SVEUČILIŠTE/UNIVERZITET „VITEZ“ VITEZ

FAKULTET POSLOVNE EKONOMIJE VITEZ

STUDIJ I CIKLUSA; GODINA STUDIJA: I, CIKLUS I
SMJER: PODUZETNIČKI MENADŽMENT

EMINA LEMEŠ

STATISTIČKO ISTRAŽIVANJE I NJEGOVA PRIMJENA

SEMINARSKI RAD

Travnik, 2023.
SVEUČILIŠTE/UNIVERZITET „VITEZ“ VITEZ
FAKULTET POSLOVNE EKONOMIJE VITEZ
STUDIJ I CIKLUSA; GODINA STUDIJA: I, CIKLUS I
SMJER: PODUZETNIČKI MENADŽMENT

STATISTIČKO ISTRAŽIVANJE I NJEGOVA PRIMJENA

SEMINARSKI RAD

IZJAVA: Ja Emina Lemeš student Sveučilišta/Univerziteta „Vitez“ Vitez, Indeks

broj:244-22/DEPM odgovorno i uz moralnu i akademsku odgovornost izjavljujem da sam ovaj
rad izradio potpuno samostalno uz korištenje citirane literature i pomoć profesora odnosno
asistenata.

Potpis studenta:__________________
STUDENT: Emina Lemeš
PREDMET: Statistika
PROFESOR: Vandredni profesor Ibrahim Obhođaš
 Travnik, 2023

Sadržaj
1.UVOD............................................................................................................................................1
2. ETAPE STATISTIČKOG ISTRAŽIVANJA...............................................................................2
2.1. Statističko posmatranje......................................................................................................3
2.1.1 Plan statističkog posmatranja.....................................................................................3
2.1.2 Prikupljanje statističkih podataka...............................................................................9
2.1.3. Grupisanje statistčkih podataka......................................................................................9
2.1.4. Sređivanje statističkih podataka...................................................................................10
2.1.5. Prikazivanje statističkih podataka................................................................................11
2.2. Statistička analiza................................................................................................................12
2.2.1. Matematička obrada podataka......................................................................................12
2.2.2. Analiza i tumačenje rezultata.......................................................................................13
2.2.3. Objavljivanje rezultata..................................................................................................13
3 ZAKLJUČAK.........................................................................................................................14
4 LITERATURA.......................................................................................................................15
1.UVOD
Milas (2009) dijeli istraživačke metode na kvantitativne i kvalitativne.

Kvantitativno istraživanje je sistemsko empirijsko istraživanje opažljivih fenomena pomoću

statističkih i matematičkih tehnika.

Središnji proces kvantitativnih istraživanja je proces mjerenja jer omogućava povezivanje

empirijskih opažanja i matematičkog iskaza kvantitativnih odnosa.

Najčešće se vrše na uzorku, s nadom da se rezultati mogu poopćiti na populaciju. Polazi se od

jasno definiranih, unaprijed postavljenih hipoteza koje se testiraju statističkim analizama.

Glavni cilj je provjera teorija i hipoteza, uočavanje uzročno posljedičnih veza. Ovakvo
istraživanje se ne provodi u prirodnim uvjetima već izoliranjem varijabli, kontrolom vanjskih
čimbenika kojima se može pristupiti isključivo empirijskim putem. Također, cilj kvantitativnih
istraživanja je razviti i upotrijebiti matematičke modele, teorije i/ili hipoteze povezane s
društvenim fenomenima.

U kvantitativnim istraživanjima se koriste standardne tehnike kao što su osobni intervju,

telefonsko ili internet istraživanje. Temelje se na strukturiranim pitanjima manje kompleksnosti i
reprezentativnom uzorku ispitanika, te daju rezultate primjenjive na ukupnu populaciju.

Kvantitativna istraživanja se primjenjuju u društvenim znanostima npr. u lingvistici,

antropologiji, sociologiji i ekonomiji.

1
2. ETAPE STATISTIČKOG ISTRAŽIVANJA

Statističko istraživanje se odvija u dvije etape:

1. Statističko posmatranje
2. Sređivanje, grupisanje i obrada podataka
3. Statistika analiza

Prva faza statističkog istraživanja započinje preciznim postavljanjem cilja i zadatka istraživanja,
koji su osnova za rješavanje metodoloških, organizacionih i finansijskih pitanja.

