Toán R I R C - Chương 1

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
KHOA CÔNG NGHỆ THÔNG TIN

---------***---------
Chương 1
CƠ SỞ LOGIC
(Sản phẩm lưu hành nội bộ nhằm phục vụ công tác giảng dạy)
Khoa Công Nghệ Thông Tin

Tổng hợp: Trần Quang Huy
Năm 2021
Tài liệu tham khảo
 Toán rời rạc, Gs.Ts Nguyễn Hữu Anh

 Toán rời rạc, Gs.Ts Nguyễn Minh Trung
 Nguyễn Viết Đông‘s slides
03 CTU’s slide
05
Nội dung
01 Thế nào là mệnh đề
02 Các toán tử logic
03 Các phép toán với mệnh đề
04 Quy tắc suy diễn
05 Bài tập ví dụ
1.
1. Mệnh đề chung
Giới thiệu
1.1 Khái niệm
Mệnh đề toán học (gọi tắt là mệnh đề) là một khẳng định có giá trị
chân lý xác định(đúng hoặc sai, nhưng không thể vừa đúng vừa
sai).
•Ví dụ:
–“Số 123 chia hết cho 3” True
–“Thành phố Hồ Chí Minh là thủ đô của nước False
Việt Nam”
Không phải là một mệnh đề
–“Bạn có khỏe không ? ” không phải là một toán học vì đây là một câu
mệnh đề toán học vì đây là một câu hỏi không hỏi không thể phản ánh một
điều đúng hay một điều
thể phản ánh một điều đúng hay một điều sai 1
sai
1.
Giới thiệu
1.1 Khái niệm
• Kiểm tra xem các khẳng định sau có là mệnh đề không? Nếu có, đó là mệnh
đề đúng hay sai?
– Môn Toán rời rạc là môn bắt buộc chung cho ngành tin học.
– 97 là số nguyên tố.
– N là số nguyên tố
2
1.
Giới thiệu
1.1 Khái niệm
Chú ý: Mệnh đề phức hợp là mệnh đề được xây dựng từ các mệnh đề khác nhờ
liên kết chúng lại bằng các liên từ (và, hay, nếu…thì…) hoặc trạng từ “không”
Ví dụ : Nếu trời tốt thì tôi đi dạo.
3
1.
Giới thiệu
1.1 khái niệm
P, Q, R, S,… : các ký hiệu mệnh đề
Ký hiệu giá trị chân lý của mệnh đề:

T: Đúng
F: Sai
Bảng chân trị: biểu diễn mối quan hệ giữa những

giá trị chân lý của các mệnh đề
4
1.
Giới thiệu
1.2 Các phép toán trên mệnh đề
Formal Name Nickname Arity Symbol

Negation operator NOT Unary ¬
Conjunction operator AND Binary 
Disjunction operator OR Binary 
Exclusive-OR operator XOR Binary 
Implication operator IMPLIES Binary →
Biconditional operator IFF Binary ↔
5
1.
Giới thiệu
Phép phủ định (not): Cho P là một mệnh đề, câu “không phải
là P” là một mệnh đề được gọi là phủ định của mệnh đề P.
Kí hiệu: ¬P hay 𝑃ത
Bảng chân trị
6
1.
Giới thiệu
Phép hội (conjunction)-and: Cho hai mệnh đề P, Q.
“P và Q” là một mệnh đề được gọi là hội của 2 mệnh đề
P và Q.
Kí hiệu: P˄Q (Đúng khi và chỉ khi P và Q đồng thời đúng)
Bảng chân trị:
7
1.
Giới thiệu
Phép tuyển (disjunction)-or: “P hay Q” là một mệnh đề được

gọi là tuyển của 2 mệnh đề P và Q.
Kí hiệu: P ˅ Q
Bảng chân trị:
8
1.
Giới thiệu
Phép XOR: “loại trừ P hoặc loại trừ Q”, nghĩa là “hoặc
là P đúng hoặc Q đúng”.
Bảng chân trị
9
1.
Giới thiệu
Phép kéo theo: “Nếu P thì Q” là một mệnh đề kéo

theo của hai mệnh đề P, Q.
hay “P là điều kiện đủ của Q”
hay “Q là điều kiện cần của P”)
Bảng chân trị
•E.g. “(1=0) → pigs can fly” is TRUE!
10
1.
Giới thiệu
11
1.
Giới thiệu
Phép tương đương: P tương đương Q là một mệnh đề:
“P nếu và chỉ nếu Q”
“P khi và chỉ khi Q”
“P là điều kiện cần và đủ của Q
Bảng chân trị:
p  q = ¬(p  q)
12
1.
Giới thiệu
p q p pq pq pq p→q pq

F F T F F F T T
F T T F T T T F
T F F F T T F F
T T F T T F T T
13
1.
Giới thiệu
Name: not and or xor implies iff

