z
x
y : ‫اﻟﻤﺎن‬
‫اﻟ ﺎ‬
(x,y,z)
p
p x
p x  x
 p .
2 x 2
.‫و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ در ﻣﻮرد ﺑﻘﻴﻪ ﺟﻬﺖ ﻫﺎ ﻫﻢ ﻣﻲ ﺗﻮان ﻋﻤﻞ ﻛﺮد‬
www.Endbook.net
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﺻﻠﻲ ﺳﻴﺎل ﺳﺎﻛﻦ‬

 F  ma ‫ﻗﺎﻧﻮن دوم ﻧﻴﻮﺗﻦ‬
y
x
1 p 1 p
(p  . x )  y  z  ( p  . x )  y  z
2 x 2 x
   x  y  z  a x
www.Endbook.net
y
x
1 p 1 p
(p . y )  x  z  ( p  . y )  x  z
2 y 2 y
   x  y  z  a y
y
x
1 p 1 p
(p . z )  x  y  ( p  . z )  x  y
2 z 2 z
   x  y  z g    x y z a z
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت ﻫﺎي ﺣﺎﺻﻞ از ﻣﻮازﻧﻪ در ﺳﻪ ﺟﻬﺖ دارﻳﻢ‪:‬‬
‫‪p‬‬
‫‪‬‬ ‫‪  ax‬‬
‫‪x‬‬
‫‪p‬‬
‫‪‬‬ ‫‪  ay‬‬
‫‪y‬‬
‫‪p‬‬
‫‪‬‬ ‫‪  a z  g ‬‬
‫‪z‬‬
‫‪p‬‬ ‫‪p‬‬ ‫‪p‬‬
‫‪dp ‬‬ ‫‪d x  dy  d z‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪y‬‬ ‫‪z‬‬
‫‪ dp    a x d x   a y dy   a z  g  dz‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪:‬‬
‫ﻣﺨﺰن ﺷﻜﻞ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬ﭼﻘﺪر آب ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﺨﺰن رﻳﺨﺘﻪ ﺷﻮد ﺗﺎ‬
‫ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﻮﻳﻢ ﻛﻪ در ﻫﻨﮕﺎم ﺣﺮﻛﺖ ﻣﺨﺰن‪ ،‬آب از آن ﺑﻴﺮون ﻧﻤﻲ رﻳﺰد؟‬
‫‪V  300mm  600mm  300mm‬‬

‫ﻓﺮض‪:‬‬
‫ﺷﺘﺎب ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﻲ ﺧﻄﻲ ﻣﺨﺰن در ﺣﺎل ﺣﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺗﺎﺛﻴﺮ اﺻﻠﻲ را ﺑﺮ ﺳﻄﺢ‬
‫آب دارد‪ .‬از ﺣﺮﻛﺖ ذرات آب ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬در اﻳﻦ‬
‫آزاد ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳﻄﺢ آ ا‬
‫ﺧﻄﻲ روي ﻄ‬‫ﺷﺘﺎب ﻄ‬‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺎ‬
‫ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻞ‬
‫ﺻﻮرت ﺎﻟ‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻫﺎي ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﻗﺮار زﻳﺮ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪:‬‬
‫• ﺷﻜﻞ ﺳﻄﺢ آزاد ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺷﺘﺎب ﺛﺎﺑﺖ در ﺟﻬﺖ ﺣﺮﻛﺖ ‪x‬‬
‫• ﻋﻤﻖ ﻣﺠﺎز آب ‪ d‬ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺳﺮرﻳﺰ ﻛﺮدن ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ از‬
‫ﺷﺘﺎب و وﺿﻌﻴﺖ ﻣﺨﺰن‬
‫• وﺿﻌﻴﺖ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﻣﺨﺰن و ﻋﻤﻖ ﻣﺠﺎز‬
‫‪p‬‬ ‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻓﺸﺎر ﺗﺎﺑﻊ ‪ z‬ﻧﻴﺴﺖ‪:‬‬

‫‪0‬‬
‫‪z‬‬
‫‪gx  0 , g y  g , gz  0‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪:‬‬
‫‪a y  az  0‬‬
‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ ااز‪:‬‬
‫ﻣﻮﻟﻔﻪ ااي ﺎ‬
‫ﻫﺎي ﻟ‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺎ‬
‫ﺎﻟ‬
‫‪p‬‬
‫‪  a x‬‬
‫‪x‬‬
‫‪p‬‬
‫‪  g‬‬
‫‪y‬‬
‫اﻛﻨﻮن ﻣﺴﺎﻟﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﺒﺎرت )‪ p=p(x,y‬را ﺑﻴﺎﺑﻴﻢ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﺎﺑﻊ‬
‫ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺳﻄﺢ آزاد را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻣﺎ راه دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ وﺟﻮد‬
‫دارد!‬
‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻓﺸﺎر ﺗﺎﺑﻊ ‪ x‬و ‪ y‬اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻔﺎﺿﻞ ﻓﺸﺎر ﺑﻴﻦ دو ﻧﻘﻄﻪ ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ‪x‬‬
‫‪p‬‬ ‫‪p‬‬ ‫و ‪ y‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪:‬‬
‫‪dp ‬‬ ‫‪dx ‬‬ ‫‪dy‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪y‬‬
‫ﺳﻄﺢ آزاد ﻳﻚ ﺧﻂ ﻓﺸﺎر ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در اﻣﺘﺪاد ﺳﻄﺢ آزاد ‪ p=0‬و‬
‫‪p‬‬ ‫‪p‬‬
‫در ﻧﺘﻴﺠﻪ ‪d 0‬‬
‫‪dp=0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪dx ‬‬ ‫‪dy   a x dx  gdy‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪y‬‬
‫‪dy ‬‬ ‫‪a‬‬

‫‪‬‬ ‫‪ x‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫‪dx  Surface‬‬ ‫‪g‬‬
‫‪b‬‬ ‫‪b  dy ‬‬ ‫‪b ax‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪b‬‬

‫‪e  tan    ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪for : d  ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2  dx Surface 2 g‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪2‬‬
‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺑﺮاي ‪ ax‬داده ﺷﺪه ‪ e‬ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﺧﻮد را‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺿﻠﻊ ‪ b‬ﻛﻪ در ﺟﻬﺖ ﺣﺮﻛﺖ اﺳﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎ ﺣﺪ اﻣﻜﺎن ﻛﻮﭼﻚ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺿﻠﻊ ﺑﺰرﮔﺘﺮ را در ﺟﻬﺖ ﻋﻤﻮد ﺑﺮ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ‬
‫‪ bb=300mm‬اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫‪300mm‬‬
‫‪ax‬‬
‫‪b  300mm  e  150‬‬ ‫‪mm‬‬
‫‪g‬‬
‫ارﺗﻔﺎع آآب‪:‬‬
‫ﻣﺠﺎز ا ﺗﻔﺎ‬
‫ﻣﻘﺪار ﺎ‬
‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻘ ا‬
‫اﻛﺜ‬
‫‪e  300  d‬‬
‫‪ax‬‬ ‫‪ax‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪:‬‬

‫‪300  d  150‬‬ ‫‪, d max  300  150‬‬
‫‪g‬‬ ‫‪g‬‬
‫اﮔﺮ ﺣﺪاﺛﺮ ‪ ax‬را ‪ 2/3 g‬ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت ‪ d=200mm‬ﻋﻤﻖ ﻣﺠﺎز‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ d=150mm ،‬را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻳﺎدآوري ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺷﺘﺎب را ﺛﺎﺑﺖ ﻓﺮض ﻛﺮدﻳﻢ‪.‬‬

‫آ‬
‫اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻧﺸﺎن دادن ﻛﺎرﺑﺮد ﻣﻌﺎدﻟﻪ‬

‫‪p‬‬ ‫‪p‬‬ ‫‪p‬‬
‫‪dp ‬‬ ‫‪d x  dy  d z‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪y‬‬ ‫‪z‬‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻧﻪ ﺑﻪ وﺿﻮح ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﻧﻪ داراي‬
‫ﺟﻮاب ﻳﻜﺘﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﺧﺎص‪:‬‬
‫ل ﺳﺎﻛﻦ‬
‫ﻦ‬ ‫ﺳﻴﺎل‬
‫‪a x  a y  a z  0  dp   gdz‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﺸﺎر در ﺟﻬﺎت ‪ x‬و ‪ y‬ﻧﺪارﻳﻢ و ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻓﻘﻂ در ﺟﻬﺖ ﺷﺘﺎب‬
‫ﺟﺎذﺑﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
www.Endbook.net
:‫ﺣﺎﻟﺖ ﺧﺎص‬
:‫• اﮔﺮ ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﭼﮕﺎﻟﻲ ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ ﻣﻲﺗﻮان اﻧﺘﮕﺮال ﮔﺮﻓﺖ‬
p    g z
or p   g z  cte.
p
or  z  cte.
g
p
.‫( ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‬piezomertic head ) ‫را ﺑﻠﻨﺪاي ﭘﻴﺰوﻣﺘﺮﻳﻚ‬ z
g
if p  0 in h  0  p   gh
T ( z )  T0   z
: ‫در ﺟﻮ‬
  0.0065 K m
pM
p   RT  dp   gdz
RT
dp
p gM
g dz p dpp gM
g z dz
 .   
p R T0   z Patm p R 0 T0   z
p gM T0   z
 ln  ln
patm R T0
gM R
 T  z 
 p  patm  0 
 T0 
P
if z  10 m   0.999
Patm
‫ﭘﺲ در ارﺗﻔﺎع ﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ اﺛﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﺸﺎر ﺑﺮ دﻣﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﻛﺮدن‬
.‫اﺳﺖ‬
www.Endbook.net
0.95
0.9
atm
p/p
0.85
0.8
0.75
0 200 400 600 800 1000 1200 1400 1600 1800 2000
z (m)
www.Endbook.net
: (‫در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ دﻣﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎﺷﺪ )ﻣﺜﻞ اﺳﺘﺮاﺗﻮﺳﻔﺮ‬
dp    gdz
p p0 p
   0
 0 p0
dp  
dp  z
p
  0 gdz 
p0 P0 p
  0 g  dz
p0 z 0
0  p 
ln p p   g z z  ln    0 g  z  z0 
p z
0
P0 0
 p0  p0
  g  z  z0  
 p  p0 exp  0 
 p0 
‫ﻣﺎﻧﻮﻣﺘﺮ‬
.‫ﻣﺎﻧﻮﻣﺘﺮ دﺳﺘﮕﺎﻫﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ارﺗﻔﺎع ﻣﺎﻳﻊ ﻓﺸﺎر را اﻧﺪازه ﻣﻲﮔﻴﺮد‬
p1   gz 1  p 2   gz 2
p1  p 2   g  z 2  z 1 
 p   gh
if p 2  0  p1   gh
‫ﺣﺎﻟﺖ ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ‪:‬‬

‫وﻗﺘﻲ ﻓﺸﺎر زﻳﺎد ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻳﻚ ﻣﺎﻳﻊ ﺑﺎ ﭼﮕﺎﻟﻲ ﺑﺎﻻ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻛد‬
‫‪Hg  13.6 H 0‬‬ ‫‪2‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪:‬‬
‫‪p1  p2  1 g  z 2  z1 ‬‬
‫‪p2  p3   2 g  z3  z 2 ‬‬
‫‪p1  p3  1 g  z 2  z1    2 g  z3  z 2 ‬‬
‫‪  1 gh   2 gH‬‬
www.Endbook.net
: ‫ﻣﺜﺎل‬
www.Endbook.net
: ‫ﺣﻞ‬
P1  P5  P1  P2   P2  P3   P3  P4   ( P4  P5 )

  w g z 2  z1   1.6  w g z3  z 2  
0   w g  z 4  z3   0.9  w g  z5  z 4 
 1000  9.81 0.2   1.6 1000  9.81 0.22
 0.9 1000  9.81  0.13
 343 Pa
‫ﻧﻴﺮوي وارد ﺑﺮ ﺳﻄﻮح‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ دارﻳﻢ‪:‬‬
‫‪F   PdA‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪A A‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪( centroid ) : y ‬‬ ‫‪ydA‬‬
‫‪P   gh   gy sin ‬‬ ‫‪ F  g sin x. Ay  gh A  Pc A‬‬
‫‪F   g sin ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪A‬‬
‫‪ydA‬‬
‫ﻧﻴﺮوي ﺷﻨﺎوري‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ارﺷﻤﻴﺪس‪ :‬ﻫﺮ ﺟﺴﻤﻲ در ﺳﻴﺎﻟﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ﺑﻪ اﻧﺪازة وزن ﺳﻴﺎل ﻫﻢ‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻲ ﻮ‬
‫ﺳﺒﻚ ﻲ‬
‫ﺧﻮد ﺒ‬
‫ﺠﻢ ﻮ‬‫ﺣﺠﻢ‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ دارﻳﻢ‪:‬‬
‫‪F  F‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪ F1  Fw  FB‬‬
‫‪F B   gh 2  A   gh 1  A   gV w‬‬
‫] ‪  g [ A h 2  h1   V w‬‬
‫‪  gV‬‬
‫وزن ﻇﺎﻫﺮي اﮔﺮ ﺟﺴﻢ ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺴﺘﻐﺮق ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬

‫‪W  FB   S gV   L gV   S   L gV‬‬
‫ﻫﻴﺪروﻣﺘﺮ‬
‫اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﭼﮕﺎﻟﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﺎﻧﻮن ارﺷﻤﻴﺪس‪:‬‬
www.Endbook.net
W   w gV
W   x g V  A  h 
V   
 h   1  w 
A  x 
V  1 
 1  
A SG 
1
 A 
or S .G .   1  h 
 V 
‫اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﭼﮕﺎﻟﻲ ﻳﺎ ﻏﻠﻈﺖ آب ﺑﺎﺗﺮي ﺿﺪ ﻳﺦ در‬

.‫رادﻳﺎﺗﻮر و ﻣﺤﻠﻮل ﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‬
‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﻧﻴﺮوي ﺑﺮآﻳﻨﺪ وارد ﺑﺮ ﺳﻄﺢ ﻏﻮﻃﻪ ور ﻣﺴﺘﻮي ﺷﻴﺐ دار‬
‫ﺳﻄﺢ ﺷﻴﺐ دار ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه‪ ،‬ﻛﻪ در اﻣﺘﺪاد ﻟﺒﻪ ‪ A‬ﻟﻮﻻ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻋﺮض ‪ 5 cm‬اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻴﺮوي ﺑﺮآﻳﻨﺪاﻋﻤﺎﻟﻲ از آب و ﻫﻮا ﺑﺮ ﺳﻄﺢ ﺷﻴﺐ دار را‬
‫ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻞ‪:‬‬
‫ﻧﻴﺮوي ﺑﺮآﻳﻨﺪ اﻋﻤﺎل ﺷﺪه‬

‫‪‬‬
‫‪FR‬‬ ‫درﻳﭽﻪ‬
‫ﻮا ﺑﺑﻪ رﻳﭽ‬
‫از آب و ﻫﻮا‬
‫ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﻧﻴﺮو را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮارد زﻳﺮ را ﻣﺸﺨﺺ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪:‬‬
‫ﻣﻘﺪار‬
‫ا‬ ‫•‬
‫• ﺟﻬﺖ‬
‫• ﺧﻂ ﺣﺎﻣﻞ ﻧﻴﺮوي ﺑﺮآﻳﻨﺪ‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻫﺎي اﺻﻠﻲ‪:‬‬

‫‪dp‬‬
‫‪FR    pdA‬‬ ‫‪ g‬‬
‫‪dh‬‬
‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻓﺸﺎر ﺟﻮ ﺑﺮ وﺟﻪ ﭘﺎﻳﻴﻨﻲ درﻳﭽﻪ اﺛﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ p ،‬ﻓﺸﺎر ﺧﺎﻟﺺ ﻳﺎ‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﻫﻫﺮ دو ﺳﻴﺎل اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺎﺷﻲ از اﺛاﺛﺮ ﺗ ﻛﻴﺒ‬
‫ﻓﺸﺎر ﻣﻄﻠﻖ ﻧﺎﺷ‬
‫ﻓﺸﺎ‬
‫در ﻳﭽﻪ را ﻛﻪ در اﻣﺘﺪاد ‪ A‬ﻟﻮﻻ ﺷﺪه اﺳﺖ و در ﺻﻔﺤﻪ ‪ xy‬ﻗﺮار دارد‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﻣﺨﺘﺼﺎت ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪.‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫ˆ‪F   pdA   pwdy k‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪‬‬ ‫)ˆ‪(dA  wdy k‬‬
‫اﻛﻨﻮن ﺑﺎﻳﺪ ‪ p‬را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ از ‪ y‬ﺑﻴﺎﺑﻴﻢ ﺗﺎ اﻧﺘﮕﺮال را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬از‬
‫راﺑﻄﻪ اﺻﻠﻲ ﻓﺸﺎر ﺑﺎ ارﺗﻔﺎع‪:‬‬
‫‪p‬‬ ‫‪h‬‬
‫‪dp‬‬
‫‪dh‬‬
‫‪ g  dp  gdh ,‬‬ ‫‪ dp   gdh ,   cte‬‬
‫‪pa‬‬ ‫‪0‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ )‪ .p=p(h‬ﺑﻪ ﺗﺎﺑﻊ )‪ p=p(y‬ﻧﻴﺎز دارﻳﻢ‪:‬‬

‫‪p  pa  gh‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ‪:‬‬
‫‪h  D  y sin 30 o‬‬

www.Endbook.net
:‫ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ‬.Pa=0 ،‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻓﺸﺎر ﻣﻄﻠﻖ اﺳﺖ‬
p  g ( D  y sin 30 o )
:‫ﻳﻦ‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫ﺑ ﺑﺮ‬
  L
FR    pd A     g ( D  y sin 30 o ) wdy kˆ
A 0
L L
 y2   L2 
   gw  Dy  sin 30 o  kˆ    gw  DL  sin 30 o  kˆ
 2 0  2 0
kg m  16 m 2 1  N .s 2 ˆ
  999 3  9 .81 2  5 m  2 m  4 m    k
m s  2 2  k g .m

 FR   588 kˆ k N
‫ ﻣﻲ داﻧﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺧﻂ ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ‬،‫ﺑﺮاي ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺧﻂ ﺣﺎﻣﻞ ﻧﻴﺮوي ﺑﺮآﻳﻨﺪ‬

‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﺸﺘﺎور ﻧﻴﺮوي ﺑﺮآﻳﻨﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻣﺤﻮر دﻟﺨﻮاه ﺑﺎ ﮔﺸﺘﺎور‬
‫ ﺑﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮔﺸﺘﺎور‬.‫ﻧﻴﺮوي ﺗﻮزﻳﻌﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻣﺤﻮر ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ‬
:‫ دارﻳﻢ‬،‫ ﻣﻲ ﮔﺬرد‬A(0,0,0) ‫ ﻛﻪ از ﻧﻘﻄﻪ‬x ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺤﻮر‬
FR y    ypdA
A :‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
1 1
L
gw L
y   ypdA   ypwdy   y ( D  y sin 30
o
) dy
FR A
FR 0
FR 0
L
gw  Dy
D 2 y3  gw  DL2 L3 
   sin 30 o     sin 30 o 
FR  2 3 0 FR  2 3 
kg m 5m  2 m  16 m 2 64 m 3 1  N .s 2
 999  9 . 81     
m3 s 2 5.88  10 5 N  2 3 2  kg .m
 y   2.22 m
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮔﺸﺘﺎور ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺤﻮر ‪ y‬ﻛﻪ از ﻧﻘﻄﻪ ‪ A‬ﻣﻲ ﮔﺬرد‪،‬‬

‫دارﻳﻢ‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫‪F R A‬‬
‫‪x ‬‬ ‫‪xpdA‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻴﺮوي ﮔﺸﺘﺎور ﺗﻮزﻳﻌﻲ )ﺳﻤﺖ راﺳﺖ(‪ ،‬ﺑﺮاي ‪ x‬ﺑﺎﻳﺪ از ﻣﺮﻛﺰ‬
‫ﺟﺰ ﺳﻄﺢ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺟﺰ ﺳﻄﺢ ﺑﺎ ﻋﺮض ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ و‬
‫‪‬‬
‫‪r   2 .5iˆ  2 .22 ˆj m‬‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪w‬‬ ‫‪w‬‬ ‫‪w‬‬
‫‪x ‬‬
‫‪FR‬‬ ‫‪A 2‬‬ ‫‪pdA‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2 FR‬‬ ‫‪ pdA ‬‬
‫‪A‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ 2.5m‬‬
‫درﻳﭽﻪ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه داراي ﻋﺮض ﺛﺎﺑﺖ ‪ 5m‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪y2‬‬ ‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺳﻄﺢ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫‪x‬‬
‫‪a‬‬
‫ﻛﻪ در آن ‪ .a=4m‬ﻋﻤﻖ آب در ﺳﻤﺖ راﺳﺖ درﻳﭽﻪ ‪ D=4m‬اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮﻟﻔﻪ‬
‫ﻫﺎي اﻓﻘﻲ و ﻋﻤﻮدي ﻧﻴﺮوي ﺑﺮآﻳﻨﺪ ﻧﺎﺷﻲ از ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﺳﻴﺎل و ﺧﻂ ﺣﺎﻣﻞ‬
‫ﻫﺮ ﻳﻚ از آﻧﻬﺎ را ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻜﻞ‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﺴﺎﻟﻪ ‪ FRH‬و ‪ FRV‬و ﺧﻂ ﺣﺎﻣﻞ ﻫﺮ ﻳﻚ از‬

‫آﻧﻬﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪dp‬‬ ‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻫﺎي اﺻﻠﻲ‪:‬‬

‫‪FR    pd A ‬‬ ‫‪ g‬‬
‫‪dh‬‬
‫‪D2‬‬
‫‪D‬‬ ‫‪a‬‬
‫‪FR H ‬‬ ‫‪ ppwdyy‬‬
‫‪0‬‬
‫‪FRV ‬‬ ‫‪ ppwdx‬‬
‫‪0‬‬
‫ﺑﺮاي اﻧﺘﮕﺮال ﮔﻴﺮي‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت ﻫﺎي )‪ p(y‬و )‪ p(x‬در اﻣﺘﺪاد ﺳﻄﺢ درﻳﭽﻪ‬
‫ﻧﻴﺎز دارﻳﻢ‪:‬‬
‫‪dp‬‬
‫‪ g  dp  gdh‬‬
‫‪dh‬‬
‫‪p‬‬ ‫‪h‬‬
‫‪ dp   gdh‬‬
‫‪pa‬‬ ‫‪0‬‬
‫اﮔﺮ ﭼﮕﺎﻟﻲ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ‪:‬‬

‫‪p  pa  gh‬‬
‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻓﺸﺎر ﺟﻮ ﺑﺮ ﺑﺎﻻي درﻳﭽﻪ و ﺑﺮ ﺳﻄﺢ آزاد ﻣﺎﻳﻊ اﺛﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺮوي‬
‫ﺧﺎﻟﺺ ﻧﺎﺷﻲ از ﻓﺸﺎر ﺟﻮ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻴﺮوي ﻧﺎﺷﻲ‬
‫از ﺳﻴﺎﻻت‪ ،‬ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﻴﻢ‬
‫‪p   gh‬‬
‫اﻛﻨﻮن ﻋﺒﺎرت ﻫﺎي )‪ h=h(y‬و )‪ h=h(x‬را در اﻣﺘﺪاد ﺳﻄﺢ درﻳﭽﻪ ﻻزم دارﻳﻢ‪.‬‬
‫در اﻣﺘﺪاد ﺳﻄﺢ درﻳﭽﻪ‪،‬‬
‫‪h  D y‬‬
‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺳﻄﺢ درﻳﭽﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫‪y2‬‬
‫‪x‬‬
‫‪a‬‬
‫‪1‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در اﻣﺘﺪاد درﻳﭽﻪ دارﻳﻢ‪:‬‬
‫‪y ax‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪1‬‬ ‫از اﻳﻦ رو ‪ h‬را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻲ ﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬

‫‪h D a x‬‬ ‫‪2‬‬
‫ﺑﺎ ﺟﺎﻳﮕﺬاري ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ‪ h‬در ﻋﺒﺎرﺗﻬﺎي ‪ FRH‬و ‪ FRV‬دارﻳﻢ‪:‬‬

‫‪D‬‬ ‫‪D‬‬ ‫‪D‬‬
‫‪FRH   pwdy   ghwdy  gw  hdy‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪D‬‬
‫‪ gw  ( D  y ) dy‬‬
‫‪0‬‬
‫‪D‬‬
‫‪‬‬ ‫‪y2 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪D 2  gwD 2‬‬
‫‪ gw  Dy    gw  D 2 ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2 0‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪2 ‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪kg‬‬ ‫‪m‬‬ ‫‪4 2 m 2 N .s 2‬‬
‫‪FRH  999‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪ 9.81 2  5m ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 392 kN‬‬
‫‪m‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪kg .m‬‬
‫‪D2‬‬ ‫‪D2‬‬ ‫‪D2‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪a‬‬
‫‪FRV ‬‬ ‫‪ pwdx   ghwdx  gw  hdx‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪D2‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪ gw  ( D  a x 2 ) dx‬‬
‫‪0‬‬
‫‪D2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪ D3 2‬‬ ‫‪D 3  gwD 3‬‬
‫‪ gw  Dx ‬‬ ‫‪a x 2   gw ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪a 3 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪ a 3‬‬ ‫‪2 ‬‬ ‫‪3a‬‬
‫‪‬‬ ‫‪a ‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪kg‬‬ ‫‪m‬‬ ‫‪4 m‬‬ ‫‪1 N .s‬‬
‫‪FRH  999 3  9.81 2  5m ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 261 kN‬‬
‫‪m‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4m kg .m‬‬
www.Endbook.net
‫ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ‬z ‫ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺤﻮر‬FRH ‫ ﮔﺸﺘﺎور‬،FRH ‫ﺑﺮاي ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺧﻂ ﺣﺎﻣﻞ‬

