ΜΕΡΟΣ Β’ – ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΑ

1. Ερμηνεία:
- άγω: α) οδηγώ, φέρνω, πηγαίνω, β) διανύω, γ) φράση: άγομαι και φέρομαι: για
πρόσωπο άβουλο, χωρίς πρωτοβουλία (άγεται και φέρεται από τη γυναίκα του)
- αγωγός: αυτός που μεταφέρει ή κατευθύνει κάτι, οποιοδήποτε σώμα
μέσω του οποίου μεταφέρεται κάτι.
- άξονας: νοητή ευθεία γύρω από την οποία περιστρέφεται ένα σώμα/
μτφ.: κύριο σημείο γύρω από το οποίο στρέφεται μια συζήτηση
- αγωγή: α) ανατροφή, εκπαίδευση, β) έγγραφη προσφυγή σε
δικαστήριο για την αναγνώριση δικαιώματος /φυσική αγωγή= η
γυμναστική /πολιτική αγωγή= οι παράγοντες της δίκης από την πλευρά
των κατηγόρων
- ο ενάγων: ο κατήγορος, ο μηνυτής
- ο εναγόμενος: ο κατηγορούμενος
- αγέλη: α) κοπάδι από ομοειδή ζώα/ μτφ. πλήθος ανθρώπων χωρίς πρωτοβουλία
- άγημα: μακρύ στρατιωτικό τμήμα για εκτέλεση ειδικής υπηρεσίας
- αγώγιμος: αυτός που έχει την ιδιότητα να μεταβιβάζει τη θερμότητα ή τον
ηλεκτρισμό
- ανάγω: σηκώνω, ανυψώνω/ αναφέρω την αρχή ή την αιτία ενός γεγονότος ή ενός
πράγματος/ ανήκω χρονικά ( η έχθρα των ανδρών ανάγεται στα χρόνια του
εμφυλίου)
- ανάγωγος: ο αυθάδης, κακοαναθρεμμένος
- εισακτέος: αυτός που πρέπει να εισαχθεί (οι εισακτέοι στις ανώτατες σχολές φέτος
θα ξεπεράσουν τις τρεις χιλιάδες)
- προάγω: α) οδηγώ προς τα εμπρός, β) κάνω κάποιον να προοδεύσει, γ)
προβιβάζω
- προσάγω: φέρνω εμπρός, παρουσιάζω, οδηγώ ενώπιον
- ενάγω: ασκώ αγωγή εναντίον κάποιου (νομικός όρος)
- συνάγω: α) συναθροίζω, συγκαλώ, συγκεντρώνω, β) συλλέγω, μαζεύω, γ)
συμπεραίνω
- σύναξη: συγκέντρωση
- συναξάρι: βιβλίο που περιέχει βιογραφίες αγίων
- διάγω: ζω, περνώ τον καιρό μου
- απάγω: α) απομακρύνω βίαια, β) αρπάζω και φεύγω
- παρείσακτος: αυτός που μπήκε κάπου κρυφά, χωρίς να έχει τα προσόντα ή να
έχει προσκληθεί
- υπάγω: κατατάσσω κάποιον ή κάτι σε μια ομάδα ή κατηγορία
- επαγωγή: η συναγωγή γενικού συμπεράσματος
- μεταγωγή: μεταφορά ανθρώπου ή πράγματος από ένα τόπο σε έναν άλλο
- περιάγω: α) οδηγώ γύρω γύρω, περιφέρω, β) φέρνω κάποιον σε κακή κατάσταση

2. Ασκήσεις:
1) Συνδύασε κάθε λέξη της πρώτης στήλης με τη σωστή σημασία της στη δεύτερη
στήλη:
1. καταγωγή α. συγκέντρωση
2. προσάγω β. προέλευση
3. αγέλη γ. παρουσιάζω
4. σύναξη δ. μεταφέρω
5. μετάγω ε. συμπεριφορά
6. διαγωγή στ. κοπάδι
7. περιάγω ζ. περιφέρω