U prvoj etapi statističkog istraživanja riješavaju se metodološki problemi istraživanja. Statističko

posmatranje se raščlanjava na nekoliko faza. A to su:

1. Izrada plana statističkog posmatranja

2. Prikupljanje statističkih podataka
3. Sređivanje statističkih podataka
4. Prikazivanje statističkih podatak

Navedena pitanja utvrđuju se planom statističkog istraživanja.

Planom istraživanja definišu se:

1. predmet istraživanja,
2. statistički skup i njegovi elementi,
3. obilježja jedinica skupa,
4. kao i način grupisanja i obrade prikupljenih podataka.

Analiza uključuje:

1. Matematička obrada podataka

2. Analiza rezultata
3. Objavljivanje rezultata

2
Statistička teorija i praksa najčešće koristi tri vrste statističkih analiza, u zavisnosti od toga da li
se istražuje istraživanje pojava vrsši u stanju njihovog mirovanja, stanju kretanja u vremenu ili
istražujemo međuzavisnost između pojava. Na osnovu ta tri stanja, statističku analizu dijelimo
na: statisičku analizu, dinamičku analizu I regresionu i korelacionu analizu. Etape I faze
statističkog istraživanja se mogu prikazati na sljedeći način:

2.1. Statističko posmatranje

Statističko posmatranje je prva etapa statističkog istraživanja i od njegovog pravilnog izvođenja
zavisi druga etapa. U pitanju je vrlo obimna etapa statističkog istraživanja. U njoj treba
formulisati cilj, predmet, jedinice posmatranja, obeležja jedinica posmatranja, prikupiti statističke
podatke, grupisati ih, srediti ih i na jedan od načina ih prikazati za etapu statističke analize.

Veoma važno je da prikupljeni podaci tokom statističkog posmatranja budu tačni, potpuni i
istiniti. U suprotnom, ozbiljno se dovodi u pitanje vršenje statističke analize.

2.1.1 Plan statističkog posmatranja

Prva faza statističkog posmatranja jeste izrada plana posmatranja. Ovim planom treba obuhvatiti
sve ono što se odnosi na sve faze statističkog posmatranja, s tim da njime najpre treba rešiti
kadrovska, finansijska, organizaciona, tehnička i neka druga pitanja. Plan statističkog
posmatranja mora sadržati 1.:

 Cilj posmatranja;
 Predmet posmatranja;
 Jedinicu posmatranja;
 Obilježja jedinice posmatranja;
 Redakciju upitnika i uputstava;
 Izvor i način posmatranja;
 Mjesto i vrijeme posmatranja;
 Obim posmatranja;
 Pripremne radove; i

1
Stojković, 1990, str. 32

3
  Provjeru rezultata posmatranja.

Posmatranje i prikupljanje podataka vrši se na osnovu prethodno postavljenog plana prikupljanja

podataka. Prema izvodu podataka koji se koriste u statističkom istraživanju, može se govoriti o
primarnim i sekundarnim statističkim podacima.

Primarni statistički podaci prikupljaju se postupkom statističkog posmatranja i prikupljanja

podataka. Sekundarni podaci obezbjeđuju se iz sekundarnih izvora (zavodi za statistiku, ili
institucije ovlaštene za prikupljanje primarnih podataka : centralna banka, carinska služba,
matične službe opština, izvještaji o poslovanju preduzeća i sl.).

Cilj svakog posmatranja treba da bude sticanje određenog naučnog saznanja koje, pored
društvenih vrednosti, ima i svoju svrsishodnost. Cilj se određuje na osnovu toga šta se želi dobiti
istraživanjem. Jasno, precizno i konkretno određenje cilja posmatranja omogućuje da
posmatranje bude adekvatno isplanirano, kako sadržinski, tako i tehnički i organizaciono. Na
primjer, ako posmatramo preduzeća u okviru jedne grane, cilj može biti veličina preduzeća, broj
zaposlenih, vrednost kapitala preduzeća, ostvareni prihodi, proizvodni program, instrumenti
marketinga, itd. Ukoliko cilj nije jasno formulisan, mogu se javiti suvišna pitanja, što znatno
opterećuje i poskupljuje statističko istraživanje.