.‫ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻣﺤﻮر ﻣﺴﺎوي ﺑﺎﺷﺪ‬dFH ‫ﻣﺠﻤﻮع ﮔﺸﺘﺎورﻫﺎي‬
1
yFRH   ypdA
Ax
x , y 
FRH  ypdA
Ax
x
1 D 1 D
y 
FRH  0
ypwdy 
FRH 
0
ygwhdy
D
gw D gw  Dy 2 y3 

FRH 
0
y ( D  y )dy  
FRH  2
 
3 0
gwD 3 gwD 3  2  D 4
y    gwD 2   3  3 m
6 FRH 6  
y  1.33m
‫ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ‬z ‫ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺤﻮر‬FRV ‫ ﮔﺸﺘﺎور‬،FRV ‫ﺑﺮاي ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺧﻂ ﺣﺎﻣﻞ‬

.‫ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻣﺤﻮر ﻣﺴﺎوي ﺑﺎﺷﺪ‬dFV ‫ﻣﺠﻤﻮع ﮔﺸﺘﺎورﻫﺎي‬
1
xFRV   xpdAx , x   xpdA y
Ay
FRV Ay
D2 D2
1 1
x 
FRV  0
a
xpwdx 
FRV 0
a
xgwhdx
gw D2 1

FRV 0
a
x( D  a x 2 )dx
D2
gw  Dx 2 2 5
a gw  D 5 2 x5 
   a x2    a 5
FRV  2 5 0 FRV  2a 2
5 2 
 a 
gwD 5 gwD 5  3a 
 
10 FRV a 2
10a 2  gwD 3 
3D 2 3 1
x    42 m2   1.2m
10a 10 4m
‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‬
‫ﻓ ﻞ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻴﺎل‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻻﮔﺮاﻧﮋي‪:‬‬
‫ﻳﻚ ﺗﻮده ﻛﻮﭼﻚ از ﺳﻴﺎل در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻣﺎ ﺣﺮﻛﺖ آن را دﻧﺒﺎل‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ي ازز‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اي‬
‫ﺑﺼﻮرت ﺠ ﻮ‬
‫ن ررا ﺑ ﻮر‬
‫ﻞ دﻫﺪ و ﻣﺎ آن‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ‬
‫ﺗﻮاﻧﺪ ﻴﻴﺮ‬
‫ﻲﻮ‬‫ﺗﻮده ﻣﻲ‬
‫ﻳﻦ ﻮ‬
‫اﻳﻦ‬
‫ذرات در ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ‪.‬‬
‫در ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ ﺳﺮﻋﺖ‪ ،‬ﻣﻜﺎن و ﺷﺘﺎب ﺧﺎص ﺧﻮدش را دارد و ﻓﻘﻂ ﺗﺎﺑﻊ‬
‫زﻣﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺪ اﺷﺎره‪:‬‬
‫اﻳﻦ روش را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮاي ﺗﻤﺎم ذرات ﺳﻴﺎل در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ و اﺛﺮ ذرات‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﻴﺎل را ﺑﺮ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ دﻳﺪ‪.‬‬
‫اﺷﻜﺎل اﻳﻦ روش اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي ذره را ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ در‬
‫ﺑﺮد‪.‬‬
‫ﻲﺑﺮ‬‫ي ﻣﻲ‬
‫زﻳﺎدي‬
‫ﺑﺴﻴﺎرر زﻳ‬
‫ﻴﺮﻳﻢ ﻛﺎرر ﺑ ﻴ‬
‫ﻧﻈﺮﺮ ﺑﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‬
‫روش اوﻳﻠﺮي‪:‬‬
‫در اﻳﻦ روش ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ را در ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ و ﺑﻌﺪ ﺳﻴﺎل را ﻣﺸﺎﻫﺪه‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﭼﻄﻮر از آن ﻧﻘﻄﻪ ﻋﺒﻮر ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺳﺮﻋﺘﺶ ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺳﺮﻋﺖ و ﺷﺘﺎب‪ ،‬ﺗﺎﺑﻊ ﻣﻜﺎن و زﻣﺎن ﻫﺮ دو ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺗﻔﺎوت دو روش‪:‬‬
‫در روش ﻻﮔﺮاﻧﮋي دﺳﺘﮕﺎه ﻣﺨﺘﺼﺎت ﺑﺮ ذره ﺳﻮار اﺳﺖ و ﺑﺎ آن ﺣﺮﻛﺖ‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ وﻟﻲ در روش اوﻳﻠﺮي دﺳﺘﮕﺎه ﻣﺨﺘﺼﺎت ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ و اﻳﻦ ذرات‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺒﺪأ ﻣﺨﺘﺼﺎت ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﺸﻜﻼت ﺗﺮاﻓﻴﻜﻲ ﻣﻲﺗﻮان ﻋﺪه اي را اﺳﺘﺨﺪام ﻛﺮد ﻛﻪ‬
‫ﺳﻮار ﺑﺮ ﻣﺎﺷﻴﻦ در ﺷﻬﺮ ﺑﮕﺮدﻧﺪ و ﻣﺸﻜﻼت را ﮔﺰارش ﻛﻨﻨﺪ )ﻻﮔﺮاﻧﮋي(‪ ،‬ﻳﺎ‬
‫ﺳﺮ ﭼﻬﺎر راﻫﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎﻳﺴﺘﻨﺪ و ﻣﺸﻜﻼت را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻨﺪ )اوﻳﻠﺮي(‪ ،‬وﻟﻲ ﻫﺮ‬
‫دو ﺑﻪ ﻳﻚ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ رﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫روش اوﻳﻠﺮي ﺳﺎده ﺗﺮ اﺳﺖ و ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺎدﻻت ﺳﺎده ﺗﺮي در ﺣﺮﻛﺖ‬

‫ﺳﻴﺎﻻت ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺎ از روش اوﻳﻠﺮي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫در ﻫﺮ ﺣﺎل ﻫﺮ دو ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪن ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ و در ﺗﻔﺴﻴﺮ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻪ ﻳﻚ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ رﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻴﺪان ﺟﺮﻳﺎن )‪: (Flow Field‬‬

‫ﻣﻴﺪان ﺟﺮﻳﺎن ﻧﺎﺣﻴﻪ اي از ﺟﺮﻳﺎن اﺳﺖ )در روش اوﻳﻠﺮي( ﻛﻪ ﺟﺮﻳﺎن در آن‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺧﻂ ﮔﺬرر )‪: (Pathline‬‬
‫ﺧﻂ ﮔﺬر ﻣﻜﺎن ﻧﻘﺎﻃﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ذره ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن از اﻳﻦ ﻧﻘﺎط ﻋﺒﻮر‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺧﻂ ﮔﺬر ﺳﺎﺑﻘﺔ ﻣﻜﺎن ذرات را ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻂ ﺟﺮﻳﺎن )‪: (Streamline‬‬

‫ﻣﻜﺎن ﻧﻘﺎﻃﻲ را ﻛﻪ ذرات در آﻧﺠﺎ ﺑﻮده اﻧﺪ و ﻣﻤﺎس ﺑﺮ ﺑﺮدارﺳﺮﻋﺖ در ﻫﺮ‬
‫ﻧﻘﻄﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪  dr  0‬‬
‫‪v  2 xi  4 yj‬‬ ‫ﻣﺜﺎل‪:‬‬

‫‪v  dr  0  ( 2 xi  4 yj )  ( dxi  dyj )  0‬‬
‫‪ ( 2 xdy  4 ydx ) k  0‬‬
‫‪dy‬‬ ‫‪dx‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ 2‬‬ ‫‪ x2 y  c‬‬
‫‪y‬‬ ‫‪x‬‬
‫در ﺟﺮﻳﺎن ﭘﺎﻳﺎ )‪ ،(Steady flows‬ﺧﻂ ﮔﺬر و ﺧﻂ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮ ﻫﻢ ﻣﻨﻄﺒﻖ‬

‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺎ ﻓﻘﻂ از اﺻﻄﻼح ﺧﻂ ﺟﺮﻳﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
www.Endbook.net
: ‫ﺷﺘﺎب‬
dv
a
dt
v   xi   y j   z k
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺎﺑﻌﻴﺖ ﺑﺮدار ﺳﺮﻋﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﻣﺎن و ﻫﺮ ﺳﻪ ﺑﻌﺪ ﻣﻜﺎن‬

:‫دارﻳﻢ‬
V  V  x, y , z , t 
V V V V
 dV  dx  dy  dz  dt
x y z t
dV V dx V dy V dz V
 a  .  .  . 
dt x dt y dt z dt t
V V V V
 Vx  Vy  Vz 
x y z t
www.Endbook.net
:‫ﻣﻮﻟﻔﻪ ﻫﺎي ﺷﺘﺎب در ﺳﻪ ﺟﻬﺖ‬
Vx V V V
ax   Vx x  V y x  Vz x
t x y z
V y V y V y V y
ay   Vx  Vy  Vz
t x y z
Vz V V V
az   Vx z  V y z  Vz z
t x y z
.‫اﻏﻠﺐ ﺑﺮاي راﺣﺘﻲ ﻛﺎر از ﻣﺸﺘﻖ ﻛﻠﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‬
DV
a
Dt
D    
 Vx  Vy  Vz 
Dt x y z t
‫( و‬t ‫ﻣﺸﺘﻖ ﻛﻠﻲ در ﺣﻘﻴﻘﺖ راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻻﮔﺮاﻧﮋي )ﻓﻘﻂ ﺗﺎﺑﻊ‬
.‫ ( اﺳﺖ‬t,z,y, x ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ اوﻳﻠﺮي )ﺗﺎﺑﻊ‬
www.Endbook.net
:‫در ﻣﺨﺘﺼﺎت اﺳﺘﻮاﻧﻪ اي‬

D  V   
 Vr   Vz 
Dt r r  z t
V V V Vr V V
2
ar  r  Vr r    Vz r  
t r r  z r
V V V V V V V
a   Vr      Vz   r 
t r r  z r
Vz V V Vz V
az   Vr z    Vz z
t r r  z
: ‫در ﻣﺨﺘﺼﺎت ﻛﺮوي‬

D  V  V  
 Vr   
Dt r r  r Sin   t
Vr Vr V Vr V Vr V2  V2

ar   Vr   
t r r  r Sin   r
V V V V V V VrV  V2 cot 

a   Vr   
t r r  r Sin   r
V V V V V V VrV  V V cot 

a   Vr   
t r r  r Sin   r
‫‪D‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬

‫‪ Vx‬‬ ‫‪ Vy‬‬ ‫‪ Vz ‬‬
‫‪Dt‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪y‬‬ ‫‪z t‬‬
‫‪ ‬ﺷﺘﺎب ﻧﻘﻄﻪ اي اﺳﺖ و ﺑﻘﻴﻪ ﺟﻤﻼت ﺷﺘﺎب ﻛﻨﻮﻛﺴﻴﻮﻧﻲ ﻧﺎﻣﻴﺪه‬
‫‪t‬‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ﺑﺮاي ﺷﺘﺎب ﻧﻘﻄﻪ اي )‪:(Local‬‬

‫اﮔﺮ ﺷﻴﺮ را ﺑﺎز ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺳﻴﺎل ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻨﻮﻛﺴﻴﻮﻧﻲ )‪:(Convective‬‬
‫ﺷﺘﺎب ﻛ ﻛ ﻧ‬ ‫ﺑﺮاي ﺷﺘﺎ‬
‫ﻣﺜﺎل ا‬
‫ﺜﺎل‬
‫وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻟﻮﻟﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻴﺎل ﺷﺘﺎب ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻫﺮ دو ﺷﺘﺎب ﻫﺴﺘﻨﺪ وﻟﻲ ﺑﺎ دﻻﻳﻞ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ‪.‬‬
‫‪:(Inviscid‬‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن ﻏﻴﺮ وﻳﺴﻜﻮز )‪flow‬‬
‫در اﻳﻦ ﻧﻮع ﺟﺮﻳﺎن‪ ،‬وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮي در ﺟﺮﻳﺎن ﻧﺪارد ﻳﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ‬
‫ن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻛﺮدن‬
‫ﺮ‬
‫اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ وﻗﺘﻲ ﭘﻴﺶ ﻣﻲآﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻘﺪار ﺗﻨﺶ ﺑﺮﺷﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻴﺮوﻫﺎي‬
‫دﻳﮕﺮ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ در ﻣﻌﺎدﻻت ﻣﻘﺪار‬
‫وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ را ﺑﺮاﺑﺮ ﺻﻔﺮ ﻗﺮار دﻫﻴﻢ‪.‬‬
‫در ﺣﺎﻟﺖ ﻛﻠﻲ ﻫﻤﻪ ﺳﻴﺎﻻت ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ دارﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﺜﻼً در‬
‫ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﺧﺎرﺟﻲ ﻛﻪ روي ﺳﻄﻮح اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﻓﺮض ﻛﺮد ﻛﻪ‬
‫اﺛﺮ وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﻛﺮدن اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪: (Viscous‬‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن وﻳﺴﻜﻮز) ‪flow‬‬
‫اﺛﺮات وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ را ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﻛﺮد و ﺗﻨﺶ ﺑﺮﺷﻲ ﺑﺎﻳﺪ در ﻧﻈﺮ‬

‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺜﻼً در ﻻﻳﻪ ﻣﺮزي ﺑﺎﻳﺪ وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ را در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ و ﻳﺎ در ﺟﺮﻳﺎن درون‬

‫ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ‪ .‬دﻟﻴﻞ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻴﺎل در ﺟﺪاره ﻣﻲﭼﺴﺒﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ ااﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ﻜ‬‫ﺧﺎﻃ‬
‫در ﺟﺮﻳﺎن وﻳﺴﻜﻮز ﻫﺪر رﻓﺘﻦ اﻧﺮژي دارﻳﻢ‪.‬‬

‫ﺟﺮﻳﺎن وﻳﺴﻜﻮز ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ آرام ﻳﺎ درﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﺟﺮﻳﺎن آرام )‪ (Laminar‬ذره ﺳﻴﺎل در ﺣﺎل ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎ ذرات اﻃﺮاف‬

‫ﺧﻮد ﻣﺨﻠﻮط ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﺟﺮﻳﺎن درﻫﻢ )‪ (Turbulent‬ذرات ﺳﻴﺎل ﺣﺮﻛﺎت ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ دارﻧﺪ و‬

‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻓﺸﺎر و ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻄﻮر اﺗﻔﺎﻗﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﻣﻬﻢ ﺑﺮاي ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺟﺮﻳﺎن‪:‬‬

‫ﻃﻮل‪ :‬اﮔﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﻫﻢ ﺑﺸﻮد‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻗﻄﺮ ﻟﻮﻟﻪ ﻳﺎ‬
‫ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻻﻳﻪ ﻣﺮزي‬
‫ﺳﺮﻋﺖ‪ :‬اﮔﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن در ﻫﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ ﺳﻴﻨﻤﺎﺗﻴﻚ‪ :‬اﮔﺮ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن در ﻫﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪VL‬‬
‫‪Re ‬‬
‫‪‬‬
‫اﮔﺮ ‪ Re‬ﻛﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن آرام اﺳﺖ و اﮔﺮ ‪ Re‬زﻳﺎد ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬درﻫﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺜﻼً ﺑﺮاي ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ اﮔﺮ ‪ Re<2100‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن آرام اﺳﺖ و اﮔﺮ‬
‫‪ Re>2100‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن در ﻫﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ‪ Re‬ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﻣﺮز ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن ﻧﺎﭘﺎﻳﺪار ﻳﺎ واﺳﻄﻪ دارﻳﻢ‪:‬‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺮاﻛﻢ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ) ‪:(Incompressible Flow‬‬
‫‪D‬‬ ‫اﮔﺮ ﭼﮕﺎﻟﻲ ذرات ﺳﻴﺎل در ﺣﺎل ﺟﺮﻳﺎن ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻤﺎﻧﺪ ‪:‬‬
‫‪0‬‬
‫‪D‬‬
‫‪Dt‬‬
‫ﺳﻴﺎﻻت ﺗﺮاﻛﻢ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮﻧﺪ‪ .‬ﮔﺎزﻫﺎ ﻫﻢ در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر ﻛﻤﺘﺮ از ‪%10‬‬
‫‪v‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺮاﻛﻢ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﻓﺮض ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪M‬‬
‫‪c‬‬
‫در ﺟﺮﻳﺎن اﮔﺮ ‪ M < 0.3‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮔﺎز ﺗﺮاﻛﻢ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﻓﺮض ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﺟﺮﻳﺎن اﮔﺮ ‪ M > 0.3‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮔﺎز ﺗﺮاﻛﻢ ﭘﺬﻳﺮ ﻓﺮض ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﺮﻧﻮﻟﻲ‬
‫ﺑﺮاي ﺑﺪﺳﺖ آوردن اﻳﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ از ﻧﻴﺮوي وﻳﺴﻜﻮز ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫در ﺣﺎﻟﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻓﺸﺎري ﺧﻴﻠﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺗﻨﺶ ﺑﺮﺷﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬
‫وﻟﻲ ﺑﺎﻳﺪ دﻗﺖ داﺷﺖ ﻛﻪ در ﻓﻮاﺻﻞ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻳﻦ ﻓﺮض ﺻﺤﻴﺢ‬
‫ﻛﺮد‪.‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛ د‬
‫اﺣﺘﻴﺎط ا ﺘﻔﺎد‬
‫ﺑﺮﻧﻮﻟﻲ ارا ﺎﺑﺎ ا ﺘ ﺎط‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻧ ﻟ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺎدﻟﻪ‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺎ ﺪ‬
‫ﻧﺒﺎﺷﺪ و ﻨﺎ ا ﻦ‬
‫ﻧ ﺎﺷﺪ‬
www.Endbook.net
:‫ﻗﺎﻧﻮن دوم ﻧﻴﻮﺗﻦ‬

 p 
pdA   p  ds  dA   gdsdA cos    dsdA .a s
 s 
V V
as  V 
s t
V
S .S .  0
t
h h : ‫دارﻳﻢ‬
dh  ds Cos   ds   Cos 
s s
P h V
 dsdA    g  V
S s s
 V 2
P 
    gh   0
s  2  
2
V P
   gh  cte
2 
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ روي ﻫﺮ دو ﻧﻘﻄﺔ ﺧﻂ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻲﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫‪V12 P1‬‬ ‫‪V 22 P2‬‬

‫‪‬‬ ‫‪ gh 1 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ gh 2‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪‬‬
‫ي زﻳﺮ ﺑﺑﻜﺎرر ررﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻓﺮﺿﻬﺎي‬
‫ن ﺮ ﻬ‬‫ن آن‬
‫آوردن‬
‫ي ﺑﺑﺪﺳﺖ ور‬
‫ﺑﺮاي‬
‫ﻲ اﺳﺖ و ﺑﺮ‬
‫ﺑﺮﻧﻮﻟﻲ‬
‫ﻳﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﺮ ﻮ‬
‫اﻳﻦ‬
‫‪ -‬ﺟﺮﻳﺎن ﻏﻴﺮ وﻳﺴﻜﻮز )ﺑﺪون ﺗﻨﺶ ﺑﺮﺷﻲ(‬
‫‪V‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪ -‬ﺟﺮﻳﺎن ﭘﺎﻳﺎ‬
‫‪t‬‬
‫‪V‬‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ﺧﻂ ﺎ‬ ‫ﻚ ﻂ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن روي ﻳﻚ‬
‫‪ -‬ﺎ‬
‫‪as  V‬‬
‫‪s‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ -‬ﭼﮕﺎﻟﻲ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫‪0‬‬
‫‪s‬‬
‫‪ -‬ﺟﺮﻳﺎن ﻏﻴﺮ ﭼﺮﺧﺸﻲ‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً اﻳﻦ راﺑﻄﻪ را ﺑﺮ ‪ g‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪:‬‬

‫‪V12‬‬ ‫‪P‬‬ ‫‪V 2‬‬ ‫‪P‬‬
‫‪ 1  h1  2  2  h 2‬‬
‫‪2g‬‬ ‫‪g‬‬ ‫‪2g‬‬ ‫‪g‬‬
‫ﻣﺠﻤﻮع ﺳﻪ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻠﻨﺪاي ﻛﻞ ‪Total head‬‬
‫‪ :‬ﺑﻠﻨﺪاي ﭘﻴﺰوﻣﺘﺮﻳﻚ‬
‫‪ :‬ﻓﺸﺎ‬
‫ﻓﺸﺎر ا ﺘﺎﺗ ﻚ‬
‫اﺳﺘﺎﺗﻴﻚ‬
‫‪ :‬ﻓﺸﺎر ﺳﻜﻮن ‪Stagnation Pressure‬‬

‫اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺳﺮﻋﺖ ﺳﻴﺎل ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻟﻮﻟﻪ ﭘﻴﺘﻮ‬
‫‪V1 2‬‬ ‫‪P‬‬ ‫‪P‬‬

‫‪ 1  2‬‬
‫‪2g‬‬ ‫‪g‬‬ ‫‪g‬‬
‫‪V1 ‬‬
‫‪2‬‬
‫‪P2  P1 ‬‬
‫‪‬‬
‫ﻛﺠﺎ ﻣﻲﺗﻮان از راﺑﻄﻪ ﺑﺮﻧﻮﻟﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد؟‬
‫اﻟﻒ( در ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ ﻛﻪ از وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ارﺗﻔﺎﻋﻲ ﻛﻪ آب از ﻟﻮﻟﻪ آﺗﺶ ﻧﺸﺎﻧﻲ ﭘﺮﺗﺎب ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻴﺮوي وارده ﺑﺮ ﭘﻨﺠﺮه از ﺳﻮي ﺑﺎد‪.‬‬
‫ب( در ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎي داﺧﻠﻲ در ﻓﺎﺻﻠﺔ ﻛﻮﺗﺎه‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪ :‬ﺟﺮﻳﺎن در ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ دارﻳﻢ‪.‬‬

‫در اﻳﻦ ﻣﺜﺎﻟﻬﺎ ﭼﻮن ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻛﻢ اﺳﺖ از اﺗﻼف اﻧﺮژي ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻧﻴﺮوي وﻳﺴﻜﻮز‬
‫ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﻣﻲﺷﻮد و ﺟﺮﻳﺎن ﻏﻴﺮ وﻳﺴﻜﻮز ﻓﺮض ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ را ﻏﻴﺮ وﻳﺴﻜﻮز ﻓﺮض ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺜﻼ‪:‬‬
‫ﺟﺮﻳﺎن وﻳﺴﻜﻮز ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ در ‪ A‬و ‪ C‬ﺳﻴﺎل ﺳﺎﻛﻦ اﺳﺖ و‬

‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻓﺸﺎر را دارد‪ .‬در ﻧﻘﻄﻪ ‪ B‬ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺪاﻛﺜﺮ اﺳﺖ و ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻓﺸﺎر را‬
‫در ﻋﻤﻞ ﻳﻚ ﻻﻳﺔ ﻣﺮزي روي ﻛﺮه ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺟﺪا ﺷﺪن‬
‫ﺧﻄﻮط ﺟﺮﻳﺎن در ﭘﺸﺖ ﻛﺮه ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻓﺸﺎر ﻧﻘﻄﺔ ‪ A‬در ﻧﻘﻄﺔ‬
‫‪ C‬ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻛﻨﺪ‬
‫آرام ﻛ‬
‫ﺧﻴﻠﻲ آ ا‬
‫ﻻﻳﺔ ﻣﺮزي ﻛﻛﻪ ﺧ ﻠ‬
‫ﻋﻠﺖ وﺟﻮد ﻻ ﺔ‬
‫دﻟﻴﻞ ااﻳﻦ ااﺳﺖ ﻛﻛﻪ ﺑﻪ ﻠ‬
‫ﻟﻞ‬
‫ﺳﻴﺎل در ﻧﻘﻄﺔ ‪ B‬ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﻛﺎﻓﻲ ﻧﺪارد ﺗﺎ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻧﻘﻄﺔ ‪ C‬ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ و‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﻣﻴﺎن راه ﺟﺪا ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻓﺸﺎر در ‪ C‬ﻛﻤﺘﺮ از ‪A‬‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﺑﻠﻨﺪاي ﻓﺸﺎر اﺳﺘﺎﺗﻴﻚ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻳﻚ ﻟﻮﻟﻪ ﭘﻴﺘﻮ اﻧﺪازه ﮔﺮﻓﺘﻪ‬

‫ﺳﺮﻋﺖ ا‬
‫ﻫﻮا‬ ‫ﺷﻜﻞ‪ ،‬ﺖ‬
‫ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮ روي ﺷﻜﻞ‬
‫داده ﺎ‬
‫ﺑﻪ ا‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﻪ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﺎﺑﺎ ﺗ ﻪ‬
‫ﻣﻲ ﺷ‬
‫را ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻳﺪ‪.‬‬
www.Endbook.net
V12 P P
 1  2  V1
2
P2  P1 
2 g g g 
101325  16  10 3
 1000  9 .8 
 29  1 .2 Kg / m 3
8 .314  273  20 
 24  16  10  3  1000  9 .81  11 .44 m / s

