Sinir Sistemi Not

SİNİR SİSTEMİ
Dicle Aras
Sinir, sinir sistemi, yapısı ve fizyolojik sınıflaması

Sinir – Sinir sistemi fonksiyonları
Sinir sistemi vücudun tüm aktivitelerini koordine eder.
Organizmanın içinde bulunduğu duruma ortama uyumunu

sağlar.
Sinir sistemi iç veya dış ortamdan aldığı uyarıları (stimulus)

değerlendirir ve bunlara cevaplar (respons) verir.
3.9.2015 2
Sinir sistemi ve endokrin sistem homeostasisi korumak için
sürekli birlikte çalışır.
3.9.2015 3
Hareketlerin istemli kontrolü sağlanır.
Omurilik reflekslerinin kontrolü sağlanır.
Hafıza ve öğrenme için gerekli deneyimlerin özümsenmesi

sağlanır.
3.9.2015 4
Sinir sistemi
İç ve dış ortamdan gelen uyarılar (impulslar) reseptörler
aracılığıyla alınırlar.
Reseptörler belirli uyarıcılara karşı özelleşmiş organlardır.
Dış dünyadan alınan eksteroseptif duyular; ağrı, ıs, basınç,

dokunma, gıdıklanma, görme, işitme, koku ve tat gibi duyulardır.
3.9.2015 5
Sinir sistemi
İç organlardan alınan interoseptif duyular ise; dolgunluk,
gerginlik, açlık, susuzluk gibi organik duyulardır.
Kaslar, kirişler, eklemler, periost gibi oluşumlardan alınan derin

duyulara ise proprioseptif duyular denir.
3.9.2015 6
Sinir sistemi
Sinir sisteminin yapı ve fonksiyon birimi nöron (neuron) yani sinir
hücresidir.
Sinir sisteminde hücrelerin bir kısmı ise destek hücreleri olan

nörogliyalardır (neuroglia).
Nörogliyalar, nöronları korur, nöronların beslenmesine ve

metabolizmasına yardımcı olur.
3.9.2015 7
Sinir – Sinapslar (synapsıs) - Neuroglia
Görevleri ve özellikleri şunlardır;
1. Nöronları desteklemek ve korumak.

2. Nöral beslenmeyi sağlamak.
3. Nöral aktiviteye katılmak.
4. MSS’nin savunmasını sağlamak.
5. Uyarılabilme özelliği taşımazlar.
6. Organizmanın yaşamı boyunca mitoz bölünme özelliklerini korurlar.
3.9.2015 8
Sinir sistemi
SS’nin temeli nöronlardır.
Birkaç milyar nöron birbiriyle farklı şekilde bağlantılar kurarak

MSS’yi oluşturur.
Hücre boyutları çok farklıdır.
3.9.2015 9
Sinir - Neuron
Neuronların görevleri şunlardır;
1. Uyarıları almak ve iletmek,
2. Bazı hücresel aktiviteleri başlatmak ve
3. Neurotransmitterleri ve diğer bilgi moleküllerini sentezleyip

salgılamak.
3.9.2015 10
Sinir - Neuron
Bir neuron üç bölümden oluşur. Bunlar;
1. Perikaryon (gövde)
2. Akson (uzantı)
3. Dendrit (uzantı)
3.9.2015 11
Sinir - Neuron
Sinir - Neuron
Sinir - Neuron
1. Perikaryon (hücre gövdesi, soma); burada organeller ve nukleus
bulunur. Nöronların operasyon merkezidir.
Nöronun, çekirdeğini ve membran ile çevreli sitoplazmasını

içeren ana bölümüdür.
Nukleus yuvarlak, büyük, sentrik yerleşimli ve ökromatik

boyalıdır.
3.9.2015 14
Sinir - Neuron
Perikaryonda eksitatör ve inhibitör birçok sinir sonlanması vardır.
Uyarıcı özelliği vardır.
3.9.2015 15
Sinir - Neuron
2. Akson (sinir impulsunu diğer hücrelere ileten uzantı); tek ve
uzun olan sinir lifidir.
İmpulsu hücre gövdesinden diğer bir nörona, kasa veya beze

