Professional Documents
Culture Documents
x ai (mod mi ) x x(mod mi )
Do : x x(mod M )
i 1, n i 1, n
Vy nh l c chng minh.
12
TP SAN TON HC 2009 NAM NH
H THNG CC TRNG CHUYN NG BNG DUYN HI SNG HNG
2. MT S NG DNG
Bi ton 1. Cho hai s nguyn dng p, q nguyn t cng nhau. Chng
minh rng tn ti s nguyn k sao cho ( pq 1)n k 1 l hp s vi mi s nguyn
dng n.
Li gii:
V (p,q)=1 nn theo nh l phn d Trung Hoa, tn ti s nguyn k tho
mn:
k 1(mod p )
k 1(mod q )
Khi :
+ Nu n chn th ( pq 1) n 1(mod q ) ( pq 1)n k 1(mod q ) ( pq 1)n k 1 q
+ Nu n l th ( pq 1)n 1(mod p) ( pq 1)n k 1(mod p) ( pq 1)n k 1 p
Vy ( pq 1)n k 1 l hp s vi mi s nguyn dng n.
Nhn xt: Chng minh trn tht gn gng nh vo vic s dng nh l ng
d Trung Hoa. Mu cht ca vn y l chng ta phi thy rng
( pq 1)n k 1 l hp s ta cn ch ra ( pq 1)n k 1 chia ht cho p hoc q, khi phn
k 1(mod p )
tch tnh chn l ca n ta d dng thy c s xut hin ca h .
k 1(mod q )
Bi ton 2. Chng minh rng tn ti s nguyn k sao cho 2n k 1 l hp s
vi mi s nguyn dng n.
Li gii:
Nhn xt: Bi tp ny gn ging vi bi tp s mt nhng n phc tp hn
bi ton 1 nhiu v trong bi ton ny ta khng th nhn thy ngay 2 n k 1 l
hp s ta cn ch ra n chia ht cho s no.
thy trng trong bi ton 1 ta xt hai trng hp n chn v n l hay tng
qut l xt n dng sau 2 m l vi m, l l cc s t nhin, l l.
m m m
Khi 2 n k 1 2 2 l k 1 v ta c 22 l 1mod(22 1) , do 2 n k 1 l hp
m
s ta ch ra 2 n k 1 chia ht cho Fm 2 2 1 (Dy Fermat).
Ta trnh by li gii bi ton ny nh sau:
13
TP SAN TON HC 2009 NAM NH
H THNG CC TRNG CHUYN NG BNG DUYN HI SNG HNG
Ta c n 2 m l , vi m, l l cc s t nhin, l l.
m
+ Nu m < 5 th 2 n 2 2 l 1(mod Fm ) 2 n k 1(mod Fm ) 2n k 1 Fm
m
+ Nu m = 5 th 2n 2 2 l 1(mod F5 ) 2 n k 1(mod p ) 2n k 1 p
5 m 5
+ Nu m > 5 th 2 n (2 2 ) 2 l
1(mod F5 ) 2 n k 1(mod q ) 2 n k 1 q
Do 2 n k 1 l hp s vi mi s nguyn dng n.
x ai (mod pi ) f ( x) f ( ai )(mod pi )
nhin x tha mn , do hay pi | f ( x), i 1; k
i 1, k i 1, k
(Mu thun)
14
TP SAN TON HC 2009 NAM NH
H THNG CC TRNG CHUYN NG BNG DUYN HI SNG HNG
Li gii:
Gi s x l mt nghim ca f ( x) 0(mod n) , hin nhin x l mt nghim ca
i
f ( x) 0(mod pi )
h .
i 1; k
x xi (mod pii )
Trung Hoa tn ti duy nht x l nghim ca h (mod n). M
i 1; k
nghim ca f ( x) 0(mod n) .
Li gii:
x 0(mod pii )
i
x( x 1) 0(mod p )i
x 2 x 0(mod n) x 1(mod pii )
i 1, k
i 1, k
x ai (mod pii )
Theo nh l phn d Trung Hoa mi h phng trnh ai {1; 0} c duy
i 1, k
15
TP SAN TON HC 2009 NAM NH
H THNG CC TRNG CHUYN NG BNG DUYN HI SNG HNG
c ng 2k nghim.