2
V1 
1 .2
‫ﭼﻬﺎرم‬
‫ﻓﺼﻞ ﺎ‬
‫ﻓ ﻞ‬
‫ﺷﻜﻞ دﻳﻔﺮاﻧﺴﻴﻠﻲ ﻣﻌﺎدﻻت ﺣﺮﻛﺖ‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﻲ‬
‫‪‬‬
‫‪m in  m out ‬‬ ‫‪M element‬‬
‫‪t‬‬
‫‪z‬‬
‫‪y‬‬
‫‪x‬‬
www.Endbook.net
:y ‫ﺟﻬﺖ‬
z
y
x
:z ‫ﺟﻬﺖ‬
y
x
www.Endbook.net
:‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﻛﻞ ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ‬
:‫ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ ﺟﻬﺖ ﻫﺎ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﻴﻢ‬

  Vx  dx    Vx  dx 
 Vx  x 2  dydz   Vx  x 2  dydz
   
  V y  dy    V y  dy 
  V y   dxdz   V y   dxdz
 y 2   y 2 
  Vz  dz    Vz  dz 
  Vz   dxdy   Vz  dxdy
 z 2   z 2 

  dx dy dz 
t
 dx dy dz 

Vx    Vy    Vz    
x y z t
www.Endbook.net
:‫ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﺒﺎﺷﺪ‬ ‫در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ‬

     V V y Vz 
 Vx  Vy  Vz    x   0
t x y z  x y z 
:‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﺸﺘﻖ ﻛﻠﻲ‬

D  V V y V z 
   x     0
Dt  x y z 
  
 i j k
x y z
D
   .V  0
Dt
here : V   x i   y j   z k
:‫ﺑﺮاي ﺳﻴﺎل ﺗﺮاﻛﻢ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﭼﮕﺎﻟﻲ ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‬

D
 0  .V  0
Dt
V x V y V z
   0
x y z
1  1 V V z
rV    0
r r r  z
r
1  2   V
r r
2

r Vr   1
r Sin  
V Sin    1
r Sin   
0
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﻧﺪازه ﺣﺮﻛﺖ‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﭘﺮوﻓﻴﻞ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻌﺎدﻟﺔ ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﻲ ﻛﺎﻓﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﭼﻮن‬

‫ﻣﺎ ﺳﺮﻋﺖ را در ﺳﻪ ﺟﻬﺖ دارﻳﻢ وﻟﻲ ﻣﻌﺎدﻟﺔ ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﻲ ﻓﻘﻂ ﻳﻜﻲ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﺔ اﻧﺪازه ﺣﺮﻛﺖ ﻳﻚ ﻣﻌﺎدﻟﺔ ﺑﺮداري اﺳﺖ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺳﻪ‬
‫ﻣﺆﻟﻔﻪ دارد و ﻛﻤﻚ ﻣﺆﺛﺮي در ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن ﭘﺮوﻓﻴﻞ ﺳﺮﻋﺖ و ﻓﺸﺎر‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ xy‬‬ ‫‪xx‬‬

www.Endbook.net
:‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﻛﻞ ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ‬
:x ‫ﺟﻬﺖ‬
y
x
g x dxdydz
www.Endbook.net
z
:y ‫ﺟﻬﺖ‬
y
x
g y dxdydz
:z ‫ﺟﻬﺖ‬
y
x
g z dxdydz
www.Endbook.net
:‫ ﻣﻲ ﻧﻮﻳﺴﻴﻢ‬x ‫ﻗﺎﻧﻮن دوم ﻧﻴﻮﺗﻦ را در ﺟﻬﺖ‬

 Fx  ma x
  dx    yx dy    dz 
  xx  xx . dydz   yx  . dxdz   zx  zx . dxdy
 x 2   y 2   z 2 
  dx    yx dy 
   xx  xx . dydz   yx  . dxdz
 x 2   y 2 
  dzd 
  zx  zx . dxdy  g x dx dy dz
 z 2 
DVx
 dx dy dz
Dt
:‫ دارﻳﻢ‬dxdydz ‫ﭘﺲ از ﺳﺎده ﻛﺮدن و ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﺮ‬

DV x  xx  yx  zx
      gx
Dt x y z
: z ‫ و‬y ‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺮاي ﺟﻬﺖ ﻫﺎي‬
DV y  xy  yy  zy
      gy
D
Dt x y z
DV z  xz  yz  zz
      gz
Dt x y z
‫‪  xx  xy  xz ‬‬ ‫ﺗﺎﻧﺴﻮر ﺗﻨﺶ‪:‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪    yx  yy  yz ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  zx  zy  zz ‬‬
‫ﺗﺎﻧﺴﻮر ﺗﻨﺶ ﻣﺘﻘﺎرن اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ‪:‬‬
‫‪xy yx , xz zx , yz zy‬‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺗﻨﺶ ﺑﺮش ﻗﺎﺋﻢ را از ﻓﺸﺎر ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪:‬‬
‫‪ xx  P  xx‬‬
‫در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﻧﺪازه ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ در ﻣﻲآﻳﺪ‪:‬‬
‫‪DV x‬‬ ‫‪p   xx  yx  zx‬‬ ‫‪‬‬

‫‪  g‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪x  x‬‬ ‫‪y‬‬ ‫‪z‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪Dt‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫ﺑﺮاي ﺟﻬﺎت دﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺑﺮداري‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﻢ‪:‬‬
‫‪DV‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ p  .  g‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪Dt‬‬
www.Endbook.net
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ اوﻳﻠﺮ‬
‫در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﻏﻴﺮ وﻳﺴﻜﻮز ﺑﺎﺷﺪ از ﻧﻴﺮوي وﻳﺴﻜﻮز ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﻣﻲﺷﻮد‬
:‫( و ﻣﻌﺎدﻟﺔ اوﻳﻠﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‬ij=0)
DV
   p   g
Dt
DV x p :‫ﻳﺎ در ﺳﻪ ﺟﻬﺖ‬
   gx
Dt x
DV p
 y
  gy
Dt y
DV z p
   gz
Dt z
‫ ﻣﻲﺗﻮان از راﺑﻄﺔ اوﻳﻠﺮ‬s.s. ‫در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ داﻧﺴﻴﺘﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﻓﺮض ﺷﻮد و‬

.‫اﻧﺘﮕﺮال ﮔﺮﻓﺖ و راﺑﻄﻪ ﺑﺮﻧﻮﻟﻲ را ﺑﺪﺳﺖ آورد‬
 gz  g
DV z DV z V z V z V z
Steady flow    Vx  Vy  Vz
Dt Dt x y z
dV z dp
  Vz  g
dz dz
  dV z .V z  dpp   g d z  0
1
Integratio n  V 2  P   g z  c
2
‫ﺣﺎﻻ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم در ﺳﻪ ﺟﻬﺖ دارﻳﻢ ﺑﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﻲ ﻛﻪ ﺟﻤﻌﺎً ‪ 4‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻣﺠﻬﻮﻻت ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪vy ,vx ,p‬و ‪ .vz‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎ ‪ B.C‬ﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻲﺗﻮان ﻣﻴﺪان‬
‫ﻫﺎي ﻓﺸﺎر و ﺳﺮﻋﺖ را ﺑﺪﺳﺖ آورد‪.‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻧﻮﻳﻪ‪ -‬اﺳﺘﻮﻛﺲ )‪(Navier-Stokes‬‬
‫در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ‪:‬‬

‫اﻟﻒ( ﺳﻴﺎل ﻧﻴﻮﺗﻨﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪) .‬راﺑﻄﺔ ﺧﻄﻲ ﺑﻴﻦ ﺗﻨﺶ و ﮔﺮادﻳﺎن ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺜﻞ‪:‬‬
‫ﻫﻮا‪-‬آب‪ -‬روﻏﻦ(‬
‫ﺑﺎﺷﺪ(‬
‫ﻳﻜﺴﺎن ﺎﺷﺪ‬
‫ﺟﻬﺎت ﻜ ﺎن‬
‫ﻫﻤﻪ ﺎت‬
‫ﺳﻴﺎل ددر ﻫ ﻪ‬
‫ﺧﻮاص ﺎل‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪) .‬ﺧ ا‬
‫اﻳﺰوﺗﺮوﭘﻴﻚ ﺎﺷﺪ‬
‫ﺳﻴﺎل ا ﺰ ﺗ ﻚ‬
‫ب( ﺎل‬
www.Endbook.net
:‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﻓﺮﺿﻴﺎت ﺗﻨﺶ ﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‬
Vx
 xx   p  2  .V  Vx Vy 
x        
 
xy yx
 y x 
V
 yy   p  2 y  .V  V V 
y  xz   zx    x  z 
 z x 
Vz  Vy Vz 
 zz   p  2  .V  yz   zy     
z  z y 
2 : ‫ﻓﺮض اﺳﺘﻮﻛﺲ‬
   
3
(.‫اﺳﺖ‬
‫ﺻﺎدق ا ﺖ‬
‫ﻳﻚ اﺗاﺗﻤﻲ ﺎ ق‬
‫ﮔﺎزﻫﺎي ﻚ‬
‫ﺑﺨﺼﻮص ﮔﺎ ﺎ‬
‫ﮔﺎزﻫﺎ ﺨ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮔﺎ ﺎ‬
‫ﺑﺮاي ﺸﺘ‬
‫) ا‬
P
1
 xx   yy   zz  :‫ ﭘﺲ‬.‫ اﺳﺖ‬V=0 ‫ﺑﺮاي ﻣﺎﻳﻌﺎت‬
3
.‫ﺑﺮاي ﮔﮔﺎزﻫﺎ ﻫﻢ ااﻳﻦ اراﺑﻄﻪ ﺻﺪق ﻣﻲﻛﻨﺪ‬

‫ﺑﺎ ﻓﺮض ااﺳﺘﻮﻛﺲ ا‬
www.Endbook.net
:‫ﺑﺎ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﺗﻨﺶ ﻫﺎ از رواﺑﻂ ﺑﺎﻻ در ﻣﻌﺎدﻻت اﻧﺪازه ﺣﺮﻛﺖ ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ‬
DV x P   2V x  2V x  2V x 
    g x      
Dt x  x
2
y 2 z 2 
   V x V y V z 
    
3 x  x y z 
DV y P   2V y  2V y  2V y 
   g y      
Dt y  x 2 y 2 z 2 
 
   V x V y V z 
    
3  y   x y z 
DV z P   2V z  2V z  2V z 
    g z      
Dt z  x
2
y 2 z 2 
   V x V y V z 
    
3  y   x y z 
 .V  0 .‫در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﺳﻴﺎل ﺗﺮاﻛﻢ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ‬

DV x p   2V  2V x  2V x 
    g x    2x   
Dt x  x y 2 z 2 
DV y p   2V y  2V y  2V y 
    gy      
Dt y  x 2 y 2 z 2 
 
DV z p   2V  2V z  2V z 
    g z    2z   
Dt z  x y 2 z 2 
:‫ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺑﺮداري ﻣﻲﺷﻮد‬.‫ اﺳﺘﻮﻛﺲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‬-‫اﻳﻨﻬﺎ را ﻣﻌﺎدﻻت ﻧﻮﻳﻪ‬
DV
  p   2V  g
Dt
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ‪ ،‬ﻣﻌﺎدﻻت ﻧﻮﻳﻪ _ اﺳﺘﻮﻛﺲ را ﺑﺮاي ﺟﻬﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ﻛﺎر‬
‫ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺧﻄﻮط ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻮازي ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪V y  Vz  0 , Vx  Vx y, z ‬‬
‫‪DV x‬‬ ‫‪V x‬‬ ‫‪V x‬‬ ‫‪V x‬‬ ‫‪V x‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ Vx‬‬ ‫‪ Vy‬‬ ‫‪ Vz‬‬
‫‪Dt‬‬ ‫‪t‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪y‬‬ ‫‪z‬‬
‫‪V x‬‬
‫‪‬‬
‫‪t‬‬
www.Endbook.net
:x ‫در ﺟﻬﺖ‬
V x P   2V x  2V x  2V x 
    g x      
t x  x
2
y 2 z 2 
V x P   2V x  2V x 
       
t x   y 2
z 2 
B .C . V x wall 0 No slip at wall
DV y :y ‫در ﺟﻬﺖ‬
0 , gy  g
Dt
 2V y  2V y  2V y
  0
x 2 y 2 z 2
P
 0  g
y :z ‫در ﺟﻬﺖ‬
DV z
 0 , gz  0
Dt
 2V z  2V z  2V z
  0
x 2 y 2 z 2
P
 0
z
‫اﺳﺘﻮاﻧﻪ داﺧﻠﻲ ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ و اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺧﺎرﺟﻲ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ زاوﻳﻪ اي ‪ ‬ﻣﻲ ﭼﺮﺧﺪ‪.‬‬
‫از اﺛﺮ اﻧﺘﻬﺎﻳﻲ ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬

‫‪r z  0‬‬
‫)‪Vθ= Vθ (r‬‬
‫‪Ω0‬‬
‫‪R‬‬
www.Endbook.net
:r ‫در ﺟﻬﺖ‬
DVr V p
2
 V 2 V 
        g r     2Vr  2r  2  
Dt r r  r r  
: ‫در ﺟﻬﺖ‬
DV VV 1 p  2 V V 
  r    g     2V  2 r  2 
Dt r r   r  r 
 2V 1  V

r 2 r r
:z ‫در ﺟﻬﺖ‬
DV z p
    g z    2V z
Dt z
V2 p
  
r r
  2V 1 V V  : ‫در ﺟﻬﺖ‬

0    2   
 r r r r 2 
d 1 d
0  rV 
dr  r dr 
:z ‫در ﺟﻬﺖ‬
p
0  g z
z
www.Endbook.net
 ‫ﺑﺮاي ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﺗﻮزﻳﻊ ﺳﺮﻋﺖ از ﻣﻌﺎدﻟﺔ اﻧﺪازه ﺣﺮﻛﺖ در ﺟﻬﺖ‬

:‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‬
. rV   C1  rV   C1r

1 d d
r dr dr
1
 rV  C1r 2  C 2
2
1 C
 V  C1r  2
2 r
B .C .1 : r  KR , V  0
B .C .2 : r  R , V  R  0
B.C.1 : r  KR , V  0 
1 C 1 C
0  C1 KR  2  C1   2 2 2
2 KR 2 K R
B.C.2 : r  R , V  R 0 
1 C C C
R 0  C1 R  2  R 0   2 2 2 R  2
2 R k R R
 1 
 C 2 1  2   R 2  0
 k 
kR 2  0 1 0
 C2   C1  
 1 2 k (k  1 )
k   k
 k 
 kR r 
  
 V  R 0  r kR 
 1
k  
 k
www.Endbook.net
   V  1 Vr 
 r   r    r   
 r  r  r  
 1  k 
2
 2  0 R 2  2   
2 
 r 1 k 
:‫ﮔﺸﺘﺎور وارده ﺑﺮ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺧﺎرﺟﻲ‬

T  2RL  r  r  R .R
 k2 
 4L 0 R  2

2 
1 k 
.‫ﺑﺎ اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﻣﻲﺗﻮان وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ را اﻧﺪازه ﮔﺮﻓﺖ‬
‫ وﻳﺴﻜﻮﻣﺘﺮ ﻣﺨﺮوط و ﺻﻔﺤﻪ‬:‫ﻣﺜﺎل‬
Vr  V  0 , V  V r ,  
www.Endbook.net
DVr V 2  V2 p  2V 2 V
     g r     2Vr  2r  2 
Dt r r  r r 
2V cot  2 V 
  2  2 .  
r r sin   
V 2 p
  
r r
: ‫در ﺟﻬﺖ‬
DV VrV V cot 1 p 2 V

2

     g  2V  2 r
Dt r r   r 
V 2 cos V 
  
r 2 sin r 2 sin2   
V2 1 p
 cot 
r r 
www.Endbook.net
: ‫در ﺟﻬﺖ‬
DV VVr VV cot 1 p

     g
Dt r r r sin 
 V 2 Vr 2 cos V 

  2V  2  2  2 2  
 r sin  r sin   r 2 sin2   
V
0  2V 
r sin2 
2
:‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ‬

1   V  1   V  1  2V
 V  2  r 2
2
   sin     2 2
r r  r  sin      r sin  
2
  2 V  1   V  V
 r    sin     2  0
r  r  sin      sin 
V  R (r )T ( x) :‫ﺣﻞ از ﻃﺮﻳﻖ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ‬
:‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮ‬
x  cos 
‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‬
‫ﺷﻜﻞ اﻧﺘﮕﺮاﻟﻲ ﻣﻌﺎدﻻت ﺣﺮﻛﺖ‬
‫ﻛﻤﻴﺘﻬﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻘﺪار اﻧﺘﮕﺮاﻟﻲ آﻧﻬﺎ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -‬ﺷﺪت ﺟﺮﻳﺎن ﺣﺠﻤﻲ اﻧﺘﮕﺮال ﺳﺮﻋﺖ روي ﺳﻄﺢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -‬ﻣﻘﺪار اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت از اﻧﺘﮕﺮال ﺷﺎر ﺣﺮارﺗﻲ روي ﺳﻄﺢ ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﻣﻲ آﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻧﻴﺮو ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از اﻧﺘﮕﺮال ﺗﻨﺶ روي ﺳﻄﺢ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺟﺮم اﻧﺘﮕﺮال ﭼﮕﺎﻟﻲ روي ﺣﺠﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬اﻧﺮژي ﺟﻨﺒﺸﻲ اﻧﺘﮕﺮال ‪ V2/2‬روي ﺟﺮم ﺳﻴﺎل اﺳﺖ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺷﻜﻞ اﻧﺘﮕﺮاﻟﻲ ﻗﻮاﻧﻴﻦ زﻳﺮ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪:‬‬
‫• ﺑﻘﺎي ﺟﺮم‬
‫• ﻗﺎﻧﻮن اول ﺗﺮﻣﻮدﻳﻨﺎﻣﻴﻚ‬
‫• ﻗﺎﻧﻮن دوم ﻧﻴﻮﺗﻦ‬
‫ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺸﺨﺼﻲ از ﻣﺎده‪.‬‬
‫ﻣﻘﺪار ﻣﺸﺨﺼ‬
‫ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻣﻘﺪا‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻋ ﺎ ت‬
‫ﺳ ﺘ‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻘﺎي ﺟﺮم‪:‬‬

‫‪D‬‬ ‫ﺟﺮم ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪Dt‬‬ ‫‪‬‬‫‪sys‬‬
‫‪ dV  0‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮن اول ﺗﺮﻣﻮدﻳﻨﺎﻣﻴﻚ‪:‬‬

‫ﺷﺪت ﺗﻐﻴﻴﺮ اﻧﺮژي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ اﺧﺘﻼف ﺑﻴﻦ ﮔﺮﻣﺎي داده‬
‫ﺷﺪه ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ و ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ازآن‪.‬‬
‫‪‬‬ ‫‪D‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Dt sys‬‬
‫‪QW ‬‬ ‫‪E  dV‬‬
‫‪E  U   K‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮن دوم ﻧﻴﻮﺗﻦ‪:‬‬

‫ﺑﺮآﻳﻨﺪ ﻧﻴﺮوﻫﺎي وارد ﺑﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺷﺪت ﺗﻐﻴﻴﺮات اﻧﺪازه‬
‫ﻢ اﺳﺖ‪.‬‬‫ﺳﻴﺴﺘﻢ‬‫ﺣﺮﻛﺖ درر ﻴ‬
‫ﺮ‬
‫‪D‬‬
‫‪ F  Dt ‬‬ ‫‪sys‬‬
‫‪vdV‬‬
‫اﮔﺮ ﭼﮕﺎﻟﻲ و ﺳﺮﻋﺖ در ﺗﻤﺎم ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪:‬‬
‫‪ F ma‬‬
‫در ﺗﻤﺎم ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه در ﻣﻮرد ﻳﻚ ﻛﻤﻴﺖ ﻣﻘﺪاري ازﺳﻴﺴﺘﻢ‬

‫ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ آن را ﺑﺎ ‪ Nsys‬ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲ دﻫﻴﻢ‪.‬‬
‫‪DN‬‬ ‫‪sys‬‬
‫‪Dt‬‬
‫‪N sys ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪sys‬‬

‫‪ dV‬‬ ‫ﺟﺮم‬
‫‪N sys ‬‬ ‫‪‬‬‫‪sys‬‬

‫‪E  dV‬‬ ‫اﻧﺮژي‬
‫‪N sys ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪sys‬‬

‫‪v  dV‬‬ ‫اﻧﺪازه ﺣﺮﻛﺖ‬
‫‪N sys ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪sys‬‬

‫‪ dV‬‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ‪:‬‬
‫در ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮارد آن ﭼﻪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﺳﺖ ﻣﺤﺪوده ﺧﺎﺻﻲ ﻣﻜﺎﻧﻲ‬

‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ آن ﺣﺠﻢ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻔﺎوت ﺑﻴﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ و ﺣﺠﻢ ﻛﻨﺘﺮل‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻌﺎدﻻت ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﻣﻌﺎدﻻت ﺣﺠﻢ‬

‫ﻛﻨﺘﺮل‬
‫در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻘﺎدﻳﺮي را ﻛﻪ از ﺳﻄﺢ ﻣﻲ ﮔﺬرد ﻧﻴﺰ در ﻧﻈﺮ‬
‫^‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻓ‬
‫‪flux across dA   n .vdA‬‬
www.Endbook.net
^
flux across dA   n .vdA
^
net flux of property    n .vdA
c. s .
.‫ﻣﻘﺪار اﻧﺘﮕﺮال ﻣﺜﺒﺖ ﻳﻌﻨﻲ ﺷﺎر ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ورودي‬
DN sys N sys (t  t )  N sys (t )

 lim
Dt t  0 t
www.Endbook.net
DN sysy N 3 (t   t )  N 2 (t   t )  N 2 (t )  N 1 (t )
 lim
Dt t  0 t
N (t   t )  N 1 (t   t )  N 2 (t )  N 1 ( t )
 lim 2
t  0 t
N (t   t )  N 1 (t   t )
 lim 3
t  0 t
DN sys N c .v . ( t   t )  N c .v . ( t )
 lim
Dt t  0 t
N 3 (t   t )  N 1 (t   t )
 lim
li
t  0 t
dN c .v . N (t   t )  N 1 (t   t )
  lim 3
dt t  0 t
www.Endbook.net
^
N 3 (t  t )    n .v tdA 3
A3
^
N 1 (t  t )     n .v tdA1
A1
^
N 3 (t   t )  
A3
 n .v  tdA 3
^
N 1 ( t   t )     n .v  tdA 1
A1
^ ^
N 3 (t   t )  N 1 (t   t )  
A3
 n .v  tdA 3    n .v  tdA 1
A1
^
 c.s.
 n .v  tdA
www.Endbook.net
DN sys dN c.v. N (t  t )  N1 (t  t )
  lim 3
Dt dt t 0 t
d ^
  dV    n .vdA
dt c.v. c.s.
Reynolds Transport Theorem ‫ﻗﺎﻧﻮن اﻧﺘﻘﺎل رﻳﻨﻮﻟﺪز‬
DN sys 
 dV    n .vdA
^

Dt c .v . t c.s.
‫ﺳﺎده ﻛﺮدن ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻌﺎدﻻت ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﻣﻌﺎدﻻت ﺣﺠﻢ ﻛﻨﺘﺮل‬
‫‪‬‬
‫‪   0‬‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺎﻳﺎ‪:‬‬
‫‪t‬‬
‫‪DN sys‬‬ ‫^‬
‫‪   n .vdA‬‬
‫‪Dt‬‬ ‫‪c.s .‬‬
‫اﮔﺮ ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ورودي و ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪DN sys‬‬
‫‪Dt‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬‫‪A2‬‬
‫‪ 2  2 v 2 dA   1 1v1dA‬‬
‫‪A1‬‬

‫‪DN sys‬‬
‫‪Dt‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪A2‬‬
‫‪ 2  2 v 2 dA    1  1v1 dA‬‬
‫‪A1‬‬
‫در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻓﺮض ﺷﺪه ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ورودي و ﺧﺮوﺟﻲ ﻋﻤﻮد ﺑﺮ ﺳﻄﺢ ﻫﺎي‬
‫ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻣ ﺑﻮﻃﻪ‬
‫^‬ ‫^‬
‫‪n.v1  v1‬‬ ‫‪n.v2  v2‬‬

‫‪DN‬‬
‫‪   v dA     v dA‬‬
‫‪‬‬
‫‪sys‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1 1‬‬
‫‪Dt‬‬ ‫‪A2‬‬ ‫‪A1‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي زﻳﺮ اﻧﺘﮕﺮال روي ﺳﻄﺢ ﻣﻘﺪار ﺛﺎﺑﺘﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪:‬‬
‫‪DN sys‬‬
‫‪  2  2 v 2 A2   1  1v1 A1‬‬
‫‪Dt‬‬
‫ﺮوﺟﻲ ﺑﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫ي و ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫ورودي‬
‫ﭼﻨﺪ ورو‬
‫اﮔﺮﺮ ﭼ‬
‫‪DN‬‬ ‫‪N‬‬ ‫^‬
‫‪Dt‬‬
‫‪sys‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪i 1‬‬
‫‪i‬‬ ‫‪ i v i . n i Ai‬‬
‫ﺑﺮاي ﺟﺮﻳﺎن ﻧﺎﭘﺎﻳﺎ‪ ،‬ﻳﻚ ورودي و ﻳﻚ ﺧﺮوﺟﻲ‪ ،‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺛﺎﺑﺖ‪:‬‬
‫‪DN sys‬‬ ‫‪d  ‬‬

‫‪ Vc.v.‬‬ ‫‪  2  2 v2 A2  1 1v1 A1‬‬
‫‪Dt‬‬ ‫‪dt‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻘﺎي ﺟﺮم )ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮم(‪:‬‬
‫‪Dm sys‬‬ ‫‪D‬‬