götürür.
3.9.2015 16
Sinir - Neuron
Bir sinir hücresinin yalnızca bir aksonu bulunur.
Ancak akson daha küçük dallara ayrılarak diğer sinir

hücrelerinde, kaslarda veya organlarda sonlanabilir.
Aksonların boyu birkaç milimetreden bir metreye kadar farklılık

gösterebilir.
3.9.2015 17
Sinir - Neuron
Akson; distal kısmı dallanmış ve genişlemiştir. Buraya sinaptik
yumru adı verilir.
Bu yumru nörotransmitter (neurotransmitter) salgılar.
Bu salgı kimyasal bir maddedir ve impulsu bir nörondan diğerine

iletir.
3.9.2015 18
Sinir - Neuron
Periferik sinir sistemine ait nöronların aksonları içte myelin kılıf,
dışta hücresel kılıf (schwann) ile sarılıdır.
Hücresel kılıf sinir hücresi yaralanmalarında önemli rol oynar.
Yalnızca schwann hücrelerinin çevrelediği aksonlar travma

sonrası rejenere olabilirler.
3.9.2015 19
Sinir - Neuron
Büyük sinir lifleri (iskelet kaslarını uyaranlar gibi),
akson miyelin kılıfı ile çevrilidir. Miyelin kılıf, büyük
oranda yağ ve proteinden oluşur.
Myelin beyaz ve yağlıdır. Elektrik izolasyonu çok

iyidir ve sinir impulsunu çok hızlı taşır.
Miyelin kılıf içeren sinir liflerine miyelinli,

medullalı sinir lifi denir.
3.9.2015 20
Sinir - Neuron
Miyelin kılıfı sinir lifi boyunca devamlı değildir. Kesintilere
uğrayarak sinir lifini segmentlere ayırır. Bu kesinti yerlerine
Ranvier boğumu denir.
3.9.2015 21
Sinir - Neuron
Myelin kılıfı aksonu çevredeki dokulardan izole eder ve sinirdeki
uyarı iletimini hızlandırır, çünkü myelinli sinirlerde uyarı bir
boğumdan diğerine sıçrayıcı tarzda iletilir.
Myelinsiz sinirlerde ileti hızı 0.25 m/sn iken myelinli sinirlerde

100 m/sn olabilir.
3.9.2015 22
Sinir - Neuron
3.9.2015 23
Sinir - Neuron
Beynin beyaz cevheri (substantia alba) ve omuriliğin beyaz
cevheri myelin sayesinde beyaz renkte görülür.
3.9.2015 24
Sinir - Neuron
3. Dendrit (uyarıları almak için özelleşmiş çok sayıdaki uzantı);
hücre gövdesinden çıkan, bir veya birden fazla olabilen kısa
liflerdir.
Periferden hücre gövdesine impuls getirirler. Reseptör görevi

yaparlar.
3.9.2015 25
Sinir - Nervus
Sinir (nervus); bağ dokusu ile sarılmış aksonlar demetidir.
Sinir hücresinin gövdesi ve aksonun başlangıç kısmı gruplar

halinde birleştiğinde oluşan yapıya gangliyon (ganglion) denir.
Gangliyonların çoğu omuriliğin dışına yerleşmişlerdir.
3.9.2015 26
Sinir - Nervus
Santral sinir sisteminde akson demetlerine sinir yerine traktus
(tractus) denir.
Santral sinir sisteminde gangliyonlara nukleus (nucleus) adı

verilir.
3.9.2015 27
Sinir – Uzantılarına göre neuronlar
Nöronlar uzantılarının sayılarına göre dörde ayrılırlar. Bunlar;
1. Unipolar nöron; nöron gövdesinden tek uzantı çıkar.
2. Bipolar nöron; nöron gövdesinden bir akson bir dendrit çıkar.
3.9.2015 28
3.9.2015 29
3. Multipolar nöron; nöron gövdesinden bir akson birden çok
dendrit çıkar.
4. Psödounipolar nöron; nöron gövdesinden tek uzantı çıkar.

