Professional Documents
Culture Documents
ინგლისურენოვანი დისტოპიური რომანი
ინგლისურენოვანი დისტოპიური რომანი
საოცარი ახალი სამყაროს მოქმედება ვითარდება ახ. წ. 2540 წელს, რომელიც რომანში
იდენტიფიცირებულია, როგორც ფორდისშობიდან 632 წელი. ჰენრი ფორდს
აღიქვამენ, როგორც ღმერთს. ეს ერა დაიწყო მაშინ, როდესაც ფორდმა წარადგინა
თავისი მოდელი T. რომანში აღბეჭდილია ფუტურისტული საზოგადოება, რომელიც
ტრიალებს მეცნიერებისა და ეფექტურობის გარშემო. ამ საზოგადოებაში ემოციები და
ინდივიდუალობა აღმოფხვრილია ბავშვობიდან, მცირე ასაკიდან. არ არსებობს
მუდმივი ურთიერთობები, რადგან „ყველა ეკუთვნის ყველას“ (მსოფლიო
სახელმწიფოს დევიზი). ჰაქსლი რომანს იწყებს ამ საზოგადოების მეცნიერული და
დანაწილებული ბუნების საფუძვლიანად ახსნით, ბავშვების შექმნით საშვილოსნოს
გარეთ და კლონირებით, მოსახლეობის გაზრდის მიზნით. შემდეგ მკითხველი
ეცნობა ამ სამყაროს კლასობრივ სისტემას, სადაც მოქალაქეები დაყოფილები არიან
ემბრიონებად, რათა იყვნენ გარკვეული კლასის. ემბრიონებს, რომლებიც არსებობენ
ბოთლებსა და ინკუპატორებში, უზრუნველყოფილნი არიან სხვადასხვა
რაოდენობით ქიმიკატებითა და ჰორმონებით, რათა ისინი წინასწარ განსაზღვრულ
კლასებად გადანაწილდნენ. უმაღლესი კლასებისთვის განკუთვნილი ემბრიონები
იღებენ ქიმიკატებს, რათა სრულყოფილების ფიზიკურობა და გონებრივობა
ჰქონდეთ. ხოლო ქვედა კლასების ემბრიონები ამ მხრივ არასრულყოფილები არიან.
ეს კლასები, უმაღლესიდან ყველაზე დაბალამდე, არის ალფა, ბეტა, გამა, დელტა და
ეფსილონი. ალფაები გამოყვანილი არიან ლიდერებად, ხოლო ეფსილონები
გამოყვანილნი არიან უბრალო მუშაკებად.
- ისტორიული კონტექსტი
ბევრს ეწყინა ჰაქსლის მიერ დახატული მომავალი, ძალიან ცოტას ესმოდა რომანის
ფილოსოფიური მნიშვნელობა. მთელ მსოფლიოში ბევრმა სკოლამ და ბიბლიოთეკამ
აკრძალა რომანი და ის დღესაც რჩება ცენზურა დადებულ წიგნთა სიაში. მშობლები
და მასწავლებლები ამტკიცებენ, რომ რომანის თემები - უხამსობა. თუმცა, სხვები
მაინც განიცდიან რომანის დისტოპიის ზეგავლენას, რომელიც აიძულებს მკითხველს
დაფიქრდეს: რა აკლია საზოგადოებას სრულყოფილ სამყაროში, სადაც არ არის
სიღარიბე, ავადმყოფობა და სევდა? დიდი ალბათობით, სწორედ, ეს არის კითხვა, რის
გამოც რომანი დღესაც აქტუალურია. საოცარი ახალი სამყარო იკვლევს
ტექნოლოგიების დეჰუმანურ ეფექტებს და გვიჩვენებს, რომ ტკივილიცა და
მწუხარებაც ისეთივე აუცილებელია სოცოცხლისთვის აზრის მისაცემად, როგორც
ბედნიერება და სიხარული. მსოფლიო სახელმწიფოში აკრძალულია ქორწინება,
ოჯახი, შთამომავლობა, სიყვარული და ყველაფერი, რაც რაიმე ემოციას იწვევს
ადამიანში. ადამიანი იბადება გენეტიკური ინჟინერიის საშუალებით, სანამ ჯერ
კიდევ ემბრიონები არიან, ისინი ბოთლებში იზრდებიან. მოქალაქეები არიან
დაპროგრამებულნი, რომ იყვნენ პროდუქტიულები და კმაყოფილები ბიოლოგიური
მანიპულაციის, ფსიქოლოგიური ლატენტური ზეწოლითა და სომად წოდებული
წამლის კომბინაციით. პერსონაჟი, სახელად მუსტაფა მონდი, განმარტავს, რომ ადრე,
ფორდის ეპოქაში და მის დაბადებამდე, ადამიანები განიცდიდნენ სიღარიბეს,
ავადმყოფობას, უბედურებასა და ომებს. ახალი საზოგადოება კი სწორედ იმის გამო
შეიქმნა, რომ ეს გამოსწორებულიყო და ადამიანს სრულ კომფორტში ეცხოვრა. ეს
რომანი არის სიგნალი იმისა, რომ მსოფლიო სახელმწიფო თავის მოქალაქეებს ტვინს
ისე უყალიბებს, როგორც მათ აწყობთ და სურთ, რათა ისინი მორჩილნი დარჩნენ. ეს
სახელმწიფო არის ის საზიზღარი ძალა, რომელიც პერსონაჟებს ხელს უშლის
ბედნიერების, ან თავისუფლების მოპოვებაში, თუმცა აღსანიშნავია, რომ რეალურად
არც ერთი მათგანი არ ცდილობს ამის მოპოვებას, რადგან არც იციან რას წარმოადგენს
რეალური „ბედნიერება“ და თავისუფლება, ამასთანავე უბედურებაც კი, რომელიც
ასე ძალიან გვეხმარება ადამიანებს იმის დაფასებაში, რაც რეალურად ბედნიერებასა
და სიხარულს გვანიჭებს.