‫‪D‬‬
‫‪Dt‬‬
‫‪‬‬
‫‪D‬‬
‫‪Dt‬‬ ‫‪‬‬
‫‪sys‬‬
‫‪ dV  0‬‬
‫در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ‪ η = 1‬اﺳﺖ و ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪:‬‬
‫‪DN‬‬ ‫‪‬‬
‫‪c .v .  t  dV ‬‬
‫^‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ n .vdA‬‬
‫‪sys‬‬
‫‪Dt‬‬ ‫‪c .s .‬‬
‫‪‬‬ ‫^‬
‫‪0‬‬ ‫‪‬‬‫‪c .v .  t‬‬
‫‪dV ‬‬ ‫‪‬‬‫‪c.s.‬‬
‫‪ n .vdA‬‬
‫^‬ ‫اﮔﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺎﻳﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬

‫‪‬‬
‫‪c.s .‬‬
‫‪ n .vdA  0‬‬
‫ﺛﺎﺑﺖ‪:‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺛﺎ ﺖ‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ ﺎﺑﺎ ﺖ‬
‫ﻳﻚ ﺧ‬
‫ﻳﻚ ورودي و ﻚ‬
‫ﺻﻮرت وﺟﻮد ﻚ‬
‫در ت‬
‫‪1 A1v1   2 A2 v2‬‬

‫در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﭼﮕﺎﻟﻲ ﻫﻢ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪A1v1  A2 v2‬‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺳﺮﻋﺖ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪m ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪ v n dA‬‬ ‫‪m  vA‬‬
‫‪‬‬
‫‪Q ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪v n dA‬‬ ‫‪Q vA‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﺟﺮﻳﺎن آب ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ‪ 3 m/s‬ﺑﻪ ﻧﺎزﻟﻲ ﻣﻄﺎﺑﻖ‬

‫ﺷﻜﻞ وارد ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﺮﻋﺖ ﺳﻴﺎل را در ﺧﺮوﺟﻲ ﻧﺎزل ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﺣﺠﻤﻲ ﭼﻘﺪر ا ؟‬
‫اﺳﺖ؟‬ ‫ﺷﺪت ﺎ‬
‫‪A1v1  A2 v 2‬‬
‫‪A1‬‬ ‫‪  0 .12 / 4‬‬
‫‪v 2  v1‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪A2‬‬ ‫‪  0 . 02 2 / 4‬‬
‫‪ 75 m‬‬
‫‪Q  A1 v1‬‬
‫‪ 3    0 .12 / 4‬‬
‫‪ 0 . 0236 m 3 / s‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﺟﺮﻳﺎن آب ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه در ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﺑﻪ‬

‫دﺳﺘﮕﺎﻫﻲ وارد و از آن ﺧﺎرج ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺷﺪت ﺗﺠﻤﻊ ﺟﺮم را در‬
‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨ ﺪ‬
‫دﺳﺘﮕﺎه ﺎ ﻪ‬
‫ااﻳﻦ د ﺘﮕﺎ‬
‫‪‬‬ ‫^‬
‫‪0‬‬ ‫‪‬‬‫‪c .v .‬‬ ‫‪t‬‬
‫‪dV ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪c.s.‬‬
‫‪ n .vdA‬‬
‫‪dm‬‬
‫‪d‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪  1 A1 v1   2 A 2 v 2   3 A 3 v 3‬‬
‫‪dt‬‬
‫‪dm‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪ 1000    0 . 04 2  12  20  1000  0 . 01‬‬
‫‪dt‬‬
‫‪dm‬‬
‫‪ 30 . 3 kg / s‬‬
‫‪dt‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﺟﺮﻳﺎن ﻳﻜﻨﻮاﺧﺘﻲ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ ﺑﻪ ﻛﺮه اي ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﻮزﻳﻊ‬

‫ﺳﺮﻋﺖ ﺳﻴﺎل در ﻧﻘﻄﻪ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه در ﭘﺎﺋﻴﻦ دﺳﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫‪2‬‬
‫ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫‪y‬‬
‫‪u ( y )  1.25 ‬‬ ‫‪1  y  1‬‬
‫‪4‬‬
‫ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ ﺷﺪت ﺟﺮﻳﺎن ﺟﺮﻣﻲ ﻛﻪ از ﺳﻄﺢ ‪ AB‬در واﺣﺪ ﻃﻮل ﻋﺒﻮر‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﭼﮕﺎﻟﻲ ‪ 1.23 kg/m3‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
www.Endbook.net
ABCD :‫ﺣﺠﻢ ﻛﻨﺘﺮل‬

1.5 m/s :AD ‫ﺳﺮﻋﺖ روي ﺳﻄﺢ‬
.‫ ﻋﺒﻮر ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﻘﺎرن‬CD ‫ﺟﺮﻳﺎﻧﻲ از‬
:‫ﺑﺎ ﻓﺮض ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺎﻳﺎ‬

^
0 
c.s.
 v . n dA
 1  y2 
0  m AB  0 
1 . 23  1 . 25   dy
4 
d  1 . 23  1  1 . 5
 kg
m AB  0 . 205
s .m
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﻧﺮژي‪:‬‬
‫در ﻣﻮاردي ﻛﺎر )ﻣﺜﻞ ﺗﻠﻤﺒﻪ( ﻳﺎ ﮔﺮﻣﺎي ﺗﺒﺎدل ﺷﺪه را ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ‬
‫ﻧﻴﺎز ا‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻧ ﺎ‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻛﻨﻴﻢ ﺑﻪ ااﻳﻦ ﺎ ﻟ‬
‫ﺎ‬
‫وﻗﺘﻲ اﺛﺮات وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ارﺗﺒﺎط ﺑﻴﻦ‬

‫ﺳﺮﻋﺖ و ﻓﺸﺎر ﻫﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪D‬‬
‫‪QW ‬‬
‫‪Dt‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪sys‬‬
‫‪E  dV‬‬
‫‪v2‬‬
‫‪E  U  gz ‬‬
‫‪2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪D‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺣﺠﻢ ﻛﻨﺘﺮل‪:‬‬

‫‪QW ‬‬
‫‪Dt‬‬ ‫‪‬‬
‫‪sys‬‬
‫‪E  dV‬‬
‫در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ‪ η = E‬اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪DN sys‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫^‬
‫‪Dt‬‬ ‫‪c .v .  t‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪dV‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪c .s . .vdA‬‬
‫‪‬‬ ‫‪n‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪d‬‬ ‫^‬
‫‪dt c .v .‬‬ ‫‪c .s .‬‬

‫‪QW ‬‬ ‫‪E‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪dV‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪Ev‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪n‬‬ ‫‪dA‬‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﺎر‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫ﻛﺎر ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﻧﻴﺮو اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪W   F .vI‬‬
‫ﻋﻼﻣﺖ ﻣﻨﻔﻲ ﺑﺮاي اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻨﺠﺎ ﻓﺮض ﺷﺪه ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﻴﺮو‬
‫روي ﺣﺠﻢ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﺎر اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﺎﺷﺪ‬
‫ﺳﻄﺢ ﻛﻨﺘ ل‬
‫اﻋﻤﺎل ﺗﻨﺶ روي ﻄ‬
‫ﺣﺎﺻﻞ از اﻋ ﺎل‬
‫اﮔﺮ ﻧﻧﻴﺮو ﺎ ﻞ‬
‫اﮔ‬
‫‪‬‬
‫‪W     .v I dA‬‬
‫‪c .s .‬‬
‫‪ ‬ﺳﺮﻋﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺨﺘﺼﺎت ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪v I  v  v c .v .    r‬‬
‫‪ ‬ﺳﺮﻋﺖ ﻧﺴﺐ ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﻛﻨﺘﺮل اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪W     .vdA  W I‬‬
‫‪c .s .‬‬
‫اﻳﻨﺮﺳﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ WI‬ﻛﺎ‬
‫ﻛﺎر اﻳﻨ ﺳ‬
‫‪‬‬
‫‪W I     .vc .v .    r  dA‬‬
‫‪c.s.‬‬
‫^‬
‫‪   p n  s‬‬
‫ﺗﻨﺶ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻨﺶ ﺑﺮﺷﻲ و ﺗﻨﺶ ﻋﻤﻮدي ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬

‫‪‬‬ ‫^‬ ‫‪‬‬
‫‪W   p n .vdA    s .vdA  WI‬‬
‫‪c. s .‬‬ ‫‪c.s.‬‬
‫‪‬‬
‫‪W I     .vc .v .    r  dA‬‬
‫‪c.s.‬‬
‫‪‬‬ ‫^‬ ‫‪‬‬

‫‪W   p n .vdA    s .vdA  WI‬‬
‫‪c.s .‬‬ ‫‪c.s .‬‬
‫‪‬‬ ‫^‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪W   p n .vdA  Ws  W shear  WI‬‬
‫‪c.s .‬‬
‫ﻛﺎر ﻛﻠﻲ ﺷﺎﻣﻞ‪:‬‬

‫ﻛﺎر ﺟﺮﻳﺎن )ﻛﺎر ﻓﺸﺎر ﺣﺠﻢ(‬
‫ﻛﺎر ﻣﺤﻮري )‪(shaft‬‬
‫ﻛﺎر ﻧﺎﺷﻲ از ﻣﺮز ﻣﺘﺤﺮك )ﻣﺜﻞ ﺗﺴﻤﻪ ﻳﺎ ﻟﻮﻟﻪ(‬
‫ﻛﺎر ﺣﺮﻛﺖ ﺣﺠﻢ ﻛﻨﺘﺮل ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺨﺘﺼﺎت ﺛﺎﺑﺖ‪.‬‬
www.Endbook.net
:‫ﻗﺎﻧﻮن اول ﺗﺮﻣﻮدﻳﻨﺎﻣﻴﻚ‬

 d  ^
Q  W   EdV   Ev. n dA
dt c.v. c. s .
 ^   
W   c .s .
p n .vdA  W s  W shear  WI
    d  p ^
dt c.v. c.s.    v. n dA
Q Ws  W shear  WI  EdV   E 
VI 2
E  gz  u
2
   
Q  Ws  W shear  WI 
d  V I2   V I2 p ^
dt c.v.  2 c.s.  2
  gz  u   dV    gz  u    v. n dA

  
.‫اﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﻛﻠﻲ ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﻧﺮژي اﺳﺖ‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ Ws  W shear  W I ‬‬
‫‪d‬‬ ‫‪ V I2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ V I2‬‬ ‫‪p‬‬ ‫^‬
‫‪dt‬‬ ‫‪c.v.  2‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪gz‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪dV‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪c.s.  2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪gz‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪v‬‬‫‪.‬‬ ‫‪n‬‬ ‫‪dA  losses‬‬
‫‪‬‬ ‫‪d‬‬ ‫^‬

‫‪losses   Q   udV   uv. n dA‬‬
‫‪dt c.v .‬‬ ‫‪c.s.‬‬
‫اﻓﺖ اﻧﺮژي ﺑﺮ اﺛﺮ ﻋﻮاﻣﻞ زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪ -‬اﺻﻄﻜﺎك ﻧﺎﺷﻲ از وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ اﻧﺮژي داﺧﻠﻲ ﻳﺎ اﻧﺘﻘﺎل ﮔﺮﻣﺎ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -‬ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﻫﻨﺪﺳﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺟﺪا ﺷﺪن ﺑﺨﺸﻲ از ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ﮔﺮدد ﻛﻪ ﺑﺮ اﺛﺮ آن اﻧﺮژي ﻣﻔﻴﺪ ﻣﺼﺮف ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺟﺮﻳﺎن دوﻣﻲ اﻳﺠﺎد‬
‫ﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ Ws  W shear  WI ‬‬
‫‪d‬‬ ‫‪ VI2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ VI2‬‬ ‫^ ‪p‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪dt c.v.  2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪gz‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬‫‪dV‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬‫‪c. s .‬‬
‫‪‬‬
‫‪ 2‬‬
‫‪ gz   v. n dA  losses‬‬
‫‪‬‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﭘﺎﻳﺎ )‪:(Steady Uniform Flow‬‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺎ زﻣﺎن ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻚ ورودي و ﻳﻚ ﺧﺮوﺟﻲ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫ﺗﻮزﻳﻊ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ در ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻳﻜﺴﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪Wshear=WI=0‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ v2 p‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ v2 p‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Ws  2v2 A2  2  2  gz2   1v1 A1 1  1  gz1   losses‬‬
‫‪ 2 2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 2 1‬‬ ‫‪‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﺮ ‪ mg‬دارﻳﻢ‪:‬‬

‫‪‬‬
‫‪m   2 v 2 A2   1v1 A1‬‬
‫‪‬‬
‫‪Ws‬‬ ‫‪v 22  v12‬‬ ‫‪p‬‬ ‫‪p‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 2  1  z 2  z1  h f‬‬
‫‪‬‬
‫‪mg‬‬ ‫‪2g‬‬ ‫‪ 2 g 1 g‬‬
‫‪‬‬
‫‪Q‬‬ ‫‪u 2  u1‬‬ ‫‪v2‬‬
‫‪hf ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪K‬‬
‫‪mg‬‬ ‫‪g‬‬ ‫‪2g‬‬
‫اﮔﺮ از اﻓﺖ اﻧﺮژي ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﺷﻮد و ﻛﺎري ﻫﻢ ﺑﻪ ﺳﻴﺎل وارد ﻧﺸﻮد‬

‫ﺑﺮﻧﻮﻟﻲ‬
‫ﻲ‬ ‫ﻳﺮ ﺑﺑﺎﺷﺪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﺮ ﻮ‬
‫ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ‬
‫ﻢ ﭘ‬ ‫ﺗﺮاﻛﻢ‬
‫ل ﺮ‬‫ﺳﻴﺎل‬
‫ﻧﺸﻮد( و ﻴ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻮ‬
‫ن ﺮ‬‫)ﻳﻳﺎ ازز آن‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪:‬‬
‫‪v22 p2‬‬ ‫‪v12‬‬ ‫‪p‬‬

‫‪‬‬ ‫‪ z2 ‬‬ ‫‪ 1  z1‬‬
‫‪2 g g‬‬ ‫‪2 g g‬‬
www.Endbook.net
‫ﻛﺎر ﺑﺮد ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﻧﺮژي ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن د ﻳﻚ ﺳﻪ راﻫﻲ )ﭼﻨﺪ ورودي و‬

.(‫ﺧﺮوﺟﻲ‬
v12 p1 v22 p2
  z1    z2  h f 12
2 g g 2 g g
v12 p1 v32 p3
  z1    z3  h f 13
2 g g 2 g g
:‫در ﺻﻮرت وﺟﻮد ﺗﻠﻤﺒﻪ و ﺗﻮرﺑﻴﻦ‬

  
Ws WT  W P

 
 hT  h P
mg mg
v12 p v2 p
hP   1  z1  hT  2  2  z 2  h f
2 g g 2 g g
 p2  p1 

v 2
2  v12  z 2  z1   h P  hT  h f
g 2g
‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﺟﺮﻳﺎن آب از ﻣﺨﺰﻧﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﻟﻮﻟﻪ اي ﺑﻪ ﻗﻄﺮ ‪ 8.0 m‬ﺑﻪ رودﺧﺎﻧﻪ‬

‫ﺳﺮازﻳﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﻳﻚ ﺗﻮرﺑﻴﻦ ﻧﻴﺰ در ﻣﺴﻴﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﻗﺮار دارد‪ .‬اﮔﺮ ﺳﻄﺢ‬
‫آب در ﻣﺨﺰن ‪ 30 m‬ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺳﻄﺢ آب رودﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺷﺪت ﺟﺮﻳﺎن آب ‪m3/s‬‬
‫‪ 3‬و ﺑﺎزده ﺗﻮرﺑﻴﻦ ‪ %80‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻗﺪرت ﺗﻮرﺑﻴﻦ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪ .‬ﻓﺮض‬
‫ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺿﺮﻳﺐ اﺗﻼف اﻧﺮژي در ﻟﻮﻟﻪ ‪ K=2‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪Q‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 5.968m / s‬‬
‫‪A   0.82 / 4‬‬
‫‪v12 p1‬‬ ‫‪v22 p2‬‬ ‫‪v2‬‬
‫‪hP    z1  hT    z2  K‬‬
‫‪2g g‬‬ ‫‪2g g‬‬ ‫‪2g‬‬
‫‪5 . 968 2‬‬

‫‪30  hT  2‬‬
‫‪2  9 . 81‬‬
‫‪hT  26 . 4 m‬‬
‫‪‬‬
‫‪W‬‬ ‫‪T‬‬ ‫‪  gh T Q  T‬‬
‫‪ 1000  9 . 81  26 . 4  3  0 . 8‬‬
‫‪ 622000 W  622 kW‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﻳﻚ ﻟﻮﻟﻪ واﻧﺘﻮري ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﻗﻄﺮ ﻟﻮﻟﻪ را از ‪ 10 cm‬ﺑﻪ ‪5 cm‬‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﺷﺪت ﺟﺮﻳﺎن را در ﺷﺮاﻳﻂ اﻳﺪه آل ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬
www.Endbook.net
pa  pb
p1  g ( z  1.2)  p2  gz  13.6 g 1.2
p1  p2
 15.12 m
g
V1 A1  V2 A2
V2  4V1
:‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﻧﺮژي‬
V22  V12 p2  p1
0    z 2  z1 
2g g
16V12  V12
  15.12  0
2g
 V1  4.45 m / s
‫‪Q  A1V1‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ 0.12  4.45  0.035 m 3 / s‬‬
‫‪4‬‬
‫‪‬‬
‫‪m  Q‬‬
‫‪ 1000  0.035  35 kg / s‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﻧﺪازه ﺣﺮﻛﺖ )ﻗﺎﻧﻮن دوم ﻧﻴﻮﺗﻦ(‪:‬‬

‫‪D‬‬
‫‪ F  Dt  vdV‬‬
‫‪sys‬‬
‫در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ‪ η = v‬اﺳﺖ و ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﻧﺪازه ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺮاي ﺣﺠﻢ ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻪ‬
‫‪d‬‬ ‫^‬ ‫ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪F ‬‬ ‫‪dt‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪c .v .‬‬
‫‪ vdV    v ( v. n ) dA‬‬
‫‪c.s.‬‬
‫ﺷﻮد‪:‬‬
‫ﻲ ﻮ‬‫ﺮل ﻣﻲ‬
‫ﻢ ﻛﻨﺘﺮل‬
‫وارد ﺑﺮ ﺣﺠﻢ‬
‫ي ور‬‫ﻧﻴﺮوﻫﺎي‬ ‫ﻣﻘﺪارر ‪ F‬ﺷﺎﻣﻞ‬
‫ﻞ ﺗﻤﺎمم ﻴﺮو‬
‫‪ -‬ﻧﻴﺮوﻫﺎي وارد ﺑﺮ ﺳﻄﺢ )ﻓﺸﺎر‪ ،‬ﺗﻨﺶ ﺑﺮﺷﻲ(‬
‫‪ -‬ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺑﺪﻧﻪ )وزن(‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﭘﺎﻳﺎ‪:‬‬
‫اﮔﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎي ورودي و ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﻛﻨﺘﺮل در ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺎﻳﺎ‬

‫ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺗﻮزﻳﻊ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﻧﺪازه ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﺳﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ i A i v i  v i . n ‬‬
‫‪N‬‬ ‫^‬
‫‪‬‬ ‫‪F ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪i 1‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫^‬ ‫ورودي‪:‬‬
‫ددر دي‬
‫‪v. n  v‬‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ‪:‬‬
‫^‬ ‫در‬
‫‪v. n   v‬‬
‫اﮔﺮ ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ورودي و ﻳﻚ ﺧﺮوﺟﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪:‬‬

‫‪ F   2 A2 v22  1 A1v12‬‬ ‫ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮم‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪F  m v 2  v 1 ‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪m  1 A1v1   2 A2 v2‬‬
‫‪‬‬
‫) ‪ Fx   Fgate  F1  F2  m(v2  v1‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ :‬آب ﺑﺎ ﺷﺪت ﺟﺮﻳﺎن ‪ 0.01 m3/s‬از درون ﻟﻮﻟﻪ اي اﻓﻘﻲ‬

‫وارد ﻳﻚ ﺧﻢ ﺷﺪه و ﺑﻪ اﺗﻤﺴﻔﺮ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﻧﻴﺮوﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻣﻴﻠﻪ ﻫﺎي ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪه اﻳﻦ ﻟﻮﻟﻪ وارد ﻣﻲ ﺷﻮد را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬از ﻧﻴﺮوﻫﺎي وﻳﺴﻜﻮز و ﺑﺪﻧﻪ ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
www.Endbook.net
Q 0.01
v1    1.99 m / s
A1 
 0.082
4
Q 0.01
v2    7.96 m / s
A2 
 0.04 2
:p1 ‫محاسبه‬
v12 p v2 p
 1  2  2
2 g  g 2 g g

 
p1  v22  v12 
2
1000
2
 
7.96 2  1.99 2  29700 Pa
www.Endbook.net
:x ‫ از ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﻧﺪازه ﺣﺮﻛﺖ در ﺟﻬﺖ‬Rx ‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬


p1 A1  Rx  mv2 x  v1x 

29700   0.082  Rx  1000  0.010  1.99 
4
Rx  169 N
:y ‫ از ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﻧﺪازه ﺣﺮﻛﺖ در ﺟﻬﺖ‬Ry ‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
R y  mv2 y  v1 y 

R y  1000  0.01 (7.96  0)  79.6 N

‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا از روي اﺳﺘﻮاﻧﻪ اي ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﻋﺒﻮر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺠﻢ ﻛﻨﺘﺮل ﺷﺎﻣﻞ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﻴﺮوي ﻛﺸﺶ وارد ﺑﺮ واﺣﺪ ﻃﻮل‬
‫اﺳﺘﻮاﻧﻪ را ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻳﺪ‪ .‬ﭼﮕﺎﻟﻲ ﻫﻮا را ‪1.23 kg/m3‬در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﻪ ﻫﻮاﻳﻲ ﻛﻪ از ﺳﻄﺢ ‪ AB‬وارد ﻣﻲ ﺷﻮد از ﺳﻄﺢ ‪ CD‬ﺧﺎرج ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻘﺪاري از ﻫﻮا از ﺳﻄﻮح ‪ BC‬و ‪ AD‬ﺧﺎرج ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻮازﻧﻪ اﻧﺪازه ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺮاي ﺣﺠﻢ ﻛﻨﺘﺮل ‪ ABCD‬ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫^‬
‫‪F ‬‬ ‫‪ v v. n dA‬‬
‫‪c. s .‬‬
‫‪x‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ u dA  u‬‬ ‫‪m AD  u m BC   u 2 dA‬‬
‫‪2‬‬
‫‪‬‬
‫‪CD‬‬ ‫‪AB‬‬
‫‪2‬‬
‫‪10‬‬
‫‪‬‬ ‫‪y ‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 2  1.23 29 ‬‬ ‫‪ dy  2  30 m AD  1.23  302  20‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪100 ‬‬
www.Endbook.net
:‫ از ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮم اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‬mBC=mAD ‫ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬

 10
0  m AD   u ( y )dy   10  30
0
 10
 y2 
 m AD   1.23   29  dy  1.23 10  30
0  100 

m AD  8.2 kg / s.m
:‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
F  21170  492  22140
 480 N / m
‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‬
‫آﻧﺎﻟﻴﺰ ﺑﻌﺪي‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻛﻤﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان آﻧﻬﺎ را ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻣﻌﺎدﻻت ﺣﺮﻛﺖ‬

‫ﺣﻞ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫اﻏﻠﺐ ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ آزﻣﺎﻳﺶ راﺑﻄﺔ ﺑﻴﻦ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را‬
‫ﺑﺮﻗﺮار ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﻳﻦ ﻛﺎرر ازز‬
‫ي اﻳﻦ‬
‫ﺑﺮاي‬
‫ﻞ ررﺳﺎﻧﺪ و ﺑﺮ‬
‫ﻳﺶ ﻫﺎ ررا ﺑﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ‬
‫آزﻣﺎﻳﺶ‬
‫زم اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻌﺪاد ز‬
‫ﻻزم‬
‫آﻧﺎﻟﻴﺰ ﺑﻌﺪي اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪.‬‬
www.Endbook.net
‫ﻣﺮاﺣﻞ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻘﻴﺎس‬
How to be a Scientist or Engineer
The steps in understanding and/or control any

physical phenomena is to:
1. Identify the relevant physical variables.

2. Relate these variables using the known physical
laws.
3 Solve
3. S l theh resulting
l equations.
Secret #1: Usually not all of these are

possible. Sometimes none are.
www.Endbook.net
ALL IS NOT LOST BECAUSE OF

Secret #2: Dimensional Analysis
Rationale
• Physical laws must be independent of
arbitrarily chosen units of measure. Nature
does not care if we measure lengths in
centimeters or inches or light-years or …
• Check your units! All natural/physical
relations must be dimensionally correct.
Why are there no small animals in

the polar regions?
• Heat Loss  Surface Area (L2)
• Mass Volume (L3)
• Heat Loss/Mass  Area/Volume

= L 2/ L 3
= L-1
www.Endbook.net
Heat Loss/Mass  Area/Volume

= L2/ L3
= L-1
Mouse (L = 5 cm) Polar Bear (L = 2 m)

1/L = 1/(0.05
1/(0 05 m) 1/L = 1/(2 m))
= 20 m-1 = 0.5 m-1
20 : 0.5 or 40 : 1
Gulliver’s Travels: Dimensional Analysis
• Gulliver was 12x the Lilliputians

• How much should they feed him?
12x their food ration?
• A persons food needs are
related to their mass
(volume) – This depends
on the cube of the linear
dimension.
www.Endbook.net
Let LG and VG denote Gulliver’s linear and volume dimensions.