Ancak bu uzantı daha sonra ‘’T’’ şeklinde ikiye ayrılır.
3.9.2015 30
3.9.2015 31
Sinir – Fonksiyonlarına göre neuronlar
Nöronlar fonksiyonlarına göre de üç grupta incelenirler. Bunlar;
1. Motor nöronlar,
2. Duyu nöronları ve
3. İnter nöronlardır.
3.9.2015 32
1. Motor (efferent) nöronlar; santral sinir sisteminde merkezde
oluşan motor uyarıları organlara iletirler.
Kas hücreleri, endokrin ve ekzokrin bezler gibi effektör organları

kontrol ederler.
3.9.2015 33
2. Duyu (afferent) nöronları; periferdeki reseptörlerden aldıkları
duyu impulslarını santral sinir sistemindeki duyu merkezlerine
taşırlar.
3.9.2015 34
3. İnter nöronlar; nöronlar arasındaki bağlantıyı ve iletişimi
sağlayan nöronlardır.
3.9.2015 35
Sinir – Sinapslar (synapsıs)
İki neuron arasındaki bağlantıya sinaps denir.
Sinapslar bir nörondan diğerine uyarı iletirler.
3.9.2015 36
Sinir impulsunun iletildiği özelleşmiş yapılardır.
Nöronların veya diğer efektör hücrenin membran potansiyelini

değiştirerek işlev görür.
3.9.2015 37
Sinapslar;
Akso-dendrit; aksonla dendrit arasında,

Akso-somatik; aksonla soma arasında,
Akso-aksonik; iki akson arasında veya
Dendro-dendrit; iki dendrit arasında olabilir.
3.9.2015 38
3.9.2015 39
Sinaptik düğümler, bilginin nöronlar arasında taşınmasında
önemli rol oynarlar.
Uyarıyı sinapsa getiren ilk nöron Pre-sinaptik, diğeri ise Post-

sinaptik nöron adını alır.
3.9.2015 40
3.9.2015 41
Sinapslarda impuls iletimi elektriksel veya kimyasal yollarla olur.
Elektriksel sinapslarda impuls iletimi çok daha hızlıdır.
Kimyasal sinapslarda impuls iletimi nörotransmitterler

aracılığıyla gerçekleşir.
3.9.2015 42
Presinaptik membran; sitoplazması mitokondri, sinaptik vezikül
içerir.
Sinaptik veziküllerde nörotransmitter bulunur.
Bu veziküller genellikle somada yapılır.
3.9.2015 43
Aksiyon potansiyeli presinaptik membrana ulaşınca voltaj kapılı
Ca2+ kanalları açılır.
Kalsiyum hücre içine girer. Sinaptik veziküller presinaptik

membran ile kaynaşır ve nörotransmitter ekzositoz ile sinaps
aralığına verilir.
3.9.2015 44
Postsinaptik membran; postsinaptik hücre membranının
kalınlaşmış bölümüdür.
Nörotransmitter reseptörlerini taşır.
Nörotransmitter reseptöre bağlanınca iyon kanalları açılır ve bazı

iyonlar hücre içine girer.
3.9.2015 45
Bir stimulus postsinaptik membranda depolarizasyona neden
oluyor ve aksiyon potansiyelini başlatıyorsa eksitatör (uyarıcı)
olarak adlandırılır.
Postsinaptik potansiyel hiperpolarizasyona neden oluyorsa