Bi ton 6. Cho s nguyn dng a p1 p1 ... pk , trong p1 , p2 ,..., pk l cc s
nguyn t i mt khc nhau v s nguyn dng n tho mn k < n < p1 , p2 ,..., pk
. Chng minh rng trong dy sau c n k s chia ht cho a.
u1 1.2...n, u2 2.3...(n 1), u3 3.4...(n 2),..., ua a (a 1)...(a n 1)
Li gii:
Nhn xt: Bi tp ny t tng ging nh bi 4.
i ai (mod pi )
u j a ai {0, 1, 2,..., ( n 1)}, j 1, a. Do ta c n k s chia ht cho a.
i 1, k
(Phi hm le )
Li gii
Nhn xt: Cng thc trn c chng minh bng cch s dng tnh cht
( n) l hm nhn tnh. V chng minh tnh cht trn ta phi s dng n cc
Khi n p (n) p p 1
Khi n p1 p2 ... pk , trong p1 , p2 ,..., pk l cc s nguyn t i mt khc
1 2 k
16
TP SAN TON HC 2009 NAM NH
H THNG CC TRNG CHUYN NG BNG DUYN HI SNG HNG
a a (mod pi )
i i
i
a An (a, pi ) 1, i 1, k ai Api
i 1, k
2 2 2
i mt khc nhau, ta c | An | n(1 )(1 )...(1 ) .
p1 p2 pk
Li gii:
Theo nh l Wilson ta suy ra n nguyn t tho mn.
Vi n p m vi p l s nguyn t l.
Ta c a1 , a2 ,..., a ( n ) l mt h thng d thu gn moun n, suy ra vi mi
a b a b.
17
TP SAN TON HC 2009 NAM NH
H THNG CC TRNG CHUYN NG BNG DUYN HI SNG HNG
a 1(mod n) a 1
a a a 2 1 n (a 1)(a 1) n (v (a-1,a+1)<3).
a 1(mod n) a n 1
( n) 1
Suy ra a1 , a2 ,..., a ( n ) \{1, n-1} chia thnh cp nghch o moun n.
2
phn bit.
Tng t nh trn: Vi mi a a1 , a2 ,..., a ( n) u tn ti duy nht
a 1(mod pii )
a a a 2 1 n (a 1)(a 1) n a 1(mod pii ) (V (a-1,a+1)<3)
i 1, k
a ai (mod pii )
Theo nh l phn d Trung Hoa mi h phng trnh ai {1;1} c duy
i 1, k
a a1 , a2 ,..., a ( n) m a a .
2k 1
D thy a (1) 1(mod pi i ), i 1, k a 1(mod n)
a An a An
( n) 2 k
Mt khc tp a1 , a2 ,..., a ( n ) \ An chia thnh cp nghch o moun n
2
Suy ra: a1a2 ...a ( n) 1(mod n) .
Kt lun: n p m .
Sau y l mt s bi ton chng minh s tn ti ca mt dy s tha mn
mt s tnh cht cho trc bng cc k thut la chn b a1 , a2 ,..., an (trong
nh l phn d Trung Hoa) .
18
TP SAN TON HC 2009 NAM NH
H THNG CC TRNG CHUYN NG BNG DUYN HI SNG HNG
x i(mod pi 2 )
Theo nh l ng d Trung Hoa h c nghim khi p1 , p2 ,..., pn
i 1, n
i mt nguyn t cng nhau.
Do ta ch cn chn p1 , p2 ,..., pn l n s nguyn t phn bit.
Bi ton 11. Chng minh rng vi mi s t nhin n, lun tn ti n s t
nhin lin tip sao cho bt k s no trong cc s cng u khng phi l lu
tha (vi s m nguyn ln hn 1) ca mt s nguyn t.
( thi ton quc t 1989)
Li gii:
Nhn xt: Khi gii bi ton ny chng ta t ra cu hi bi ton ny c t
tng c ging bi 5 khng?. Nu n b sau y chng ta s thy bi
ton ny c lin quan n bi ton trn.
B : Nu a chia ht cho p v khng chia ht cho p2 vi p l mt s nguyn
t th a khng l lu tha (vi s m nguyn ln hn 1) ca mt s nguyn t.
Tr li bi ton:
Gi p1 , p2 ,..., pn l n s nguyn t phn bit, theo nh l phn d Trung Hoa,
a i pi (mod pi 2 )
tn ti s nguyn dng a sao cho .
i 1, n
19
TP SAN TON HC 2009 NAM NH
H THNG CC TRNG CHUYN NG BNG DUYN HI SNG HNG
Li gii:
Nhn xt: trong bi ton ny ta cn ch n gi thit dy{x n} l mt hon
v ca tp N, nu khng c gi thit ny bi ton tr nn qua d, ta quy np nh
sau, mi b x1 , x2 ,..., xn1 ta lun chn c x n sao cho x1 x2 ... xn n. Do vy yu
cu ca bi ton l ta phi xy dng dy {xn} sao cho qut ht tp N, y l cu
hi chnh cn tr li.
Tr li bi ton ta chng minh s tn ti dy s bng quy np nh sau:
Chn x1 0, x2 2, x3 1 .
x Sn (mod(n 1))
.
x Sn xn 2 (mod(n 2))
( m2 , m3 1,..., mn ) ,, ( m2 , m3 ,..., mn 1) 1 .