Let LL and VL denote the Lilliputian’s linear and volume dimensions.
Gulliver is 12x taller than the
Lilliputians, LG =12 LL
Now VG (LG)3 and VL (LL)3, so
VG / VL = (LG)3 / (LL)3
= (12 LL)3 / (LL)3
= 123
= 1728
Gulliver needs to be fed 1728 times
the amount of food each day as the
Lilliputians.
This problem has direct relevance to drug dosages in humans
‫ ﻣﺜﻼً در راﺑﻄﻪ‬،‫ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺟﻤﻼت ﻳﻚ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﺎﻳﺪ داراي ﺑﻌﺪ ﻳﻜﺴﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ‬

:‫ﺑﺮﻧﻮﻟﻲ‬
P1 V12 P2 V22
  Z1    Z2
g 2 g g 2 g
Z1 ‫ اﮔﺮ اﻳﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ را ﻣﺜﻼً ﺑﺮ‬.‫ﻫﻤﻪ ﺟﻤﻼت داراي واﺣﺪ ﻃﻮل ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
:‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﻨﻴﻢ‬
P1 V 2
 V 2
V 2
Z
 1  1   2  2  1 2
gZ1 2 gZ1  2 gZ 2 gZ 2  Z1
‫اﻳﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﺼﻮرت ﺑﺪون ﺑﻌﺪ در ﻣﻲآﻳﺪ و ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺟﻤﻼت آن ﺑﺪون واﺣﺪ‬
.‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
‫در آﻧﺎﻟﻴﺰ ﺑﻌﺪي ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ را ﻃﻮري ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ‬

‫اﻋﺪاد ﺣﺎﺻﻞ ﺑﺪون ﺑﻌﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﻌﺪ ﺑﺎ اﻋﺪاد ﺑﺪون ﺑﻌﺪ ﻛﺎر ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻏﻠﺐ ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ در ﻣﻮرد‬
‫اﺟﺴﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرگ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﻢ‪ .‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت اﮔﺮ‬
‫ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ روي ﻣﺪل اﺻﻠﻲ ﻛﺎر ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻫﻢ ﻛﺎر ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻲﺷﻮد و ﻫﻢ ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫زﻳﺎدي در ﺑﺮ دارد‪ .‬ﺑﺠﺎي آن ﻣﻲﺗﻮان از ﻣﺪﻟﻬﺎي ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ در ﻣﻘﻴﺎس‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺸﺎﺑﻪ و اﻋﺪاد ﺑﺪون ﺑﻌﺪ ﻧﺘﺎﻳﺞ‬
‫را ﺑﻪ ﻣﺪل ﺑﺰرگ ﺗﻌﻤﻴﻢ داد‪.‬‬
‫ﻣﺜﻼً ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﺳﻴﺎل را در ﻳﻚ ﺷﻴﺮ ﻧﻴﻤﻪ ﺑﺎز‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﻨﻴﻢ‪:‬‬
‫‪P  f V ,  ,  , d , h ‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ اﺛﺮ ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻳﻦ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻪ را ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﺎه داﺷﺖ و‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﻚ ﻣﺘﻐﻴﺮ را روي ‪ P‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﺣﺎﻻ ﺑﺠﺎي اﻳﻦ ﻛﺎر ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ را ﻃﻮري ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻛﻨﻴﻢ‬
‫ﻛﻪ اﻋﺪاد ﺑﺪون ﺑﻌﺪ ﺑﻮﺟﻮد ﺑﻴﺎورﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً در اﻳﻦ ﻣﻮرد‪:‬‬
‫‪P‬‬ ‫‪ Vd h ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪f‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪, ‬‬
‫‪V 2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪D‬‬
‫اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﻛﻼً ﺳﺎده ﺗﺮ از راﺑﻄﺔ ﻗﺒﻠﻲ اﺳﺖ و آزﻣﺎﻳﺸﻬﺎ را ﻛﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎﻳﻲ ﻣﺆﺛﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺎﻳﺪ درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬

‫ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮوري ﺑﺮ اﺑﻌﺎد‬
‫ﻫﻤﺔ ﻣﻘﺎدﻳﺮي ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺎ آن ﺳﺮو ﻛﺎر دارﻳﻢ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از ﻃﻮل‪ -‬زﻣﺎن‪ -‬ﺟﺮم و‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫ﻧﻴﻮﺗﻦ ﺑﻪ ﻫﻫﻢ ﻣ ﺑﻮط‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ و اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻗﺎﻧﻮن دوم ﻧ ﻮﺗﻦ‬
‫ﻧﻴﺮو ﻫ ﺘﻨﺪ‬
‫ﻧ و‬
‫‪L‬‬
‫‪ F  ma  F  M‬‬ ‫‪T2‬‬
‫‪ T,L,M,F‬اﺑﻌﺎد ﻧﻴﺮو‪ ،‬ﺟﺮم‪ ،‬ﻃﻮل و زﻣﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺎ ﺳﻪ ﺗﺎ از اﻳﻦ‬
‫اﺑﻌﺎد را اﺻﻞ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ﭼﻬﺎرﻣﻲ ﺑﺮﺣﺴﺐ آﻧﻬﺎي دﻳﮕﺮ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ M-L-T‬را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ و ﻧﻴﺮو را از روي آن ﺗﻌﺮﻳﻒ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫اﺑﻌﺎد دﻳﮕﺮي ﻫﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﻧﻴﺮوﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻣﻨﻴﺘﻴﻚ ﻳﺎ‬

‫ﮔﺮادﻳﺎن دﻣﺎ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ در اﻳﻨﺠﺎ ﻛﺎري ﺑﺎ‬
‫ﺪارﻳﻢ‪.‬‬
‫آﻧﻬﺎ ﻧﺪا ﻳ‬
‫] ‪P   RT  [ RT ]  [ P / ‬‬
‫‪F L3 ML / T 2 L3‬‬ ‫‪L3‬‬
‫‪‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪L2 M‬‬ ‫‪L2‬‬ ‫‪M T2‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﺛﺮات دﻣﺎﻳﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬در ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ﺗﺮاﻛﻢ ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﮔﺎزﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﮔﺎز اﻳﺪه ال ﺑﻪ اﺑﻌﺎد‬
‫ﻣﻮﺟﻮد ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻛﻤﻴﺖ‬ ‫ﻧﺸﺎﻧﻪ‬ ‫ﺑﻌﺪ‬
‫ﻃﻮل‬ ‫‪l‬‬ ‫‪L‬‬
‫زﻣﺎن‬ ‫‪t‬‬ ‫‪T‬‬
‫ﺟﺮم‬ ‫‪m‬‬ ‫‪M‬‬
‫‪2‬‬
‫ﻧﻴﺮو‬ ‫‪F‬‬ ‫‪ML/T‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ‬ ‫‪V‬‬ ‫‪L/T‬‬
‫‪2‬‬
‫ﺷﺘﺎب‬ ‫‪a‬‬ ‫‪L/T‬‬
‫‪2‬‬
‫ﺳﻄﺢ‬ ‫‪A‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪3‬‬
‫ﺷﺪت ﺟﺮﻳﺎن ﺣﺠﻤﻲ‬ ‫‪Q‬‬ ‫‪L /T‬‬
‫ﺷﺪت ﺟﺮﻳﺎن ﺟﺮﻣﻲ‬ ‫‪m‬‬ ‫‪M/T‬‬
‫‪2‬‬
‫ﻓﺸﺎر‪ -‬ﺗﻨﺶ‬ ‫‪P,τ‬‬ ‫‪M/LT‬‬
‫‪3‬‬
‫ﭼﮕﺎﻟﻲ‬ ‫‪ρ‬‬ ‫‪M/L‬‬
‫وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ‬ ‫‪μ‬‬ ‫‪M/LT‬‬
‫‪2‬‬
‫وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ ﺳﻴﻨﻤﺎﺗﻴﻚ‬ ‫‪υ‬‬ ‫‪L /T‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫ﻛﺎر‬ ‫‪W‬‬ ‫‪ML /T‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪ Q , W ML /T‬ﺗﻮان‪ -‬ﺷﺪت ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺮﻣﺎﻳﻲ‬
‫‪2‬‬
‫ﻛﺸﺶ ﺳﻄﺤﻲ‬ ‫‪σ‬‬ ‫‪M /T‬‬
‫‪2‬‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ﻛﺸﺴﺎﻧﻲ‬ ‫‪B‬‬ ‫‪M/LT‬‬
‫ﻧﺤﻮه ﺳﺎﺧﺘﻦ اﻋﺪاد ﺑﺪون ﺑﻌﺪ‪:‬‬

‫ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ از ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي زﻳﺮ ﻳﻚ ﻋﺪد ﺑﺪون ﺑﻌﺪ ﺑﺴﺎزﻳﻢ‪:‬‬
‫ﻛﺸﺶ ﺳﻄﺤﻲ ‪σ‬‬
‫‪v‬‬ ‫ﺖ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ‬
‫‪ρ‬‬ ‫ﭼﮕﺎﻟﻲ‬
‫‪l‬‬ ‫ﻃﻮل‬
‫‪   a v b  cl d‬‬
‫ﺑﺮ ﺣﺴﺐ اﺑﻌﺎد ﻣﻲ ﻧﻮﻳﺴﻴﻢ‪:‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪c‬‬
‫‪M ‬‬ ‫‪L M  d‬‬
‫‪ 2‬‬ ‫‪   3  L M LT‬‬
‫‪0 0 0‬‬
‫‪T ‬‬ ‫‪T   L ‬‬

‫‪M: ac0‬‬
‫‪L : b - 3c  d  0‬‬
‫‪T:‬‬ ‫‪- 2a - b  0‬‬
‫‪ a  -c‬‬
‫‪‬‬
‫‪  b  2c‬‬
‫‪d  c‬‬
‫‪‬‬
‫‪v 2 c‬‬
‫( ‪  v   ‬‬
‫‪c 2 c‬‬ ‫‪c c‬‬
‫)‬
‫‪‬‬
‫ﺗﻮاﻧﻲ ﺑﺮﺳﺪ ﺎﺑﺎز ﻫﻢ‬ ‫‪ C=1‬ا ﺎ‬

‫اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲ ﻛﻛﻨﻴﻢ ﭼﻮن ﻋﺪد ﺑﺪون ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﻫﺮ ا‬ ‫‪C 1‬‬
‫ﺑﺪون ﺑﻌﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪v 2‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪‬‬
‫ﻗﻀﻴﺔ ‪ ‬ﺑﺎﻛﻴﻨﮕﻬﺎم‬
‫)‪X1=f(x2,x3,…,xn‬‬ ‫اﮔﺮ در ﻳﻚ ﻣﺪل ‪ n‬ﻣﺘﻐﻴﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪:‬‬
‫و در اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ‪ m‬ﺑﻌﺪ اوﻟﻴﻪ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻣﻲ ﺗﻮان‬
‫ﻣﺪل را ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ n-m‬ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﺑﺪون ﺑﻌﺪ ﺑﻴﺎن ﻛﺮد‪:‬‬
‫)‪1=f(,…,n-m‬‬
‫ﻣﺮاﺣﻞ زﻳﺮ ﺑﺮاي ﺑﻲ ﺑﻌﺪ ﻛﺮدن ﻣﻌﺎدﻻت ﺑﻜﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪:‬‬

‫اﻟﻒ( راﺑﻄﻪ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻚ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺗﺎﺑﻊ ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪ n-1‬ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ‬
‫ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺑ ﻮﻳ ﻴ‬
‫ب( ﺗﻌﺪاد ‪ m‬ﻣﺘﻐﻴﺮ را ﻛﻪ اﺑﻌﺎد اﺻﻠﻲ در آﻧﻬﺎ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﻨﺪ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻮد اﻳﻦ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﻋﺪد ﺑﺪون ﺑﻌﺪ ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪ‪) .‬ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي‬
‫ﺗﻜﺮار ﺷﻮﻧﺪه(‬
‫ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪة ﻳﻚ‬
‫ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﺑﺎﻗ ﺎﻧﺪة‬
‫ﺗﻜﺮار ﺷﻮﻧﺪه ﻳﺎ ﻫﻫﺮ ﻳﻚ از ﻣﺘﻐ ﻫﺎي‬
‫ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﺗﻜ ا‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﺘﻐ ﻫﺎي‬
‫ج( ﺑﺎ ﺗ ﻛ ﺐ‬
‫ﻋﺪد ﺑﺪون ﺑﻌﺪﻣﻲﺳﺎزﻳﻢ‪.‬‬
‫د( راﺑﻄﻪ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ )‪ (n-m‬ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺑﺪون ﺑﻌﺪ ﻣﻲ ﻧﻮﻳﺴﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻧﻴﺮوي ﻛﺸﺶ ‪ FD‬وارد ﺑﺮ ﻳﻚ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺑﻪ ﻗﻄﺮ ‪ d‬و‬

‫ﻃﻮل ‪ l‬را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫) ‪F D  f (d , l, v,  , ‬‬
‫ﻣﺸﺨﺺ‬
‫زﻣﺎﻳﺶ ﺸﺨ‬
‫ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬در ﻗﻗﺴﻤﺖ آ ﺎ ﺶ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺎﺷ‬
‫زﻳﺎد ﻧ ﺷ‬
‫ﻣﺘﻐﻴﺮي ارا ﻛﻛﻢ و ﺎﻳﺎ ﺎ‬
‫اﮔﺮ ﻐ‬‫اﮔ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ML‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪M‬‬
‫‪[F D ] ‬‬ ‫‪[v ] ‬‬ ‫‪[ ] ‬‬
‫‪T2‬‬ ‫‪T‬‬ ‫‪LT‬‬
‫‪M‬‬
‫‪d   L‬‬ ‫‪l   L‬‬ ‫‪   3‬‬
‫‪L‬‬
‫‪n=6‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ‬

‫‪m=3‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد اﺑﻌﺎد‬
‫‪n-m=3‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد اﺑﻌﺎد ﺑﺪون ﺑﻌﺪ‬
‫ﺣﺎﻻ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﺗﻜﺮار ﺷﻮﻧﺪه را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎرا ‪ρ,v,d‬در‬
‫ﻧﻈﺮ ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻳﻢ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ داراي ﻫﺮ ﺳﻪ ﺑﻌﺪ اﺻﻠﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻋﺪد ﺑﺪون ﺑﻌﺪ‬
‫ﻧﻤﻲ ﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﺜﻼ ‪ l,d‬را ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﻜﺮار ﺷﻮﻧﺪه در‬
‫ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ﭼﻮن ﺧﻮدﺷﺎن ﻋﺪد ﺑﺪون ﺑﻌﺪ ﻣﻲ ﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺎﻻ اﻋﺪاد ﺑﺪون ﺑﻌﺪ را ﻣﻲ ﺳﺎزﻳﻢ‪.‬‬
‫‪‬‬ ‫‪d‬‬
‫‪a‬‬
‫‪v‬‬
‫‪b‬‬
‫‪c‬‬ ‫‪F‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪F‬‬ ‫‪D‬‬
‫‪v d‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪D‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪v‬‬
‫‪l‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪c‬‬
‫‪d‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪b‬‬
‫‪2‬‬
‫‪l‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪d‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪v‬‬ ‫‪‬‬
‫‪c‬‬
‫‪d‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪b‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪ vd‬‬
‫ﺣﺎﻻ راﺑﻄﻪ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺪون ﺑﻌﺪ را ﻣﻲ ﻧﻮﻳﺴﻴﻢ‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪1‬‬
‫) ‪ f ( 2 ,  3‬‬
‫‪F‬‬ ‫‪ l‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪or‬‬ ‫‪D‬‬
‫‪ f  ,‬‬ ‫‪‬‬
‫‪v d‬‬ ‫‪ d  vd‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪‬‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻞ دا ﻳﻢ‬
‫ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻣ ﺘ‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻞ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ‪ 2‬ﻣﺘﻐ‬
‫ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻣ ﺘ‬
‫اﻛﻨﻮن ﺑﻪ ﺟﺎي ‪ 5‬ﻣﺘﻐ‬
‫اﻋﺪاد ﺑﺪون ﺑﻌﺪ ﻣﻬﻢ‬

‫راﺑﻄﺔ ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻠﻲ ﺑﺮاي اﻓﺖ ﻓﺸﺎر در ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻴﺎل‪:‬‬
‫)‪ p  f (l , v,  ,  , g ,  , c‬‬
‫ﻗﻀﻴﻪ ‪‬‬
‫‪p‬‬ ‫‪ vl v 2 v 2  l v‬‬
‫(‪ f‬‬ ‫‪, ,‬‬ ‫) ‪,‬‬
‫‪v2‬‬ ‫‪ lg  c‬‬
‫‪p‬‬
‫‪Eu ‬‬
‫‪v2‬‬ ‫ﻋﺪد اوﻳﻠﺮ‬
‫‪vl‬‬
‫‪Re ‬‬ ‫ﻋﺪد رﻳﻨﻮﻟﺪز‬
‫‪‬‬
‫‪v‬‬
‫‪Fr ‬‬ ‫ﻋﺪد ﻓﺮاود‬
‫‪lg‬‬
‫‪v‬‬
‫‪M ‬‬ ‫ﻋﺪد ﻣﺎخ‬
‫‪c‬‬
‫‪v 2 l‬‬ ‫ﻋﺪد وﺑﺮ‬
‫‪We ‬‬
‫‪‬‬
‫ﻫﺮ ﻛﺪام از اﻳﻦ اﻋﺪاد ﻧﺴﺒﺖ دو ﻧﻴﺮو ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﻫﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪F p   pA   pl 2‬‬ ‫ﻧﻴﺮوي ﻓﺸﺎري‬
‫‪mv .dv‬‬
‫‪FI ‬‬ ‫‪  v 2l 2‬‬ ‫ﻧﻴﺮوي ااﻳﻨﺮﺳﻲ‬
‫‪dx‬‬
‫‪dv‬‬
‫‪F   A  .‬‬ ‫‪.A  vl‬‬ ‫ﻧﻴﺮوي وﻳﺴﻜﻮز‬
‫‪dy‬‬
‫‪Fg  mgg  l 3. g‬‬ ‫ﻧﻴﺮوي ﺟﺎذﺑﻪ‬
‫‪FB  BA  c 2 l 2‬‬ ‫ﻧﻴﺮوي ﺗﺮاﻛﻢ ﭘﺬﻳﺮي‬
‫‪F   l‬‬ ‫ﻧﻴﺮوي ﻛﺸﺶ ﺳﻄﺤﻲ‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪:‬‬
‫وﻗﺘﻲ اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﻣﻬﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪p‬‬ ‫)اﻏﻠﺐ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎ(‬
‫‪Eu ‬‬
‫‪v2 ‬‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﻴﺮوي وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ در آﻧﻬﺎ ﻣﻬﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪vl‬‬ ‫)ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎي داﺧﻠﻲ‪ -‬ﻻﻳﻪ ﻣﺮزي(‬

‫‪Re ‬‬
‫‪‬‬
‫ﺟﺎذﺑﻪ ﺎﺑﺎﺷﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﺄﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﻴﺮوي ﺎذ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﺎ‬
‫ﺎ‬
‫)ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎي ﺳﻄﺢ آزاد(‬
‫‪v‬‬
‫‪Fr ‬‬
‫‪lg‬‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﺮاﻛﻢ ﭘﺬﻳﺮي در آﻧﻬﺎ ﻣﻬﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪(v‬‬
‫‪v>0.3c‬‬
‫)‪0.3c‬‬
‫‪v‬‬
‫‪M ‬‬
‫‪c‬‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﻴﺮوي ﻛﺸﺶ ﺳﻄﺤﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫)ﺟﺮﻳﺎن در ﺳﻄﺢ ﺗﻤﺎس(‬
‫‪v 2 l‬‬
‫‪We ‬‬
‫‪‬‬
‫ﺗﺸﺎﺑﻪ‬
‫ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ﻳﺎ ﻋﺪدي ﺣﻞ ﺷﻮﻧﺪ و ﻳﺎ‬

‫ﻋﻤﻠﻲ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻌﺎدﻻت ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺤﻠﻴﻠ‬
‫وﻗﺘﻲ ﻋﻤﻠ‬
‫وﻗﺘ‬
‫ﻣﺪل اﺻﻠﻲ ﺧﻴﻠﻲ ﺑﺰرگ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ از ﻣﺪل اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد و رواﺑﻂ ﺳﺎده‬
‫ﺗﺮي را ﺑﻜﺎر ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ اﺛﺮ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﻬﻢ را ﻣﻌﻠﻮم ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ روي ﻣﺪل ﻛﺎر ﻛﻨﻴﻢ و ﻧﺘﺎﻳﺞ را ﺑﻪ ﻣﻘﻴﺎس اﺻﻠﻲ ﺗﻌﻤﻴﻢ دﻫﻴﻢ‪،‬‬
‫روي ﻣﺪل ارا ﻣﻣﻲﺗﻮان‬
‫ﮔﻴﺮي ﺷﺪه وي‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ اﻧﺪازه ﮔ ي‬
‫ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻘﺎدﻳ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻄ ﺌﻦ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد ﻛﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﺑﺎ آن را روي ﻣﻘﻴﺎس اﺻﻠﻲ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ‬
‫ﻧﻤﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻣﺪل اﺻﻠﻲ و ﻣﺪل آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺸﺎﺑﻪ دﻳﻨﺎﻣﻴﻚ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﻧﻴﺮوﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ روي اﻳﻦ دو ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ داراي ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﻳﻜﺴﺎن ﺎﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻜ ﺎ‬
‫‪(FI )1‬‬ ‫‪(Fp )1‬‬ ‫‪(F )1‬‬ ‫‪( Fg )1‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ cte‬‬
‫‪(FI )2‬‬ ‫‪( Fp )2‬‬ ‫‪(F )2‬‬ ‫‪( Fg )2‬‬
‫) ‪(FI‬‬ ‫) ‪(FI‬‬ ‫) ‪(FI‬‬ ‫) ‪(FI‬‬ ‫) ‪(FI‬‬ ‫) ‪(FI‬‬

‫‪or‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪‬‬
‫‪(Fp )1‬‬ ‫‪(Fp )2‬‬ ‫‪(F )1‬‬ ‫‪(F )2‬‬ ‫‪(Fg )1‬‬ ‫‪(Fg )2‬‬
‫‪Eu1  Eu2 , Re1  Re2‬‬ ‫‪, Fr1  Fr2‬‬

‫اﮔﺮ راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﻧﻴﺮوﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬

‫‪FI  f Fp , F , , Fg ‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آﻧﺎﻟﻴﺰ ﺑﻌﺪي ﻣﻲﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫‪Eu  f Re, Fr ‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻲ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻋﺪد رﻳﻨﻮﻟﺪز و ﻋﺪد ﻓﺮاود درﻣﺪل ﻫﻤﺎن‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ د‬
‫ﻫﻤﺎن ﺧ اﻫﺪ‬
‫اوﻟﺮ ﻫﻫﻢ ﻫ ﺎن‬
‫اﺳﺖ آﻧﮕﺎه ﻋﺪد ا ﻟ‬
‫اﺻﻠﻲ ا ﺖ‬
‫درﻣﻘﻴﺎس ا ﻠ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ د ﻘ ﺎ‬
‫ﺎﺷﻨﺪ‬
‫‪V1‬‬ ‫اﮔﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺳﺮﻋﺘﻬﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪:‬‬

‫‪ Cte‬‬
‫‪V2‬‬
‫در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺗﺸﺎﺑﻪ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ دارﻳﻢ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﻮزﻳﻊ ﺧﻄﻮط ﺟﺮﻳﺎن در‬
‫ﻣﺪل آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ و ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻳﻜﺴﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد )ﻓﻘﻂ درﻧﺴﺒﺖ ﺗﺸﺎﺑﻪ‬
‫ﻣﺘﻔﺎوﺗﻨﺪ(‪.‬‬
‫‪l1‬‬ ‫اﮔﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﻃﻮﻟﻬﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪:‬‬
‫‪ Cte‬‬
‫‪l2‬‬
‫در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺗﺸﺎﺑﻪ ﻫﻨﺪﺳﻲ دارﻳﻢ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﺪل آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ و‬
‫ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺷﻜﻞ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي آﻧﻜﻪ ﺗﺸﺎﺑﻪ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺮﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﺗﺸﺎﺑﻪ ﻫﻨﺪﺳﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬
‫ب( ﺗﺸﺎﺑﻪ ﺳﻴﻨﺘﻴﻜﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬
‫ج( ﺗﺸﺎﺑﻪ دﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ )در ﻣﻮرد اﻋﺪاد ﺑﺪون ﺑﻌﺪ ﻣﺆﺛﺮ( داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﺗﻠﻤﺒﻪ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ‪ 1.5 m3/s‬آب را ﺑﻪ‬
‫ﻣﻘﺪار ‪ 400KPa‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺸﺎر دﻫﺪ‪ ،‬ﻗﻄﺮ ﭘﺮواﻧﺔ ﺗﻠﻤﺒﻪ ‪ 40 Cm‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ رﻓﺘﺎر اﻳﻦ ﺗﻠﻤﺒﻪ ﻳﻚ ﻣﺪل آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ﭘﺮواﻧﻪ ‪8 Cm‬‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﻣﺎﻳﻊ آزﻣﺎﺷﮕﺎﻫﻲ ﻫﻤﺎن آب اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻪ ﺷﺪت‬
‫ﺟﺮﻳﺎﻧﻲ از آب و ﭼﻪ اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎري در ﻣﺪل آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻜﺎر ﺑﺮد؟‬
www.Endbook.net
‫ﺗﺸﺎﺑﻪ دﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ‬
Re1  Re 2
V1d1 V2 d 2 V2 d1 0.4
    5
1 2 V1 d 2 0.08
2
Q2 V2 D22 1 1
Q  VA   5   
5 5
2
Q1 V1 D1
Q1 1 / 5 3
 Q2    0.3 m
5 5 S
Eu1  Eu2
 P   P  V22
 