inhibitör (baskılayıcı) postsinaptik potansiyel olarak adlandırılır.
3.9.2015 46
Bir nöronun ateşlenmesi için gerekli minimal elektrik düzeyine
uyarı eşiği denir.
Hiperpolarite, dinlenik membran potansiyelini kuvvetlendirerek

aksiyon potansiyelinin oluşmasını engeller.
3.9.2015 47
Yeterli Na+ iyonunun hücre içine geçişi aksiyon potansiyeli
oluşturur.
K+ ve Cl- iyonları ise istirahat membran potansiyelini artırır.
Yani hiperpolarite oluşur ve nöronun uyarılması engellenir.
3.9.2015 48
Sinir – Sinapslar (synapsıs) - Neurotransmitter
Sinyal molekülleridir.
İki sinir hücresi arasındaki bağlantıyı sağlayan kimyasal bir

maddedir.
Presinaptik bölgede sentezlenir ve veziküllerde depolanır.

Elektrik uyarısı geldiğinde parçalanan vezikülden ekzositoz
yoluyla sinaptik aralığa gider.
3.9.2015 49
Yeni nörotransmitter sentezi için O sistemi tarafından üretilen
ATP’ye ihtiyaç duyulduğundan sinaptik düğümlerde mitokondri
de bulunur.
Nörotransmetter az miktarda depo edildiğinden sürekli

sentezlenmelidir.
3.9.2015 50
Postsinaptik membranda özgül reseptörlere bağlanan
nörotransmitterler uyarıcı veya inhibitör etki oluştururlar.
Gamma amino bütirik asidin (GABA), taurin, alanin ve glycine

inhibitör nörotransmitterlerdir.
Glutamik ve asparik asitler ise uyarıcı etkisi olan

nörotransmitterlerdir.
3.9.2015 51
Sinir – Sinapslar (synapsıs) – Sumasyonlar
Sinaptik aralığa gelen her stimulus tek başına post-sinaptik
nöronu etkileyecek kadar kuvvetli olmayabilir.
Ancak birçok pre-sinaptik terminalden aynı anda veya kısa bir

süre içerisinde arka arkaya alınan stimuluslar birikir ve post-
sinaptik nöronda eksitasyon veya inhibasyona neden olurlar.
3.9.2015 52
Birçok stimulusun bu toplu etkisine spatial (çok sayıda uyarı)
sumasyon denir.
Ayrıca aynı pre-snaptik terminalden 15 sn aralılarla deşarj

oluşturmaya yeterli uyarılar gelirse ve bunlar sayıca çok fazla ve
yeteri kadar kuvvetliyse aksiyon potansiyeli (sinir uyarısı) oluşur.
3.9.2015 53
Buna da temporal (dalga) sumasyon denir.
3.9.2015 54
Sinir Sistemi – Morfolojik Sınıflama
Sinir sistemi iki ana bölümde incelenmektedir. Bunlar;
1. Santral (Merkezi) sinir sistemi (systema nervosum centrale) ve
2. Periferik sinir sistemi (systema nervosum perifericum) olarak iki ana

gruba ayrılır.
3.9.2015 55
Sinir sistemi – Fizyolojik Sınıflama

Sinir Sistemi Not

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Sinir Sistemi Not

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

SİNİR SİSTEMİ

Sinir, sinir sistemi, yapısı ve fizyolojik sınıflaması

Organizmanın içinde bulunduğu duruma ortama uyumunu

Sinir sistemi iç veya dış ortamdan aldığı uyarıları (stimulus)

Omurilik reflekslerinin kontrolü sağlanır.

Hafıza ve öğrenme için gerekli deneyimlerin özümsenmesi

Reseptörler belirli uyarıcılara karşı özelleşmiş organlardır.

Dış dünyadan alınan eksteroseptif duyular; ağrı, ıs, basınç,

Kaslar, kirişler, eklemler, periost gibi oluşumlardan alınan derin

Sinir sisteminde hücrelerin bir kısmı ise destek hücreleri olan

Nörogliyalar, nöronları korur, nöronların beslenmesine ve

1. Nöronları desteklemek ve korumak.

Birkaç milyar nöron birbiriyle farklı şekilde bağlantılar kurarak

Hücre boyutları çok farklıdır.