Predmet posmatranja je statistička masa. To je skup pojava određene vrste koji je u žiži
interesovanja istraživača. 2U zavisnosti od postavljenog cilja, predmet posmatranja je uvek
određena masovna pojava definisana u prostoru, vremenu i po sadržini preko skupa istovrsnih
jedinica. Usljed složenosti posmatranih pojava, utvrđivanje statističke mase, po pravilu, nije
nimalo lak i jednostavan posao, koji se sa određenim uspjehom obavlja jedino na osnovu plana
istraživanja. Gotova statistička masa se može naći u statističkim publikacijama, istorijskim,
školskim i drugim arhivima, knjigovodstvenim i drugim evidencijama, popisima imovine i lica,
matičnim knjigama rođenih, vjenčanih i umrlih itd. Ako posmatramo studente jednog fakulteta,
onda svaki student predstavlja jedinicu posmatranja, a skup svih studenata predstavlja statističku
masu.

2
Stojadinović, 2005, str. 189

4
Prostorno odrediti statističku masu znači tačno defnisati prostor i mjesto na kome će se vršiti
prikupljanje statističkih podataka, odnosno posmatranje statističke mase. Vremenski odrediti
predmet posmatranja znači tačno ustanoviti vrijeme u kome će se vršiti statističko posmatranje.
Sadržinski odrediti statističku masu znači da treba odrediti broj i vrstu jedinica posmatranja.

Podjela statističkih masa se može izvršiti na više načina. Prema dimeziji, razlikujemo
jednodimenzionalne i višedimenzionalne statističke mase. 3 Kod jednodimenzionalne statističke
mase postoji samo jedno obeležje koje je predmet istraživanja (na primer, u jednoj školi ispituje
se samo visina učenika). Kod višedimenzionalne statističke mase postoje više obilježja koja su
predmet istraživanja (na primjer, u školi se pored visine učenika ispituje i njihova tjlesna masa,
zdravstveno stanje, broj članova domaćinstva i sl.).

U zavisnosti od cilja istraživanja i karakteristika jedinica posmatranja, stastistička masa može biti
homogena ili diferencirana 4. Ukoliko ne postoji kriterijum po kojem bi jedinice statističke mase
trebalo podeliti na više dijelova, govorimo o homogenoj statističkoj masi.

Na primjer, ako pri istraživanju korisnika mobilne telefonije nema potrebe da se korisnici dijele u
skupove prema mreži koju koriste, radi se o homogenoj statističkoj masi. Kod diferencirane
statističke mase se sve jedinice posmatranja na osnovu određenog kriterijuma dijele na
podskupove.

Na primjer, ako je bitno prilikom istraživanja mobilne telefonije koja se distributerska mreža
koristi, korisnici mobilne telefonije se dijele u grupe na osnovu tog kriterijuma.

U društvenim naukama, jedinice posmatranja mogu biti:

 Individue Pojedinci su u društvenim naukama najčešće jedinice posmatranja. Ovo zato

što sve društvene nauke na jedan ili drugi način pokušavaju da razumeju ljudsko
ponašanje, a ponašanje je po definiciji vezano za pojedince;
 Grupe Društvene grupe su takođe veoma često jedinice posmatranja u društvenim
istraživanjima;
3
Savić, 2005., str. 13
4
Savić, 2005., str. 13

5
  Organizacije Jedinice posmatranja u društvenim istraživanjima jesu organizacije ili
institucije. Na primjer, predmet društvenog istraživanja mogu biti mala i srednja
preduzeća, a mi za cilj možemo imati da utvrdimo oblike organizacije, interakciju i
socijalnu mrežu koja postoji unutar organizacije, neformalne društvene grupe itd;
 Socijalni artefakti Jedinice posmatranja u društvenim istraživanjima mogu biti proizvodi
ljudi ili njihovo ponašanje. Ovaj tip društvenih pojava naziva se socijalnim artefaktima.
Socijalni arefakti uključuju i različite predmete kao što su knjige, pisma, slike,
automobili, zgrade, naučna dostignuća itd.

Statističko istraživanje može se zasnivati na potpunom obuhvatu svih jedinica skupa (potpuno
posmatranje), ili samo na jednom dijelu njegovih jedinica (djelimično posmatranje).

Potpuno posmatranje, odnosno potpuni obuhvat jedinica skupa može se obezbijediti primjenom
statističkog popisa i statističkog izvještaja (tekuće registracije).

Statističkim popisom obuhvataju se sve jedinice skupa u određenom momentu koji se naziva
kritični momenat.