2 
 
 
2 
 P  P
 V 1  V  2
2 1
V12
 400  52  10000 KPa

www.Endbook.net
:‫ﺑﻲ ﺑﻌﺪ ﻛﺮدن ﻣﻌﺎدﻻت‬

DV :‫ اﺳﺘﻮﻛﺲ‬-‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻧﻮﻳﻪ‬
   p    2 V  pg
Dt
l  x* x/l , y* y/l , z* z/l :‫ﻃﻮل ﻣﺸﺨﺼﻪ‬
V 2  P*  P / V 2 :‫ﻓﺸﺎر ﻣﺸﺨﺼﻪ‬
V  V *  V /V :‫ﻣﺸﺨﺼﻪ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺸﺨ ﻪ‬
‫ﻋﺖ‬
l / V  t *  t / l / V  :‫زﻣﺎن ﻣﺸﺨﺼﻪ‬
  
*  i * j *k
x *
y z
  
l i l i l k  l
x y z
D (*V ) 1
  *  p * .lV 2
   1  V
*2 *
.  g
V
D (t l /V ) 
* 2
DV *  *2 * | g | l g
 
* P *   V  2 .
Dt *
V l V |g |
DV * 1 *2 * 1 
 *
 * p *   V  2u
Dt Re Fr
‫ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﻲ ‪:‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺮاي ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﮕ‬
‫‪* .V *  0‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن در ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن در ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ‬

‫ﺟﺮﻳﺎن آرام ‪Re< 2100‬‬
‫<‪Re‬‬
‫ﻢ ‪Re> 2100‬‬
‫ن درر ﻫﻢ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ﺟﺮﻳ‬
‫‪LE‬‬ ‫‪LE‬‬
‫‪ 120‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺟﺮﻳﺎن درﻫﻢ‬ ‫‪ 0.058 Re‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺟﺮﻳﺎن آرام‬
‫‪D‬‬ ‫‪D‬‬
www.Endbook.net
‫ اﺳﺘﻮﻛﺲ ﺑﺮاي ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎﻣﻼً ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ درون ﻟﻮﻟﻪ‬- ‫ﺣﻞ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻧﻮﻳﻪ‬
r R θ
r
z
 Vz V V Vz V 
  Vr z    Vz z 
 t r r  z 
p   2Vz 1 Vz 1  2Vz  2Vz 

   g z    2   2  2 
z   r r r r  2
z 
www.Endbook.net
‫ وﻟﻲ اﮔﺮ زاوﻳﻪ دار ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ‬،‫ﺑﺮاي ﺳﺎدﮔﻲ ﻓﺮض ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ ﻟﻮﻟﻪ اﻓﻘﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬
P+ρgh ‫ در ﻣﻌﺎدﻻت ﺑﻌﺪي ﭘﺎﻳﻪ‬P ‫ﻓﻘﻂ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺠﺎي‬
.‫ ﺑﮕﺬارﻳﻢ‬P+ρ
1 p 1   Vz 
.  r 
 z r r  r 
V z  V z r  ‫ﭼﻮن‬
.(‫ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻘﺪار ﺛﺎﺑﺘﻲ ﺑﺎﺷﺪ )در ﺟﺮﻳﺎن ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ‬ P ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
z
1 d  dV z  1 p
r  .
r dr  dr   L
d  dV z  1 P
r  . r
dr  dr   L
dV z p 2
r  r  A
dr 2L
dV z p A
 r
dr 2L r
p 2
Vz  r  A ln r  B
4 L
www.Endbook.net
dVz
B.C.1 : r 0, 0  A0
dr
PR 2
B.C.2 : r  R , Vz  0  0  B
4 L
PR 2
 B
4 L
P 2 R 2  P    r  
2
Vz 
4 L

r R 
2
  1    
4  L    R  
R 2  P 
VZ , max  V z r  0    
4  L 
R
V z r 2rdr
Q 0 R 2  P 
Vz     
A R 2 8  L 
1
V z  V z , max
2
www.Endbook.net
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺿﺮﻳﺐ اﺻﻄﻜﺎك‬

w 1
Fanningg : fF  w  f F V 2
1 2
V 2
2
dV R  P 
 w    z |r  R    
dr 2 L 
1
 fF  V 2
2
L
 p  f F  V 2
R
 p L V2
hf   4 fF .
g D 2g
‫ وﻳﺴﺒﺎخ‬- ‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ دارﺳﻲ‬

L V2
hf  f .
D 2g
R 2  p   p 32 LV
Vz  V   hf  
8 L g gD 2
L V 2 32LV
f . 
D 2 g  gD 2
64  64
 f  
VD Re
‫ﺟﺮﻳﺎن در ﻫﻢ در ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ‬

‫در اﻋﺪاد رﻳﻨﻮﻟﺪز ﺑﺎﻻ ﺟﺮﻳﺎن در ﻫﻢ ﻣﻲﺷﻮد اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن ازﻧﻈﺮ ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻫﻤﻴﺖ‬
‫زﻳﺎدي دارد‪ ،‬ﭼﻮن اﻏﻠﺐ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺎﻳﻌﺎت در ﻫﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺟﺮﻳﺎن درﻫﻢ ﻫﻴﭽﻜﺪام از ﻣﺆﻟﻔﻪ ﻫﺎي ﺳﺮﻋﺖ ﺻﻔﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫‪Vz‬‬ ‫‪Vr‬‬ ‫‪Vθ‬‬
‫‪t‬‬ ‫‪t‬‬ ‫‪t‬‬
‫‪V  V V ‬‬
‫‪ T‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺰرگ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪T‬‬
‫‪V t dt‬‬
‫‪1‬‬
‫‪V ‬‬
‫‪T‬‬ ‫‪‬‬‫‪0‬‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ‪:‬‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺎﻓ‬
‫در ﺎ‬
‫‪V r  V  0‬‬
‫ادي‪ :‬ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻬﺎي ﺳﻴﺎل ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻚ ذره واﺣﺪ ﺑﺎ ﻫﻢ‬

‫ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ r‬‬
‫) ‪ z (r‬‬
‫در ﻳﻚ ﻟﺤﻈﻪ ﻳﻚ ادي ﺳﻄﺢ ‪ dA‬را ﻗﻄﻊ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﻻﻳﻪ اي ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ‬

‫ﺑﺮاي ﻳﻚ‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ ااز ﺧﻮد راا ا‬
‫ﺎﻻﺗﺮ ﻣﻲرود‪ ،‬ااﻳﻦ ﺎﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻻﻻﻳﺔ ﺎﻻ‬
‫ﺑﺎﻻ‬
‫ﻟﺤﻈﻪ ﻛﻨﺪﺗﺮ ﻛﻨﺪ‪) .‬ﺑﺮﻋﻜﺲ ﻫﻢ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪(.‬‬
‫ﻧﻴﺮوﻳﻲ )در ﺟﻬﺖ ‪ (z‬ﻛﻪ ﻧﺎﺷﻲ از اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ اﺗﻔﺎﻗﻲ اﺳﺖ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ‬
‫از‪:‬‬
‫ﻋﻼﻣﺖ ﻣﻨﻔﻲ ﺑﺮاي اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺘﻘﺎل ادي ﻫﺎ اﺛﺮ ﻣﻌﻜﻮس روي اﻧﺪازه‬
‫ﺣﺮﻛﺖ دارد‪.‬‬
‫ﻣﻨﻔﻲ ﻣﻲﺷﻮد و‬ ‫ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺎﻋﺚ‬ ‫ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ‪،‬ﭼﻮن‬

‫ﻣﺜﺒﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﻨﻔﻲ ﺑﺎﻋﺚ‬
www.Endbook.net
‫ﺗﻨﺶ ﺑﺮش ﻇﺎﻫﺮي‬

 turb    V rV z
‫ﺗﻨﺶ ﺑﺮش ﻛﻠﻲ‬

   lam   turb
V Z
    VrVz
r
‫راﺑﻄﺔ ﺗﻨﺶ ﺑﺮﺷﻲ ﺑﺎ ﮔﺮادﻳﺎن ﻓﺸﺎر‬
pr 2   p  dp r 2   .2 r dz  0

r dpp
  
2 dz
r dp du
 .   VrVz
2 dz dr
‫را ﺑﻪ ﺻﻮرت‬ ‫ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ )ﭼﻮن ﺟﺮﻳﺎن ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ( و اﮔﺮ‬
‫ﺗﺎﺑﻌﻲ از ‪ r‬ﺑﺪاﻧﻴﻢ آﻧﮕﺎه ﭘﺮوﻓﻴﻞ ﺳﺮﻋﺖ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺪﺳﺖ آورد‪.‬‬
‫را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﺎﻣﻌﻠﻮم در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ ﻣﻌﻤﻮﻻً از ‪eddy‬‬ ‫ﺑﺠﺎي آﻧﻜﻪ‬
‫‪ viscosity‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪dVz‬‬
‫‪V rV z   ‬‬
‫‪dr‬‬
‫‪    ‬‬ ‫‪ dV‬‬
‫‪r dp‬‬
‫‪‬‬ ‫‪z‬‬
‫‪2 dz‬‬ ‫‪dr‬‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﻣﺎ از ﺣﻞ اﻳﻦ‬
‫ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ﻣﻤﻜﻦ ﻧ ﺖ‬ ‫آوردن ‪ ‬ﺑﻪ ﻃﻮ‬
‫ﻃﻮر ﺗﺤﻠ ﻠ‬ ‫ﭼﻮن ﺑﻪ دﺳﺖ آو دن‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ و ﺑﺠﺎي آن از رواﺑﻂ ﺗﺠﺮﺑﻲ ﺑﺮاي ﺗﻮزﻳﻊ ﺳﺮﻋﺖ‬
‫در رژﻳﻢ در ﻫﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫‪r‬‬ ‫ﻧﺎﺣﻴﻪ درﻫﻢ ﺑﻴﺮوﻧﻲ‬

‫‪R‬‬
‫‪y‬‬
‫‪Viscous‬‬
‫‪sublayer‬‬
‫‪bl‬‬ ‫‪Buffer layer‬‬
‫زﻳﺮ ﻻﻳﺔ وﻳﺴﻜﻮز ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻮﭼﻚ اﺳﺖ ﻓﻘﻂ ﺟﺮﻳﺎن آرام دارﻳﻢ و ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻨﺶ‬
‫وﻳﺴﻜﻮز ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ و ادي ﻫﺎ در اﻳﻦ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻻﻳﺔ ﻫﻢ ﭘﻮش ﻫﻢ ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎزك اﺳﺖ در اﻳﻨﺠﺎ ﻫﻢ ﺗﻨﺶ وﻳﺴﻜﻮز ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ‬
‫ﺣﻀﻮردارﻧﺪ‪.‬‬
‫و ﻫﻫﻢ ادي ﻫﺎ ﺣﻀﻮ دا ﻧﺪ‬
‫در ﻧﺎﺣﻴﺔ در ﻫﻢ ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﻓﻘﻂ ادي ﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺆﺛﺮﻧﺪ و از اﺛﺮات‬
‫وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻲ ﻣﻲﺗﻮان ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﻛﺮد اﻳﻦ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻗﺴﻤﺖ اﻋﻈﻢ ﺳﻄﺢ‬
‫ﻣﻘﻄﻊ ﻟﻮﻟﻪ را اﺷﻐﺎل ﻣﻲﻛﻨﺪ و اﻳﻦ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻛﺎﻣﻼً در ﻫﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻮزﻳﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺳﺮﻋﺖ در ﺟﺮﻳﺎن در ﻫﻢ‬

‫ﺑﺮاي ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺗﻮزﻳﻊ ﺳﺮﻋﺖ اﻳﻦ اﻋﺪاد ﺑﺪون ﺑﻌﺪ را ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪:‬‬
‫‪w‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ‬ ‫‪u* ‬‬
‫‪‬‬
‫‪Vz‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺪون ﺑﻌﺪ‬ ‫‪u ‬‬
‫*‪u‬‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ از ﺟﺪارة ﻟﻮﻟﻪ‬ ‫‪y  Rr‬‬
‫‪yu * ‬‬
‫ﻓﺎﺻﻠﺔ ﺑﺪون ﺑﻌﺪ‬ ‫‪y ‬‬
‫‪‬‬
‫در زﻳﺮ ﻻﻳﻪ وﻳﺴﻜﻮز دارﻳﻢ‪:‬‬
‫‪ddvz‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ w‬‬
‫‪dr‬‬
‫‪du‬‬
‫‪‬‬
‫‪ 1  u  y  c‬‬
‫‪dyy‬‬
‫‪B.C. : y  0, u  0  u  y‬‬
‫ﺑﺮاي ﻧﺎﺣﻴﻪ در ﻫﻢ ﺧﺎرﺟﻲ ﻣﻲﺗﻮان ﺷﻜﻞ ﻛﻠﻲ ﻣﻌﺎدﻟﻪ را ﺑﺎ ﻳﻚ ﺳﺮي‬

‫ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻴﻴﻦ ﺮ‬
‫ﺠﺮﺑﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺠﺮﺑﻲ‬
‫آﻧﻬﺎ ررا ﺑ ﻳ‬
‫ي ﻬ‬ ‫ﺛﺎﺑﺘﻬﺎي‬
‫ﻲ ﺑﻬ‬ ‫آورد ووﻟﻲ‬
‫ﻓﺮﺿﻴﺎت ﺑﺑﺪﺳﺖ ور‬
‫ﺮ ﻴ‬
‫‪u   A ln y   B‬‬
‫ﺑﺮاي ﻻﻳﻪ ﻫﻢ ﭘﻮش ﻫﻤﺎن ﺷﻜﻞ ﻻﻳﻪ در ﻫﻢ ﺧﺎرﺟﻲ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‬
‫ﻓﺮق ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺛﺎﺑﺘﻬﺎ ﻓ ق‬
‫و ﺛﺎ ﺘ ﺎ‬
‫راﺑﻄﻪ ﺻﻔﺤﻪ ﻗﺒﻞ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪:‬‬
‫‪d x‬‬
‫) ‪ f ( 0 ,  , y‬‬
‫‪dy‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از اﻳﻦ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ ﻻزم را ﻣﻲ دﻫﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪d x 1  0 1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪.‬‬
‫‪dy k  y‬‬
‫‪d x   1‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ .‬‬ ‫‪  x  ln y   ‬‬
‫‪dy‬‬ ‫‪k y‬‬ ‫‪k‬‬
‫‪ x 1 y ‬‬
‫(‪ ln‬‬ ‫‪)‬‬
‫‪ k‬‬ ‫‪v‬‬
www.Endbook.net
u  y y  5
u 5.00ln y 3.05 5 y 30
u  2.5 ln y   5.5 30  y 
.‫روش دﻳﮕﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺗﻮزﻳﻊ ﺳﺮﻋﺖ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﻮاﻧﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﻢ‬
1
V  r n
 1  
Vmax  R 
Re 4  103 105 10 6  2  10 6
n 6 7 9 10
.‫ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‬n =7 ً‫ﻣﻌﻤﻮﻻ‬

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺔ اﻓﺖ ﻓﺸﺎر در ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ‬

‫‪L V 2‬‬ ‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ دارﺳﻲ – وﻳﺴﺒﺎخ‬
‫‪hf‬‬ ‫‪ f‬‬
‫‪D 2g‬‬
‫‪ P   gh‬‬ ‫‪‬‬
‫‪hf‬‬ ‫‪‬‬
‫‪g‬‬
‫‪f  f  ,  ,V , D,  ‬‬
‫‪ VD  ‬‬
‫‪f  f ‬‬ ‫‪, ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪D‬‬
‫راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﺿﺮﻳﺐ اﺻﻄﻜﺎك و ﻋﺪد رﻳﻨﻮﻟﺪز و زﺑﺮي ﻟﻮﻟﻪ در دﻳﺎﮔﺮاﻣﻲ ﺑﻨﺎم دﻳﺎﮔﺮام‬
‫ﻋﺪدي ﻧﺸﺎن داده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬دﻳﺎﮔﺮام ﻣﻮدي ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻣﻌﺎدﻟﺔ ﻛﻮﻟﺒﺮوك ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪ /D‬‬ ‫‪2 . 523‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  0 . 86 ln ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 3 .7‬‬ ‫‪‬‬
‫‪f‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪Re‬‬ ‫‪f‬‬ ‫‪‬‬
‫در ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻲﺗﻮان از راﺑﻄﺔ زﻳﺮ ﺿﺮﻳﺐ اﺻﻄﻜﺎك را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬

‫ﻧﻤﻮد ﺑﺪون آﻧﻜﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺣﺪس و ﺧﻄﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪106  ‬‬
‫‪1.325‬‬
‫‪f‬‬ ‫‪ 102‬‬
‫‪   / D 5.74 ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪D‬‬
‫‪ln  3.7  Re0.9 ‬‬
‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪5 103  Re  108‬‬
‫اﮔﺮ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻟﻮﻟﻪ داﻳﺮه ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺑﺎﻳﺪ از ﺷﻌﺎع ﻫﻴﺪروﻟﻴﻚ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪.‬‬
‫‪4A‬‬
‫‪DH ‬‬
‫‪P‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﺳﻪ دﺳﺘﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ در ﻣﻮرد ﺟﺮﻳﺎن در ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ دارﻳﻢ‪:‬‬
‫‪-1‬‬
‫‪-2‬‬
‫‪-3‬‬
‫ﻧﻮع اول ﺑﻪ راﺣﺘﻲ و ﺑﺪون ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﻜﺮار ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﺴﺎﺋﻞ‬
‫ﻧﻮع ‪ 2‬و ‪ 3‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﻜﺮار ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت دارﻧﺪ‪.‬‬
www.Endbook.net
‫( ﺑﺮاي ﺣﻞ ﺳﻪ ﻧﻮع ﻣﺴﺌﻠﻪ‬Swamee & Jain) ‫رواﺑﻂ ﺳﻮاﻣﻲ و ﺟﻴﻦ‬

.‫ﻓﻮق ﺑﺪون آﻧﻜﻪ ﻧﻴﺎزﺑﻪ ﺣﺪس و ﺧﻄﺎ ﺑﺎﺷﺪ‬
2
Q L   / D D  
2 0.9
105  / D102
h f  1.07 ln   4.62   103 Re3108
g D5   3.7  Q  
 
 gD5h f 
0.5
  / D  3.17 2 L 0.5 
Q  0.965  ln     Re  2100
 L   3.7  gDh  
    f 

5.2 0.03
  LQ2 
4.75
  
D  0.55 1.25   Q9.4  L   105  / D102
  gh   gh   103 Re3108
  f   f  
.‫ ﻳﺎ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬SI ‫واﺣﺪﻫﺎي ﺑﻜﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ‬
،‫ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ داده ﻫﺎي اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻟﻮﻟﻪ اﻧﺘﻘﺎل آب‬:‫ﻣﺜﺎل‬

.‫اﻓﺖ ﻓﺸﺎر را ﺑﺮاي ﻟﻮﻟﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‬
water 20 C   0.046 mm

L  500 m Q  0.003 m 3 s
D  4 cm p  ?
‫ﺣﻞ‪:‬‬
‫ﻋﺪد ‪ Re‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪VD‬‬
‫‪Re ‬‬
‫‪‬‬
‫‪2.39  0.04‬‬
‫‪‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪ 9.6  10 4‬‬
‫‪10‬‬
‫ﻴﻢ داﺷﺖ‪:‬‬ ‫ﻳﺮ ‪ D‬و ‪ ‬ﻮ‬
‫ﺧﻮاﻫﻴﻢ‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺑﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ‬
‫ﺑﺑﺎ ﻮﺟ‬
‫‪‬‬ ‫‪0 . 046‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ 0 . 00115‬‬
‫‪D‬‬ ‫‪40‬‬
‫‪ friction factor‬را از روي دﻳﺎﮔﺮام ﻣﻮدي ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﻴﻢ‪:‬‬
‫‪f  0.023‬‬
‫اﻓﺖ ‪ head‬را ﺑﺪﻳﻦ ﺻﻮرت ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪:‬‬

‫‪LV 2‬‬
‫‪hf  f‬‬
‫‪D 2g‬‬
‫‪500 2.392‬‬
‫‪ 0.023‬‬ ‫‪ 84 m‬‬
‫‪0.04 2  9.81‬‬
‫ﭼﻮن ‪ friction factor‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ دو ﻋﺪد ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ دو‬
‫ﻋﺪد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪ p   hf‬‬
‫‪ 980084  820000Pa or 820 kPa‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺻﺮﻳﺢ‪ ،‬دارﻳﻢ‪:‬‬
‫‪2‬‬
‫‪0 003  500   00.00115‬‬ ‫‪0 04   ‬‬
‫‪0.9‬‬
‫‪0.003‬‬‫‪2‬‬
‫‪00115‬‬ ‫‪ 106  0.04‬‬
‫‪h f  1.07‬‬ ‫‪ln ‬‬ ‫‪ 4.62 ‬‬ ‫‪ ‬‬
‫‪9.81 (0.04)5   3.7‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪0.003   ‬‬
‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 1.07  4480  0.01731  83 m‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﺑﺎ ﻣﻘﺪاري ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ دﻳﺎﮔﺮام ﻣﻮدي ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ‬

‫ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ :‬اﻓﺖ ﻓﺸﺎري ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 700 kPa‬در ﻃﻮل ﻳﻚ ﻟﻮﻟﻪ اﻓﻘﻲ آﻫﻨﻲ‬
‫‪ 300‬ﻣﺘﺮي ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ‪ 10 cm‬اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻟﻮﻟﻪ ﻧﻔﺖ را‬
‫ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت زﻳﺮ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲ دﻫﺪ‪:‬‬
‫‪S .G .  0.9 ,   105 m 2 s‬‬
‫ﺷﺪت ﺟﺮﻳﺎن را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪‬‬ ‫‪0.046‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ 0.00046‬‬ ‫ﺣﻞ‪ :‬زﺑﺮي ﻧﺴﺒﻲ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪D‬‬ ‫‪100‬‬
‫ﺑﺎ ﻓﺮض ﺟﺮﻳﺎن درﻫﻢ )ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﻋﺪد ‪ Re‬ﻧﻴﺴﺖ(‪ ،‬از دﻳﺎﮔﺮام‬
‫ﻣﻮدي ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺪﺳﺖ آورد‪:‬‬
‫‪f  0.0165‬‬
‫‪p‬‬
‫اﻓﺖ ‪ head‬ﺑﻪ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪:‬‬
‫‪hf ‬‬
‫‪‬‬
‫‪700000‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ 79.4 m‬‬
‫‪9800  0.9‬‬
‫‪12‬‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ از راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪:‬‬

‫‪ 2 gDh f‬‬ ‫‪‬‬
‫‪V  ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ fL‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 2  9.8  0.1 79.4 ‬‬
‫‪12‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 5.61 m s‬‬

‫‪ 0.0165  300 ‬‬
‫‪VD‬‬
‫ﻋﺪد ‪ Re‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪Re ‬‬
‫‪‬‬
‫‪5.61 0.1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ 5.6110 4‬‬
‫‪10 5‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻋﺪد ‪ Re‬و ‪ friction factor ،/D =0.00046‬از‬

‫دﻳﺎﮔﺮام ﻣﻮدي ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪:‬‬
‫‪f  0.023‬‬
‫ﻣﻘﺪار اوﻟﻴﻪ ‪ f‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺳﺮﻋﺖ دوﺑﺎره از ﻃﺮﻳﻖ‬

‫‪12‬‬
‫راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ 2 gDh f ‬‬
‫‪V ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ fL ‬‬
‫‪ 2  9.8‬‬
‫‪9 8  0.1‬‬
‫‪0 1 79.4‬‬
‫‪12‬‬
‫‪79 4 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 4.75 m s‬‬
‫‪ 0.023  300 ‬‬
‫‪4.750.1‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻋﺪد ‪ Re‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار زﻳﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪:‬‬

‫‪Re‬‬ ‫‪ 4.75104‬‬
‫‪105‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﺪد ‪ ،Re‬از روي دﻳﺎﮔﺮام ﻣﻮدي ‪ f = 0.023‬ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﺷـﻜﻞ زﻳـﺮ‬
‫ﺟﺮﻳـﺎن ﺑـﻪ ﻜﻞ‬
‫ﺎ‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺷـﺪت‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺎ ا‬
‫ﻣﻘﺪار ﻗﺎﻗﺎﻧﻊ ﻛﻛﻨﻨﺪه ا‬
‫ااﻳﻦ ا‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪Q VA‬‬
‫‪ 4.75 0.052  0.037m3 s‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺻﺮﻳﺢ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮان ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎ ﺷﺪت ﺟﺮﻳﺎن را ﺑﺪﺳﺖ‬
‫آورد‪.‬‬
‫‪ 9.8  0.15  79.4 ‬‬

‫‪0.5‬‬
‫‪ 0.00046  3.17  1010  300 0.5 ‬‬
‫‪Q  0.965 ‬‬ ‫‪ ln ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬
‫‪ 9.8  0.1  79.4  ‬‬
‫‪3‬‬
‫‪‬‬ ‫‪300‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 3.7‬‬
‫‪  0.965  5.096 103   7.655   0.038 m 3 s‬‬
‫ﻣﻮدي‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮﺮ ازز ‪2.5%‬‬