Propositional logic:     → 
Boolean algebra: p pq + 
C/C++/Java (wordwise): ! && || != ==
C/C++/Java (bitwise): ~ & | ^
Logic gates:
14
1.
Giới thiệu
Biểu thức mệnh đề là sự kết hợp các mệnh đề với nhau bằng các
phép toán mệnh đề.
Chú ý:
- Một mệnh đề cũng là một biểu thức mệnh đề.
- Nếu P là một biểu thức mệnh đề thì ¬P cũng là biểu thức mệnh đề
- Chân trị của biểu thức mệnh đề là kết quả nhận được từ sự kết hợp giữa
các phép toán và chân trị của các biến mệnh đề
15
1.
Giới thiệu
16
1.
Giới thiệu
17
1.
Giới thiệu
18
1.
Giới thiệu
p q pq p q p  q (p  q)

FF
FT
TF
TT
19
1.
Giới thiệu
20
1.
Giới thiệu
21
1.
Giới thiệu
22
1.
Giới thiệu
Luật rút gọn:

p q → p  1
p → (p q)  p→ q
(p  q) →q  p→ q
p → (p  q)  1
23
1.
Giới thiệu
2
1.
Giới thiệu
1.
Giới thiệu
1.
Giới thiệu
1.
Giới thiệu
1.
Giới thiệu
1.
Giới thiệu
(p→ r)  (q → r)  (p → q) → r
1.
Giới thiệu
(p→ r)  (q → r)  (p → q) → r
1.
Giới thiệu
1.
Giới thiệu
1.
Giới thiệu
1.
Giới thiệu
BÀI TẬP VỀ NHÀ

Cho p, q, r là các biến mệnh đề. Chứng minh các dạng mệnh đề sau là
các hằng đúng:
a) ((p → q)  p) → q.
b) ((p → q) q ) →p .
c) ((p  q)  q) → p.
d) (p → q)  ((p q ) → 0).
e) ((p → q)  (q → r)) → (p → r).
f) ((p  q) → r)  ((p → r)  (q → r)).
g) (p → q) → ((q → r) → (p → r)).
1.
Giới thiệu
BÀI TẬP VỀ NHÀ

Cho p, q, r là các biến mệnh đề. Chứng minh các dạng mệnh đề sau
là tương đương:
a) ((p → r)  (q → r))→(p →r) p → (q  r)
b) ((p q r) →q ) →(p  r)pq  r.
c) ((p → r)(q → r))→(p→q) p q  r
d) (p → q)  (p → r)  p → (q  r).
QUY TẮC SUY DIỄN
• Trong các chứng minh toán học, xuất phát từ một số

khẳng định đúng p, q, r…(tiền đề), ta áp dụng các qui tắc
suy diễn để suy ra chân lí của một mệnh đề h mà ta gọi là
kết luận.
• Nói cách khác, dùng các qui tắc suy diễn để chứng minh:
( p  q  r … ) có hệ quả logic là h
.
Ta thường mô hình hóa phép suy luận đó dưới dạng:

p
q
r
…
h
• QUI TẮC CỘNG
Qui tắc này được thể hiện bằng hằng đúng:
p →(p ˅ q)
• QUI TẮC RÚT GỌN

(p ˄ q) → p
• QUI TẮC MODUS PONENS(Phương pháp khẳng định)
( p → q )  p  → q
Hoặc dưới dạng sơ đồ

p→q
p
q
•Nếu An học chăm thì An học tốt.

•Mà An học chăm ( p → q )  p  → q
Suy ra An học tốt
•Hình vuông là hình bình hành

•Mà hình bình hành có hai đường chéo cắt nhau tại trung điểm
mỗi đường.
Suy ra hình vuông có hai đường chéo cắt nhau tại trung điểm mỗi
đường
• QUI TẮC MODUS TOLLENS (PHƯƠNG PHÁP PHỦ

ĐỊNH)
( p → q )  q 
  → p

p→q
q
 p
• Nếu học toán rời rạc chăm chỉ thì sẽ qua
( p → q )  q 
môn
• Bạn Thắng rớt môn
  → p
=> Suy ra bạn Thắng không học toán rời
rạc chăm chỉ
• Nếu tam giác ABC là một tam giác vuông tại A thì bình phương cạnh huyền
bằng tổng bình phương hai cạnh góc vuông
• Vì BC² # AC² + AB²
=> ABC không phải am giác vuông
• QUI TẮC TAM ĐOẠN LUẬN (Syllogism)

( p → q )  ( q → r )  → ( p → r )

p→q
q→r
p→r
• Một con ngựa tốt là một con ngựa hiếm

• Cái gì hiếm thì đắt ( p → q )  ( q → r )  → ( p → r )
=> Suy ra một con ngựa tốt thì đắt (☺)
• Hai tam giác vuông có cạnh huyền và 1 cặp góc nhọn bằng nhau thì chúng ta
có một cạnh bằng nhau kèm giữa hai góc bằng nhau.
• Nếu hai tam giác có cạnh bằng nhau kèm giữa hai góc bằng nhau thì chúng
bằng nhau
=> Suy ra hai tam giác vuông có cạnh huyền và 1 cặp góc nhọn bằng nhau thì
bằng nhau.
• QUI TẮC TAM ĐOẠN LUẬN RỜI (TAM ĐOẠN LUẬN TUYỂN)
( p  q )  q  → p ( p  q )  p  → q
Ý nghĩa của qui tắc: nếu trong hai trường hợp có thể xảy ra, chúng ta biết
có một trường hợp sai thì chắc chắn trường hợp còn lại sẽ đúng
• Đi học hay ở nhà ngủ