Osnovne karakteristike popisa su:

 sveobuhvatnost (posmatranje svih jedinica skupa);

 istovremenost popisa (pri čemu kraći period popisa obezbjeđuje veću tačnost podataka);
 vrijeme provođenja popisa (kritični momenat, kada je stanje pojave „normalno“);
 ponavljanje popisa (ponovo provođenje popisa u jednakim vremenskim intervalima
obezbjeđuj uporedivost podataka);
 normativno regulisanje popisa (zakonski propisi kojima se regulišu prava i obaveze
učesnika u popisu i obezbjeđuju normalno odvijanje popisa).

Statistika poznaje i pojam izvještajne jedinice. Ona predstavlja izvor iz koga prikupljamo
statističke podatke i ona se u praksi uvek ne poklapa sa jedinicom posmatranja. Na primjer, ako
posmatramo jednu firmu, svaki zaposleni u njoj može predstavljati jedinicu posmatranja, a

6
izvještajna jedinica je preduzeće, odnosno kadrovska služba, jer ona daje statističke podatke o
zaposlenima.

Obilježja jedinice posmatranja moraju jasno biti određena planom posmatranja.

Ako je jedinica posmatranja putnički automobil, obilježja mogu biti zapremina, snaga, masa,
potrošnja goriva, ubrzanje, broj sjedišta, itd.

Obilježja posmatranja se dijele na atributivna i numerička.

Atributivna obilježja jedinice posmatranja su ona koja se mogu opisno izraziti. Na primjer, ako je
jedinica posmatranja zaposleni, atributivna obilježja mogu biti pol, nacionalnost, mjesto rođenja,
bračno stanje, itd.

U statistici se i atributivna obilježja mogu izraziti i numerički, preko kodova, rangova, procenata i
slično. 5Numerička obilježja jedinice posmatranja su obilježja koja se mogu izraziti brojevima.
Na primjer, ako posmatramo dnevni prirast junadi u tovu, onda za obilježja jedinice posmatranja
(jedno grlo) treba uzeti: rasu grla, način tova (slobodan ili vezan), uslove smještaja, vrstu hrane
itd, jer ova obilježja posredno utiču na dnevni prirast.

Obilježja kao što su ima ili nema ogove, boja šare, itd. su ovde nebitna obilježja i ne treba ih
posmatrati. Ako su vrijednosti numeričkog obilježja cijeli brojevi ono je prekidno, a ako su
vrijednosti iz skupa realnih brojeva ono je neprekidno.

Drugim riječima, neprekidna obilježja mogu uzeti bilo koju vrijednost iz mogućeg intervala
vrijednosti (npr. težina, visina starost,...), a do vrijednosti ovih obilježja se dolazi mjerenjem, dok
prekidna obilježja mogu uzeti samo cijele brojeve iz mogućeg skupa vrijednosti (broj djece, broj
zaposlenih, broj izdržavanih lica,...), a do vrijednosti ovih obilježja se dolazi prebrojavanjem. 6

Izvori i načini posmatranja Prikupljanje podataka i njihov odabir predstavlja, zapravo, predmet
primjene statističkog metoda. Zato se ovoj fazi istraživanja mora posvetiti posebna pažnja i
metodološki oprez. Za svaku od metoda postoji čitav niz preventivnih mjera kao i mjera kontrole
5
Marić, Ralević, Filipović, 2001. str. 1
6
Marković, Petković, 1999, str. 7

7
koje istraživač mora da uključi kako bi došao do podataka koji su validni i vjerodostojni. U
statističkoj praksi najčešće se koriste tri izvora prikupljanja statističkih podataka:

1) na neposredan način (ličnim uvidom);

2) preko dokumentacije;

3) na posredni način (ispitivanjem lica).

Neposredno posmatranje se sastoji u tome što se statistički podaci dobijaju od nadležnih organa
koji su zaduženi za izvještajnu jedinicu.

Međutim, ako se neki podaci ne mogu prikupiti od nadležnih lica, onda se vrši posmatranje
ličnim uvidom. Na primjer, ako nas interesuje gustina kupaca u nekoj prodavnici, lično ćemo, u
nekom vremenu vršiti brojanje kupaca koji uđu u tu prodavnicu.