‫دﻳﺎﮔﺮامم ﻮ ي‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺑﻪ ﻋﺪد ﺑﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ازز ﻳ ﺮ‬
‫ﻳﻦ ﻋﺪد ﺒ‬ ‫اﻳﻦ‬
‫ﺧﻄﺎ دارد‪.‬‬
‫ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ‪ 0.002 m3/s‬آب ‪ 20 °C‬را از ﻟﻮﻟﻪ اي ﺑﻪ ﻃﻮل ‪400 m‬‬
‫ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي اﻧﺘﻘﺎل دﻫﻴﻢ ﻛﻪ اﻓﺖ ‪ head‬از ‪ 30 m‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺸﻮد‪ .‬ﻗﻄﺮ ﻟﻮﻟﻪ‬
‫ﭼﻪ ﻣﻘﺪار ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫ﺣﻞ‪:‬‬
‫در اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻗﻄﺮ ﻟﻮﻟﻪ ﻣﺠﻬﻮل اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺣﺪس و‬
‫ﺧﻄﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺮ اﺳﺎس راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺗﺎﺑﻊ ﻗﻄﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪Q‬‬
‫‪V‬‬
‫‪A‬‬
‫‪0.002 0.00255‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ D2 4‬‬ ‫‪D2‬‬
‫‪ friction factor‬و ﻗﻄﺮ ﻃﺒﻖ راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺮﺗﺒﻄﻨﺪ‪:‬‬
‫‪LV 2‬‬
‫‪hf  f‬‬
‫‪D 2g‬‬
‫‪400  0.00255 D ‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪30  f‬‬
‫‪D‬‬ ‫‪2  9.8‬‬
‫‪ D  4.42 1010 f‬‬
‫‪5‬‬
‫‪  1 . 51  10  6‬‬ ‫ﻋﺪد ‪ Re‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪VD‬‬
‫‪Re ‬‬
‫‪‬‬
‫‪0 . 00255 D 2550‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪D 2  10  6‬‬ ‫‪D‬‬
‫ﺣﺎل ﻣﻘﺪاري را ﺑﺮاي ‪ f‬ﺣﺪس ﻣﻲ زﻧﻴﻢ و آن را ﺑﺎ راﺑﻄﻪ ﺑﺎﻻ و ﻧﻴﺰ دﻳﺎﮔﺮام‬
‫ﻣﻮدي ﭼﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺣﺪس اول ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ‪ f = 0.03‬و ﺗﺼﺤﻴﺢ آن‬
‫در ﺟﺪول زﻳﺮ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪f‬‬ ‫)‪D (m‬‬ ‫‪Re‬‬ ‫‪ε/D‬‬ ‫‪f (from‬‬

‫)‪diagram‬‬
‫‪0.03‬‬ ‫‪0.0421‬‬ ‫‪06×104‬‬
‫×‪6.06‬‬ ‫‪0.000036‬‬ ‫‪0.02‬‬
‫‪0.02‬‬ ‫‪0.0388‬‬ ‫‪57×104‬‬
‫×‪6.57‬‬ ‫‪0.000039‬‬ ‫‪0.02‬‬
‫=‪ D‬ﻣﻲ ﺷﻮد و از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻗﻄﺮ ﻳﻚ ﻣﻘﺪار‬

‫=‪D=33.88 ، f‬‬
‫ﺑﻪ ازاي ‪f=00.02‬‬
‫=‪ D‬در ﻧﻈﺮ ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻳﻢ‪.‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻗﻄﺮ را ﺑﺮاﺑﺮ ‪D=44 cm‬‬
‫‪ hL=30‬ﻛﻪ در ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﺷﺪه‬

‫‪30m‬‬‫اﻳﻦ ﻟﻮﻟﻪ اﻓﺖ ‪ head‬ﻛﻤﺘﺮ از ‪m‬‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﻣﻲ ﺗﻮان ﻗﻄﺮ ﺑﺰرﮔﺘﺮي را ﻫﻢ ﺑﺮاي ﻟﻮﻟﻪ ﺗﺎﻳﻴﻦ ﻛﺮد‬
‫ﻛﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺴﺎﻟﻪ را ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺻﺮﻳﺢ ﻣﻲ ﺗﻮان ﻗﻄﺮ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ دﺳﺖ‬

‫آورد‪.‬‬
‫‪0.03‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2 4.75‬‬
‫‪1.25  400  0.002 ‬‬ ‫‪94 ‬‬ ‫‪400  ‬‬
‫‪5.2‬‬
‫‪0 55 11.5‬‬
‫‪D  0.55‬‬ ‫‪5  106  ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪0.002‬‬
‫‪002‬‬ ‫‪9.4‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ 9.81 30 ‬‬ ‫‪ 9.81 30  ‬‬
‫‪ 0.55 5.163 1033  2.102 1033  0.04  0.039 m‬‬
‫=‪ D‬ﻗﻄﺮ اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﺑﺮاي ﻟﻮﻟﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻋﺪد ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ‪D=44cm‬‬
‫دﻳﺎﮔﺮام ﻣﻮدي ﺑﻪ دﺳﺖ آآﻣﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺪاري ااﺳﺖ ﻛﻪ ااز ﺎﮔ ا‬
‫ﻫﻤﺎن ا‬
‫ﺎ‬
‫ﻫﻮا در ﺷﺮاﻳﻂ اﺳﺘﺎﻧﺪارد از ﻳﻚ ﻟﻮﻟﻪ اﻓﻘﻲ ﺻﺎف ﺑﻪ ﻃﻮل ‪ 500 m‬و ﻣﻘﻄﻊ‬
‫‪ 30‬ﺑﺎ ﺷﺪت ‪ 0.24 m3/s‬اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﻓﺖ‬
‫‪30cm‬‬
‫‪cm × 20‬‬
‫‪20cm‬‬
‫ﻣﺴﺘﻄﻴﻠﻲ ‪cm‬‬
‫ﻓﺸﺎر را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻞ‪:‬‬
‫‪Q‬‬ ‫ﺷﻌﺎع ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪V‬‬
‫‪A‬‬
‫‪0.24‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ 4. 0 m s‬‬
‫‪0. 3  0. 2‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪A‬‬
‫‪R‬‬
‫‪P‬‬
‫‪0.30.2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ 0.06 m‬‬
‫‪0.30.22‬‬
‫‪4VR‬‬ ‫ﻋﺪد ‪ Re‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﺑﺎ‪:‬‬

‫‪Re ‬‬
‫‪‬‬
‫‪4  4  0.06‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ 6 104‬‬
‫‪1.6 105‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﺻﺎف از دﻳﺎﮔﺮام ﻣﻮدي ﺧﻮاﻫﻴﻢ‬
‫داﺷﺖ‪:‬‬
‫‪f  0.0198‬‬
‫‪L V2‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪:‬‬

‫‪hf  f‬‬
‫‪4R 2g‬‬
‫‪500‬‬ ‫‪42‬‬
‫‪ 0.0198‬‬ ‫‪ 33.7 m‬‬
‫‪4  0.06 2  9.8‬‬
‫ﺑﻮد ﺑﺎﺎ‪:‬‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ د‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺧ اﻫﺪ‬
‫ﻓﺸﺎر ا‬
‫اﻓﺖ ﻓﺸﺎ‬
‫‪p   g h f‬‬
‫‪ 1.23  9.8  33.7  406 Pa‬‬
‫اﻓﺖ ﻫﺎي ﻓﺮﻋﻲ‬
‫ﺗﺎ ﺑﺤﺎل اﻓﺖ ﻓﺸﺎر در ﻟﻮﻟﻪ را ﻣﺎ ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮدﻳﻢ اﻣﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻟﻮﻟﻪ ﻛﺸﻲ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﺷﻴﺮ‪ ،‬زاﻧﻮﻳﻲ‪ ،‬ﺧﻢ ﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ اﻧﺪازه و … ﻫﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎم اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻪ‬
‫دﻟﻴﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﻬﺖ ﺳﺮﻋﺖ و ﻳﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮﺧﻮد ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‬
‫ﺑﻪ اﻳﻨﻬﺎ اﻓﺖ ﻫﺎي ﻓﺮﻋﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫‪V2‬‬
‫‪hf  K‬‬
‫‪2g‬‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺔ اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﺑﺮاي اﻧﺒﺴﺎط ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ‬
‫‪v1‬‬
‫‪v2‬‬
‫‪ F  m V‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪ V1 ‬‬

‫‪P1  P2  A2   A2V 2 V 2  V1 ‬‬
‫‪P1  P2‬‬
‫‪ V 2 V 2  V1 ‬‬
‫‪‬‬
www.Endbook.net
:‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﻧﺮژي‬
P2  P1 V22  V12
  Z 2  Z1  h  h f
g 2g
P1  P2 V12  V22
hf  
g 2g
V V  V  V  V V  V  V  V 
2
 2 2 1  2 1 2 1  1 2
g 2g 2g
:‫ﻣﻮازﻧﻪ ﺟﺮم‬
2
A1 D 
V2  V1   1  V1
A2  D2 
2
  D 2  V 2
 h f  1   1   1
  D 2   2 g
.‫ را ﺑﻄﻮر ﺗﺌﻮري ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﻮد‬K ‫اﻳﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﺣﺎﻟﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺿﺮﻳﺐ‬
.‫ﺑﺮاي ﺣﺎﻟﺖ ﻫﺎي دﻳﮕﺮ رواﺑﻂ ﺗﺠﺮﺑﻲ وﺟﻮد دارﻧﺪ‬
www.Endbook.net
www.Endbook.net
www.Endbook.net
www.Endbook.net
Globe Valve
www.Endbook.net
www.Endbook.net
Angle Valve
www.Endbook.net
www.Endbook.net
www.Endbook.net
www.Endbook.net
www.Endbook.net
www.Endbook.net
www.Endbook.net
www.Endbook.net
www.Endbook.net
www.Endbook.net
‫ﮔﺎﻫﻲ ﻣﺮﺳﻮم اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺠﺎي ﺿﺮﻳﺐ اﻓﺖ ‪ ،K‬ﻃﻮل ﻣﻌﺎدل را ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫‪V2‬‬ ‫‪Le V 2‬‬

‫‪K‬‬ ‫‪ f‬‬
‫‪2g‬‬ ‫‪D 2g‬‬
‫‪D‬‬
‫‪Le  K‬‬
‫‪f‬‬
‫=‪ (K‬ﺑﻪ ﻗﻄﺮﺮ ‪ 20cm‬و ﺑﺎ ﺮ‬

‫ﺿﺮﻳﺐ‬
‫ﺐ‬ ‫اﺗﻤﺴﻔﺮ )‪K=11‬‬
‫ﺮ‬ ‫ﻟﻮﻟﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻲ ﻳﻚ ﻮ‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫ﻣﺜﻼً ﺮو‬
‫‪ ،02‬ﻗﻄﺮ ﻣﻌﺎدﻟﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 10m‬از ﻟﻮﻟﻪ را دارد‪.‬‬
‫اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ‪02//0‬‬
‫ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﻛﻪ ﻃﻮل آن ﺣﺪود ‪ 50‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﻄﺮ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎﺷﺪ )ﻃﻮل‬

‫ﻣﺘﻮﺳﻂ(‪ ،‬اﻓﺖ ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﻓﺮﻋﻲ و اﻓﺖ ﻓﺸﺎر اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ ﺧﻮد ﻟﻮﻟﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً‬
‫اﻧﺪازه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻚ ا ا‬
‫ﻚ‬
‫ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﺑﺎ ﻃﻮل ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد )ﺣﺪود ‪ 100‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﻄﺮ ﻟﻮﻟﻪ(‪ ،‬اﻓﺖ ﻫﺎي‬
‫ﻓﺮﻋﻲ اﻏﻠﺐ ﻗﺎﺑﻞ ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﺑﺎ ﻃﻮل ﻛﻮﺗﺎه‪ ،‬اﻳﻦ اﻓﺖ ﻫﺎي ﻓﺮﻋﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻨﺒﻊ اﺻﻠﻲ‬
‫اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‬
‫ﺗﻠﻤﺒﻪ ﻛﺮدن ﻣﺎﻳﻌﺎت‬
‫ﺗﻠﻤﺒﻪ ﻛﺮدن ﻣﺎﻳﻌﺎت‬
‫ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل دادن ﻣﺎﻳﻌﺎت ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ اﻓﺖ ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﻣﺴﻴﺮ ﻏﻠﺒﻪ ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﺮاي اﻳﻦ‬
‫ﻛﺎر از ﺗﻠﻤﺒﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﻣﺎﻳﻊ را ﺑﻪ ﺳﻄﺢ‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻠﻤﺒﻪ ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻠﻨﺪاي ﻳﻚ ﺗﻠﻤﺒﻪ از راﺑﻄﺔ اﻧﺮژي ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬
‫‪P2  P1 V22  V12‬‬

‫‪‬‬ ‫‪ Z 2  Z1  h p  h f‬‬
‫‪g‬‬ ‫‪2g‬‬
www.Endbook.net
pd
ps
Zd
Zs
:‫ﺑﻠﻨﺪاي ﻣﻜﺶ‬
Ps Vs2
hs    Z s  h fs
g 2 g
:‫ﺑﻠﻨﺪاي ﺗﺨﻠﻴﻪ‬
2
Pd V
hd    Z d  h fd
d
g 2 g
:‫ﺑﻠﻨﺪاي ﻛﻞ ﺗﻠﻤﺒﻪ‬
hp  hd  hs
 Pd  Ps   Vd2  Vs2 
       Z d  Z s   h fd  h fs 
 g   2 g 
‫ﺑﻠﻨﺪاي ﻣﻜﺶ ﻣﺜﺒﺖ )‪:(NPSH‬‬

‫‪Ps  Pv V‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪NPSH ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ Z s  h fs‬‬
‫‪s‬‬
‫‪g‬‬ ‫‪2g‬‬
‫‪P‬‬
‫‪ hs  v‬‬
‫‪g‬‬
‫‪ NPSH‬ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﻓﺸﺎر ﻣﺎﻳﻊ در ﻣﻜﺶ ﺗﻠﻤﺒﻪ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻓﺸﺎر ﺑﺨﺎرﻣﺎﻳﻊ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺎﻳﻊ در ﻣﻜﺶ ﺗﻠﻤﺒﻪ ﺗﺒﺨﻴﺮ ﻧﮕﺮدد‬
‫ﻧﺸﻮد‪.‬‬
‫ﺧﻼء ازاﻳﻲ ﻧﺸ‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻮﺟﻮد آآﻣﺪن ﺧﻼ‬
‫و ﺎﺚ‬
‫ﭼﻮن ‪ hfs‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺷﺪت ﺟﺮﻳﺎن زﻳﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ‪ NPSH‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫ﺷﺪت ﺟﺮﻳﺎن ﻛﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﺎﻳﻊ در ﺣﺎل ﺟﻮش ﺑﺎﺷﺪ‪ Ps=Pv ،‬ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ‪NPSH=Zs-hfs‬‬

‫اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺨﺰن ﻣﻜﺶ ﺣﺘﻤﺎً ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺗﻠﻤﺒﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ‪Zs‬‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﻔﻲ ﻳﺎ ﺻﻔﺮ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻣﺎ اﮔﺮ ‪ Ps>Pv‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺘﻮان ارﺗﻔﺎع ﻣﺨﺰن ﻣﻜﺶ را ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮ از‬
‫ﺗﻠﻤﺒﻪ ﻫﻢ درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
www.Endbook.net
NPSHA
NPSH
NPSHR
‫ ﻣﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ وﻟﻲ ﺑﺮاي ﺗﻠﻤﺒﻪ ﻫﺎي ﺑﺰرگ اﻳﻦ‬3 ‫ اﻟﻲ‬2 ‫ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺪاﻗﻞ‬NPSHA
.‫ ﻣﺘﺮ ﻫﻢ ﺑﺮﺳﺪ‬15 ‫ﻣﻘﺪار ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﺎ‬
‫ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﻠﻨﺪاي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
Pd  Ps V d2 V s2
  Z d  Z s  h   hffs  hffd 
g 2g
Pd  Ps V d2 V s 2
hsys    Z d  Z s  hfs  hfd
g 2g
H
V2
hf i   K i i
2g
Q 4
V   Q Q
A D2
 P  Ps   Z  Z  1   16  16  16K i  Q 2
 hsys  d
g
 d s 
2 g   2 D s4  2 D d4
  2D 4 
i 
www.Endbook.net
‫ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﻠﻤﺒﻪ‬
Q  0  H  H max
Q ‫ از‬2 ‫درﺟﻪ‬
‫ﺗﺎﺑﻊ د ﺟﻪ‬
Q
www.Endbook.net
‫ﻧﻘﻄﻪ ﻛﺎرﻛﺮد ﺗﻠﻤﺒﻪ‬
‫‪HP  HS  0‬‬ ‫راﺑﻄﺔ اﻧﺮژي‪:‬‬
‫‪or H P  H S‬‬
‫ﻧﻘﻄﻪ ﻛﺎرﻛﺮد ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻛﻨﺘﺮل‬
‫ﻧﻘﻄﻪ ﻛﺎرﻛﺮد‬
‫‪HP‬‬
‫‪HS‬‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ‬
‫‪Q‬‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺗﻠﻤﺒﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ‪ %10‬اﺿﺎﻓﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﺻﻮرﺗﻲ‬

‫ﻛﻪ ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ دﺑﻲ اﺻﻠﻲ از ﺗﻠﻤﺒﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل‬
‫ﺟﺮﻳﺎن در ﺧﺮوﺟﻲ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻗﺮﻣﺰ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ‪ ،Shut_off pressure‬ﺣﺪود ‪ %20‬ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻓﺸﺎر ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﻛﺎرﻛﺮد‬

‫ﺗﻠﻤﺒﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
www.Endbook.net
‫ﻗﺪرت ﺗﻠﻤﺒﻪ‬
P  P .Q   gH P .Q
P  gH PQ
PM  
M  P M
P  gH PQ
PP  
P P
‫ﺗﻠﻤﺒﻪ ﻫﺎي ﻣﺘﻮاﻟﻲ‬

Q  Q1  Q2
h  h1  h2
h1 h2
Q
Q
‫اﻟﻒ( روش ﺟﺒﺮي‪:‬‬

‫‪ h‬ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮع ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻫﺎي ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻫﺎي دو ﭘﻤﭗ‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫ﻛﺎرﻛﺮد ﺑﺑﺪﺳﺖ‬
‫ﻴﻢ ﺗﺎ ﻧﻘﻄﻪ ر ﺮ‬
‫ﻲﻛﻨﻴﻢ‬
‫ﻊ ﻣﻲ‬
‫ﻢ ﻗﻄﻊ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﻲ ﻴ‬‫ﺟﺪﻳﺪ ررا ﺑﺑﺎ ﻣﻨﺤﻨﻲ‬
‫ﻲﺟ ﻳ‬‫ﻣﻨﺤﻨﻲ‬
‫آﻳﺪ‪.‬‬
‫) ‪h1  f 1 (Q‬‬
‫) ‪h2  f 2 (Q‬‬
‫) ‪h  f 1 (Q )  f 2 (Q‬‬
‫) ‪h  2h  2f (Q‬‬
‫ب( روش ﺗﺮﺳﻴﻤﻲ‪:‬‬

‫• ﻳﻚ ‪ Q‬ﺣﺪس ﻣﻲزﻧﻴﻢ‪.‬‬
‫• از روي ﺷﻜﻞ ‪ h1‬و ‪ h2‬و ‪ hs‬را در ﻳﻚ ‪ Q‬ﻣﻌﻴﻦ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآورﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺻﻮرت‬
‫ﻳﻦ ﻮر‬
‫ﻴﺮ اﻳﻦ‬
‫ﻢ اﺳﺖ‪ .‬درر ﻏﻴﺮ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﻛﺎرﻛﺮد ﻴ‬ ‫• اﮔﺮﺮ ‪ h1 + h2 = hs‬ﺑﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫ﻳﻦ ﻧﻘﻄﺔ ر ﺮ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ‪ Q‬را ﺗﻐﻴﻴﺮدﻫﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺗﻠﻤﺒﻪ ﻫﺎي ﻣﻮازي‬

‫‪Q  Q1  Q2‬‬
‫‪h  h1  h2‬‬ ‫‪hp‬‬
‫‪Q1‬‬
‫‪Q‬‬
‫‪Q2‬‬
‫اﻟﻒ( روش ﺟﺒﺮي‪:‬‬

‫‪ Q2 , Q1‬را از ﻣﻌﺎدﻟﺔ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻣﺸﺨﺼﺔ ﺗﻠﻤﺒﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ )‪ h‬ﻳﻜﻲ‬
‫ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺸﺨ ﺔ‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺔ‬ ‫ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآآورﻳﻢ‪ .‬ااﻳﻦ ﻨ ﻨ‬
‫‪ Q=Q‬ارا ﺪ ﺖ‬
‫اﺳﺖ(‪ ،‬و ﺳﭙﺲ ‪Q Q1+Q2‬‬
‫ا ﺖ‬
‫ﺟﺪﻳﺪ اﺳﺖ‪ .‬آن را ﺑﺎ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﻄﻊ ﻣﻲدﻫﻴﻢ ﺗﺎ ﻧﻘﻄﺔ ﻛﺎرﻛﺮد ﻣﻌﻠﻮم‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬
‫)‪h1  f (Q)  Q1  g1 (h‬‬
‫)‪h2  f 2 (Q)  Q2  g 2 (h‬‬
‫)‪Q  g1 (h)  g 2 (h‬‬
‫ب( روش ﺗﺮﺳﻴﻤﻲ‪:‬‬

‫• در ﻳﻚ ‪ h‬ﻣﻌﻴﻦ‪ Qs ,Q2 ,Q1 ،‬را ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآورﻳﻢ‪.‬‬
‫• اﮔﺮ ‪ Qs= Q1+Q2‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﻛﺎرﻛﺮد ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺳﺖ‪ .‬در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ‬
‫ﺻﻮرت ‪ h‬را ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ دﻫﻴﻢ‪.‬‬
‫آﻧﺎﻟﻴﺰ ﺑﻌﺪي ﺗﻠﻤﺒﻪ ﻫﺎي ﮔﺮﻳﺰ از ﻣﺮﻛﺰ‬
‫‪f P, W , D, Q, P,  ,  ‬‬ ‫ﻛﻤﻴﺖ ﻫﺎي ﻣﺆﺛﺮ در ﻛﺎر ﺗﻠﻤﺒﻪ ﻫﺎ‪:‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آﻧﺎﻟﻴﺰ ﺑﻌﺪي دارﻳﻢ‪:‬‬
‫‪P‬‬ ‫‪P‬‬
‫‪Cp ‬‬
‫‪ 3 D 5‬‬ ‫‪N D5‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪p ‬‬ ‫‪gH ‬‬ ‫‪H‬‬

‫‪Cp ‬‬ ‫‪C ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 2 D 2  H  2 D 2 ‬‬ ‫‪N 2 D2‬‬
‫‪Q‬‬ ‫‪Q‬‬
‫‪CQ ‬‬
‫‪D 3‬‬ ‫‪ND 3‬‬
‫‪D 2 ‬‬ ‫‪gH‬‬ ‫‪gH‬‬

‫‪Re ‬‬ ‫‪P  gH  C H ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪W D‬‬‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪W 2 D2‬‬
‫ﺿﺮﻳﺐ دﻳﮕﺮي ﻛﻪ از ﺗﺮﻛﻴﺐ اﻋﺪاد ﺑﺪون ﺑﻌﺪ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪:‬‬
‫‪CQC H‬‬ ‫‪ gQH‬‬

‫‪‬‬ ‫‪P‬‬
‫‪CP‬‬ ‫‪P‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ راﻧﺪﻣﺎن ﺗﻠﻤﺒﻪ ﻫﻢ ﻳﻜﻲ از ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﺗﺸﺎﺑﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﺮﻋﺖ وﻳﮋه‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﺮﻋﺖ وﻳﮋه ﻣﻲﺗﻮان ﻳﻚ دﺳﺘﻪ از ﺗﻠﻤﺒﻪ ﻫﺎي ﻫﻢ ﺷﻜﻞ را‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ اﻧﺪ ﺎن‬
‫راﻧﺪﻣﺎن‬ ‫ﺗﻠﻤﺒﻪ ددر ﺸﺘ ﻦ‬
‫ﻛﺎرﻛﺮد ﺗﻠ ﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻛﺎ ﻛ د‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﻪ‬
‫ط‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ ﮋه‬
‫وﻳﮋه‬ ‫ﻧﻤﻮد ﻋﺖ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻧ د‬
‫ﺸﺨ‬
‫اﺳﺖ و ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ‪ H,Q,‬ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﺑﺪﺳﺖ آوردن ‪ p‬اﺑﺘﺪا ‪ D‬را ﺑﻴﻦ ‪ CQ‬و ‪ CH‬ﺣﺬف ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪:‬‬
‫‪Q‬‬
‫‪CQ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪D‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪ 2Q‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪gH ‬‬ ‫‪gH  2‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪CH‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ 2D2‬‬
‫ﺑﺮاي آﻧﻜﻪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﺷﺪ رﻳﺸﻪ دوم ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ‪:‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪Q‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪NQ‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪P ‬‬ ‫با بعد‬
‫‪‬‬
‫‪gH  4‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪4‬‬
‫‪H‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ‪ p‬ﻣﻲﺗﻮان ﻧﻮع ﺗﻠﻤﺒﻪ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮد‪) .‬اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮد(‬