1. Uyarıları almak ve iletmek,

2. Bazı hücresel aktiviteleri başlatmak ve

3. Neurotransmitterleri ve diğer bilgi moleküllerini sentezleyip

Nöronun, çekirdeğini ve membran ile çevreli sitoplazmasını

Nukleus yuvarlak, büyük, sentrik yerleşimli ve ökromatik

Uyarıcı özelliği vardır.

İmpulsu hücre gövdesinden diğer bir nörona, kasa veya beze

Ancak akson daha küçük dallara ayrılarak diğer sinir

Aksonların boyu birkaç milimetreden bir metreye kadar farklılık

Bu yumru nörotransmitter (neurotransmitter) salgılar.

Bu salgı kimyasal bir maddedir ve impulsu bir nörondan diğerine

Hücresel kılıf sinir hücresi yaralanmalarında önemli rol oynar.

Yalnızca schwann hücrelerinin çevrelediği aksonlar travma

Myelin beyaz ve yağlıdır. Elektrik izolasyonu çok

Miyelin kılıf içeren sinir liflerine miyelinli,

Myelinsiz sinirlerde ileti hızı 0.25 m/sn iken myelinli sinirlerde

Periferden hücre gövdesine impuls getirirler. Reseptör görevi

Sinir hücresinin gövdesi ve aksonun başlangıç kısmı gruplar

Gangliyonların çoğu omuriliğin dışına yerleşmişlerdir.

Santral sinir sisteminde gangliyonlara nukleus (nucleus) adı

1. Unipolar nöron; nöron gövdesinden tek uzantı çıkar.

2. Bipolar nöron; nöron gövdesinden bir akson bir dendrit çıkar.

4. Psödounipolar nöron; nöron gövdesinden tek uzantı çıkar.

Kas hücreleri, endokrin ve ekzokrin bezler gibi effektör organları

Sinapslar bir nörondan diğerine uyarı iletirler.

Nöronların veya diğer efektör hücrenin membran potansiyelini

Akso-dendrit; aksonla dendrit arasında,

Uyarıyı sinapsa getiren ilk nöron Pre-sinaptik, diğeri ise Post-

Elektriksel sinapslarda impuls iletimi çok daha hızlıdır.

Kimyasal sinapslarda impuls iletimi nörotransmitterler

Sinaptik veziküllerde nörotransmitter bulunur.

Bu veziküller genellikle somada yapılır.

Kalsiyum hücre içine girer. Sinaptik veziküller presinaptik

Nörotransmitter reseptörlerini taşır.

Nörotransmitter reseptöre bağlanınca iyon kanalları açılır ve bazı

Postsinaptik potansiyel hiperpolarizasyona neden oluyorsa

Hiperpolarite, dinlenik membran potansiyelini kuvvetlendirerek

K+ ve Cl- iyonları ise istirahat membran potansiyelini artırır.

Yani hiperpolarite oluşur ve nöronun uyarılması engellenir.

İki sinir hücresi arasındaki bağlantıyı sağlayan kimyasal bir

Presinaptik bölgede sentezlenir ve veziküllerde depolanır.

Nörotransmetter az miktarda depo edildiğinden sürekli

Gamma amino bütirik asidin (GABA), taurin, alanin ve glycine

Glutamik ve asparik asitler ise uyarıcı etkisi olan

Ancak birçok pre-sinaptik terminalden aynı anda veya kısa bir

Ayrıca aynı pre-snaptik terminalden 15 sn aralılarla deşarj

1. Santral (Merkezi) sinir sistemi (systema nervosum centrale) ve

2. Periferik sinir sistemi (systema nervosum perifericum) olarak iki ana

You might also like