Neposredno posmatranje se može klasifikovati prema ulozi koju posmatrač ima u jemu na 7:

1) posmatranje bez učestvovanja posmatranča;

2) posmatranje sa učešćem posmatrača.

Dokumentacija (matične knjige, inventarski zapisi, itd.) ako je pouzdana, može se koristiti kao
izvor posmatranja. Na primjer, statistički podaci o studentima nalaze se u matičnoj knjizi,
statistički podaci o preduzećima nalaze se u spisima suda itd.

Posredan način posmatranja ili posmatranje ispitivanjem sastoji se u prikupljanju podataka

ispitivanjem lica koja mogu dati te podatke. Pri tome se pitanja postavljaju onim licima koja
mogu pružiti tačne odgovore u vezi sa obe\ilježjem jedinice posmatranja.

Kada govorimo o načinu posmatranja, statistička praksa razlikuje pet načina posmatranja,
odnosno prikupljanja podataka:

1) ekspedicioni; 2) prijavni; 3) poštansko-telegrafski; 4) korespodentni; 5) samoregistracijom 8.

7
Mihailović, 1999, str. 157-158
8
Stojković, 1990, str. 37

8
Mjesto i vrijeme posmatranja Jedinica posmatranja se ne može uvijek posmatrati u kritičnom
momentu, kao i na mjestu gdje treba da se nalazi.

Posebni problemi se javljaju kod jedinica posmatranja koje su stalno u kretanju. Na primjer, kod
popisa stanovništva, u kritičnom momentu, nisu svi stanovnici na mjestu posmatranja.

Prema vremenu posmatranja, posmatranje može biti jednokratno, periodično i stalno.

2.1.2 Prikupljanje statističkih podataka

Prikupljanje statističkih podataka zapravo predstavlja sprovođenje u djelo svega što je definisano
u planu istraživanja. Pribavlja se dokumentacija, vrše se intervjui, anketiraju se ispitanici i sl. Svi
saradnici u toku istraživanja se moraju dosledno pridržavati datih uputstava. Svi obrasci,
formulari i upitnici moraju biti jednoobrazni.

Problemi koji mogu nastati prilikom prikupljanja podataka su kompleksni. Kvalitet prikupljenih
podataka zavisi od instrumenata istraživanja, specifikacije istraživanja, stava i ponašanja
davalaca podataka i uslova istraživanja.

Greške su neminovni pratilac statističkih istraživanja i mogu bit slučajne i sistematske.

2.1.3. Grupisanje statistčkih podataka

Klasifikacija prikupljene statističke građe koja se vrši kako tokom sakupljanja statističkih
podataka, tako i po okončanju te faze, znači sortiranje i grupisanje podataka po unapred
određenim kriterijumima.

Tako se, na primjer, posebno izdvajaju kvalitativni podaci (stanovništvo se klasifikuje po polu,
školskoj spremi, zanimanju, bračnom stanju, itd.).

Na odgovarajući način se predmet istraživanja klasifikuje i prema kvantitativnim obeležjima.

Prikupljena građa može sadržavati i hronološke podatke, odnosno vremenske odredbe stanja i
kretanja posmatranih pojava, koji grade tzv. vremenske serije.

U njima se mogu naći serije podataka. Prikupljeni podaci se mogu razvrstati i po geografskom
kriterijumu, tj. određena pojava se može posmatrati po kontitentima, državama, pokrajinama,

9
srezovima, opštinama, gradovima, selima i sl.. Formirane serije statističkih podataka obično se
dele u dve glavne grupe: statičke i dinamičke.

U statičkim serijama se nalaze podaci o stanju neke pojave, bez vremenske odredbe. Dinamičke
serije sadrže i vremensko obilježje, pošto se u njima bilježe podaci o kretanju pojave u
određenom vremenskom razdoblju koje može biti veoma različite dužine9.

2.1.4. Sređivanje statističkih podataka

Sređivanje statističkih podataka predstavlja tehničko-metodološku fazu statističkog posmatranja.

Sagledavanje karakteristika jedinica posmatranog skupa zasniva se na prikupljenim podacima,

koji se prethodno sređuju prema određenim kriterijumima.

U ovoj fazi statističkog istraživanja prikupljeni statistički materijal pretvara se u brojčane

informacije o posmatranom skupu formiranjem statističkih serija i tabela.

Grupisani podaci sređuju se u statističke serije, unose u tabele i grafički prikazuju, što u suštini
predstavlja statističko izražavanje prikupljenih statističkih podataka.