‫‪p 1‬‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن ﺷﻌﺎﻋﻲ ‪radial flow‬‬
‫‪1 p  4‬‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺨﻠﻮط ‪mixed flow‬‬
‫‪p  4‬‬ ‫‪axial‬‬

‫‪i l flow‬‬
‫‪fl‬‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺤﻮري‬
‫ﺗﺸﺎﺑﻪ ﺗﻠﻤﺒﻪ ﻫﺎ‬

‫رواﺑﻂ ﺗﺸﺎﺑﻪ ﺑﻴﻦ دو ﺗﻠﻤﺒﻪ ﻛﻪ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻫﻨﺪﺳﻲ ﻳﻜﺴﺎن دارﻧﺪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬

‫‪P     D ‬‬ ‫‪ N  D ‬‬
‫‪CP 1  CP 2‬‬ ‫‪or 2  2  2   2  ‬‬
‫‪ 2  2   2 ‬‬
‫‪P1 1  1   D1 ‬‬ ‫‪1  N1   D1 ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪H 2 g 1  2   D 2 ‬‬ ‫‪ N 2   D2 ‬‬
‫‪C H‬‬ ‫‪1  C H‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪or‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪  ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪H 1 g 2  1   D1 ‬‬ ‫‪ N 1   D1 ‬‬
‫‪Q2  2  D2 ‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ N2 ‬‬ ‫‪ D2 ‬‬
‫‪C   C ‬‬ ‫‪or‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬
‫‪Q1  1  D1 ‬‬
‫‪Q 1‬‬ ‫‪Q 2‬‬
‫‪ N1 ‬‬ ‫‪ D1 ‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﻳﺴﺔ ‪ NPSH‬ﻫﻢ ﻣﻲﺗﻮان از ﺿﺮﻳﺐ ﺑﻠﻨﺪا اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪NPSH‬‬ ‫‪N  D ‬‬
‫‪2‬‬
‫‪  2   2 ‬‬
‫‪NPSH‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪ N 1   D1 ‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ رواﺑﻂ اﮔﺮ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻣﺸﺨﺼﺔ ﻳﻚ ﺗﻠﻤﺒﻪ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﺗﻠﻤﺒﻪ ﻣﺸﺎﺑﻪ دﻳﮕﺮي ﻛﻪ داراي ﭘﺮواﻧﻪ ﺑﺎ اﻧﺪازه‬
‫دﻳﮕﺮي اﺳﺖ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﭼﺮﺧﺶ دﻳﮕﺮي ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻳﺎ ﻣﺎﻳﻊ دﻳﮕﺮي را‬
‫ﺗﻠﻤﺒﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ را ﺑﺪﺳﺖ آورد‪.‬‬
‫ﺑﺮاﺳﺎس آﻧﺎﻟﻴﺰ ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ ‪ 2  ‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ (Re‬و‬
‫وﻳﻜﺴﻮز )ﻋﺪد ‪R‬‬ ‫اﺛﺮات ﻧﻴﺮوي ﻜ‬
‫اﻳﻨﻄﻮر ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭼﻮن اﺛ ا‬
‫اﺻﻞ ا ﻄ‬
‫ﻟوﻟﻲ در ا ﻞ‬
‫زﺑﺮي ﺗﻠﻤﺒﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻮرد از‬
‫راﺑﻄﺔ ﺗﺠﺮﺑﻲ زﻳﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1   2  D1 ‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪1  1  D2 ‬‬
‫ﺗﻠﻤﺒﻪ ﻫﺎي ﮔﺮﻳﺰ از ﻣﺮﻛﺰ‬


‫ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺤﻮري‬
‫ﭘﺮه ﻫﺎ‬
‫ﭘﺮه ﻫﺎ‬
‫ﭘﺮه ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺨﻠﻮط‬

‫ﺗﻠﻤﺒﻪ ﻫﺎي ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻣﺜﺒﺖ‬


www.Endbook.net
Chapter 9
Line Sizing Criteria
General:
• The fluid quantities to be used in determining
line sizes shall be those called for by the
maximum process design flow rates and in any
case shall not be less than 110% of the unit
design throughput. However, line sizes shall
be in compliance with the equipment (pumps,
exchangers, etc.) design capacity.
www.Endbook.net
Pipe Roughness
PIPE MATERIAL ABSOLUTE ROUGHNESS (mm)

Commercial steel 0.05
Cast Iron 0.26
Drawn Tubing 0.0015
C
Concrete/Cement
t /C t Li
Lining
i 0 30
0.30
Liquid line sizing criteria:
1 Limiting Factor in lline sizing:

1.
- Upper limit of the friction loss range
- Maximum velocity
www.Endbook.net
Liquid line sizing criteria:
Service Friction Loss Ranges (Bar/100 m)

Pump Suction 0.05 ~ 0.10
Pump Discharge 0.20 ~ 0.45
Cooling Water (header) 0.06 ~ 0.24
Cooling Water (branches) 0.30 ~ 0.45
Gravity Flow 0.035 (MAX.)
2.Velocity limits depend on line diameter:
Pump suction: up to 2” 0.3 ~ 0.6 m/s Max. 0.5 m/s

From 3” to 6” 0.6 ~ 1.0 m/s Max. 0.9 m/s
From 8” to 10” 0.8 ~ 1.5 m/s Max. 1.2 m/s
Over 12” 0.9 ~ 3.0 m/s Max. 2.0 m/s
Pump suction: up to 2”
2 00.6
6 ~ 11.2
2 m/s Max. 11.0
Max 0 m/s
From 3” to 6” 1.0 ~ 2.4 m/s Max. 2.0 m/s
From 8” to 10” 1.5 ~ 2.8 m/s Max. 2.4 m/s
Over 12” 2.4 ~ 3.6 m/s Max. 3.2 m/s
www.Endbook.net
Corrosive or erosive fluids:

- Velocityy limits should be halved.
• In case of lower velocity
- lower velocity shall be based upon for the
design of such line.
Gas and steam lines sizing criteria

Services Friction loss ranges Velocity ranges (m/s)
(bar/100m)
Gas and vapors
Less than 1 bar (a) 0.01 ~ 0.06 20 ~ 30

Up to 7 bar (g) 0.02 ~ 0.1 20 ~ 30
From 7 to 69 bar (g) 0.1 ~ 0.4 20 ~ 35
Over 69 bar (g) 0.7 % of the op. press. 20 ~ 40
Steam (Saturated)
Less than 3.5 bar (a) 0.7 % of the op. press. 15.2 (d)0.5
From 3.5 to 17.2 bar (g) 0.1 ~ 0.3 12.0 (d)0.5
From 17.2 to 69 bar (g) 0.3 ~ 0.7 9.0 (d)0.5
Steam (Super heated)
Less than 17.2 bar (a) Same as gas and vapor

Over 17.2 bar (g) 2.3 % of the op. press. 15.2 (d)0.5
www.Endbook.net
Gas and steam line sizing criteria:
1 Limiting Factor in lline sizing:

1.
- Upper limit of the friction loss range
- Maximum velocity
2. Absolute maximum velocities limits:

- Gas and vapors and superheated steam
less than 17.2 bar (g): 50% sonic
- saturated steam and superheated steam

above 17.2 bar (g): 30.5 (d)0.5
d = Nominal pipe diameter (inches)
subject
bj t tto th
the ffollowing
ll i absolute
b l t li
limitations
it ti
• Saturated steam: 50 m/s
• Superheated steam: 75 m/s
www.Endbook.net
It must be mentioned that:
Sonic or acoustic velocity:

- sonic velocity: 91.2 {(T/M.W)}0.5
where:
T = fluid temperature (K)
M.W = fluid molecular weight
Miscellaneous
1. Two phase flow:

- Special consideration to the type of flow
- The maximum limit shall be 4.5 bar/Km for pressure drop and
122/(Dm)0.5 maximum average velocity
Dm = mixed phase density in Kg/m3
- The maximum average fluid velocity for transfer lines between
furnace and tower shall not be higher than V=73/(Dm)0.5 at
operating conditions.
www.Endbook.net
www.Endbook.net
Examples of Pump Data sheets

www.Endbook.net
The image cannot be display ed. Your computer may not hav e enough memory to open the image, or the image may hav e been corrupted . Restart y our computer, and then open the file again. If the red x still appears, y ou may hav e to delete the image and then in sert it again.
The image cannot be display ed. Your computer may not hav e enough memory to open the image, or the image may hav e been corrupted . Restart y our computer, and then open the file again. If the red x still appears, y ou may hav e to delete the image and then in sert it again.
www.Endbook.net
Example:
Indicate pressure, elevations and system sketch
Fl id P
Fluid Pumped:
d Li
Liquid:
id CCrude
d Oil Pump T
P Type:
Speed:
Pumping temperature T: 40 °C Viscosity at P , T: 8.2 cP
Vapor pressure at T: 1.04 bar a Specific gravity : 0.822 (ref. cond.)
Density at P , T: 805 kg/m3 Normal flow at P , T: 451 m3/h
Specific gravity at P , T: 0.805 Design margin: 25 %
Design flow at P , T: 489 m3/h
www.Endbook.net
Suction pressure Maximum discharge

Min. origin pressure = 1.03 bar a pressure 5.03 bar a
Static head at LLL = 14.2 m Max. suction pressure 3.8 bar
(m × sg × 0.0981)
0 0981) 0 33 bar
0.33 Normal pump ΔP × 120 %
- ΔP suction line 0.1 bar Net 5.53 bar a
Pump suction pressure 1.26 Discharge pressure
Net positive suction head Delivery pressure 1.01 bar a
Static head at LLL = 4.2 m Static head 1.11 bar
- Line loss = 1.27 m ΔP control valve (s) 0.7 bar
Vapor pressure correction ΔP exchanger (s) 0.7 bar
Total available NPSH 2.93 m ΔP orifice (s) -
Maximum suction pressure ΔP -
Vessel PSV setting 4.5 bar a ΔP line loss 0.42 bar
Static head at HLL 0.53 bar Other 0.5 bar
Net 5.03 bar a Total discharge pressure 4.42 bar
Maximum discharge pressure

Max. suction pressure 5.03 bar a
Normal pump ΔP × 120 % 3.8 bar
Net 5.53 bar a
Discharge pressure
Delivery pressure 1.01 bar a
Static head 1.11 bar
ΔP control valve (s) 0.7 bar
ΔP exchanger (s) 0.7 bar
ΔP orifice (s) -
ΔP -
ΔP line loss 0.42 bar
Other 0.5 bar
Total discharge pressure 4.42 bar
www.Endbook.net
Differential pressure
Suction pressure 1.26 bar a
Discharge pressure 4.42 bar
Pump ΔP 3 16 bar
3.16
40 m
Power requirement
Brake-horse power = 23 kw
(fig. 2 for ηp)
Estimated motor size 30 kw
Design operating load 34 kw
(fig. 3 for ηm)
Estimated weight 4000 kg
‫ و‬820 kg/m3 ‫ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻳﻚ ﻣﺎﻳﻊ ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻨﻲ ﺑﺎ ﭼﮕﺎﻟﻲ‬

25 ton/hr ‫ را ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻠﻤﺒﻪ اي ﺑﺎ ﺷﺪت‬8.5 cp ‫وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ‬
‫ اﻧﺪازه ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻜﺶ و ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺗﻠﻤﺒﻪ را ﺗﻌﻴﻴﻦ‬.‫اﻧﺘﻘﺎل دﻫﻴﻢ‬
.‫ﻛﻨﻴﺪ‬
www.Endbook.net
ton 1000kg 1hr 1m3 m3

Q  25     8.47 103
hr 1ton 3600s 820kg s
‫ﻣﻜﺶ‬
‫ﺣﺪس‬
m
v 1
s

Q  vA  v D 2  D  0.104 m
4
m
D  100 mm  v  1.08
s
vD 820  1.08  0.1
Re    10419
 8.5 10 3
 4.6 10 5
  4.6 10  4  f  0.03
D 0 .1
L v2 L v2 100 1.082
hf  f  p f  f   0.031  820 
D 2g D 2 0 .1 2
 14347 ppa
Bar
 0.14
100m
Table : 0.05  0.1
www.Endbook.net
‫ﺣﺪس ﺑﻌﺪي‬
m
D  125 mm  v  0.69
s
Re  8321
f  0.036
Bar
p f  0.056
100 m
Bar
Table : p : 0.05  0.1
100 m
m
v : 0.6  1.0
s
‫ﺗﺨﻠﻴﻪ‬
‫ﺣﺪس‬
m
D  100 mm  v  1.08
s
Re  10419
f  0.03
Bar
p f  0.14
100 m
Bar
Table : p : 0.2  0.45
100 m
‫ﺣﺪس ﺑﻌﺪي‬
‫‪m‬‬
‫‪D  80 mm  v  1.69‬‬
‫‪s‬‬
‫‪Re  13004‬‬
‫‪‬‬
‫‪ 5.75 104 ‬‬
‫‪D‬‬
‫‪f  0.03‬‬
‫‪Bar‬‬
‫‪p f  0.422‬‬
‫‪100 m‬‬
‫‪Bar‬‬
‫‪Table : p :0.2  0.45‬‬
‫‪100 m‬‬
‫‪m‬‬
‫‪v :1.0  2.4‬‬
‫‪s‬‬
‫در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ دي ﻛﻠﺮو اﺗﺎن از اﺗﻴﻠﻦ‪ ،‬ﮔﺎز ﺧﺮوﺟﻲ از راﻛﺘﻮر در ﺗﻤﺎس ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺎ‬
‫ﻛﻠﺮﻳﺪ ﻫﻴﺪروژن ﺳﺮد ﻣﻴﮕﺮدد و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ دﻣﺎي ‪ 95°C‬و ﻓﺸﺎر ‪ 5 bar‬وارد ﻳﻚ‬
‫ﭼﮕﺎﻟﻨﺪه ﺷﺪه و ﺗﺎ دﻣﺎي ‪ 35°C‬ﺳﺮد ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬ﮔﺎز ﺧﺮوﺟﻲ از اﻳﻦ ﭼﮕﺎﻟﻨﺪه ﺑﻪ راﻛﺘﻮر‬
‫ﺺ ﺳﺎزي ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻌﺪي ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫ﻲ از آن ﺑﺮاي ﺧﺎﻟﺺ‬
‫ﻊ ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪه ﺷﺪه و ﻣﺎﻳﻊ‬
‫ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬ﻣﻄﻠﻮﺑﺴﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ اﻧﺪازه ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﻓﺮآﻳﻨﺪي ورودي و ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫ﭼﮕﺎﻟﻨﺪه‪.‬‬
‫داده ﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬

‫• ﮔﺎز ورودي‪ :‬ﺷﺪت ﺟﺮﻳﺎن = ‪14240 kg/h‬‬
‫ﭼﮕﺎﻟﻲ = ‪5.2 kg/m3‬‬
‫وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ = ‪mPa s‬‬
‫‪0 018 mPa.s‬‬
‫‪0.018‬‬ ‫ﻜ ز ﺘﻪ‬
‫• ﺑﺨﺎر ﺧﺮوﺟﻲ‪ :‬ﺷﺪت ﺟﺮﻳﺎن = ‪6503 kg/h‬‬
‫ﭼﮕﺎﻟﻲ = ‪4.8 kg/m3‬‬
‫وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ = ‪0.013 mPa.s‬‬
‫• ﻣﺎﻳﻊ ﺧﺮوﺟﻲ‪ :‬ﺷﺪت ﺟﺮﻳﺎن = ‪7737 kg/h‬‬
‫ﭼﮕﺎﻟﻲ = ‪1305 kg/m3‬‬
‫وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ = ‪0.9 cP‬‬
‫ﮔﺎز ورودي‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪m3‬‬
‫‪Q  14240 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 0.76‬‬
‫‪3600 5.2‬‬ ‫‪s‬‬
‫‪m‬‬
‫‪Guess : v  25‬‬ ‫‪ D  0.197 m‬‬
‫‪s‬‬
‫‪m‬‬
‫‪D  200 mm  v  24.2‬‬
‫‪s‬‬
‫‪5.2  24.2  0.2‬‬
‫‪Re ‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪ 1.4 10 6‬‬
‫‪0.018 10‬‬
‫‪ 4.6 10 5‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ 2.3 10  4  f  0.019‬‬
‫‪D‬‬ ‫‪0. 2‬‬
www.Endbook.net
L v2 100 24.2 2
p f  f   0.019   5. 2 
D 2 0.2 2
Bar
 0.14
100 m
Bar
Table : p f  0.02  0.1
100 m
m
The next guess : D  250 mm  v  15.5
s
m
Table : v  20  30
s
‫ﺑﺨﺎر ﺧﺮوﺟﻲ‬
1 1 m3
Q  6503    0.376
3600 4.8 s
m
Guess : v  25  D  0.138 m
s
m
D  150 mm  v  21.3
s
Re  1.18 10 6

 3.07  10  4 
D
f  0.016
www.Endbook.net
L v2 Bar
p f  f   0.12
D 2 100 m
B
Bar
Table : p f  0.02  0.1
100 m
m
The next guess : D  200 mm  v  12
s
m
Table : v  20  30
s
=‫ﻣﺎﻳﻊ ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫ در ﺣﺎل ﺟﻮش ﻳﺎ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﺟﻮش اﺳﺖ‬+ ‫ورودي ﺑﻪ ﭘﻤﭗ اﺳﺖ‬
1 1
Q  7737    1.65 10 3
3600 1305
m
Guess : v  1  D  0.046 m
s
m
D  50 mm  v  0.84
s
m
Table : v : max .  0.5
s
www.Endbook.net
m
The next guess : D  65 mm  v  0.497
s
Re  46842

 7.08 104 
D
f  0.024
L v2 Bar
p f  f   0.059
D 2 100 m
Bar
Table : p  0.05  0.1
100 m

سیالات2

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

سیالات2

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

‫‪www.Endbook.

‫ﻧﺤﻮه ﻧﻤﺮه دادن‪:‬‬

‫ﺳﻴﺎل ﺑﻪ ﻣﺎده اي ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻫﺮ ﻧﻴﺮوي ﻣﻤﺎﺳﻲ وارد ﺑﺮ آن‬

‫ﺳﻴﺎﻻت ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ ﮔﺎزﻫﺎ و ﻣﺎﻳﻌﺎت ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫• ﮔﺎزﻫﺎ ﺗﺮاﻛﻢ ﭘﺬﻳﺮﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﺎﻳﻌﺎت ﻋﻤﻼ ﺗﺮاﻛﻢ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫• ﻧﻴﺮوي ﻋﻤﻮدي‪Fn :‬‬

‫‪Normal Stress ‬‬

‫ﻓﺸﺎر ﻧﺴﺒﻲ و ﻣﻄﻠﻖ‪:‬‬

‫‪PA( gauge )  0‬‬

‫‪Pabs  760  100  660 mmHg‬‬

‫ﺑﺮاﺑﺮﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬

‫ﻧﻜﺎﺗﻲ در ﻣﻮرد ﭼﮕﺎﻟﻲ ﺳﻴﺎل‪:‬‬

‫• در ﻣﻮرد ﻣﺎﻳﻌﺎت ﻣﻌﻤﻮﻻ از ‪ S.G.20/20‬ﻳﺎ ‪ S.G.20/4‬ﺑﺮاي ﮔﺰارش ﻛﺮدن‬

:‫وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ )ﻟﺰﺟﺖ ﻳﺎ ﮔﺮاﻧﺮوي( ﺳﻴﺎل‬

lb.s ‫• در ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ‬

‫وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ ﻇﺎﻫﺮي و ﺳﻴﻨﻤﺎﺗﻴﻚ‪:‬‬

‫‪‬‬ ‫ﺳﻴﻨﻤﺎﺗﻴﻚ‬ ‫• وﻳ ﻮزﻳ‬

‫ﺗﻐﻴﻴﺮات وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ ﺑﺎ دﻣﺎ و ﻓﺸﺎر‪:‬‬

‫• ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺮاﻛﻢ ﭘﺬﻳﺮي ﻳﺎ ﺿﺮﻳﺐ ﻛﺸﺴﺎﻧﻲ ﺣﺠﻤﻲ‪:‬‬

‫‪K‬‬ ‫• ﺳﺮﻋﺖ ﺻﻮت‪:‬‬

‫راﺑﻄﻪ ﻓﺸﺎر درون ﻳﻚ ﻗﻄﺮه ﺑﺎ ﻛﺸﺶ ﺳﻄﺤﻲ آن‪:‬‬

‫راﺑﻄﺔ ارﺗﻔﺎع ﻣﺎﻳﻊ در ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻮﺋﻴﻨﻪ ﺑﺎ ﻛﺸﺶ ﺳﻄﺤﻲ‪:‬‬

‫ﻣﺆﻟﻔﻪ ﻋﻤﻮدي ﻧﻴﺮوﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪:‬‬

‫• در ﺳﻄﺢ ﻣﺎﻳﻊ‪ ،‬اﻧﺮژي ﺗﻌﺪادي از ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻬﺎ در ﺣﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ‬

:‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﮔﺎز ﻛﺎﻣﻞ‬

‫ﺑﻪ ﻫﻫﻢ ﺎﻛﻦ‬

.‫در ﻳﻚ ﺳﻴﺎل ﺳﺎﻛﻦ ﻓﺸﺎر در ﻫﻤﻪ ﺟﻬﺎت ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ‬

:‫اﺛﺒﺎت ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﺎﻧﻮن دوم ﻧﻴﻮﺗﻦ‬

s sin   y, :‫ﻣﻲداﻧﻴﻢ‬

‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﺻﻠﻲ ﺳﻴﺎل ﺳﺎﻛﻦ‬

‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﺻﻠﻲ ﺳﻴﺎل ﺳﺎﻛﻦ‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت ﻫﺎي ﺣﺎﺻﻞ از ﻣﻮازﻧﻪ در ﺳﻪ ﺟﻬﺖ دارﻳﻢ‪:‬‬

‫‪V  300mm  600mm  300mm‬‬

‫‪p‬‬ ‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻓﺸﺎر ﺗﺎﺑﻊ ‪ z‬ﻧﻴﺴﺖ‪:‬‬

‫‪dy ‬‬ ‫‪a‬‬

‫‪b‬‬ ‫‪b  dy ‬‬ ‫‪b ax‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪b‬‬

‫‪ax‬‬ ‫‪ax‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪:‬‬

‫ﻳﺎدآوري ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺷﺘﺎب را ﺛﺎﺑﺖ ﻓﺮض ﻛﺮدﻳﻢ‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻧﺸﺎن دادن ﻛﺎرﺑﺮد ﻣﻌﺎدﻟﻪ‬

: (‫در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ دﻣﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎﺷﺪ )ﻣﺜﻞ اﺳﺘﺮاﺗﻮﺳﻔﺮ‬

‫ﺣﺎﻟﺖ ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ‪:‬‬

P1  P5  P1  P2   P2  P3   P3  P4   ( P4  P5 )

‫ﻧﻴﺮوي وارد ﺑﺮ ﺳﻄﻮح‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ دارﻳﻢ‪:‬‬

‫‪F   PdA‬‬ ‫‪1‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ دارﻳﻢ‪:‬‬

‫‪F  F‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪ F1  Fw  FB‬‬

‫وزن ﻇﺎﻫﺮي اﮔﺮ ﺟﺴﻢ ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺴﺘﻐﺮق ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬

‫اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﭼﮕﺎﻟﻲ ﻳﺎ ﻏﻠﻈﺖ آب ﺑﺎﺗﺮي ﺿﺪ ﻳﺦ در‬

‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﻧﻴﺮوي ﺑﺮآﻳﻨﺪ وارد ﺑﺮ ﺳﻄﺢ ﻏﻮﻃﻪ ور ﻣﺴﺘﻮي ﺷﻴﺐ دار‬

‫ﻧﻴﺮوي ﺑﺮآﻳﻨﺪ اﻋﻤﺎل ﺷﺪه‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻫﺎي اﺻﻠﻲ‪:‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ )‪ .p=p(h‬ﺑﻪ ﺗﺎﺑﻊ )‪ p=p(y‬ﻧﻴﺎز دارﻳﻢ‪:‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ‪:‬‬

‫‪h  D  y sin 30 o‬‬

:‫ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ‬.Pa=0 ،‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻓﺸﺎر ﻣﻄﻠﻖ اﺳﺖ‬

‫ ﻣﻲ داﻧﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺧﻂ ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ‬،‫ﺑﺮاي ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺧﻂ ﺣﺎﻣﻞ ﻧﻴﺮوي ﺑﺮآﻳﻨﺪ‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮔﺸﺘﺎور ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺤﻮر ‪ y‬ﻛﻪ از ﻧﻘﻄﻪ ‪ A‬ﻣﻲ ﮔﺬرد‪،‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻜﻞ‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﺴﺎﻟﻪ ‪ FRH‬و ‪ FRV‬و ﺧﻂ ﺣﺎﻣﻞ ﻫﺮ ﻳﻚ از‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪dp‬‬ ‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻫﺎي اﺻﻠﻲ‪:‬‬

‫اﮔﺮ ﭼﮕﺎﻟﻲ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ‪:‬‬

‫‪1‬‬ ‫از اﻳﻦ رو ‪ h‬را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻲ ﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬

‫ﺑﺎ ﺟﺎﻳﮕﺬاري ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ‪ h‬در ﻋﺒﺎرﺗﻬﺎي ‪ FRH‬و ‪ FRV‬دارﻳﻢ‪:‬‬

‫ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ‬z ‫ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺤﻮر‬FRH ‫ ﮔﺸﺘﺎور‬،FRH ‫ﺑﺮاي ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺧﻂ ﺣﺎﻣﻞ‬