20
TP SAN TON HC 2009 NAM NH
H THNG CC TRNG CHUYN NG BNG DUYN HI SNG HNG
21
TP SAN TON HC 2009 NAM NH
H THNG CC TRNG CHUYN NG BNG DUYN HI SNG HNG
p1 p2
m1 1 m2 mk
m1 1 m2 mk
mp1 mp2 1 mk
na1 a 1 a 2 ...ak a1 p1 a2 p1 ...ak p1 , na2 a1
m1
a2
m2 1
...a k
mk
a
1 2
2
a 2
...a k
p2
pk
m1 m2 mk 1
mp 1 mp 2 mk 1
,, nak a1 a2 ...ak a1 a2 ...ak pk . iu phi chng minh.
k k
***
3. M RNG NH L PHN D TRUNG HOA
Trong nh l phn d Trung Hoa, c iu kin m1 , m2 ,..., mn l cc s nguyn
dng i mt nguyn t cng nhau. Cu hi t ra l nu m1 , m2 ,..., mn khng
tho mn iu kin i mt nguyn t cng nhau th kt qu nh l ny s nh
th no?
nh l (Phn d Trung Hoa m rng)
Cho n s nguyn dng m1 , m2 ,..., mn v a1 , a2 ,..., an l cc s nguyn dng bt
k. Khi h ng d tuyn tnh
x ai (mod mi )
i 1, n
tho mn1 i j n .
Ngc li nu ai a j (mod(mi , m j )) vi mi i, j tho mn1 i j n th ta
chng minh h trn c nghim duy nht moun M [m1 , m2 ,..., mn ] bng quy np
nh sau:
Vi n = 2, t (m1 , m2 ) d , m1 dd1 , m2 dd 2 , (d1 , d 2 ) 1 a1 a2 a(mod d )
t a1 a k1d , a2 a k2 d , ta c:
22
TP SAN TON HC 2009 NAM NH
H THNG CC TRNG CHUYN NG BNG DUYN HI SNG HNG
xa
x a1 (mod m1 ) d k1 (mod d1 )
x a2 (mod m2 ) x a k (mod d )
2 2
d
x a1 (mod m1 )
Suy ra h c nghim duy nht moun [m1 , m2 ] .
x a2 (mod m2 )
Gi s nh l ng n n 1. Ta chng minh nh nh l ng n n.
t m1 [m1 , m2 ,..., mn 1 ], m2 mn
x ai (mod mi )
Theo gi thit quy np, h phng trnh c nghim duy nht
i 1, n 1
x ai (mod mi ) x a1 (mod m1 )
x a1 (mod m1 ) . Do ta c (t a2 an ).
i 1, n x a2 (mod m2 )
x a1 (mod m1 )
T theo trng hp n = 2, h phng trnh c nghim duy
x a2 (mod m2 )
23
TP SAN TON HC 2009 NAM NH
H THNG CC TRNG CHUYN NG BNG DUYN HI SNG HNG
Mt s bi tp p dng:
Bi 1. Chng minh rng vi mi s t nhin n, lun tn ti n s t nhin lin
tip sao cho bt k s no trong cc s cng c c nguyn dng dng 2k 1 .
Bi 2. Chng minh rng tn ti v s dy v hn tng {an} cc s t nhin
sao cho vi mi s t nhin k, dy {k+an} ch cha hu hn s nguyn t.
Czech-Slovakia 1997
2n 1
Bi 3. Tm tt c cc s nguyn dng n sao cho 2 n 1 3 v l c ca
3
mt s nguyn c dng 4m 2 1 .
Korea 1999
Bi 4. Ta nh ngha hnh vung tt l mt hnh vung c 4 nh l cc
im nguyn , ng thi on thng ni tm O vi tt c cc im nguyn trn
bin v trong hnh vung cha t nht mt im nguyn khc hai u mt .
Chng minh rng vi mi s nguyn dng n u tn ti mt hnh vung tt
dng n n.
Bi 8. Ta gi mt tp hp cc s nguyn dng C l tt nu vi mi s
nguyn dng k th tn ti a,b khc nhau trong C sao cho (a k ; b k ) 1 . Gi s
ta c mt tp tt m tng cc phn t trong bng 2003. Chng minh rng ta
c th loi i mt phn t c trong C sao cho tp cn li vn l tp tt .
Bulgaria TST 2003
24
TP SAN TON HC 2009 NAM NH
H THNG CC TRNG CHUYN NG BNG DUYN HI SNG HNG
25
TP SAN TON HC 2009 NAM NH
H THNG CC TRNG CHUYN NG BNG DUYN HI SNG HNG
26