Prema mjestu sređivanja imamo centralizovano, decentralizovano i kombinovano sređivanje 10.

Kod centralizovanog sređivanja statističkih podataka, svi grupisani podaci se dostavljaju
centralnom statističkom organu koji vrši sređivanje i obradu.

Decentralizovan način sređivanja statističkih podataka sprovodi se na više mjesta, obično po

regionalnim statističkim centrima. Nakon sređivanja, podaci se dostavljaju centralnom
statističkom organu, pri čemu se ovo sređivanje mora vršiti na jedinstven način. Mješovitim
sređivanjem statističkih podataka, dio podataka se, do određenog nivoa, sređuje na više mjesta, a
zatim se sve šalje u centralni statistički centar gdje se vrši konačno sređivanje.

9
Stojadinović, 2005, str. 190
10
Stojković, 1991., str. 49

10
Prema korištenoj tehnici i sredstvima, sređivanje statističkih podataka može biti mašinsko i
ručno, u zavisnosti da li se koriste savremene računarske mašine ili ne. Ručno sređivanje se može
primeniti u uslovima malog broja statističkih podataka..

2.1.5. Prikazivanje statističkih podataka

Sređeni statistički podaci najčešće se prikazuju u vidu statističkih serija i tabela.

Prema zahtjevima publikovanja ili dalje statističke analize, statistički podaci prikazuju se i
grafičkim putem.

Sređivanjem i grupisanjem podataka dobijaju se nizovi statističkih podataka prema jednom ili
više obilježja, ili prema vremenu.

Statističke serije predstavljaju nizove sređenih statističkih podataka koji prikazuju strukturu
skupa prema određenom obilježju, raspored statističkog vskupa u prostoru, ili promjene skupa u
vremenu. Statističke serije, u zavisnosti od načina formiranja i sadržaja, mogu da budu serije
strukture i vremenske serije.

Statistički podaci koji su sređeni i grupisani u statističkim serijama često se prikazuju u

statističkim tabelama.

Statističke tabele su jednodimenzionalni i višedimenzionalni prikazi statističkih podataka.

Sastavljene su iz većeg broja pravougaonih površina koje nastaju ukrštanjem vertikalnih i

horizontalnih linija. Ove površine nazivaju se poljima tabele.

Svaka tabela ima zaglavlje i pretkolonu.

2.2. Statistička analiza

Zadatak statističke analize je da na osnovu rezultata statističkog posmatranja raščlani i uporedi
podatke, otkrije i objasni zakonitosti i pravilnosti koje postoje u posmatranoj masovnoj pojavi. 11
Ovaj postupak se izvodi primjenom različitih metoda matematičko-statističke obrade.
11
Savić, 2005., str. 17

11
Statističkom analizom se jasno utvrđuje sastav, struktura i sve bitne osobine statističke mase.
Rezultati statističke analize predstavljaju informacije o posmatranoj masovnoj pojavi koje su u
obliku numeričkih pokazatelja, kao i pratećih komentara.

Komentari opisuju i objašnjavaju dobijene numeričke vrednosti i predstavljaju veoma važan

segment svakog statističkog istraživanja, jer se putem njih prezentuju informacije i onim
korisnicima koji ne poznaju statistiku.

Statistička analiza može biti statička, dinamička i korelaciona.

2.2.1. Matematička obrada podataka

Matematička obrada statističkih podataka podrazumijeva raščlanjavanje i upoređivanje podataka

u cilju analize. U pitanju je tehnički postupak koji podrazumijeva određenu proceduru pripreme
podataka za dalje analitičko-saznajne operacije.

Obrada podataka je, u suštini, njihova priprema do stepena kada će oni biti u mogućnosti da
provjere hipoteze 12.

Kada govorimo o matematičkoj obradi, treba napomenuti da statistika raspolaže sa više

matematičkih metoda obrade podataka.

Na osnovu matematičke obrade podataka dolazimo do pokazatelja statističke serije pomoću kojih
možemo otkriti neke pravilnosti i zakonitosti posmatrane statističke mase.