• Không đi học
=> Ở nhà ngủ (☺)
p→r p→r
r→s r→s
t  s s→t
t  u t →u
u u
p p
• QUI TẮC MÂU THUẪN (CHỨNG MINH BẰNG PHẢN CHỨNG)
Ta có tương đương logic
( p1  p2  ...  pn ) → q   ( p1  p2  ...  pn  q ) → 0
• Để chứng minh vế trái là một hằng đúng ta chứng minh nếu thêm phủ
định của q vào các tiền đề thì được một mâu thuẫn.
( p1  p2  ...  pn ) → q   ( p1  p2  ...  pn  q ) → 0
p→r
p→r p → q
p → q q→s
q→s r
r → s s
0
• CHỨNG MINH THEO TRƯỜNG HỢP

Dựa trên hằng đúng:
( p → r )  ( q → r )  → ( p  q ) → r 
• Ý nghĩa: nếu p suy ra r và q suy ra r thì p hay q cũng có thể suy ra r.
(n 3
− 4n ) 3
1. Nếu nghệ sĩ Trương Ba
không trình diễn hay số vé
bán ra ít hơn 100 thì đêm
diễn sẽ bi hủy bỏ và ông • p: Nghệ sĩ Trương Ba đã
bầu sẽ rất buồn. trình diễn.
2. Nếu đêm diễn bị hủy bỏ thì • q: số vé bán ra ít hơn 100.
tiềnvé phải trả lại cho • r: đêm diễn bị hủy bỏ.
người xem.
• s: ông bầu buồn.
3. Nhưng tiềnvé đã không trả
lại cho người xem. • t: trả lại tiền vé cho người
Vậy nghệ sỹ TB đã trình xem
diễn
p→q
q
r
p  r
pq p → (q → r )
p → (r  q) q→p
r → (s  t ) p
s r
t
pq p
q→r p→q
rs (q  r ) → s
s→q t →r
s s → t
1) Đề thi ĐHBK2000
Kiểm tra lại dạng mệnh đề sau là hằng đúng
[p→(q  r)] →[(p →q) (p →r)]
2) Đề thi KHTN 2001
Kiểm tra lại tính đúng đắn của suy luận sau
p
q→r
p→r
___________
q
PHƯƠNG PHÁP CHỨNG MINH QUY NẠP

Toán R I R C - Chương 1

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Toán R I R C - Chương 1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

KHOA CÔNG NGHỆ THÔNG TIN

Khoa Công Nghệ Thông Tin

 Toán rời rạc, Gs.Ts Nguyễn Hữu Anh

01 Thế nào là mệnh đề

02 Các toán tử logic

03 Các phép toán với mệnh đề

04 Quy tắc suy diễn

–“Thành phố Hồ Chí Minh là thủ đô của nước False

Ví dụ : Nếu trời tốt thì tôi đi dạo.

P, Q, R, S,… : các ký hiệu mệnh đề

Ký hiệu giá trị chân lý của mệnh đề:

Bảng chân trị: biểu diễn mối quan hệ giữa những

Formal Name Nickname Arity Symbol

Bảng chân trị

Phép tuyển (disjunction)-or: “P hay Q” là một mệnh đề được

Bảng chân trị

Phép kéo theo: “Nếu P thì Q” là một mệnh đề kéo

•E.g. “(1=0) → pigs can fly” is TRUE!

Bảng chân trị:

p q p pq pq pq p→q pq

Name: not and or xor implies iff

p q pq p q p  q (p  q)

Luật rút gọn:

BÀI TẬP VỀ NHÀ

BÀI TẬP VỀ NHÀ

• Trong các chứng minh toán học, xuất phát từ một số

Ta thường mô hình hóa phép suy luận đó dưới dạng:

• QUI TẮC RÚT GỌN

Hoặc dưới dạng sơ đồ

•Nếu An học chăm thì An học tốt.

•Hình vuông là hình bình hành

• QUI TẮC MODUS TOLLENS (PHƯƠNG PHÁP PHỦ

Hoặc dưới dạng sơ đồ

• QUI TẮC TAM ĐOẠN LUẬN (Syllogism)

Hoặc dưới dạng sơ đồ

• Một con ngựa tốt là một con ngựa hiếm

• Đi học hay ở nhà ngủ

• QUI TẮC MÂU THUẪN (CHỨNG MINH BẰNG PHẢN CHỨNG)

Ta có tương đương logic

( p1  p2  ...  pn ) → q   ( p1  p2  ...  pn  q ) → 0

( p1  p2  ...  pn ) → q   ( p1  p2  ...  pn  q ) → 0

• CHỨNG MINH THEO TRƯỜNG HỢP

• Ý nghĩa: nếu p suy ra r và q suy ra r thì p hay q cũng có thể suy ra r.

You might also like