- ჯონი
- ბერნარდ მარქსი
- მუსტაფა მონდი
- ლენინა კრაუნი
- ლინდა
- დირექტორი
თემები
მომხმარებელთა საზოგადოება
ინდივიდუალობა
ბედნიერება და აგენტობა
პნევმატური
სექსი
Brave New World უხვადაა სექსის მითითებები. მსოფლიო სახელმწიფოს მიერ მის
მოსახლეობაზე კონტროლის საფუძველია მისი მკაცრი კონტროლი სექსუალურ
ზნეობებზე და რეპროდუქციულ უფლებებზე. რეპროდუქციული უფლებები
კონტროლდება ავტორიტარული სისტემის მეშვეობით, რომელიც სტერილიზებს
ქალების დაახლოებით ორ მესამედს, დანარჩენებს კონტრაცეპტივების გამოყენებას
სთხოვს და ქირურგიულად აშორებს საკვერცხეებს, როდესაც მას ახალი ადამიანების
წარმოქმნა სჭირდება. სექსის აქტი კონტროლდება სოციალური ჯილდოების
სისტემით უხამსობისა და ვალდებულების ნაკლებობისთვის. ჯონს, აუტსაიდერს,
აწამებს მისი სურვილი ლენინასადმი და მისი სიყვარულის, როგორც ასეთის
დაბრუნება, მისი უუნარობა. ჯონის სიყვარულის სურვილსა და ლენინას სექსის
სურვილს შორის კონფლიქტი ასახავს ღირებულებების ღრმა განსხვავებას მსოფლიო
სახელმწიფოსა და კაცობრიობას შორის, რომელიც წარმოდგენილია შექსპირის
ნაწარმოებებში.
შექსპირი
შექსპირი გვაწვდის ენას, რომლის მეშვეობითაც ჯონი სამყაროს ესმის. ჯონის მიერ
შექსპირის გამოყენებით, რომანი დაუკავშირდა მდიდარ თემებს, რომლებიც
შესწავლილია პიესებში, როგორიცაა ქარიშხალი. ის ასევე ქმნის მკვეთრ კონტრასტს
მსოფლიო სახელმწიფოს პროპაგანდის უტილიტარულ სიმარტივესა და უაზრო
ბაგეებსა და „ფორდამდე“ დროის ნიუანსურ, ელეგანტურ ლექსს შორის. შექსპირის
პიესები ბევრ მაგალითს იძლევა ზუსტად იმ ტიპის ადამიანური ურთიერთობებისა -
ვნებიანი, ინტენსიური და ხშირად ტრაგიკული - რომლის აღმოფხვრასაც მსოფლიო
სახელმწიფო ცდილობს.
სომა
ბოთლები
მიტოვებული შუქურა
პროტაგონისტი
მე-8 თავიდან რომანის ბოლომდე ჯონი არის მოთხრობის მთავარი გმირი. ჯონი არის
საბოლოო აუტსაიდერი მსოფლიო სახელმწიფოში, რადგან ის გაიზარდა Savage
Reservation-ში, სადაც მსოფლიო სახელმწიფოს არცერთი ტექნოლოგია ან
სოციალური კონტროლის ფორმა არ იყო დანერგილი. ჯონი თვლის, რომ ცხოვრების
მიზანი არ არის ბედნიერი, არამედ ჭეშმარიტების ძიება. მას ეზიზღება მსოფლიო
სახელმწიფო, სადაც ყველაფერი შექმნილია ხალხის გასახარებლად და არავის
უფლებას არ აძლევს ეძებოს სიმართლე და მნიშვნელობა. მას აქვს მთელი რიგი
კონფლიქტები მსოფლიო სახელმწიფოსთან და მის ღირებულებებთან. ის
ნერვიულობს, როცა ჰელმჰოლცი იცინის შექსპირს. ის უარს ამბობს ბერნარდის
წვეულებებზე მისვლაზე და შეშინებულია, როდესაც ლენინა მის შეცდენას
ცდილობს. როდესაც ის აღმოაჩენს, რომ დედამისმა იმდენი სომა მიიღო, რომ მან არ
იცის, რომ ის კვდება, ჯონი საბოლოოდ ტყდება. ის გადაყრის საავადმყოფოს მუშაკთა
სომას, რადგან, მისი თქმით, ეს მსოფლიო სახელმწიფოს მოქალაქეებს „მონებად“
აქცევს. რომანის ბოლოს მაკონტროლებელი, მუსტაფა მონდი, ჯონს უფლებას აძლევს
იცხოვროს ისე, როგორც თავად აირჩევს. იოანე ირჩევს ჭეშმარიტების ძიებას
რიტუალური თვითდასჯის გზით, მაგრამ ის მარცხდება თავის ძიებაში და ეშვება
სიამოვნების ცდუნებებში. ორგიაში მონაწილეობის შემდეგ თავს იკლავს.