2.2.2. Analiza i tumačenje rezultata

Izvođenje zaključaka, tumačenje rezultata i pravljenje hipoteza o budućem kretanju masovnih

pojava jeste završni čin statističkog istraživanja. U izvjesnim zaključcima ogleda se istinska
vrijednost i saznajni značaj statističkog metoda. Suštinska vrijednost i ogroman značaj
statističkog metoda istraživanja objektivne stvarnosti, dokazuje se dvijema činjenicama 13: prvo,
12
Mihailović, 1999., str. 127
13
Stojadinović, 2005, str. 193

12
statistički metod predstavlja jedini naučni metod saznavanja neposredne kvantitativne
određenosti masovnih pojava; drugo, statistički metod omogućuje izvođenje zaključaka o opštim
karakteristikama i zakonitostima posmatranih masovnih pojava i pravljenje hipoteza o
tendencijama njihovog budućeg kretanja isključivo na osnovu korišćenja egzaktnog načina
promišljanja stvarnosti, tj. upotrebom prikladnih matematičkih operacija

2.2.3. Objavljivanje rezultata

Objavljivanje rezultata je završna faza statističkog istraživanja koja ima za svrhu da

zainteresovanim licima saopšti rezultate statističkog istraživanja s dovoljno pojedinosti i na način
da svaki korisnik može razumjeti i ocijeniti valjanost zaključaka.

Lica koja koriste rezultate statističkog istraživanja su obično sami naručioci. Od ove završne faze
zavisi dalja sudbina rezultata do kojih je statističko istraživanje došlo.

U objavljivanju rezultata statističkog istraćivanja ključno mjesto zauzima odvajanje onoga što će
biti prezentovano od onoga što će ostati u okviru istraživačke dokumentacije.

3 ZAKLJUČAK
Statistika istražuje pojave koje su po svojoj prirodi varijabilne, koje imaju masovni karakter i čije
ponašanje u masi, na našem nivou intelektualnog razvoja, nije unaprijed određeno egzaktnim
uzročnoposljedičnim zakonitostima.

Pod statističkim istaživanjem podrazumijevamo skup matematičko-statističkih i drugih postupaka

koji se primenjuju u nekoj statističkoj akciji. Predmet statističkog istraživanja su masovne

13
pojave, koje su po svojoj prirodi varijabilne, pa ih treba posmatrati na velikom broju slučajeva i
na osnovu tih posmatranja doneti odgovarajuće zaključke.

Statističko istraživanje uključuje dvije etape - statističko posmatranje i statističku analizu. U

okviru statističkog posmatranja razlikujemo izradu plana posmatranja, prikupljanje, grupisanje,
sređivanje i prikazivanje podataka. Statistička analiza uključuje matematičku obradu podataka,
analizu rezultata i njihovo objavljivanje, a može biti statička, dinamička i korelaciona. Veoma
zahtjevna faza statističkog posmatranje je izrada plana posmatranja, kojim se obuhvata cilj
posmatranja, predmet posmatranja, jedinice posmatranja, obilježja jedinica posmatranja,
redakcija upitnika i uputstava, izvor i način posmatranja, mesto i vrijeme posmatranja, obim
posmatranja, pripremni radovi i provjera rezultata posmatranja.

Po jednom drugom gledištu, statističko istraživanje obuhvata četiri faze - pripremu posmatranja;
statističko posmatranje - prikupljanje podataka; kontrolu, sređivanje, grupisanje, obradu i
prikazivanje podataka; te analizu podataka i njihovo tumačenje.

4 LITERATURA

1. Marić, Nebojša Ralević, Nebojša Filipović, Luka Poslovna statistika, Megatrend

univerzitet primenjenih nauka, Beograd, 2001.
2. Marković, Milanka, Petković, Simka: Poslovna statistika, Vila poslovna škola, Beograd,
3. Mihailović, Dobrivoje Metodologija naučnih istraživanja, Fakultet organizacionih nauka
Beograd, 1999

14
4. Paskota, Mira: Metodologija kvantitativnih istraživanja, Saobraćajni fakultet Univerziteta,
Beograd, 2007.
5. Rozga. Atte: Teorijske osnove metodologijom rješavanja statističkih problema
ekonomskoj praksi, Ekonomski fakultet, Split, 1987.
6. Savić, Mirko Poslovna statistika, Mirko Savić, Subotica, 2005.
7. Stojadinović, Dragić: Onovi naučnog rada, Ekonomski fakultet, Pristina-Zubin Potok,
2003.
8. Internet stranice poput hrčak.srce, scindeks i slično

15