2) Να συμπληρώσετε τα κενά των παρακάτω προτάσεων με την κατάλληλη λέξη

από την παρένθεση – μια λέξη θα χρησιμοποιηθεί δύο φορές:
(παραγωγός, προακτέος, άγημα, συναξάρι, αγέλη, εξαγώγιμος, μεταγωγή, αγωγός,
παρείσακτος, προσαγωγή, ανάγωγος)
- Στα . . . . . . . . . . . διαβάζουμε για τη ζωή και τα θαύματα των αγίων.
- Κανείς δεν του δίνει σημασία και αισθάνεται . . . . . . . . . . . . .
- Ο σύλλογος των διδασκόντων έκρινε . . . . . . . . . . όλους τους μαθητές της τάξης.
- Τα μέταλλα είναι καλοί . . . . . . . . του ηλεκτρισμού.
- Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας επιθεώρησε το τιμητικό . . . . . . . . . . .
- Μόνο . . . . . . . . . . μαθητές χρησιμοποιούν χυδαίες εκφράσεις.
- Το λάδι είναι ένα . . . . . . . . . . . . προϊόν της Ελλάδας.
- Στην παραλιακή πλατεία της πόλης μας έφτασε ένα ναυτικό . . . . . . . για να
αποτίσει τιμές στην έπαρση της σημαίας.
- Για την . . . . . . . . . . των κρατουμένων απαιτήθηκε ειδικό όχημα της αστυνομίας.
- Τα κοπάδια μας τα ρημάζουν τη νύχτα . . . . . . . . λύκων.
- Οι . . . . . . . . . . . . σταφίδας κλείσανε την εθνική οδό για να αυξηθούν οι τιμές
των προϊόντων τους.
- Μετά το έγκλημα η αστυνομία έκανε πολλές . . . . . . . . . υπόπτων.

3) Να βρεις το αντίστοιχο συνώνυμο όπως στο παράδειγμα:

Προάγω προβιβάζω
Αγέλη ...........
Καταγωγή ...........
Παρείσακτος ...........
Υπάγομαι ......... .
4) Συμπλήρωσε τις παρακάτω προτάσεις επιλέγοντας την κατάλληλη
λέξη μέσα από την παρένθεση.
 Έφυγε νωρίς από τη δεξίωση γιατί αισθανόταν ……………. (αγώγιμος
– παρείσακτος)
 Η . . . . . . . . . . . . . . του επικίνδυνου κακοποιού σε φυλακές υψίστης
ασφαλείας κρίνεται απαραίτητη. (μεταγωγή – προσαγωγή)
 Δε βρέθηκε ακόμη . . . . . . . . . για να χρηματοδοτήσει την εκδήλωση.
(αγωγός – χορηγός)
 Μολονότι ο . . . . . . . . ήταν άνισος, κατάφεραν περήφανη νίκη.
(αγώνας – ανάγωγος)
 Τα τελευταία χρόνια η . . . . . . . . . . καπνού και κρασιού έχει
περιοριστεί. (μεταγωγή – παραγωγή)
 Ο ομιλητής απέδειξε με . . . . . . . . . . . τρόπο τη θεωρία του.
(μεταγωγικό – επαγωγικό)
 Το γραφείο μας . . . . . . . . στο γραφείο του προϊστάμενου.
(υπάγεται – ανάγεται)

5) Σχημάτισε προτάσεις με τις λέξεις:

ενάγων: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
προαγωγή: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
απαγωγή: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
αγέλη: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
άξονας: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6) Να σχηματίσεις σύνθετα ρήματα και να σημειώσετε το ουσιαστικό

που φανερώνει την ενέργεία τους:
ανά + άγω > …ανάγω……… > …….αναγωγή………
από + άγω > ……………….. > ……………………..
δια + άγω > ……………….. > ……………………..
εξ + άγω > ………………… > ……………………..
κατά + άγω > ………………... > .…………………….
προ + άγω > ………………… > .……………………..
συν + άγω > ………………… > ………………………
υπό + άγω > ………………… > ………………………