უტოპიური რომანი
დისტოპიური რომანი
სტილი
რომანი ასევე შეიცავს უამრავ ცნობას შექსპირზე, მათ შორის ციტატებს რამდენიმე
პიესიდან, რომელიც ადარებს წიგნის გმირების ფუტურისტულ საზრუნავს და
შექსპირის მიერ საუკუნეების წინ ასახულ მარადიულ ადამიანურ ბრძოლას. რომანი
სათაურიდან იღებს სტრიქონს „ქარიშხალში“, სადაც მირანდა, რომელიც სხვა
ადამიანებისგან იყო თავშეფარებული, ამბობს: „ო, მამაცი ახალი სამყარო, რომელსაც
ასეთი ხალხი ჰყავს!“ ჰაქსლიმ შექმნა Brave New World-ის მოდელი The Tempest-ზე და
ციტირებს პიესას მთელ წიგნში, ისევე როგორც მაკბეტს, ჰამლეტს და ოტელოს. ერთ
მომენტში ჯონი ჰელმჰოლცს უკითხავს შექსპირის ლექსს "ფენიქსი და კუს",
რომელსაც სასოწარკვეთილება აქვს რეალური მნიშვნელობითა და ემოციებით
პოეზიის დაწერაზე. შექსპირის მრავალი მითითება ემსახურება იმის ხაზს, რომ ენა
უაზროა მსოფლიო სახელმწიფოში რეალური ემოციების გადმოსაცემად. მსოფლიო
სახელმწიფოს სიტყვები და ფრაზები პროპაგანდაა, რადგან ისინი არ შეიცავს
რეალურ ჭეშმარიტებას და არის რეპრესიების იარაღები და არა განმანათლებლობა.
შექსპირი, მეორე მხრივ, წარმოადგენს ადამიანის გამოცდილების კომუნიკაციის
უმაღლეს პოტენციალს. ბერნარდს არ შეუძლია განასხვავოს შექსპირისა და ახალი
სამყაროს ჟარგონი - „ეს მხოლოდ სოლიდარობის სამსახურის ჰიმნია“, - ამბობს ის, მას
შემდეგ რაც ჯონი წაიკითხავს ლექსს - რაც მას ნაკლებად მგრძნობიარეა საკუთარი
კაცობრიობის მიმართ, ვიდრე ჯონი ან ჰელმჰოლცი.
Შეხედულება
ტონი
წინათგრძნობა
ბერნარდის გადასახლება
ჯონის თვითმკვლელობა
- კორუფცია
- ინტელექტის მარცხი
- ნაპოლეონი / სტალინი
ბერკშირელი ტახი, რომელიც აჯანყების შემდეგ ხდება ცხოველების ლიტერი. სხვა
ცხოველებზე ძალაუფლების გასაძლოერებლად და მათ დასაშინებლად იყენებს
სამხედრო ძალას, თავის 9 ერთგულ თავდამხსმელ ძაღლს. ნოველის დასაწყისშივე
ნაპოლეონი ჩნდება, როგორც სრულიად კორუმპირებული ოპორტუნისტი. ის
წარმოადგენს პოლიტიკურ ტირან მმართველებს. მიუხედავად იმისა, რომ
ნაპოლეონი ყოველ შეხვედრაზე იმყოფება, მას არასდროს შეაქვს წვლილი
რევოლუციაში, აჯანყებაში. არ ავლენს ინტერესს ცხოველთა ფერმის
ძლიერებისთვის, მხოლდო თავისი ძალაუფლების გაზრდას ცდილობს. ერთადერთი,
რასაც ის აკეთებს, არის ძაღლების გაწვრთნა, თუმცა ამასაც მხოლოდ მისი
კეთილდღეობისთვის აკეთებს, და არა ძაღლების, ან სხვა ცხოველების სასიკეთოდ.
ნაპოლეონისა და მისი მემამულეების/მხარდამჭერების ქცევაში შეიძლება
ამოვიკითხოთ ტოტალიტარული ლიდერების ტყუილები და დაშინების ტაქტიკა,
რომელსაც მათივე ცხოველების/ხალხის მიმართ იყენებენ.
- სნოუბოლი / ტროცკი
- ბოქსერი
- სქვილერი
- მოლი
პოეტი
- მოსე
- ბენჟამინი